نفخ می تواند به دلایل مختلفی مانند اجابت مزاج نادرست، سریع غذا خوردن، بلع هوا و ویروس یا بیماری های دستگاه گوارش رخ دهد. از نظر جسمی ناراحت کننده و گاهی دردناک است، به خصوص زمانی که همراه با گاز اتفاق می افتد. هم نفخ شکم و تنگی نفس می توانند مستقل از یکدیگر رخ دهند. با این حال، گاهی اوقات این دو علامت ممکن است با هم ظاهر شوند. در این شرایط نفخ می تواند بر دیافراگم تأثیر بگذارد و باعث تنگی نفس نیز شود.
دیافراگم، ورقه ای از عضله است که شکم را از قفسه سینه جدا می کند. حرکات بالا و پایین دیافراگم فرد را قادر می سازد نفس بکشد. با این حال، وقتی شکم نفخ می کند، ممکن است به دیافراگم فشار بیاورد و در نتیجه حرکت آن را مهار کند. این وضعیت می تواند تنفس را دشوارتر سازد. در موارد دیگر، شرایطی که بر ظرفیت ریه و تنفس تأثیر می گذارد، می تواند باعث تورم یا نفخ در شکم شود. نمونه هایی از چنین بیماری های زمینه ای شامل فیبروز کیستیک و بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) است.
اما بروز نفخ شکم همراه با تنگی نفس ممکن است علل مختلفی داشته باشد. به نظر می رسد ارتباطی بین این دو وجود داشته باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نفخ شکم و تنگی نفس بهتر است ادامه این مقاله از پزشکت را تا انتها بخوانید.
علت نفخ شکم و تنگی نفس همزمان چیست؟
همانطور که گفتیم نفخ شکم و تنگی نفس ممکن است به دلایل مختلفی با هم رخ دهند. برخی از آنها خوش خیم هستند، در حالی که برخی دیگر ممکن است جدی تر باشند که نیاز به درمان و مراجعه به پزشک دارند.
سه علت نسبتاً خوش خیم نفخ شکم و تنگی نفس به طور همزمان، عبارتند از:
پرخوری: ممکن است فرد پس از پرخوری دچار نفخ شود. این نفخ می تواند به دیافراگم فشار وارد کرده و منجر به بروز احساس تنگی نفس شود.
برخی مواد غذایی و افزودنی ها: مصرف برخی از غذاها و افزودنی ها می توانند باعث تولید گاز اضافی شوند و به دیافراگم فشار وارد کند. برخی از غذاها و مواد افزودنی که ممکن است باعث ایجاد گاز اضافی شوند، عبارتند از:
- نوشیدنی های گازدار
- شیرین کننده های مصنوعی
- غذاهای پر فیبر مانند لوبیا، عدس و غلات کامل
بارداری: برخی از زنان در دوران بارداری دچار نفخ و حالت تهوع شود. مشکلات تنفسی جزئی نیز ممکن است در اواخر سه ماهه دوم یا در طول سه ماهه سوم رخ دهد. از طرفی هم جنین در حال رشد می تواند به دیافراگم مادر فشار بیاورد و منجر به بروز تنگی نفس شود.
