مری بارت بیماری ناشی از سوزش در بافت پوشش مری (لوله غذایی) است که در آن بافت پوششی مری تغییر کرده و به بافتی مشابه بافت پوششی روده تبدیل می شود. مری بارت زمانی رخ می دهد که سلول های بافت پوششی مری در اثر تماس زیاد از حد با اسید معده آسیب ببینند. بر همین اساس این بیماری اغلب در افرادی که طولانی مدت ریفلاکس معده دستگاه گوارش (GERD) را تجربه کرده اند، تشخیص داده می شود. مری بارت با افزایش خطر ابتلا به سرطان مری همراه است. تخمین زده می شود که در حدود 5/5 درصد از مبتلایان به مری بارت مبتلا به سرطان هستند. بر همین اساس انجام معاینه منظم برای سلول های سرطانی (دیسپلازی) در مبتلایان به این بیماری بسیار مهم است. تشخیص سلول های پیش سرطانی می تواند در پیشگیری به سرطان مری موثر باشد.
علت مری بارت
علت دقیق مری بارت مشخص نیست. بیشتر مبتلایان به مری بارت سابقه GERD دارند. GERD زمانی اتفاق می افتد که ماهیچه های پایین مری به درستی کار نکنند. در این شرایط عضلات ضعیف شده از بازگشت مواد غذایی و اسید به مری جلوگیری نمی کنند. در GERD ، محتویات معده دوباره به داخل مری برگشت داده می شوند و به بافت مری آسیب می رساند. همزمان با اینکه مری سعی می کند خودش را بهبود ببخشد، سلول ها ممکن است عوامل خطر به سلول های موجود در مری بارت تغییر کنند.
با این حال، برخی از افرادی که مری بارت دارند ممکن است هرگز به سوزش سر دل یا ریفلاکس اسید مبتلا نشده باشند. هنوز مشخص نیست که چه عواملی باعث ایجاد مری بارت در این افراد می شود.
عوامل خطر مری بارت
عواملی که خطر ابتلا به مری بارت را افزایش می دهند، عبارتند از:
- سیگار کشیدن یا داشتن سابقه سیگاری بودن
- جنسیت. احتمالا این بیماری بیشتر در مردان دیده می شود.
- نژد. افراد سفید پوست بیشتر از سایر نژادها در معرض خطر این بیماری قرار دارند.
- اضافه وزن. چربی بدن در اطراف شکم خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد.
- سوزش قلب مزمن و ریفلاکس اسید. سابقه ابتلا به GERD که با مصرف داروهای موسوم به مهارکننده پمپ پروتون بهتر نمی شود، می تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
- سن. این بیماری می تواند در هر سنی اتفاق بیفتد اما در بزرگسالان بالای 50 سال بیشتر دیده می شود.
عواملی که GERD را تشدید می کنند، می توانند مری بارت را بدتر کنند، از جمله:
- الکل
- کشیدن سیگار
- غذاهای ادویه دار
- خوردن وعده های سنگین غذایی
- استفاده مکرر از NSAIDS یا آسپرین
- رژیم های غذایی حاوی چربی های اشباع بالا
- کمتر از چهار ساعت بعد از غذا به رختخواب رفتن و یا دراز کشیدن
علائم مری بارت
تغییرات بافتی مری بارت ممکن است هیچ علامت خاصی را ایجاد نمی کند. علائم در صورت بروز عموماً ناشی از GERD است که عبارتند از:
- مشکل در بلع غذا
- سوزش مکرر قلب
- درد قفسه سینه (به ندرت دیده می شود).
بسیاری از مبتلایان به مری بارت علائم خاصی ندارند.
زمان ضرورت به مراجعه به پزشک
اگر بیش از پنج سال سابقه سوزش سر دل و ریفلاکس اسید معده دارید و علائم زیر را تجربه می کنید بهتر است از پزشک خود در مورد خطر ابتلا به مری بارت مشورت بگیرید.
