وجود پروتئین در ادرار در دوران بارداری (پروتئین اوریا) ممکن است نشان دهنده مشکلاتی از قبیل استرس، تب و پره اکلامپسی در بارداری باشد. پره اکلامپسی می تواند خطرات جدی هم برای مادر و هم برای کودک به همراه داشته باشد. بر همین اساس پزشک برای پیشگیری از بروز این عوارض خطرناک، در هر ویزیت قبل از زایمان، برای مادران نمونه ادرار را تجویز می کند. در واقع آزمایش ادرار یک وسیله تشخیصی بسیار مفید است که سلامت کلی بدن را مورد بررسی قرار می دهد.
به عنوان مثال، یک نمونه ادرار می تواند در صورت کمبود آب بدن یا عفونت، همچنین علایم هایی را برای موارد جدی تر بهداشتی مانند دیابت نشان دهد.
علت پروتئین در ادرار در دوران بارداری
کلیه ها در دوران بارداری سخت و به طور تمام وقت کار می کنند. آنها مواد زائد را در خون فیلتر خواهند کرد. در حالی که چیزهایی مانند پروتئین را که بدن برای رشد نیاز دارد، نگه می دارد. پس از فیلتر شدن، سموم بدن در ادرار آزاد می شوند. اما پروتئین در ادار نشان دهنده این است که کلیه ها به درستی کار نمی کنند.
جدای از بارداری، برخی بیماری ها ممکن است در حالت عادی منجر به افزایش پروتئین در ادرار به طور موقت شوند، از جمله:
- تب
- کمبود آب بدن
- قرار گرفتن در معرض دمای شدید
- فشار روانی یا جسمی (به عنوان مثال ورزش شدید)
قبل از 20 هفته بارداری، پروتئین اوریا گاهی اوقات به عنوان پروتئین اوریای مزمن شناخته می شود.
این احتمال دارد به علت بیماری های زمینه ای مربوط به کلیه ها یا سایر مشکلات باشد که لزوماً مربوط به بارداری نیست. بیماری قلبی، عفونت ها (به عنوان مثال عفونت مجاری ادراری) همچنین ممکن است سطح پروتئین را در ادرار افزایش دهند و نیاز به مراقبت های پزشکی داشته باشند.
از طرف دیگر، پزشکان با دقت بیشتری پروتئین را به عنوان شاخص احتمالی پره اکلامپسی بررسی می کنند. این وضعیت با فشار خون بالا مشخص شده و ممکن است باعث آسیب به اندام ها، به ویژه کبد و کلیه ها شود.
سندرم HELLP (همولیز، افزایش آنزیم های کبدی و تعداد کم پلاکت) شکلی مشابه، در عین حال شدیدتر از پره اکلامپسی است که ممکن است همراه با پره اکلامپسی یا به تنهایی ایجاد شود.
هر دو شرایط بدون درمان، ممکن است منجر به عوارض جدی برای مادر و کودک شود.
عوامل خطر پروتئین در ادرار در دوران بارداری چیست؟
مهمترین شاخص این است که پزشک بیشترین پروتئینی را که از ادرار در دوران بارداری دفع می شود را نسبت به قبل بارداری بررسی کند. به طور طبیعی مقدار آن دو برابر است، حداکثر به150 میلی گرم در روز قبل از بارداری تا حداکثر 300 میلی گرم در روز در دوران بارداری است. بنابراین بارداری به خودی خود یک عامل خطر برای پروتئین در ادرار است.
همچنین اگر مادر قبل از بارداری دچار هرگونه بیماری مزمن شده باشد یا سابقه خانوادگی داشته که بر کبد و کلیه ها تأثیر بگذارد، شاید در معرض خطر بیشتری برای این وضعیت قرار بگیرد.
در غیر این صورت، عوامل خطر برای پره اکلامپسی شامل مواردی مانند سابقه (شخصی یا خانوادگی) پره اکلامپسی با حاملگی های قبلی است .
سایر عوامل خطر برای افزایش پروتئین ادرار در بارداری، عبارتند از:
- حاملگی با لقاح آزمایشگاهی (IVF)
- شاخص توده بدن 30 یا بیشتر (داشتن چاقی)
- بارداری با دوقلو، سه قلو یا چند قلو مرتبه بالاتر
- زمان بارداری (فاصله بیش از 10 سال بین بارداری)
- سابقه سلامتی شامل فشار خون مزمن، دیابت (نوع 1 یا نوع 2)، لوپوس، میگرن و غیره
بررسی ها نشان می دهد که زنان سیاه پوست غیر اسپانیایی به احتمال زیاد با فشار خون مزمن باردار می شوند، که خود یک عامل خطر برای پره اکلامپسی است. با این حال، این ممکن است به علت نابرابری در مراقبت های بهداشتی بیش از هر عامل مرتبط با نژاد باشد.
