متخصص غدد و متابولیسم کیست؟

متخصص غدد و متابولیسم، در زمینه بیماری های مرتبط با هورمون های بدن و بیماری های غدد درون ریز فعالیت می کند. یک متخصص غدد می تواند مشکلات هورمونی و عوارض ناشی از آنها را تشخیص دهد و درمان کند.

هورمون ها متابولیسم، تنفس، رشد، تولید مثل، درک حسی و حرکت را تنظیم می کنند. عدم تعادل هورمون ها، دلیل اصلی طیف گسترده ای از بیماری ها است.

انسان بیش از 50 هورمون مختلف دارد. آنها می توانند در مقادیر بسیار کمی وجود داشته باشند. اما با این حال، حتی در مقادیر کم هم هنوز تأثیر قابل توجهی در عملکرد و رشد بدن دارند.

غدد درون ریز شامل طیف گسترده ای از سیستم ها در بدن انسان است. بافت های غدد درون ریز شامل غده فوق کلیه، هیپوتالاموس، تخمدان ها و بیضه ها هستند.

سه گروه گسترده از اختلالات غدد درون ریز وجود دارد. اگر پزشک عمومی شما به این موضوع شک کند که علت اصلی بیماری شما مربوط به عدم تعادل هورمون است، ممکن است شما را به یک متخصص غدد درون ریز ارجاع دهد.

یک متخصص غدد درون ریز قصد دارد تعادل هورمون ها را به سیستم های بدن تان بازگرداند.

سیستم غدد و متابولیسم

غدد درون ریز شاخه ای از رشته پزشکی است که به بیماری های مربوط به هورمون ها و غدد ترشح کننده آنها (غدد درون ریز) می پردازد. غدد ترشح کننده هورمون ها عبارتند از:

• بیضه: غدد تناسلی (غدد جنسی) در مردان است که حاوی اسپرم می باشد.
• تخمدان ها: غدد تولید مثل (غدد جنسی) در ماده هایی که دارای تخم هستند.
• لوزالمعده: غده ای واقع در شکم شماست که انسولین و گلوکاگون تولید می کند.
• غدد پاراتیروئید: چهار غده کوچک در گردن شما که میزان کلسیم خون را کنترل می کنند.
• هیپوتالاموس: غده کوچکی که در پایه مغز شما قرار دارد و دما، گرسنگی و تشنگی بدن را کنترل می کند.
• تیروئید: غده ای به شکل پروانه در گردن شما است که متابولیسم، انرژی و رشد و نمو مغز شما را کنترل می کند.
• غده هیپوفیز: غده ای به اندازه نخود در قاعده مغز شما واقع شده و تمام هورمون های دیگر را کنترل می کند.
• غده پینه آل: غده ای است که در نزدیکی مرکز مغز یافت می شود و ممکن است با الگوی خواب شما مرتبط باشد.
• تیموس: غده ای در قسمت فوقانی قفسه سینه شما که در مراحل اولیه زندگی به رشد سیستم ایمنی بدن کمک می کند.
• غدد فوق کلیوی: یک جفت غده، یکی در هر طرف شکم، در بالای کلیه های شما قرار دارد. آنها بر فشار خون، متابولیسم، پاسخ استرس و هورمون های جنسی شما کنترل می کنند.

متخصص غدد چه بیماری هایی را درمان می کند؟

شایع ترین بیماری های درمان شده توسط متخصص غدد درون ریز، عبارتند از:

• دیابت: دیابت یک بیماری مزمن است که در آن میزان گلوکز (قند) در خون زیاد است. سطح گلوکز خون به طور معمول توسط هورمون انسولین تنظیم می شود، که این هورمون در لوزالمعده ساخته می شود. بیماری قند وقتی بروز می کند که مشکلی در رابطه با این هورمون و نحوه عملکرد آن در بدن وجود داشته باشد. با افزایش سن خطر ابتلا به این بیماری بیشتر می شود.
• کم کاری تیروئید: نقطه مقابل، پرکاری تیروئید است و در مواردی اتفاق می افتد که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید مورد نیاز را بدن تولید نمی کند و غده به اصطلاح کم کار یا کم تحرک است. هورمون های تیروئید مسئول تنظیم سوخت و ساز بدن می باشد. اگر سطح تیروکسین کم باشد، بسیاری از عملکردهای بدن کند می شود.
• پرکاری تیروئید: هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) یک هورمون غده هیپوفیز است که غده تیروئید را برای تولید هورمون تحریک می کند. هنگامی که سطح هورمون تیروئید طبیعی یا زیاد باشد، TSH شما پایین تر است. TSHپایین تر از حد عادی می تواند اولین علامت پرکاری تیروئید باشد.
• گواتر: گواتر، بزرگ شدن غیر طبیعی غده تیروئید است. تیروئید یک غده پروانه ای است که در زیر گردن قرار دارد. اگرچه گواترها معمولاً بدون درد هستند، اما یک گواتر بزرگ می تواند باعث سرفه شود و بلع یا نفس کشیدن را برای فرد دشوار کند.