- بلع مشکل
- استفراغ خونی
- مدفوع سیاه، تیره یا مدفوع خونی
تشخیص مری بارت
تنها راه تأیید تشخیص مری بارت با آزمایش با نام آندوسکوپی فوقانی است که در این روش پزشک آندوسکوپ (یک لوله روشن شده با دوربین در انتها) را از گلو عبور می دهد تا علائم تغییر بافت مری را بررسی کند. بافت مری طبیعی کمرنگ و براق به نظر می رسد. در مری بارت، بافت قرمز و مخملی می شود. پزشک از بافت مری، نمونه برداری می کند.
تعیین میزان تغییر بافت
آسیب شناس در آزمایشگاه، نمونه بافتی را برای تعیین میزان دیسپلازی سلول های مری بررسی می کند. از آنجایی که تشخیص دیسپلازی در مری دشوار است، دو متخصص آسیب شناس در مورد نمونه بافتی نظر خواهند داد.
آسیب بافتی ممکن است به صورت زیر طبقه بندی شود:
- عدم وجود دیسپلازی، که در این شرایط هیچ ناهنجاری سلولی قابل مشاهده نیست.
- دیسپلازی درجه پایین، سلول ها علائم کمی از تغییرات پیش سرطانی را نشان دهند و مقدار کمی از ناهنجاری های سلولی دیده می شود.
- دیسپلازی درجه بالا، سلول تغییرات زیادی را نشان دهد و مقدار زیادی از ناهنجاری ها و سلول های سرطانی دیده می شوند. دیسپلازی درجه بالا، آخرین مرحله قبل از تغییر سلول ها به سرطان مری می باشد.
غربالگری برای مری بارت
غربالگری به منظور پیشگیری از ابتلا به این بیماری بیشتر برای مردانی که علائم GERD آن ها به درمان با داروهای مهار کننده پمپ پروتون پاسخ نداده، و حداقل دو عامل خطر دیگر دارند توصیه می شود. اما غربالگری در زنانی که شرایط ابتلا به ریفلاکس کنترل نشده یا سایر عوامل خطر بیماری را دارند، توصیه می گردد.
عوارض مری بارت
در بیماران مبتلا به مری بارت خطر ابتلا به سرطان مری بیشتر است. البته بیشتر مبتلایان به مری بارت هرگز به سرطان مری مبتلا نمی شوند.
درمان مری بارت
درمان مری بارت به میزان رشد غیر طبیعی سلول در مری و سلامتی کلی بیمار بستگی دارد. پزشک برای درمان مراحل اولیه و دیسپلازی بدون درجه به احتمال زیاد روندهای درمانی زیر را توصیه خواهد کرد:
- آندوسکوپی دوره ای برای نظارت بر سلول های بافت مری. در شرایطی که بیوپسی، دیسپلازی را تشخیص ندهد، احتمالاً پزشک آندوسکوپی دوره ای و سالانه را توصیه می کند.
- درمان. داروها و تغییر شیوه زندگی می توانند علائم بیماری را تسکین دهند.
بیماران مبتلا به مری بارت به طور معمول به داروهای تجویز شده مانند امپرازول، پنتوپرازول یا دککسلانسوپرازول (دگزیلانت) نیاز دارند. برخی از این داروها اکنون به عنوان داروهای بدون نسخه نیز در دسترس هستند. این داروها معمولاً یک بار در روز قبل از صبحانه یا دو بار در روز قبل از صبحانه و شام مصرف می شوند. داروها برای درمان GERD شامل آنتاگونیست های گیرنده H2 و مهار کننده های پمپ پروتون کاربرد دارند. آنتاگونیست های گیرنده H2 به صورت نسخه ای یا داروهای بدون نسخه در دسترس هستند و عموماً در كاهش آسیب اسیدی به مری مؤثر در مری بارت مؤثر نیستند، اما ممكن است در تسکین علائم برخی از بیماران موثر باشند.
جراحی
جراحی، برای سفت کردن اسفنکتر که جریان اسید معده را کنترل می کند ممکن است گزینه درمانی دیگری باشد. درمان GERD بیماری اصلی را درمان نمی کند و احتمالاً خطر ابتلا به سرطان مری را کاهش نمی دهد، اما می تواند در تشخیص دیسپلازی موثر باشد.
