مسمومیت با سرب هنگامی ایجاد می شود که سرب طی ماه ها یا سال ها در بدن ایجاد شود. حتی مقادیر کم سرب می تواند باعث ایجاد مشکلات سلامتی جدی شود. به خصوص کودکان کمتر از 6 سال در معرض مسمومیت با سرب آسیب پذیر هستند. مسمومیت سرب در کودکان می تواند به شدت بر رشد ذهنی و جسمی آن ها تأثیر بگذارد. در مقادیر بسیار بالا، مسمومیت با سرب می تواند کشنده باشد.
- منابع سرب می تواند شامل هوا، آب و خاک آلوده به سرب باشند.
- افرادی که با باتری یا در تعمیرگاه های اتومبیل کار می کنند ممکن است در معرض سرب قرار بگیرند.
- رنگ های حاوی سرب، گرد و غبار آلوده به سرب و ساختمان های قدیمی رایج ترین منابع مسمومیت با سرب در کودکان است.
مسمومیت با سرب قابل درمان است، اما هر گونه خسارت ناشی از آن قابل برگشت نیست.
علت مسمومیت با سرب
مسمومیت با سرب هنگام خوردن و تنفس سرب اتفاق میفتد. فرد نمی تواند بو و طعم سرب را احساس کند و یا آن را ببیند.
سرب فلزی است که به طور طبیعی در پوسته زمین وجود دارد. اما فعالیت های انسانی مانند معدن کاری، سوزاندن سوخت های فسیلی باعث شده است که میزان این فلز در سطح زمین افزایش پیدا کند.
سرب همچنین در رنگ، بنزین، باتری ها، لحیم کاری، لوله ها، سفال، آسفالت و برخی از مواد آرایشی مورد استفاده قرار می گیرد.
سرب در رنگ
بیشتر مسمومیت های ناشی از سرب در کودکان ناشی از خوردن تراشه های رنگ های حاوی سرب است.
لوله های آب و کنسرو وارداتی
لوله های سرب و لوله های مسی لحیم شده با سرب می توانند ذرات سرب را درون آب شیر آزاد کنند.
لحیم کاری سرب در قوطی های مواد غذایی، در ایالات متحده ممنوع اما هنوز هم در برخی از کشور ها مورد استفاده قرار می گیرد.
منابع دیگر سرب
سرب گاهی اوقات می تواند در موارد زیر نیز یافت شود:
خاک
- بعضی از خاک های دیوارهای خانه های قدیمی دارای سرب هستند.
- ذرات سرب حاصل از بنزین یا رنگ آمیزی سرب می توانند سال ها روی خاک باقی بمانند.
- خاک آلوده به سرب هنوز هم یک مشکل اساسی در بزرگراه ها و برخی از مناطق شهری است.
گرد و غبار خانگی
گرد و غبار خانگی می تواند حاوی تراشه های سرب یا خاک آلوده ای باشد که از خارج وارد منزل شده است.
کوزه گری
لعاب های موجود در برخی از سرامیک ها، آجر ها و چینی ها می توانند حاوی سرب باشند که می تواند به مواد غذایی که در سفال ها نگهداری می شوند، بچسبند.
اسباب بازی ها
سرب گاهی اوقات در اسباب بازی ها و سایر محصولات تولید شده در خارج از کشور یافت می شود.
لوازم آرایشی
مواد به کار برده شده در لاک ناخن و برخی از لوازم های آرایشی و بهداشتی، با مسمومیت با سرب در ارتباط می باشند.
مشاغل خاص
برخی مشاغل مانند تعمیر اتومبیل، معدن کاری، لوله کشی، ساخت باتری، نقاشی، ساخت و ساز و برخی زمینه های دیگر با سرب در ارتباط هستند.
ممکن است افراد با این مشاغل ذرات سرب راهمراه با لباس خودشان به منزل بیاورند. ساخت شیشه و برخی جواهرات به لحیم سازی از سرب نیاز دارد.
عوامل خطر مسمومیت با سرب
عواملی که ممکن است خطر مسمومیت با سرب را افزایش دهند، عبارتند از:
سن
- نوزادان و کودکان خردسال بیشتر در معرض سرب قرار دارند.
