اوریون به عنوان یکی از شایع ترین بیماری های فصلی تابستان، یک عفونت ویروسی است که در درجه اول بر غدد تولید کننده بزاق که در نزدیکی گوش شما قرار دارد، تأثیر می گذارد. اوریون می تواند باعث التهاب در یک یا هر دو غدد شود. با در دسترس قرار داشتن واکسن اوریون، این بیماری همچنان در بین افراد رخ می دهد و تعداد موارد ابتلا به آن در سال های اخیر افزایش پیدا کرده است. به طور کلی احتمال بروز آن بر افرادی که واکسینه نشده اند، تأثیر می گذارد و در مکان های شلوغ مانند مدارس یا دانشگاه ها بیشتر انتشار پیدا می کند. عوارض اوریون، مانند کم شنوایی، بسیار جدی اما نادر است. هیچ درمانی خاص برای اوریون وجود ندارد.
شیوع اوریون
طبق گفته های مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها حتی اگر واکسن خطر ابتلا به اوریون را به شدت کاهش دهد، باز هم احتمال شیوع این بیماری هنوز هم وجود دارد. احتمال بروز این بیماری بیشتر در بین گروه هایی از افراد که با یکدیگر تماس طولانی مدت دارند و از راه های مانند اشتراک بطری های آب یا لیوان و بوسیدن و یا زندگی با شخصی که اوریون دارد، شایع تر خواهد بود. در برخی شرایط ممکن است افراد واکسینه شده با قرار گرفتن در معرض ویروس هنوز هم به این بیماری مبتلا شوند. البته علائم بیماری در افراد واکسینه خفیف تر است.
علت اوریون
اوریون ناشی از ویروسی است که به راحتی از طریق بزاق آلوده از فرد به فرد دیگر انتشار پیدا می کند. این ویروس ممکن است از راه عطسه یا سرفه و حتی اشتراک گذاشتن وسایل شخصی مانند لیوان انتشار پیدا کند.
علائم اوریون
اوریون بیشتر به دلیل وجود گونه های پفی و لطیف، فک متورم ایجاد شده شناخته شده است و نتیجه تورم غدد بزاقی در زیر گوش از یک یا هر دو طرف است که غالباً به عنوان پاروتیت گفته می شود. برخی از افراد آلوده به ویروس اوریون یا علائم خاصی را بروز نمی دهند و یا موارد خفیفی را تجربه می کنند. هنگامی که علائم و نشانه ها بروز می کنند، علائم معمولاً 16-18 روز پس از عفونت ظاهر می شود، اما این دوره می تواند بین 12-25 روز پس از عفونت باشد.
علائم و نشانه های دیگر این بیماری عبارتند از:
- تب
- سردرد
- دردهای عضلانی
- ضعف و خستگی
- از دست دادن اشتها
- درد هنگام جویدن یا بلعیدن
- درد در غدد بزاقی در یک یا هر دو طرف صورت
زمان ضرورت مراجعه به پزشک در اوریون
اگر شما یا فرزندتان علائم و نشانه های اوریون دارید به پزشک مراجعه کنید. اوریون پس از ظاهر شدن علائم، حدوداً نه روز بسیار واگیر دار است. قبل از مراجعه به مطب پزشک خود بگویید که مشکوک به ابتلا اوریون هستید. سعی کنید تا زمان مراجعه به پزشک استراحت کنید و علائم را با استفاده از کمپرس سرد و داروهای بدون نسخه ضد درد مانند ایبوپروفن و استامینوفن تسکین دهید.
عوارض اوریون
عوارض اوریون به ندرت دیده می شوند، اما برخی از آنها به طور بالقوه جدی هستند.
بیشتر عوارض اوریون شامل التهاب و تورم در برخی از قسمت های بدن است، مانند:
- مغز. عفونت های ویروسی مانند اوریون می تواند منجر به التهاب مغز (آنسفالیت) شوند. آنسفالیت می تواند باعث ایجاد مشکلات عصبی و خطرناک شود.
- غشاها و مایعات اطراف مغز و نخاع. این بیماری که به مننژیت معروف است، می تواند در شرایطی که ویروس اوریون از طریق جریان خون پخش شود و سیستم عصبی مرکزی را آلوده کند رخ دهد.
- لوزالمعده. علائم و نشانه های این بیماری که به پانکراتیت معروف است شامل درد در ناحیه فوقانی شکم، حالت تهوع و استفراغ است.