چند عمل جراحی وجود دارد که معمولاً روی مبتلایان به GERD انجام می شوند و عبارتند از:
- Nissen fundoplication ، پزشک در این عمل جراحی سعی دارد با پیچاندن قسمت بالای شکم در قسمت بیرونی اسفنکتر پایین مری (LES)، آن را تقویت کند.
- LINX، در این روش پزشک دستگاه LINX را در اطراف مری تحتانی وارد می کند. دستگاه LINX از مهره های فلزی ریز تشکیل شده است که با استفاده از جاذبه نیروی مغناطیسی از نشت محتویات معده به درون مری جلوگیری می کند.
- Stretta procedure، پزشک این روش را با آندوسکوپ انجام می دهد که از امواج رادیویی برای ایجاد تغییر در عضلات مری در نزدیکی محل اتصال معده استفاده می شود. این تکنیک باعث تقویت عضلات و کاهش ریفلاکس در معده می شود.
دیسپلازی درجه پایین
دیسپلازی درجه پایین باید توسط یک آسیب شناس باتجربه تأیید شود. برای دیسپلازی درجه پایین، پزشک ممکن است آندوسکوپی دیگری را در شش ماه، با پیگیری های بیشتر هر شش تا 12 ماه یکبار توصیه کند. اما با توجه به خطر ابتلا به سرطان مری، در صورت تأیید تشخیص ممکن است درمان های دیگری را تجویز کند. روش های درمانی فعلی مری بارت با دیسپلازی یا سرطان شامل فرسایش رادیواکتیو، کرایوتراپی، برداشتن مخاط آندوسکوپی یا برداشتن جراحی تقریباً کل مری است.
- جراحی آندوسکوپی. این جراحی از آندوسکوپ برای از بین بردن سلول های آسیب دیده استفاده می کند.
- فرسایش رادیوفرکانس. فرسایش رادیوفرکانس از انرژی گرمایی رادیو فرکانس (انرژی تحویل شده از طریق الکترودهای مشابه انرژی مایکروویو است) برای از بین بردن پوشش بارت و جایگزینی آن با سلول های مری معمولی استفاده می کند. فرسایش پرتونگاری ممکن است بعد از جراحی آندوسکوپی انجام شود. این روند درمانی برای درمان دیسپلازی درجه پایین و دیسپلازی درجه بالا امیدوار کننده است.
اگر در آندوسکوپی اولیه التهاب بیش از حد مری تشخیص داده شود، بعد از 3 تا 4 ماه درمان کاهش اسید معده، آندوسکوپی دیگری انجام می شود.
دیسپلازی درجه بالا
در صورت وجود دیسپلازی درجه بالا، پزشک ممکن است روش های تهاجمی تر را توصیه کند. دیسپلازی درجه بالا به طور کلی به عنوان سرطان مری پیشرونده در نظر گرفته می شود. به همین دلیل، پزشک ممکن است جراحی آندوسکوپی یا فركانس رادیوگرافی را توصیه كند.
گزینه های دیگر برای درمان دیسپلازی درجه بالا شامل موارد زیر است:
فتودینامیک درمانی
فتودینامیک با ایجاد حساسیت به نور، سلول های غیر طبیعی را از بین می برد. پزشک ماده شیمیایی حساس به نور به نام porfimer (فوتوفرین) را به بیمار تزریق می کند. آندوسکوپی 24 تا 72 ساعت پس از تزریق انجام می شود. در طی آندوسکوپی، لیزر ماده شیمیایی را فعال کرده و سلول های غیر طبیعی را از بین می برد.
کرایوتراپی
کرایوتراپی شامل منجمد کردن پوشش مری و سپس تعویض آن با سلول های طبیعی مری است. در کرایوتراپی از آندوسکوپ برای تزریق مایع یا گاز سرد در سلول های غیر طبیعی مری استفاده می کند. سلول ها گرم و دوباره منجمد می شوند. چرخه انجماد و ذوب به سلول های غیر طبیعی آسیب می رساند و آن ها را از بین می برد. این روند تا زمانی که سلول ها از بین بروند تکرار می شود. این روش هنوز آزمایشی و در حال حاضر تحت مطالعه و بررسی است.
