سرطان غده بزاقی یک سرطان نادر است که در بافت یکی از غدد بزاقی شروع می شود. این سرطان مسئولیت کمتر از 1٪ کل سرطان ها را بر عهده دارد. از هر 100000 نفر 1 مورد به این سرطان مبتلا می شود.در این مقاله، نگاهی دقیق تر به سرطان غده بزاقی از جمله علائم، درمان ها و عوامل خطر آن می اندازیم.
غدد بزاقی، تولید کننده بزاق دهان هستند که دهان را مرطوب نگه می دارد و هضم مواد غذایی را آسانتر می کند. سرطان غده بزاقی در بافت یکی از این غدد شروع می شود. دهان حاوی غدد بزاق زیادی است. برخی از این غددها مهم هستند و برخی نقش بسیار جزئی دارند.
سرطان غده بزاقی زمانی رخ می دهد که یکی از این غدد، سرطانی می شود و تومور ایجاد می کند. سه جفت غدد بزاقی اصلی وجود دارد. غدد پاروتید دقیقاً در جلوی هر گوش قرار دارند و بزرگترین غدد بزاقی هستند. سرطان غدد بزاقی به احتمال زیاد در این غدد ایجاد می شود. بیشتر تومورهای این ناحیه، خوش خیم هستند، اما امکان تشکیل تومورهای بدخیم غده بزاقی هم وجود دارد. غدد زیر زبانه، زیر زبان قرار دارد و کوچکترین غده بزاقی اصلی هستند. شروع یک تومور در این غدد بسیار نادر است.
غدد submandibular درست در زیر فک است. حدود 10-20٪ از تومورها از اینجا شروع می شوند و تقریبا 50٪ بدخیم آنها هستند.
همچنین صدها غدد بزاق جزئی میکروسکوپی در اطراف دهان وجود دارد. این غدد در مناطق زیر قرار می گیرند:
- سینوس ها
- زبان
- داخل گونه ها
- بینی
- حنجره
- جعبه صدا یا حنجره
تومورها در این غددهای جزئی کمتر اتفاق میفتند، اما اگر تومورد در این نواحی ایجاد شود، احتمالاً بدخیم خواهد بود.
تومورهای خوش خیم به صورت محلی یا قسمت های دیگر بدن پخش نمی شوند. با این حال، بدون درمان و یا بعد از برداشتن ناقص، یک تومور خوش خیم ممکن است بدخیم شود. تومورهای بدخیم، تهاجمی تر هستند و خطر بیشتری برای متاستاز یا انتشار در کل بدن را دارند. جراحی اغلب یک درمان کامل برای این تومورها است.
انواع سرطان غدد بزاقی
بسیاری از انواع سرطان می توانند در غدد بزاقی ایجاد شوند. برخی از آنها آدنوکارسینوما هستند که در این شرایط سلول های سرطانی مواد ترشح می کنند. سرطان های غده بزاق شامل موارد زیر است:
- کارسینومای موکوپیدرموئید که اغلب رشد آهسته دارند و بیشتر از غدد پاروتید شروع می شوند.
- کارسینومای کیست آدنوئید که همچنین رشد آهسته ای دارند اما ممکن است درمان آنها دشوار باشد زیرا در امتداد اعصاب رشد می کنند.
- کارسینوما سلول های استین که بیشتر در سنین جوانی اتفاق میفتد و اغلب رشد آنها کند است.
- پلی مورف آدنوکارسینوماهای درجه پایین که اکثر آنها قابل درمان هستند و از غدد بزاقی جزئی شروع می شوند.
بعضی اوقات، پزشکان می توانند تشخیص دهند که فرد مبتلا به آدنوکارسینوما است، اما نمی تواند نوع آن را مشخص کند. اینها به عنوان آدنوکارسینوما شناخته می شوند. انواع نادر دیگر سرطان نیز ممکن است رخ دهد. به عنوان مثال، ممکن است سارکوم که سرطان سلول های بافت همبند است، ایجاد شود. با این حال، یک سارکوم در غدد بزاقی نادر است.
لنفوم غیر هوچکین، یک سرطان سلولهای ایمنی، بیشتر در افرادی که مبتلا به سندرم شوگرن رخ می دهد. این یک بیماری خود ایمنی است که سلول های غده بزاقی را تحت تأثیر قرار می دهد.
علائم سرطان غدد بزاقی
که مبتلایان به سرطان غده بزاقی ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
- مشکلات در باز کردن دهان به طور کامل
- ضعیف شدن عضلات در یک طرف صورت
- التهاب یا توده در ناحیه فک، دهان یا گردن
- تفاوت قابل ملاحظه ای در شکل یک طرف گردن یا صورت
- احساس بی حسی در بخشی از صورت
- درد مداوم در غده بزاقی
افراد باید در مورد هرگونه توده بدون درد که مستقیماً ناشی از عفونت شناخته شده نیست، به پزشک مراجعه کنند.