بیماری زمینه ای نفخ و تنگی نفس
گاهی اوقات، نفخ شکم و تنگی نفس ممکن است به دلیل یکی از بیماری های زمینه زیر رخ دهند. برخی از این شرایط جدی تر از بقیه هستند:
- چاقی
- فتق
- COPD
- فلج اطفال
- بیماری سلیاک
- نوروپاتی محیطی
- بیماری لژیونر
- سرطان تخمدان
- لنفوم غیر هوچکین
- سنگ کیسه صفرا
- عدم تحمل غذایی
- نارسایی پانکراس
- اختلال هراس
- اختلال اضطراب
- هایپرونتیلاسیون
- فیبروز سیستیک
- سندرم روده تحریک‌پذیر
- مایع در شکم یا آسیت
- بلع بیش از حد هوا، یا آئروفاژی
افراد مبتلا به یک بیماری زمینه ای ممکن است علائم دیگری را تجربه کنند. علائم دقیق به بیماری زمینه ای احتمالی بیمار بستگی دارد. برخی از علائم کلی که ممکن است با مشکلات تنفسی و بروز تنگی نفس همراه باشند، عبارتند از :
- سبکی سر
- خستگی
- سرفه کردن
- خس خس سینه
- خلط بیش از حد
از طرفی هم برخی از علائم عمومی که ممکن است همراه با نفخ شکم باشد، عبارتند از:
- سوء هاضمه
- آروغ زدن
- درد شکم
- یبوست یا اسهال
- خلط در مدفوع
از آنجایی که بروز نفخ و تنگی نفس به طور همزمان علل مختلفی دارند، بیمارانی که این دو شرایط را به طور همزمان با هم تجربه می کنند، بهتر است برای تشخیص علت اصلی خود به پزشک مراجعه کنند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
گاهی اوقات، نفخ و تنگی نفس به دلیل انتخاب های غذایی خاص یا پرخوری رخ می دهد. در چنین مواردی، علائم معمولاً پس از عبور غذا از سیستم گوارشی ناپدید می شوند. اما اگر نفخ و تنگی نفس ظرف یک روز یا بیشتر برطرف نشد، فرد باید با پزشک مشورت کند. در این شرایط بیمار ممکن است بیماری زمینه ای داشته باشد که نیاز به درمان دارد.
اگر فرد هر یک از علائم زیر را همراه با نفخ و تنگی نفس تجربه کرد، باید فوراً به دنبال درمان پزشکی باشد:
- درد شدید شکم
- مدفوع تیره، خونی یا قیری رنگ
- استفراغی که بیش از یک روز طول بکشد.
- از دست دادن کنترل بر حرکات مثانه یا روده
کسانی که تنگی نفس و همچنین علائم زیر را تجربه می کنند سریعا باید به مراکز درمانی مراجعه کنند:
- خفگی
- استفراغ
- سفتی یا سنگینی در قفسه سینه
- درد شدید قفسه سینه که به بازوها، کمر، گردن یا فک انتشار می یابد.
نفخ شکم و تنگی نفس چگونه درمان می شود؟
درمان های پزشکی برای نفخ شکم و تنگی نفس، وضعیت زمینه ای را برطرف می کند. به عنوان مثال، داروهای بدون نسخه ممکن است به رفع نفخ شکم کمک کنند. برونکودیلاتورها می توانند به باز کردن راه های هوایی و بهبود تنفس کمک کنند.
مراقبت در منزل
در هنگام بروز نفخ شکم، نوشیدن آب بیشتر ممکن است به کاهش علائم کمک کند. پیاده روی همچنین در تسکین کاهش گاز موثر است، از طرفی هم برخی درمان های خانگی برای تنگی نفس وجود دارند. اگر اضطراب باعث علائم شما می شود، نفس های آهسته و عمیق و تکنیک های آرامیش ممکن است به تسکین علائم شما کمک کند. مصرف داروهای بدون نسخه برای کاهش گاز، مانند قطره سیمتیکون هم می توانند در درمان این وضعیت موثر باشند.
چگونه از نفخ شکم و تنگی نفس جلوگیری کنم؟
اجتناب از مصرف غذاهایی که باعث نفخ شکم می شوند می تواند تا حدودی خطر ابتلا به علائم را کاهش دهند. همچنین اجتناب از نوشیدنی های گازدار می تواند موثر باشد.
خودداری از استعمال دخانیات همچنین می تواند به کاهش تنگی نفس و کاهش خطر ابتلا به اختلالات ریوی بالقوه کشنده کمک کند.
اما برای پیشگیری از بروز نفخ ابتدا باید علت اصلی بروز آن را بررسی کنید. اگر یک بیماری زمینه ای دارید که فکر می کنید که علت اصلی بروز این وضعیت باشد، بهتر است برای جلوگیری از عود مجدد آن به دنبال درمان پزشکی باشید.