- آن ها ممکن است رنگ های کار شده در دیوار ها و چوب را جدا کرده و بخورند.
- علاوه بر آن بدن افراد خردسال نیز سرب را راحت تر جذب می کنند.
زندگی کردن در یک خانه بازسازی شده
اگرچه استفاده از نقاشی های سرب در ساختمان سازی تا حدودی ممنوع شده است، اما در خانه ها و ساختمان های قدیمی اغلب بقایای این رنگ وجود دارد.
افرادی که خانه جدیدی را نوسازی می کنند در معرض خطر بیشتری از مسمومیت با سرب قرار دارند.
سرب می تواند به کودک متولد نشده آسیب برساند، بنابراین زنان باردار یا زنانی که می خواهند باردار شوند باید مراقب باشند که در معرض سرب قرار نگیرند.
علائم مسمومیت با سرب
علائم مسمومیت با سرب، متفاوت هستند. علائم ممکن است قسمت های مختلفی از بدن را تحت تأثیر قرار دهند. در ابتدا، تشخیص مسمومیت با سرب دشوار است. علائم معمولاً تا زمانی که مقادیر زیادی سرب در بدن جمع نشود بروز پیدا نمی کنند.
علائم مسمومیت با سرب در کودکان
- تشنج
- استفراغ
- یبوست
- درد شکم
- کاهش وزن
- تأخیر در رشد
- تحریک پذیری
- ضعف و خستگی
- مشکلات یادگیری
- از دست دادن اشتها
- از دست دادن شنوایی
- خوردن چیزهایی مانند تراشه های رنگی غیرغذایی
علائم مسمومیت با سرب در نوزادان
نوزادانی که قبل از تولد در معرض سرب قرار می گیرند ممکن است زودتر از موعد معین، متولد شوند و یا وزن کمتری نسبت به وزن طبیعی یا رشد کمتری داشته باشند.
علائم مسمومیت با سرب در بالغین
اگرچه کودکان در درجه اول در معرض خطر هستند، اما مسمومیت با سرب نیز برای بزرگسالان خطرناک است. علائم در بزرگسالان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سردرد
- درد شکم
- فشار خون بالا
- اختلالات روانی
- درد مفاصل و ماهیچه ها
- اختلال در حافظه یا عدم تمرکز
- سقط جنین یا زایمان زودرس در زنان باردار
- کاهش تعداد اسپرم های نرمال و افزایش اسپرم های غیر طبیعی
تشخیص مسمومیت با سرب
پزشک می تواند برای تشخیص میزان سرب، آزمایش خون تجویز کند. یک آزمایش خون ساده می تواند مسمومیت با سرب را تشخیص دهد. سطح سرب در خون در میلی گرم در هر دسی لیتر اندازه گیری می شود.
سطح خون بی خطر برای سرب وجود ندارد. اما، سطح 5mcg /dL سرب در خون احتمالاً نشان دهنده سطح غیر طبیعی سرب در کودکان است.
در صورت بالا بودن سرب در خون کودکان،باید سرب خون آن ها مرتب آزمایش شود.
آزمایش های جانبی عبارتند از:
- آزمایش خون برای بررسی میزان سلول های ذخیره کننده آهن در خون
- اشعه X
- بیوپسی مغز استخوان
عوارض مسمومیت با سرب
قرار گرفتن در معرض حتی سطح پایین سرب نیز می تواند با گذشت زمان به خصوص در کودکان باعث بروز عوارض جدی شود.
- بزرگترین خطر مربوط به آسیب مغزی است که می تواند صدمه غیر قابل بازگشتی ایجاد کند.
- سطح بالاتر سرب می تواند به کلیه ها و سیستم عصبی در کودکان و بزرگسالان آسیب برساند.
- مقادیر بسیار بالای سرب ممکن است باعث تشنج، اغماء و مرگ شود.
پیشگیری مسمومیت با سرب
با رعایت چند راهکار ساده می تواند از مسمومیت با سرب پیشگیری کرد:
شستن دست و اسباب بازی های کودکان
- برای پیشگیری از انتقال سرب از راه دست های آلوده به گرد و غبار یا خاک، دست کودکان را بعد از بازی در فضای باز، قبل از غذا و هنگام خواب شسته شود. اسباب بازی های آن ها مرتبا شسته شوند. علاوه بر آن، از بازی کودکان در خاک جلوگیری شود.
