ارتباط بین سرطان و کم خونی

سرطان و کم خونی از بسیاری جهات با هم مرتبط هستند. اگر سرطان دارید، ممکن است به دلیل خود سرطان یا به دلیل درمان های سرطان، مانند شیمی درمانی، دچار کم خونی شوید.

افراد مبتلا به سرطان نیز ممکن است به دلایلی غیر از سرطان دچار کم خونی شوند. اگر کم خونی دارید اما سرطان ندارید، پزشک ممکن است تشخیص سرطان را به عنوان یک علت احتمالی توصیه کند.

پیوند سرطان و کم خونی

سرطان و کم خونی از جهات مختلفی با هم ارتباط دارند. کم خونی برای کسانی که سرطان دارند، به ویژه سرطان روده بزرگ یا سرطان مرتبط با خون مانند سرطان خون یا لنفوم، ممکن است یکی از اولین علائم بیماری باشد.

اگر کم خونی دارید و دلیل مشخصی برای آن وجود ندارد (مانند خونریزی شدید قاعدگی)، پزشک ممکن است در مورد غربالگری سرطان روده بزرگ یا آزمایش های دیگر با شما مشورت کند.

کم خونی چیست؟

کم خونی، کمبود گلبول های قرمز خون یا ظرفیت انتقال اکسیژن آنها است. کم خونی می تواند ناشی از شرایطی باشد که به طور مستقیم روی گلبول های قرمز خون تأثیر می گذارد، یا ممکن است در عوض ناشی از کمبود آهن رخ دهد. مولکول های هموگلوبین موجود در گلبول های قرمز خون شما حاوی آهن است که برای اتصال و انتقال اکسیژن به بافت های شما عمل می کند.

کم خونی یک تشخیص نیست، بلکه یک علامت است که علل زیادی دارد.

هنگامی که کم خونی دارید (چه تعداد گلبول های قرمز خون کم باشد یا هموگلوبین موجود در گلبول های قرمز خون شما)، ظرفیت رساندن اکسیژن به بافت های بدن کاهش می یابد. اگر کم خونی شدید باشد، این می تواند منجر به علائمی مانند خستگی، تنگی نفس و حتی بیهوشی شود.

علائم کم خونی

کم خونی ممکن است با علائمی همراه باشد، از جمله:

• رنگ پریدگی
• دست یا پاهای سرد
• افزایش حساسیت به عفونت
• احساس ضعف یا خستگی در تمام اوقات
• تنگی نفس (مربوط به سابقه آسم یا بیماری قلبی نیست).
• پیکا (احساس نیاز به خوردن وسایلی که غذایی نیستند مانند خاک)

توجه به این نکته مهم است که همه کسانی که کم خون هستند علائم را بروز نمی دهند.

اگر یک یا چند علامت کم خونی دارید، به خصوص اگر سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ دارید، صحبت با پزشک خود را به تعویق نیندازید.

علل کم خونی

برخی از دلایل احتمالی کم خونی عبارتند از:

خونریزی. از دست دادن خون منجر به کم خونی می تواند از دست دادن مقدار زیادی خون (مانند جراحی، قاعدگی یا تصادف با وسیله نقلیه موتوری) یا از دست دادن مزمن مقادیر میکروسکوپی خون (مانند پولیپ ها و تومورهای دستگاه گوارش) باشد.

کمبودهای تغذیه ای. کمبود رژیم غذایی در غذاهای غنی از آهن ممکن است منجر به کم خونی فقر آهن شود. به خصوص در زنانی که قاعدگی منظم دارند. رژیم کمبود ویتامین B12 می تواند منجر به کم خونی شود که با سلول های قرمز بزرگ خون (کم خونی مخرب) مشخص می شود. کمبود فولات همچنین می تواند منجر به کم خونی شود.

بیماری مزمن. تعدادی از شرایط پزشکی، مانند بیماری مزمن کلیه می تواند منجر به کم خونی شود. این به عنوان کم خونی بیماری مزمن شناخته می شود.

سوء جذب. ممکن است در جذب آهن از آنچه می خورید مشکل داشته باشید. سو ءجذب می تواند در نتیجه بیماری های مزمن روده مانند بیماری کرون یا در نتیجه اسهال مزمن باشد. در این شریط بدن شما نمی تواند آهن را به اندازه کافی سریع جذب کند.