- تخمدان. زنان آلوده به اوریون ممکن است التهاب تخمدان ها را تجربه کنند. التهاب تخمدان دردناک است اما به تخمک های زن آسیب نمی رساند؛ اما اگر زن در طول بارداری دچار اوریون شود، خطر سقط جنین وجود دارد.
- بیضه ها. اوریون می تواند منجر به بروز ارکیت شود که در این شرایط ممکن است یک یا هر دو بیضه در مردانی که به بلوغ رسیده اند ملتهب شوند. ارکیت دردناک است، اما بندرت منجر به عقیم شدن مردان می شود. بیماران می توانند با قرار دادن بسته های سرد روی بیضه ها چند بار در روز، درد ارکیت را کنترل کنند. در صورت لزوم پزشک ممکن است داروهای ضد درد را توصیه کند.
سایر عوارض اوریون شامل موارد زیر است:
- مشکلات قلبی. به ندرت اوریون با ضربان قلب غیر طبیعی و بیماری های عضله قلب همراه بوده است.
- سقط جنین. اوریون با انقباض در حین بارداری، به خصوص در اوایل بارداری، ممکن است منجر به سقط جنین شود.
- از دست دادن شنوایی. افت شنوایی ناشی از این بیماری می تواند در یک یا هر دو گوش ایجاد شود. حتی ممکن است از دست دادن شنوایی بیمار گاهی اوقات دائمی شود اما این موارد به ندرت دیده می شود. در این شرایط ویروس به حلزون گوش، یکی از ساختارهای گوش داخلی که باعث شنوایی می شود، آسیب می رساند.
پیشگیری اوریون
بهترین راه برای پیشگیری از اوریون واکسینه شدن در برابر این بیماری است. واکسن اوریون معمولاً به عنوان تلقیح ترکیبی سرخک-اوریون-سرخچه (MMR) تزریق می شود که حاوی مطمئن ترین و موثرترین شکل همه واکسن ها است. دو دوز واکسن MMR قبل از ورود کودک به مدرسه توصیه می شود. این واکسن ها باید در شرایط سنی زیر به کودک داده شود:
- بین سنین 12 تا 15 ماهگی
- بین سنین 4 تا 6 سال
یک دوز واحد برای جلوگیری از اوریون کاملاً مؤثر نیست. دوز سوم واکسن به طور معمول توصیه نمی شود. اما پزشک ممکن است در مناطقی که احتمال شیوع این بیماری زیاد باشند، دوز سوم را توصیه کند. مطالعه شیوع اوریون اخیر در یک دانشگاه، نشان داد دانش آموزانی که دوز سوم واکسن MMR را دریافت کرده اند، خطر بسیار کمتری برای ابتلا به این بیماری دارند.
در برخی شرایط ممکن است افراد نیازی به واکسن اوریون نداشته باشند، مانند:
- افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
- زنان باردار یا زنانی که قصد دارند در طی چهار هفته آینده باردار شوند.
- افرادی که یک واکنش آلرژیک نسبت به آنتی بیوتیک نئومایسین یا هر مؤلفه دیگر واکسن MMR دریافت کرده اند.
اما افراد با شرایط زیر حتما باید واکسن اوریون را دریافت کنند:
- زنان سنین باروری
- دانش آموزان و دانش جویان
- مسافرت به خارج از کشور
- شاغلین در بیمارستان، مرکز پزشکی، مرکز مراقبت از کودک یا مدرسه
- بزرگسالانی که قبل از سال 1957 به دنیا آمده اند و هنوز به اوریون مبتلا نشده اند بهتر است واکسیناسیون شوند. کسانی که در یک محیط پرخطر مانند بیمارستان یا مدرسه کار می کنند، باید همیشه علیه اوریون واکسینه شوند.
علاوه بر آن، مبتلایان به شرایط پزشکی زیر بهتر است قبل از دریافت واکسن با پزشک خود مراجعه کنند:
- اختلال خونی
- بیماران سرطانی
- سیستم ایمنی بدن سرکوب شده
- در طی چهار هفته گذشته واکسن دیگری دریافت کرده اید.
- درمان با داروهایی مانند استروئیدها که بر سیستم ایمنی بدن تأثیر می گذارند.
عوارض جانبی واکسن اوریون
واکسن MMR بسیار بی خطر و مطمئن است. به طور حتم، دریافت واکسن اوریون از ابتلا به خود بیماری عوارض کمتری دارد. بیشتر افراد هیچ عوارض جانبی از واکسن را تجربه نمی کنند. برخی از افراد برای مدت کوتاهی دچار تب خفیف یا بثورات یا مفاصل دردناک می شوند. به ندرت، کودکانی که واکسن MMR دریافت می کنند ممکن است تشنج ناشی از تب را تجربه کنند. اما این تشنج با هیچ مشکلی طولانی مدت همراه نخواهد بود. گزارش های گسترده آکادمی اطفال آمریکا، انستیتوی پزشکی و مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها نشان می دهد که هیچ ارتباطی بین واکسن MMR و اوتیسم وجود ندارد.