پاک کردن سطوح خانه از گرد و غبار
- تمیز کردن سطوح کف پوش خانه با یک پارچه مرطوب
- پاک کردن مبلمان، پنجره و سایر سطوح غبار آلود از گرد و غبار
بیرون در آوردن کفش ها بیرون از خانه
- این کار از ورود خاک سرب به داخل خانه جلوگیری می کند.
استفاده از آب سرد
- اگر سیستم لوله کشی خانه، لوله کشی قدیمی و اتصالات سربی است، حداقل یک دقیقه قبل از استفاده آب، شیر را باز نگه داشته شود. برای تهیه شیر کودک یا پخت و پز از آب شیر گرم استفاده نشود.
رعایت یک رژیم غذایی سالم
- وعده های غذایی منظم و تغذیه مناسب می تواند به کاهش جذب سرب کمک کند. به ویژه کودکان برای رژیم غذایی کافی به کلسیم، ویتامین C و آهن احتیاج دارند تا از جذب سرب جلوگیری کنند.
پیش آگهی مسمومیت با سرب
بالغین با قرار گرفتن در معرض سرب کم معمولاً بدون هیچ گونه عارضه ای بهبود می یابند. در کودکان، بهبودی می تواند زمان زیادی ببرد. حتی قرار گرفتن در معرض سرب کم باعث ناتوانی فکری دائمی گردد.
درمان مسمومیت با سرب
اولین قدم در مورد مسمومیت با سرب از بین بردن منبع آلودگی است. در صورت امکان، باید سرب از محیط خانه حذف شود، تا احتمال بروز عوارض کم شود. برای افراد با سطح سرب كم، پرهیز از قرار گرفتن در معرض سرب باعث كاهش سرب خون می شود. کودکان با سرب خون 45 میکروگرم بر دسی لیتر یا بالاتر باید درمان شوند.
در موارد شدید تر، پزشک ممکن است راهکار های زیر را توصیه کند:
شلی تراپی در درمان مسمومیت با سرب
در این درمان، داروی متصل به سرب از طریق دهان و به صورت خوراکی مصرف و از طریق ادرار دفع می شود. شلی تراپی ممکن است برای کودکان با سطح خونی 45 میکروگرم در لیتر و در بزرگسالان با سطح بالای سرب، توصیه شود.
شلات تراپی در درمان مسمومیت با سرب
پزشکان برای بزرگسالان با سطح سرب بیشتر از 45 میکروگرم در دسی لیتر خون و کودکانی که قادر به تحمل داروی مورد استفاده در شلی تراپی نیستند یک داروی تزریقی تجویز می کنند.
شلات های شیمیایی که بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند، می توانند منجر به عوارض جانبی مانند اختلال عملکرد کلیه شوند و غالباً می تواند باعث ایجاد حالت تهوع، درد شکمی و واکنش های آلرژیک شود.
آمادگی برای مراجعه به پزشک
اگر فرد فکر می کند در معرض سرب قرار گرفته، باید به پزشک مراجعه کند. آزمایش خون می تواند سطح سرب در خون افراد را تشخیص دهد.
برای آمادگی بیشتر قبل از قرار ملاقات با پزشک لیستی از علائم یا تغییر رفتار، اطلاعات شخصی در مورد محل زندگی و منابع سربی که نزدیک محیط زندگی قرار دارند تهیه شود.
برای مسمومیت با سرب، سوالات اساسی که باید از پزشک پرسیده شود، عبارتند از:
- به چه آزمایشاتی لازم است؟
- بهترین دوره درمان کدامند؟
- چه عاملی باعث ایجاد این علائم می شود؟
احتمالاً پزشک از بیمار سؤالاتی می پرسد، از جمله:
- آیا اخیراً به خانه دیگری نقل مکان کرده اید؟
- خانه شما چه زمانی ساخته شده است؟ آیا خانه خود را بازسازی کرده اید؟
- آیا شغلی دارید که ممکن است شما را در معرض سرب قرار دهد؟
آخرین دیدگاه‌ها