سپسیس یا عفونت منتشر خون، یک وضعیت خطرناک و جدی است که در اثر واکنش بدن به یک عفونت به شکل گسترده در خون ایجاد می شود. بدن به طور معمول برای مبارزه با عفونت برخی مواد شیمیایی را در جریان خون آزاد می کند. اما در برخی مواقع ممکن است واکنش بدن به این مواد شیمیایی تشدید شده که این واکنش ها بر روی بافت های مختلف بدن تاثیر منفی می گذارد و منجر به سپسیس می شود. سپسیس هنگامی ایجاد می شود که مواد شیمیایی سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با عفونت وارد جریان خون شده و باعث ایجاد التهاب در کل بدن می شود.
بیماری در صورت پیشرفت می تواند باعث کاهش بیش از حد افت فشار خون و شوک سپتیک و در نهایت مرگ گردد.
بیماری ممکن است برای هر کس اتفاق بیفتد و در افراد زیر رایج تر و خطرناک تر است:
- سالمندان
- زنان باردار
- کودکان کوچکتر از 1 سال
- افراد با سیستم ایمنی بدن ضعیف
- افرادی که شرایط مزمن دارند، مانند دیابت، بیماری کلیوی یا ریه یا سرطان
درمان زودرس سپسیس، معمولاً همراه با آنتی بیوتیک ها و مقادیر زیادی مایعات داخل وریدی، امکان پذیز است و این درمان می تواند پیش آگهی بیماران را برای بقا بهبود ببخشد.
طبق آمار مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) سالانه بیش از 1.5 میلیون مورد ابتلا به این بیماری وجود دارد که این نوع عفونت سالانه باعث مرگ بیش از 250،000 آمریکایی می شود.
علت سپسیس
در حالیکه هر نوع عفونت (باکتریایی، ویروسی یا قارچی) می تواند به بیماری منجر شود، محتمل ترین علت این بیماری عبارتند از:
- ذات الریه
- عفونت در جریان خون (باکتری)
- عفونت کلیه، مثانه و سایر قسمت های دستگاه ادراری
- عفونت دستگاه گوارش در اندام هایی مانند معده و روده بزرگ
عوامل خطر سپسیس
براساس اعلام انستیتوی ملی علوم پزشکی عمومی، هر ساله تعداد موارد ابتلا به این بیماری در ایالات متحده افزایش می یابد. عواملی که ممکن است خطر بروز این بیماری را افزایش دهند، عبارتند از:
- افزایش مقاومت آنتی بیوتیکی
- زخم یا صدماتی مانند سوختگی
- سن، سپسیس در سالمندان شایع تر است.
- سیستم ایمنی بدن ضعیف و ابتلا به دیابت و سیروز
- بستری شدن در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان
- استفاده از دستگاه های تهاجمی مانند سوند داخل وریدی یا لوله های تنفسی
علائم سپسیس
بیماری می تواند در سه مرحله سپسیس، سپسیس شدید و شوک سپتیک رخ دهد که در هر مرحله ممکن است باعث بروز علائم خاصی شود.
علائم کلی سپسیس، عبارتند از:
- تب بالا
- عفونت احتمالی یا تأیید شده
- تنفس بالاتر از 20 تنفس در دقیقه
- ضربان قلب بیش از 90 ضربان در دقیقه
برای تشخیص این بیماری فرد باید حداقل دو مورد از این علائم را داشته باشد.
سپسیس شدید
سپسیس شدید هنگام نارسایی اندام رخ می دهد. در صورت بروز یک یا چند علائم زیر پزشک ممکن است به بیماری سپسیس شدید مشکوک شود:
- ضعف شدید
- کاهش ادرار
- مشکلات تنفسی
- کاهش پلاکت خون
- تغییر در توانایی ذهنی
- عملکرد غیر طبیعی قلب
- لرز به دلیل افت دمای بدن
- تکه هایی از پوست که تغییر رنگ داده
شوک سپتیک
علائم شوک سپتیک شامل علائم بیماری سپسیس شدید، به علاوه فشار خون بسیار پایین است. در این شرایط بیمار برای حفظ فشار خون خود به مصرف دارو نیاز دارد .