عوامل خطر سرطان غدد بزاقی
عوامل متعددی می توانند خطر ابتلا به سرطان غده بزاقی را افزایش دهند. افرادی که تحت درمان پرتودرمانی برای سرطان های قبلی سر و گردن قرار گرفته اند، ممکن است شانس بیشتری برای ابتلا به سرطان غده بزاقی داشته باشند. افراد مسن نیز احتمال بیشتری برای ابتلا به سرطان غده بزاقی دارند، اگرچه افراد در هر سنی می توانند به این سرطان مبتلا شوند. همچنین خطر بروز سرطان در مردان نسبت به زنان کمتر است.
عوامل ژنتیکی همچنین می توانند خطر بروز بیماری را افزایش دهند. با این حال، این موضوع به ندرت رخ می دهد و پزشکان معتقدند که سابقه خانوادگی ممکن است در سرطان غدد بزاقی نقشی نداشته باشد. قرار گرفتن در معرض موادی مانند گرد و غبار آلیاژ نیکل و گرد و غبار سیلیس نیز ممکن است عاملی برای بروز سرطان باشد.
تحقیقات در مورد سایر عوامل خطرناک دیگر، از جمله استفاده از تلفن همراه، رژیم غذایی و دخانیات و الکل ادامه دارد. با این حال، مطالعات هنوز تأثیر این عوامل در پیشرفت سرطان غده بزاقی را تأیید نکرده اند.
تشخیص سرطان غدد بزاقی
پزشک از فرد در مورد تاریخچه پزشکی او سؤال خواهد کرد و طرفین صورت، دهان و ناحیه اطراف فک بیمار را معاینه می کند. التهاب در غدد لنفاوی، می تواند نشانه ای از سرطان باشد. ضعف عضلانی یا بی حسی در صورت می تواند نشان دهنده این باشد که سرطان به اعصاب سرایت کرده است. پزشک ممکن است آزمایشات تصویربرداری را برای تعیین محل و شیوع هر بیماری تجویز کند. آنها همچنین در صورت لزوم بیوپسی را برای جمع آوری و تجزیه و تحلیل بافت غده بزاقی توصیه می کنند. در بیوپسی، پزشک برش کوچکی را ایجاد می کند و از تومور نمونه برداری کرده و آن را برای معاینه به آزمایشگاه می فرستد. بسته به نتایج آزمایشات به دست آمده، پزشک ممکن است عمل جراحی را برای از بین بردن و آزمایش کل تومور توصیه کنند.
درمان سرطان غدد بزاقی
درمان سرطان بزاق اغلب شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی یا ترکیبی از این موارد است.
عمل جراحی
به طور کلی، جراحی درمان اصلی سرطان غده بزاقی است. تیم جراحی ممکن است تمام غده بزاقی را به همراه هر اعصاب و مجاری که می تواند منجر به انتشار سرطان شود را خارج کند. اگر تومور کوچک و آسان باشد، جراح فقط تومور و مقدار کمی از بافت اطراف آن را جراحی می کند.
تابش – تشعشع
در پرتودرمانی، تیم مراقبت سرطان، ذرات انرژی یا پرتوهای پر انرژی را در تومور هدایت می کند تا از رشد سلول های سرطانی جلوگیری شود. شایع ترین نوع پرتودرمانی برای سرطان غده بزاقی، پرتودرمانی با پرتوهای خارجی است. فرد معمولاً هر روز به مدت 5 روز در هفته نیاز به درمان پرتودرمانی دارد. دوره درمان تا 7 هفته ادامه خواهد داشت. انواع جدیدتر پرتودرمانی که ممکن است موفقیت آمیزتر باشد شامل پرتودرمانی شتاب یافته است که به صورت چندین درمان کوچک در روز تجویز می شود. یک تیم مراقبت از سرطان ممکن است داروهایی را نیز تجویز کند. این تومورها نسبت به پرتودرمانی حساس تر هستند، به این معنی که سلول های سرطانی بیشتری در طی این روند درمانی از بین می برد.
شیمی درمانی
هنگامی که سرطان به سایر قسمت های بدن انتشار پیدا کند، پزشک مجبور است شیمی درمانی را تجویز می کند. در این روند فرد برای از بین بردن سلول های سرطانی از طریق دهان یا به صورت داخل وریدی دارو استفاده می کند. داروهای متنوعی در دسترس است که یک تیم مراقبت سرطان می تواند دارو را به صورت تک و یا در ترکیب با داروهای دیگر، مانند 5-(fluorourouracil (5-FU یا کربوپلاتین تجویز کند.