علائم پروتئین در ادرار در دوران بارداری چیست؟
پروتئین موجود در ادرار بیش از 300 میلی گرم در روز زیاد در نظر گرفته می شود. فراتر از آن، ممکن است فرد علائم پروتئین در ادرار داشته باشد یا نداشته باشد. حتی ممکن است تا زمان تعیین شده بعدی قبل از تولد هنگام آزمایش ادرار، متوجه علائم خودش نشود.
در غیر این صورت، علائم ممکن است شبیه علائم بیماری کلیه باشد که عبارتند از:
- تورم در مچ پا، مچ دست یا چشم
- احساس سوزش هنگام ادرار کردن
- ادرار کف آلود یا قهوه ای / خونی
- کمر درد (همچنین اغلب اوقات یک علائم طبیعی بارداری)
- افزایش ادرار (اگرچه این امر در بارداری به طور کلی شایع است).
علائم دیگری وجود دارد که نشان می دهد علت پروتئین در ادرار جدی تر است. علائم پره اکلامپسی شامل موارد زیر است:
- تنگی نفس
- کاهش ادرار
- حالت تهوع یا استفراغ
- سردرد، به ویژه سردردهای شدید
- درد در شکم (در سمت راست، زیر دنده ها)
- تاری دید یا سایر مشکلات بینایی (از دست دادن بینایی، حساسیت به نور)
گرچه افزایش وزن در دوران بارداری امری طبیعی است، اما در صورت افزایش ناگهانی وزن حتماً به پزشک اطلاع داده شود. افزایش بیش از چند کلیو در هفته یا تورم قابل توجه در دست یا صورت از دیگر علائم هشدار دهنده است.
تشخیص علت افزایش پروتئین در ادرار چیست؟
آزمایش اولیه تشخیصی برای وجود پروتئین در ادرار، در مطب پزشک، آزمایش انالیز ادرار (dipstick) نامیده می شود. یک نوار به ادرار وارد می شود و تکه های شیمیایی بسته به میزان پروتئین شناسایی شده با تغییر رنگ واکنش نشان می دهند. دامنه نتایج از + به +++++ یا کم (+1) به زیاد (+4) است.
اگر نتیجه غیر طبیعی باشد، پزشک ممکن است به فرد تست 24 ساعته پروتئین ادرار دهد تا سطح پروتئین موجود در ادرار را با دقت بیشتری در یک دوره طولانی کنترل کند. ادرار در طول یک روز جمع شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. ادرار برای بررسی و ارزیابی معمولا در صبح جمع می شود. نتیجه بالا یا غیر طبیعی به عنوان علائم احتمالی بیماری کلیه یا سایر بیماری ها در نظر گرفته می شود.
اگر میزان پروتئین در ادرار به میزان خیلی کم مشاهده شود، پزشک ممکن است آزمایش دیگری را تجویز کند یا نکند. یا شاید پزشک از علائم و نشانه های دیگری برای تشخیص بیماری استفاده کند.
چگونه پروتئین موجود در ادرار به عنوان بخشی از تشخیص پره اکلامپسی استفاده می شود؟
پروتئین موجود در ادرار به تنهایی به معنای ابتلا به پره اکلامپسی نیست. در واقع، فرد می تواند پره اکلامپسی داشته باشد و شاید هم هیچ پروتئین در ادرار او دیده نشود. پزشکان برای تشخیص دقیق باید علائم و نشانه های مختلفی را بررسی کنند.
علاوه بر آن، پره اکلامپسی معمولاً در نیمه دوم بارداری، بعد از هفته 20 اتفاق میفتد و به ندرت می تواند زودتر یا بعضاً در دوره پس از زایمان رخ دهد.
علائم و نشانه های پره اکلامپسی، عبارتند از:
- درد شکم
- سردردهای جدید
- کاهش تعداد پلاکت
- مسائل بینایی جدید
- ادم ریوی (مایع در ریه ها)
- سایر علائم مشکلات کلیوی
- مشکلات مربوط به عملکرد کبد
پزشکان میزان فشار خون بالاتر از 140/90 میلی متر جیوه را در دوران بارداری بالا می دانند. اما باز هم یکبار بالا بودن فشار، همیشه به معنای ابتلا به پره اکلامپسی نیست. پزشک برای کمک به تشخیص روند برخی آزمایشات جانبی را تجویز می کند:
آزمایش ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سونوگرافی برای کنترل رشد کودک و میزان مایع آمنیوتیک در رحم مادر.
- آزمایش خون برای ارزیابی عملکرد کبد، عملکرد کلیه و تعداد پلاکت در خون.