تخریب سلولهای قرمز خون. شرایطی مانند کم خونی همولیتیک خودایمنی می تواند منجر به تخریب گلبول های قرمز خون شود. این  وضعیت می تواند در افراد بدون سرطان رخ دهد. اما به خصوص در افراد مبتلا به لنفوم شایع است. چندین دارو از جمله برخی آنتی بیوتیک ها وجود دارد که می تواند منجر به کم خونی همولیتیک ناشی از دارو شود.

دلایل کم خونی مرتبط با سرطان

دلایل کم خونی که به سرطان مربوط می شوند (یا به دلیل خود سرطان یا به دلیل درمان های سرطان) عبارتند از:

شیمی درمانی: شیمی درمانی می تواند باعث کم خونی شود.

جایگزینی مغز استخوان: برخی از سرطان ها مانند لنفوم ها یا متاستازهای ناشی از سرطان پستان می توانند به مغز استخوان حمله کند. حتی جایگزین سلول های مغز استخوان را که سلول های قرمز خون را ایجاد می کنند، شوند.

سیتوکین ها: مقادیر بالای سیتوکین های مربوط به برخی سرطان ها می تواند تولید سلول های قرمز خون توسط مغز استخوان را کندتر کند.

تغییر در رژیم غذایی: سرطان به خودی خود باعث اشتهای ضعیفی می شود که می تواند منجر به کمبودهای غذایی منجر به کم خونی گردد. شیمی درمانی علاوه بر تأثیر بر مغز استخوان، می تواند علائمی مانند زخم دهان، تغییرات چشایی و از دست دادن اشتها را ایجاد کند که منجر به کم خونی می شود.

کم خونی ناشی از شیمی درمانی

شیمی درمانی به همه سلولهای در حال رشد، نه فقط سلولهای سرطانی، حمله می کند. شیمی درمانی دلیل شایع کم خونی در افراد مبتلا به سرطان است و این در بسیاری از داروهایی که معمولاً استفاده می شوند رخ می دهد.

آزمایش خون معمولاً قبل از هر بار تزریق شیمی درمانی انجام می شود. اگر تعداد گلبول های قرمز خون خیلی کم باشد، ممکن است لازم باشد شیمی درمانی به تأخیر بیفتد. برخی از افراد مبتلا به سرطان تحت درمان دارویی قرار می گیرند که تولید گلبول های قرمز خون را تحریک می کنند تا شیمی درمانی ادامه یابد. در مطالعه ای در سال 2016، 90٪ از افرادی که تحت شیمی درمانی تومورهای جامد قرار گرفتند، مبتلا به کم خونی بودند.

کم خونی و سرطان روده بزرگ

کمبود آهن می تواند یکی از اولین علائم سرطان روده بزرگ باشد. تومورهای بزرگ در این قسمت از روده بزرگ می توانند به آرامی خونریزی کنند. با گذشت زمان، این امر در آزمایش خون نشان داده می شود.

در یک مطالعه، 6٪ از افراد مراجعه کننده به کلینیک به دلیل کم خونی فقر آهن مشخص شد که سرطان روده بزرگ دارند.

کم خونی در زمان تشخیص سرطان روده بزرگ در گذشته با پیش آگهی ضعیفی همراه بود. اما به نظر نمی رسد در مطالعات اخیر این مورد وجود داشته باشد.

تشخیص کم خونی

کم خونی با شمارش کامل خون تشخیص داده می شود که در آن تعداد کم گلبول های قرمز خون یا سطح هموگلوبین کم وجود دارد.

• شمارش گلبول های قرمز: تعداد گلبول های قرمز خون طبیعی 4.32 تا 5.72 تریلیون سلول در لیتر در مردان و 3،90 5.03 تریلیون سلول در لیتر در زنان است.
• هموگلوبین: میزان هموگلوبین در مردان کمتر از 13.5 گرم در 100 میلی لیتر یا در زنان 12.0 گرم در 100 میلی لیتر پایین محسوب می شود.
• هماتوکریت: یک هماتوکریت طبیعی در مردان 42 تا 54 درصد و در زنان 38 تا 46 درصد است.