مراجعه به پزشک
بیشتر اوقات، سپسیس در افرادی که در بیمارستان بستری هستند یا اخیراً در بیمارستان بستری شده اند، رخ می دهد. افرادی که در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان ها بستری هستند در معرض خطر ابتلا به سپسیس قرار دارند. اگر در صورت بروز علائم و نشانه های سپسیس بعد از عمل جراحی یا بعد از بستری شدن در بیمارستان، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
عوارض سپسیس
علائم سپسیس می تواند از کم تا شدید متغیر باشند. سپسیس در شرایط شدید می تواند جریان خون را در اندام های حیاتی مانند مغز، قلب و کلیه مختل کند و حتی باعث ایجاد لخته های خون در اندام ها و در بازوها، پاها، انگشتان و انگشتان پا شود. سپسیس در موارد شدیدتر منجر به درجات مختلفی از نارسایی اندام و مرگ بافتی (گانگرن) می شود.
بیشتر افراد در مرحله خفیف بهبود پیدا می کنند ولی حدود 40 درصد از بیماران در مرحله شدید تر و در اثر شوک سپتیک جان خودشان را از دست می دهند. همچنین، ابتلا به سپسیس شدید ممکن است بیمار را در معرض خطر عفونت های بعدی قرار دهد.
نوزادان و سپسیس
سپسیس نوزادی در اثر ابتلا کودک در اولین ماه زندگی به عفونت خونی رخ می دهد. سپسیس نوزادان بر اساس زمان عفونت طبقه بندی می شود کودکانی که در هنگام تولد وژن خیلی کمی دارند و نوزادان نارس در معرض ابتلا به سپسیس قرار درند زیرا سیستم ایمنی بدن آن ها هنوز به طور کامل توسعه نیافته است. در حالی که علائم سپسیس در نوزادان می تواند ظریف باشند، برخی از علائم آن، عبارتند از:
- تب
- اسهال
- تشنج
- استفراغ
- تورم شکم
- مشکلات تغذیه
- درجه حرارت پایین بدن
- عدم تغذیه مناسب نوزاد
- آپنه خواب (توقف موقت تنفس)
- زردی پوست و سفیدی چشم ها (زردی)
- گردش خون ضعیف پوست با اندامهای خنک
سپسیس نوزادی هنوز هم یکی از دلایل اصلی مرگ و میر نوزادان است، اما با تشخیص و درمان زودرس، کودک به طور کامل بهبود می یابد و مشکل خاص دیگری ایجاد نمی کند.
سالمندان و سپسیس
از آنجا که سیستم ایمنی بدن با افزایش سن ضعیف تر می شود، سالمندان ممکن است در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار گیرند. تحقیقات نشان داده است که افراد بالای 65 سال تقریبا 70 درصد از موارد بیماری را تشکیل می دهند. شایع ترین عفونت برای ایجاد این بیماری در سالمندان، عفونت های تنفسی مانند پنومونی یا دستگاه تناسلی مانند عفونت دستگاه ادراری می باشد.
تشخیص سپسیس
پزشکان در صورت شک به بیماری غالباً چندین آزمایش را تجویز می کنند تا بتوانند عفونت زمینه ای را تشخیص دهند.
آزمایش خون
پزشک برای بررسی جزییات زیر، آزمایش خون را تجویز می کند:
- عفونت
- عدم تعادل الکترولیت
- اختلال اکسیژن رسانی
- مشکلات لخته شدن خون
- عملکرد غیر طبیعی کبد یا کلیه
سایر آزمایشات آزمایشگاهی
بسته به علائم بیمار، پزشک ممکن است آزمایشات زیر را انجام دهد:
- نمونه برداری از ترشحات تنفسی و خلط برای شناسایی نوع عفونت
- آزمایش ادرار برای بررسی باکتری های موجود در ادرار و تشخیص عفونت های ادراری
- نمونه برداری از ترشحات زخم برای تشخیص آنتی بیوتیک موثر در روند درمانی و حتی بررسی زخم باز برای تشخیص عفونت
تست های تصویربرداری
در صورتی که محل عفونت زیاد مشخص نباشد، پزشک ممکن است یک یا چند آزمایش تصویربرداری زیر را دستور دهد:
- اشعه ایکس برای بررسی ساختارها و مشکلات احتمالی در ریه
- توموگرافی کامپیوتری (CT). عفونت ها در آپاندیس یا لوزالمعده و ریه به راحتی در اسکن CT قابل تشخیص هستند.