عوارض جانبی درمان سرطان غدد بزاقی
فرد باید در مورد هرگونه عوارض جانبی احتمالی جراحی با پزشك خود صحبت كند.
عوارض جراحی روند های درمانی شامل موارد زیر است:
- واکنش های جانبی بیهوشی
- بهبود آهسته زخم
- عفونت
- خون ریزی بیش از حد
آسیب عصبی ممکن است باعث از بین رفتن یک طرف صورت فرد شود و فرد بعد از عمل دچار بلع یا صحبت کردن شود. در بعضی موارد، فرد ممکن است نیاز به عمل جراحی ترمیمی داشته باشد و یک گفتاردرمانگر می تواند بعضی از کارکردهای از دست رفته در خوردن و صحبت کردن را بازیابی کند.
عوارض جانبی پرتودرمانی به طور کلی شامل موارد زیر است:
- سوزش پوست
- حالت تهوع
- استفراغ
- خستگی
این عوارض معمولاً بعد از درمان برطرف می شوند. با این وجود پرتودرمانی می تواند روی سایر قسمت های سر و گردن تأثیر بگذارد، از جمله:
- خشکی دهان به دلیل کاهش تولید بزاق
- زخم های گلو و دهان
- خشکی و درد گلو
- بلعیدن
- از بین رفتن کامل یا جزئی ذائقه
- درد و آسیب استخوان
- بدتر شدن مشکلات دندانپزشکی
- آسیب به غده تیروئید
- زنگ زدن یا احساس پر بودن در گوش
شیمی درمانی، سلول های سرطانی را از بین می برد، اما همچنین می تواند بر برخی سلول های سالم مانند فولیکول های مو و سلول های موجود در دهان تأثیر بگذارد. عوارض جانبی رایج شیمی درمانی شامل موارد زیر است:
- کاهش اشتها، حالت تهوع و استفراغ
- کاهش تعداد گلبول های سفید و قرمز خون که خطر عفونت و خستگی را افزایش می دهد.
- کاهش تعداد پلاکت خون که منجر به کبودی آسان تر می شود.
- ریزش مو
- زخم های دهان
پس از اتمام درمان، پزشک همچنان از نزدیک فرد را تحت نظر دارد. حضور در کلیه جلسات درمانی بعد از شیمی درمانی مهم است زیرا این امر می تواند به حداقل رساندن هرگونه عوارض جانبی درمان و مقابله با بازگشت بیماری کمک کند.
پیشگیری سرطان غدد بزاقی
جلوگیری از سرطان غدد بزاقی دشوار است زیرا پزشکان نمی دانند چه چیزی باعث آن می شود. جلوگیری از مصرف دخانیات و الکل ممکن است اندکی خطر ابتلا به این سرطان نادر و بسیاری از انواع دیگر رایج را کاهش دهد. افرادی که در محیط هایی کار می کنند که گرد و غبار آلیاژ نیکل، گرد و غبار سیلیس یا مواد رادیواکتیو وجود دارد باید از وسایل محافظتی مناسبی استفاده کنند.
پیش آگهی سرطان غدد بزاقی
پیش آگهی افراد مبتلا به سرطان غدد بزاقی به میزان انتشار سرطان بستگی دارد. انجمن سرطان آمریکا (ACS) از میزان بقا 5 ساله به عنوان راهنمایی برای پیش اگهی فرد پس از تشخیص سرطان استفاده می کند. پیش آگهی، احتمال اینکه فرد مبتلا به سرطان 5 سال پس از تاریخ تشخیص زنده بماند را مشخص می کند. اگر پزشک قبل از انتشار از محل اصلی خود، سرطان غده بزاقی را شناسایی و معالجه کند، یک فرد 93٪ احتمال دارد 5 سال پس از تشخیص زنده بماند.
اگر این سرطان در بافت مجاور انتشار یابد، میزان زنده ماندن بیمار تا 67٪ کاهش می یابد. اگر سرطان به مناطق دوردست منتقل شود، میزان بقای 5 ساله 34٪ است. با این حال، پیش آگهی بیمار به سن، سلامت کلی و موفقیت در درمان بستگی دارد. فقط یک پزشک قادر به پیش بینی یک پیش آگهی دقیق خواهد بود. تشخیص و درمان زودرس بهترین راه برای بهبود پیش آگهی فرد مبتلا به سرطان غده بزاقی است.
آخرین دیدگاه‌ها