محرک هایی که ممکن است وضعیت شما را تشدید کنند را شناسایی کنید. به عنوان مثال، اگر هر بار که کلم یا کلم بروکلی می‌خورید احساس نفخ می‌کنید، بهتر است از مصرف آن اجتناب کنید.
خوردن انواع میوه ها و سبزیجات می تواند در عملکرد و تقویت سلامت روده ها موثر باشند. با این حال، اضافه کردن سریع غذاهای فیبری مانند میوه ها و سبزیجات می تواند باعث بروز نفخ و گاز شود. در حالت ایده آل، بهتر است غذاهای فیبردار را به تدریج به رژیم غذایی خود اضافه کنید. مصرف مایعات کافی هم می تواند در بهبود عملکرد دستگاه گوارشی موثر باشد. داشتن روده سالم در پیشگیری از نفخ بسیار مهم است. سایر اصلاحات سبک زندگی مانند ورزش، کاهش استرس، حفظ وزن مناسب و سیگار نکشیدن می تواند سلامت روده را بهبود بخشد.
سوالات متداول
آیا بروز نفخ می تواند به ریه ها فشار بیاورد؟
نفخ که به دیافراگم فشار وارد می کند ممکن است باعث احساس فشار بر ریه های فرد شود.
رایج ترین علل بروز نفخ چیست؟
عوامل زیادی وجود دارند که می‌توانند باعث نفخ شوند. رایج ترین آنها شامل یبوست، احتباس مایعات، بیماری سلیاک، بلع هوا، گاز، بیماری‌های گوارشی، حساسیت‌های غذایی، تند خوری، مشکلات زنان و قاعدگی هستند.
آیا مشکلات معده می تواند باعث تنگی نفس شود؟
ریفلاکس اسید ممکن است باعث تنگی نفس شود. این وضعیت اغلب در افراد مبتلا به آسم شایع تر است و حتی احتمال دارد با سوزش سر دل همراه نباشد. اگر مکرر دچار تنگی نفس هستید، بهتر است برای تشخیص نهایی علت اصلی وضعیت خود به متخصصین پزشکی مربوطه مراجعه کنید.
سخن آخر
گاهی اوقات فشار معده می تواند دیافراگم را به سمت قفسه سینه فشار دهد یا آن را محدود کند. هنگامی که این اتفاق می افتد، ممکن است احساس سنگینی در قفسه سینه یا تنگی نفس داشته باشید. افرادی که بیماری ریفلاکس معده به مری دارند (GERD) ممکن است نفخ و تنگی نفس را تجربه کند.
دلایل بالقوه زیادی برای نفخ شکم و تنگی نفس وجود دارد. برخی از علل نسبتاً بی ضرر هستند، در حالی که برخی دیگر ممکن است جدی تر باشند. شایع ترین علل خوش خیم، انتخاب غذا و پرخوری است. در چنین مواردی، علائم معمولا پس از هضم غذا از بین می روند. اگر فرد دچار نفخ شکم مداوم یا مکرر و تنگی نفس شد، باید به پزشک خود مراجعه کند. این ممکن است نشانه یک بیماری زمینه ای باشد که نیاز به درمان پزشکی دارد.
نفخ می تواند حرکت در دیافراگم را محدود کند، که ممکن است خطر تنگی نفس را افزایش دهد. تشخیص محرک های احتمالی و پرهیز از مصرف آنها ممکن است به شما در جلوگیری از نفخ کمک کند. از طرفی هم گزینه های درمانی خاصی مانند تغییرات رژیم غذایی و داروها وجود دارد که می تواند در تسکین علائم شما موثر باشند. ملاقات با یک متخصص تغذیه یا متخصص پزشکی، یکی از اقدامات مهمی است که برای تسکین علائم ناشی از نفخ و تنگی نفس می توانید انجام دهید.
آخرین دیدگاه‌ها