سایر بیماری هایی که متخصص غدد درون ریز درمان می کند، عبارتند از:

• ناباروری
• کوتولگی (کوتاهی قد غیر عادی)
• سرطان های خاص غدد درون ریز
• سندرم کوشینگ (تولید بیش از حد هورمون کورتیزول که منجر به افزایش وزن و پف صورت می شود).
• بیماری تخمدان پلی کیستیک (PCOD): سندرم تخمدان پلی کیستیک نوعی اختلال هورمونی در زنان است که در سنین باروری شیوع بیشتری دارد و می تواند بر توانایی فرد در فرزندآوری تأثیر بگذارد. زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک ممکن است دوره قاعدگی نامنظم یا طولانی را تجربه کرده و یا سطح هورمون مردانه (آندروژن) بالایی داشته باشند. در سندروم تخمدان پلی کیستیک، تخمدان ها ممکن است مجموعه  کوچک  زیادی از کیست ها را  داشته باشند و  بنابراین  نتوانند به طور منظم  سلول های تخمک را آزاد کنند.
• بیماری آدیسون (کمبود هورمون غدد فوق کلیوی): بیماری آدیسون، که به نارسایی اولیه آدرنال یا پرکاری آدرنال نیز معروف است، یک اختلال نادر غدد آدرنال است. غدد آدرنال دو غده کوچک هستند که در بالای کلیه ها قرار دارند و دو هورمون اساسی کورتیزول و آلدوسترون را تولید می کنند. در بیماران مبتلا به آدیسون، غده آدرنال آسیب می بیند و کورتیزول یا آلدوسترون کافی تولید نمی کند. بیماری آدیسون می تواند در هر سنی شروع شود، اما شیوع آن در سنین 30 تا 50 سالگی رایج تر است. اکثر مبتلایان به بیماری آدیسون از طول عمر عادی برخوردار هستند.

متخصص غدد چگونه بیماری را تشخیص می دهد؟

در هنگام مراجعه به متخصص غدد، وی برای تشخیص وضعیت شما موارد زیر را بررسی می کند:

• داروهای فعلی
• عادات و رژیم غذایی
• سابقه خانوادگی مشکلات هورمونی
• سایر شرایط پزشکی از جمله آلرژی

علاوه بر آن، متخصص غدد ممکن است درمورد علائمی که به نظر می رسد با وضعیت شما مرتبط نیستند یا غیرضروری به نظر می رسند، سوالاتی را بپرسد. زیرا سطح هورمون ها، سیستم های مختلف بدن را تحت تأثیر قرار می دهد به طوری که حتی کوچکترین تغییر در یک غده می تواند قسمت های مختلفی از بدن را تحت تأثیر قرار دهد.

آنها ضربان قلب و فشار خون بیمار و وضعیت پوست، مو، دندان و دهان او را بررسی می کنند. حتی ممکن است نمونه خون و ادرار تجویز شود.

چه آزمایشاتی توسط متخصص غدد تجویز می شود؟

متخصص غدد غدد، سوالات زیادی را از شما می پرسد که ممکن است از نظر شما بی ربط باشد اما این موارد ضروری است زیرا یک بیماری غدد درون ریز بر کل بدن تأثیر می گذارد.