تشخیص اوریون
پزشک در صورت مشکوک شدن به این بیماری ممکن است برای تایید تشخیص بیماری آزمایش خون را تجویز کند و علائم و شواهد بالینی بیمار را بررسی کند. در بیمارانی که دارای عوارض اوریون (ارکیت، اوئوفریت، نفریت، آنسفالیت، مننژیت) هستند، جمع آوری یک نمونه ادرار ممکن است به تأیید عفونت اوریون کمک کند.
درمان اوریون
اوریون ناشی از ویروس است، بنابراین با آنتی بیوتیک ها درمان نمی شود. اما بیشتر کودکان و بزرگسالان در طی چند هفته بدون بروز هیچ گونه عوارضی بهبود می یابند. افراد مبتلا به این بیماری عموماً واگیردار نیستند و می توانند حدود 5 روز پس از ظهور علائم و نشانه ها با خیال راحت به محل کار یا مدرسه برگردند.
سبک زندگی و درمان های خانگی اوریون
استراحت بهترین روش درمانی برای این بیماری است. اما شما می توانید برخی اقدامات را برای کاهش درد و ناراحتی ناشی از علائم بیماری انجام دهید و دیگران را از ابتلا به عفونت دور نگه دارید.
برخی راهکارهای و درمان های خانگی برای اوریون، عبارتند از:
- به مقدار زیاد مایعات بنوشید.
- برای تسکین درد ناشی از التهاب غدد از یک کمپرس گرم یا سرد استفاده کنید.
- از خوردن غذاهای ترش مانند مرکبات یا آب میوه ها که باعث تحریک تولید بزاق می شوند خودداری شود.
- برای جلوگیری از شیوع ویروس، بیمار را از سایر اعضاء خانواده جدا کنید. فرد مبتلا به اوریون ممکن است تا پنج روز پس از شروع علائم مسری باشد.
- برای تسکین علائم از داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن یا یک داروی ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن استفاده کنید.
- از مصرف غذاهایی که به جویدن زیادی احتیاج دارند خودداری کنید. سوپ های مبتنی بر مایع یا غذاهای نرم مانند سیب زمینی پوره شده یا جو دوسر را امتحان کنید.
اگر فرزند شما اوریون دارد، مراقب عوارض آن باشید. در صورت بروز علائم زیر حتما با پزشک تماس بگیرید:
- درد شکم
- سردرگمی یا بی نظمی
- اختلال در خوردن یا نوشیدن
- درد و تورم بیضه ها در پسران
- تب 39 درجه سانتی گراد یا بیشتر
آمادگی برای مراجعه به پزشک
در هنگام مراجعه به پزشک بهتر است برای آمادگی بیشتر موارد زیر را از قبل یادداشت کنید:
- علائم و لیستی از تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل های مصرفی بیمار و دوز آن ها
- اطلاعات کلیدی پزشکی، از جمله سایر بیماریهای تشخیص داده شده
- اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله تغییرات اخیر یا عوامل استرس زا در زندگی بیمار
برخی از سوالاتی که در این زمینه می توانید از پزشک خود بپرسید، عبارتند از:
- چه مدت باید علائم بهبود یابند؟
- محتمل ترین علت بروز علائم چیست؟
- چه روش درمانی را پیشنهاد می کنید؟
- برای کاهش خطر ابتلا دیگران چه اقداماتی باید انجام دهیم؟
- آیا روش های درمانی خانگی یا خودمراقبتی وجود دارند که در تسکین علائم موثر باشند؟
احتمالاً پزشك سؤالاتی از شما خواهد پرسید، از جمله:
- آیا علائم شامل درد تخمدان یا درد بیضه را شامل می شوند؟
- آیا در طی چند هفته گذشته کسی از اطرافیان شما به این بیماری مبتلا شده اند؟
- آیا شما یا فرزندتان در حال حاضر تحت درمان قرار می گیرید یا اخیراً به دلیل شرایط پزشکی دیگری تحت معالجه قرار گرفته اید؟
- چه زمانی برای اولین بار متوجه بروز علائم خود شده اید؟ آیا آنها به مرور زمان وخیم تر شده اند؟
آخرین دیدگاه‌ها