- جمع آوری 24 ساعته ادرار برای مشاهده پروتئین در ادرار در طول یک روز کامل.
- آزمایشات استرس یا پروفایل های بیوفیزیکی برای ارزیابی وضعیت سلامتی کودک. اینها می توانند ضربان قلب کودک را در ارتباط با حرکات و تنفس و تون عضلانی نشان دهند.
پروتئین موجود در ادرار در دوران بارداری چگونه درمان می شود؟
مقادیر کمی پروتئین ممکن است مسئله ای نباشد و توسط پزشک کنترل شود. برای مقادیر بالاتر، درمان به علت اصلی آن بستگی دارد.
عفونت ها، مانند عفونت مجاری ادراری UTI، با استفاده از آنتی بیوتیک با خیال راحت قابل درمان هستند. سایر عوارض شاید نیاز به نظارت بیشتر داشته باشند.
پره اکلامپسی به روش های مختلفی درمان می شود. معالجه به این که چه مدت طول می کشد، وضعیت مادر چقدر سخت است و وضعیت جسمی مادر و کودک در چه حدی است بستگی خواهد داشت. موثرترین روش درمانی برای پره اکلامپسی زایمان است.
سایر گزینه های درمانی برای پره اکلامپسی، عبارتند از:
- نظارت مکرر: پزشک احتمالاً برای انجام آزمایشات منظم تر برای کنترل تغییرات در سلامتی یا کودک نظارت مکرر را توصیه می کند.
- داروهای فشار خون: ممکن است از داروهای ضد فشار خون برای کاهش فشار خون در مواردی که بسیار بالا است استفاده شود. گزینه هایی وجود دارد که در دوران بارداری بی خطر است.
- استراحت در رختخواب: پزشکان معمولاً استراحت در رختخواب را برای مبتلایان به پره اکلامپسی تجویز می کنند. نظرات در مورد میزان کارآیی این موضوع متفاوت است. به طور کلی، استراحت در رختخواب به علت افزایش خطر لخته شدن خون توصیه نمی شود.
باز هم، برای موارد پره اکلامپسی شدید، ممکن است زایمان تنها گزینه درمان باشد. در صورت نیاز به زایمان زودرس، پزشک ممکن است تزریق کورتیکواستروئید (یا دو یا 24 ساعت دیگر) برای کمک به بلوغ و رشد ریه های کودک تجویز کند.
اگر مادر به سندرم HELLP (همولیز، افزایش آنزیم های کبدی و تعداد کم پلاکت) مبتلا است، ممکن است پزشک کورتیکواستروئیدها برای کمک به عملکرد کبد و پلاکت تجویز کند.
راهکار پیشگیری از پروتئین در ادرار در دوران بارداری چیست؟
از آنجا که پروتئین در ادرار در اوایل بارداری با سابقه بیماری فرد مرتبط است، برخی از آنها ممکن است ژنتیکی باشند. بر همین اساس لزوما نمی توان از آن پیشگیری کرد.
با این حال، همیشه ایده خوبی است که قبل از باردار شدن اقدامات پیشگیرانه خاصی انجام داد، خصوصاً اگر فرد سابقه بیماری قبل دارد. با پزشک درمورد وزن مناسب مشورت شود، سعی کند رژیم غذایی حاوی مقدار زیادی پروتئین و سبزیجات بدون چربی داشته باشد و مطمئن شود که فشار خون به خوبی کنترل شده است.
و اگر از قبل باردار است، پزشکان چند روش برای کاهش احتمال ابتلا به پره اکلامپسی پیشنهاد می کنند:
- در صورت داشتن سابقه پره اکلامپسی، بارداری با چند قلو، فشار خون بالا مزمن یا سایر بیماری، مانند بیماری کلیه یا دیابت، مصرف دوز پایین آسپرین (دوز توصیه شده 81 میلی گرم است) که از هفته 12 بارداری شروع می شود، تجویز شود. با این حال، از آنجا که آسپرین بدون نسخه در دسترس است، لازم است مصرف آن بدون راهنمایی پزشک صورت نگیرد.
- مصرف مکمل های کلسیم در صورت کمبود کلسیم نیز ممکن است از پره اکلامپسی پیشگیری کند. با این حال، به ندرت در کشورهای پیشرفته زنان در دوران بارداری دچار کمبود شدید می شوند که این روش بتواند مزیت قابل توجهی داشته باشد.
در اولین بارداری مادر بیشتر در معرض خطر ابتلا به پره اکلامپسی است. اگر در بارداری قبلی به آن مبتلا باشد احتمال ابتلا به این عارضه بیشتر است.
آخرین دیدگاه‌ها