آزمایشاتی که معمولاً توسط متخصص غدد انجام می شود شامل موارد زیر است:

• آزمایش قند خون
• سطح کورتیزول
• سطح پرولاکتین
• سطح تستوسترون
• شمارش کامل خون
• تست عملکرد کلیه
• آزمایشات کبدی
• آزمایشات عملکرد تیروئید
• سطح هورمون آدرنوكورتیكوتروپیك (ACTH)
• آزمایش آنتی بادی های تیروئید از جمله آنتی بادی های پراکسیداز تیروئید (TPO)

علاوه بر آن، در صورت ابتلا به دیابت، ممکن است پزشک آزمایش قند ادرار را انجام دهد.

متخصص غدد درون ریز ممکن است آزمایشات رادیولوژی زیر را برای تشخیص بیماری سفارش دهد:

• اسکن داپلر تیروئید
• اسکن توموگرافی رایانه ای
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی
• اشعه ایکس استخوان برای بررسی پوکی استخوان
• در صورت مشکوک بودن پزشک به سرطان، توموگرافی با انتشار پوزیترون اسکن می شود.
• سونوگرافی (USG) لگن: برای بررسی ناهنجاری های لوزالمعده و اندام های تولید مثل

بعد از تشخیص، متخصص غدد غدد یک برنامه درمانی را پیشنهاد می کند. گزینه های درمانی، به نوع بیماری بستگی دارد.

چگونه متخصص غدد شویم؟

متخصص غدد، یک پزشک متخصص است که عدم تعادل هورمون ها یا سیستم غدد درون ریز بدن را درمان می کند. یک متخصص غدد بعد از گذراندن چهار سال تحصیل در پزشکی و سه سال تحصیلات تکمیلی در رشته داخلی، تقریباً دو تا سه سال در غدد درون ریز آموزش دیده است.

اولین قدم برای متخصص غدد درون ریز شدن، اخذ مدرک لیسانس از یک کالج یا دانشگاه معتبر است. در اواخر دوره کارشناسی، دانشجو باید درخواست خود را بدهد و در دانشکده پزشکی پذیرفته شود. پس از پذیرش، وی باید چهار سال دیگر به تدریس خودش ادامه دهد. اکثر متخصصان غدد یک دوره تدریس که سه تا چهار سال طول می کشد را می گذرانند.

دوره های متداولی که شما باید برای تبدیل شدن به متخصص غدد درون ریز بگذرانید، عبارتند از:

• دوره غدد درون ریز بالینی
• دوره غدد درون ریز و ژنتیک
• دوره تومورهای غدد درون ریز
• دوره مفاهیم غدد درون ریز مولکولی
• دوره تصویربرداری و تجزیه و تحلیل تیروئید

حداقل 10 سال طول می کشد تا یک فرد تمام دروس، تحصیلات و آموزش های لازم را برای تبدیل شدن به یک متخصص غدد درون ریز بگذراند.

آمادگی برای مراجعه به متخصص غدد

قبل از مراجعه به متخصص غدد درون ریز، علائمی را که دارید، از جمله استرس های عمده و یا تغییراتی که اخیرا در زندگی داشته اید را، یادداشت کنید. بهتر است برخی سوالات را بنویسید تا از متخصص غدد درون ریز خود بپرسید. برخی از مهمترین سوالات در این زمینه، عبارتند از:

• به چه آزمایشاتی نیاز دارم؟
• درمان من چه مدت طول می کشد؟
• آیا به درمان طولانی مدت نیاز دارم؟
• چه عواملی باعث بروز علائم من می شود؟
• بهترین روش برای درمان یا مدیریت بیماری من چیست؟
• آیا کاری می توانم برای کمک به شرایط خود انجام دهم؟
• آیا این شرایط موقتی است یا می تواند در طولانی مدت ادامه داشته باشد؟

همچنین به یاد داشته باشید لیستی از تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل های خود را به همراه داشته باشید.

سخن آخر

هورمون ها بر عملکردهای بدن تأثیر می گذارند. عدم تعادل هورمون ها می تواند طیف گسترده ای از بیماری ها را ایجاد کند.

غدد موجود در بدن شما هورمون آزاد می کند. متخصصان غدد درون ریز افرادی را که از عدم تعادل هورمونی رنج می برند، به طور معمول از غدد موجود در سیستم غدد درون ریز یا انواع خاصی از سرطان ها، درمان می کنند. هدف کلی درمان بازگرداندن تعادل طبیعی هورمونهای موجود در بدن بیمار است.