جراحی
در روش جراحی برای از بین بردن این بیماری قسمت آسیب دیده مری برداشته و قسمت باقیمانده به معده وصل می شود. جراحی برای مری بارت با سرطان فقط در مواردی مورد استفاده قرار می گیرد که بیمار به اندازه کافی قوی باشد تا بتواند عمل جراحی را تحمل کند و دارای دیسپلازی یا سرطان درجه بالایی باشد.
عوارض احتمالی برای همه این روش ها می تواند شامل درد قفسه سینه، تنگ شدن مری، بریدگی مری یا پارگی مری باشد. علاوه بر آن بیماری ممکن است بعد از درمان دوباره برگردد بر همین اساس بیماران باید بعد از درمان مجددا آزمایش پیگیری خود را دنبال کنند و اگر درمانی غیر از جراحی برای از بین بردن بافت غیر طبیعی مری صورت گرفته باشد، پزشک احتمالاً برای کاهش اسید و کمک به بهبودی مری دارو تجویز می کند.
سبک زندگی و داروهای خانگی مری بارت
تغییر سبک زندگی می تواند علائم GERD که ممکن است زمینه ساز مری بارت باشد را کاهش دهد. افراد مبتلا می توانند راهکارهای زیر را برای تسکین علائم خود در نظر بگیرند:
- حفظ وزن سالم
- ترک سیگار و الکل
- بلند کردن سر تختخواب
- پرهیز از مصرف غذاها و نوشیدنی هایی که باعث سوزش قلب می شوند، مانند شکلات، قهوه، الکل و نعناع
همه این اقدامات باعث کاهش ریفلاکس معده در دستگاه گوارش می شود.
آمادگی برای مراجعه به پزشک
مری بارت بیشتر در افراد مبتلا به GERD تشخیص داده می شود که به دلیل عوارض GERD مورد معاینه قرار می گیرند. اگر پزشک را در معاینه آندوسکوپی به این بیماری مشکوک شود ممکن است بیمار را به متخصص گوارش ارجاع دهد.
بیمار برای آمادگی بیشتر قبل از مراجعه به پزشک بهتر است موارد زیر را یادداشت کند:
- نام تمام داروها، ویتامین ها و مکمل ها از جمله دوزهای مصرفی آن ها
- لیستی از علائم و اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله تغییرات اخیر یا عوامل استرس زا و مواردی مربوط به سابقه پزشکی
در این زمینه برخی سوالات مهمی که بهتر است از پزشک پرسیده شوند، عبارتند از:
- آیا من دیسپلازی دارم؟
- گزینه های درمانی من کدامند؟
- میزان خطر ابتلا من به سرطان مری چقدر است؟
- چه مقدار از مری من تحت تأثیر قرار گرفته است؟
- آیا باید رژیم غذایی یا سایر شیوه های زندگی را تغییر دهم؟
- بیماری دیگری دارم. چگونه می توانم به بهترین نحو این شرایط را با همدیگر مدیریت کنم؟
- آیا گزارشات آزمایشگاه من تغییرات پیش سرطانی (دیسپلازی) را نشان می دهد؟ اگر چنین است، درجه دیسپلازی من چقدر است؟
در مقابل برخی سوالاتی که پزشک ممکن است از بیمار بپرسد، عبارتند از:
- آیا وزن کم کرده اید؟
- آیا در بلع مشکل دارید؟
- علائم شما چقدر شدید هستند؟
- آیا علائم ریفلاکس اسید را تجربه می کنید؟
- از چه زمانی شروع به تجربه علائم کردید؟
- علائم شما مداوم بوده یا گاه به گاه بروز می کنند؟
- آیا داروهایی برای ریفلاکس یا سوء هاضمه مصرف می کنید؟
- فکر می کنید چه عواملی منجر به بدتر و یا بهتر شدن علائم شما می شود؟
آخرین دیدگاه‌ها