- سونوگرافی. این فناوری از امواج صوتی برای تولید تصاویر در زمان واقعی بر روی مانیتور ویدیویی استفاده می کند. سونوگرافی ممکن است برای بررسی عفونت در کیسه صفرا یا تخمدان بسیار مفید باشد.
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI). MRI در شناسایی عفونت های بافت نرم مفید باشد. این فناوری از امواج رادیویی و یک آهنربای قوی برای تولید تصاویر مقطعی از ساختارهای داخلی بدن استفاده می کند.
پیش آگهی سپسیس
بهبودی بیماران بعد از سپسیس بستگی به شدت وضعیت و شرایطی او بستگی دارد. بسیاری از بیماران بعد از درمان کاملاً بهبود می یابند. اما در برخی شرایط ممکن است مدت زمان زیادی (18 ماه ) طول بکشد تا بازماندگان بتوانند به روند طبیعی خودشان بازگردند. بنا بر گزارش اعلام شده از اتحادیه سپسیس ممکن است حدود 50 درصد از بازماندگان سپسیس، سندرم بعد از سپسیس (PSS) را تجربه کنند. این شرایط شامل تأثیرات طولانی مدت زیر می باشد:
- خستگی
- بی خوابی
- کابوس ها
- اختلال در تمرکز
- کاهش اعتماد به نفس
- آسیب دیدگی اندام ها
- کاهش عملکرد شناختی
موارد شدید سپسیس می تواند منجر به مرگ شود.
مهم این است که به یاد داشته باشید که سپسیس یک وضعیت خطرناکی است که به درمان فوری نیاز دارد چون هر لحظه و ثانیه عفونت به سرعت در بدن گسترش می یابد. بیماری سپسیس، باعث بروز ترکیبی از علائم با همدیگر می شود، برای همین بهتر است در صورت ابتلا به عفونت و بروز هر علائم این بیماری، سریعا به پزشک مراجعه کنید.
درمان سپسیس
درمان تهاجمی در مراحل اولیه می تواند احتمال زنده ماندن بیماران مبتلا به سپسیس را افزایش دهد. افرادی که به سپسیس مبتلا هستند نیاز به نظارت و معالجه نزدیک در یک بخش مراقبت های ویژه بیمارستان دارند.
داروها
تعدادی از داروها در درمان سپسیس و شوک سپتیک مورد استفاده قرار می گیرند. آن ها شامل موارد زیر هستند:
- آنتی بیوتیک ها
- در مبتلایان به این بیماری باید درمان با آنتی بیوتیک فوراً شروع شود. پزشک ممکن است در مرحله اول انواع مختلفی از آنتی بیوتیک های که در برابر باکتری ها مؤثر هستند را تجویز کند. آنتی بیوتیک ها به صورت داخل وریدی (IV) تجویز می شوند.
پزشک پس از کسب نتایج آزمایش خون درمان را با آنتی بیوتیک خاص مرتبط با باکتری ایجاد کننده عفونت ادامه می دهد.
- مایعات داخل وریدی. افرادی که به سپسیس مبتلا هستند، معمولاً بلافاصله طی سه ساعت، مایعات داخل وریدی دریافت می کنند.
- وازوپرسورها اگر بیمار پس از دریافت مایعات داخل وریدی هنوز هم افت فشار خون داشته باشد ممکن است به داروی وازوپرسور نیاز داشته باشد. وازوپرسورها، رگ های خونی را منقبض و به افزایش فشار خون کمک می کند.
داروهای دیگری که ممکن است پزشک برای درمان سپسیس آن را تجویز کند شامل دوزهای پایین کورتیکواستروئیدها، انسولین برای حفظ سطح قند خون پایدار، داروهایی برای تقویت سیستم ایمنی بدن، و مسکن ها یا آرامبخش ها هستند.
مراقبت های حمایتی
افرادی که به سپسیس مبتلا هستند، غالباً به مراقبت های حمایتی مانند اکسیژن درمانی نیاز دارند و حتی در برخی موارد که بیماری باعث نارسایی کلیه شده باشد ممکن است بیمار نیاز به دیالیز داشته باشد.
عمل جراحي
در برخی شرایط این احتمال وجود دارد که برای از بین بردن منابع عفونت مانند مجموعه چرک (آبسه) و بافت های آلوده بیمار نیاز به عمل جراحی داشته باشد.
آخرین دیدگاه‌ها