پزشکان برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد علل احتمالی کم خونی، سایر آزمایشات آزمایشگاهی را نیز بررسی می کنند. برخی از این موارد عبارتند از:

• حجم متوسط بدن (MCV): MCV اطلاعاتی در مورد اندازه گلبول های قرمز خون، طبیعی، کوچک (مانند کمبود آهن) یا بزرگ (مانند کمبود فولات و B12) می دهد.
• سطح سلولهای قرمز (RDW): RDW اطلاعات بیشتری در مورد اندازه سلولهای قرمز خون می تواند در تشخیص علل مختلف آن موثر باشد
• میانگین غلظت هموگلوبین بدن (MCHC): MCHC اطلاعات بیشتری در مورد شکل گلبول های قرمز خون را نشان می دهد.

درمان کم خونی در مبتلایان به سرطان

هنگامی که علت کم خونی در کسی بدون سرطان مشخص نیست، ممکن است آزمایشاتی برای رد سرطان، به ویژه سرطان روده بزرگ و سرطان های مرتبط با خون، در نظر گرفته شود، این بستگی به عواملی از جمله سن فرد و غیره دارد.

درمان کم خونی در افراد مبتلا به سرطان شامل دو مرحله اصلی است. اولین مورد، درمان علت اصلی کم خونی است که گاهی می تواند علت را از بین ببرد. هدف از درمان نیز درمان خود کم خونی است، خصوصاً اگر علائمی ایجاد کند یا به سرعت ایجاد شود.

درمان کم خونی به علت اصلی آن بستگی دارد، که می تواند موارد مختلفی باشد. برای کم خونی ناشی از شیمی درمانی، ممکن است نیاز باشد که انفوزیون بعدی شما لغو یا به تأخیر بیفتد. اگر سرطان شما به مغز استخوان شما حمله کرده باشد، اولین اقدام درمان سرطان مغز استخوان خواهد بود.

درمان های کم خونی

درمان برای کم خونی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• رژیم غذایی: اگر کم خونی شما خفیف باشد، صرف خوردن غذاهای غنی از آهن کافی است. مدتی طول می کشد (به ترتیب ماه ها) تا تعداد گلبول های قرمز خون شما فقط از طریق این روش بازیابی شود. غذاهای غنی از آهن که ممکن است انتخاب های خوبی برای بیماران باشند شامل جگر (مرغ یا گوشت گاو)، گوشت قرمز، غلات غنی شده با آهن و حبوبات است.
• مکمل های آهن: مکمل های آهن ممکن است تجویز شوند. اما این موارد را فقط با نظر پزشک مصرف کنید. مطالعات نشان می دهد آهن وریدی می تواند برای برخی از افراد مبتلا به کم خونی ناشی از سرطان بسیار مفید باشد. اینها می توانند یبوست آور باشند. بنابراین ممکن است پزشک شما یک نرم کننده مدفوع را نیز توصیه کند.
• تزریق خون: انتقال خون راهی برای افزایش سریع شمارش گلبول های قرمز خون است و اگر کم خونی شما علائم قابل توجهی ایجاد کند معمولاً از آن استفاده می شود.
• داروها: اینها تولید سلولهای قرمز خون در مغز استخوان شما را تحریک می کنند. داروهای Procrit یا Epogen (epoetin alfa) یا Aranesp (darbepoetin alfa) مشابه ترکیباتی هستند که این ترکیبات توسط بدن خودمان ساخته می شوند تا تولید گلبول های قرمز خون را تحریک کنند.
• استروئیدها: از استروئیدها گاهی برای درمان کم خونی همولیتیک با لنفوم استفاده می شود.

مقابله با کم خونی ناشی از سرطان

کنار آمدن با کم خونی، به ویژه خستگی ناشی از آن، دشوار است. در حالی که خستگی به خودی خود خطرناک نیست، بسیاری از افراد خستگی سرطان را یکی از آزار دهنده ترین علائم سرطان و درمان های سرطان می دانند.

برخی اقدامات ساده می توانند در هنگام ارزیابی و درمان کم خونی شما موثر باشد. ایستادن یا نشستن به آرامی می تواند در پیشگیری از افت فشار خون ارتوستاتیک یا کاهش فشار خون موثر باشد.

فعالیت در طول روز و اولویت بندی فعالیت ها نیز مفید است. خوب غذا خوردن و اطمینان از هیدراته بودن هم برای کم خونی و هم برای کنار آمدن با خود سرطان مهم است.