آنفولانزای مرغی که گاهی اوقات به آن آنفلوانزای پرندگان هم گفته می شود، یک عفونت ویروسی است که نه تنها پرندگان بلکه انسان و حیوانات دیگر را نیز آلوده می کند، اما بیشتر اشکال ویروس آن محدود به پرندگان است. این ویروس ها به طور طبیعی در بین پرندگان آبزی وحشی در سراسر جهان مشاهده می شوند و می توانند پرندگان خانگی و سایر گونه های پرندگان و حیوانات را آلوده کنند. ویروس های آنفولانزای مرغی به طور عادی انسان را آلوده نمی کند. با این حال، عفونت های پراکنده انسانی با ویروس آنفولانزای مرغی دیده شده است. با این وجود برخی از کارشناسان نگران این هستند که با شیوع احتمالی H5N1، این بیماری ممکن است برای انسان ها خطرناک شود و جان آن ها را تهدید کند.
H5N1 شایع ترین نوع آنفولانزای مرغی است و می تواند برای پرندگان کشنده باشد و به راحتی می تواند بر انسان و حیوانات دیگر که در تماس با یک ناقل ویروس قرار دارند، تأثیر بگذارد. طبق گزارشات سازمان بهداشت جهانی، H5N1 اولین بار در سال 1997 در انسان کشف شد و تقریباً 60 درصد مبتلایان به آن جان خود را از دست داده اند.
علائم آنفولانزای مرغی
آنفولانزا مرغی علائمی شبیه به آنفولانزا معمولی دارند که عبارتند از:
- ضعف
- سرفه
- اسهال
- گلو درد
- سردرد
- آبریزش بینی
- دردهای عضلانی
- مشکلات تنفسی
- تب (بیش از 38 درجه سانتیگراد)
علت آنفولانزای مرغی
اگرچه انواع مختلفی از آنفولانزای مرغی وجود دارند، H5N1 اولین ویروس آنفلوانزای مرغی بود که انسان را آلوده کرد. اولین عفونت در سال 1997 در هنگ کنگ رخ داد. شیوع این بیماری به مرغ های آلوده مربوط می شود. H5N1 بطور طبیعی در آبزیان وحشی رخ می دهد، اما می تواند به راحتی در پرنده های خانگی هم منتشر شود. این بیماری از طریق تماس با مدفوع پرنده های آلوده، ترشحات بینی یا ترشحات دهان یا چشم به انسان منتقل می شود. مصرف مرغ و تخم مرغ کاملا پخته شده از پرندگان آلوده، آنفولانزای مرغی را منتقل نمی کند، اما هرگز نباید تخم مرغ را خام یا نیمه پخته بخورید. پخت و پز مناسب ویروس آنفلوانزا را از بین می برد.
عوامل خطر آنفولانزای مرغی
H5N1 می تواند در طولانی مدت زنده بماند. پرندگان آلوده به H5N1 ممکن است تا 10 روز بعد از ابتلا به ویروس آن را در مدفوع و بزاق خود آزاد می کنند. لمس سطوح آلوده به ویروس هم می تواند یک عامل خطر برای ابتلا به این بیماری باشد.
برخی افراد با شرایط زیر در معرض خطر ابتلا به بیماری قرار دارند:
- کارگران مرغداری
- اعضاء خانواده بیمار
- قرار گرفتن در معرض پرندگان آلوده
- مراقبان از بیماران آلوده به ویروس
- خوردن مرغ و تخم مرغ خام یا نیمه پخته
انواع ویروس های آنفلوانزای مرغی
ویروس های آنفلوانزای مرغی A به دو دسته زیر تقسیم می شوند:
- ویروس آنفلوانزای مرغی کم بیماری زا (LPAI)
- ویروس آنفلوانزای مرغی بسیار بیماری زا (HPAI)
این دسته بندی ها به خصوصیات مولکولی ویروس و توانایی ویروس در ایجاد بیماری و مرگ و میر در مرغ ها بستگی دارد. ابتلا پرندگان به ویروس های LPAI ممکن است علائم خاصی را ایجاد نکند و یا در صورت بروز، منجر به علائم خفیفی شوند که در این شرایط حتی امکان دارد بیماری تشخیص داده نشود. اما ابتلا به ویروس HPAI می تواند باعث بیماری شدید و مرگ و میر بالایی شود. هر دو ویروس HPAI و LPAI می توانند به سرعت در بین پرنده ها انتشار پیدا کنند. با این حال، برخی از اردک ها بدون هیچ گونه علائمی از بیماری ممکن است آلوده شوند.
تشخیص آنفولانزای مرغی
آنفلونزای مرغی در انسان ها با ارزیابی و بررسی علائم و نشان های بالینی تشخیص داده نمی شود و نیاز به آزمایشات آزمایشگاهی دارد که این کار بیشتر با نمونه توسط سواب از دستگاه تنفسی فوقانی (بینی یا گلو) فرد انجام می شود. این روش در چند روز اول بیماری دقیق ترین راه برای تشخیص این بیماری است تشخیص ویروس آنفلوانزای مرغی A فقط باید در آزمایشگاه هایی با سطح بالای ایمنی زیستی انجام شود. جمع آوری و آزمایش نمونه های دستگاه تنفسی در بیماران با علائم شدید می تواند عفونت ویروس آنفلوانزای مرغی را تشخیص دهد. با این حال برای برخی از بیمارانی که علائم خفیف تری دارند تشخیص ویروس آنفلوانزای مرغی A با نمونه برداری ممکن است دشوار و غیر ممکن باشد.
مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) آزمایشی را برای شناسایی آنفولانزای مرغی تأیید کرده است. این آزمایش ویروس آنفولانزا A / H5 Lineage آسیا به نام آغازگر RT و PCR می شود که در عرض چهار ساعت می تواند نتایج اولیه را مشخص کند؛ اما این تست به طور گسترده ای در دسترس همه افراد قرار ندارد. علاوه بر آن، پزشک در صورت شک به آنفولانزای مرغی می تواند آزمایشات تشخیصی زیر را برای شناسایی علت ویروس آنفولانزای مرغی تجویز کند:
- گوش دادن به صداهای غیر طبیعی تنفسی با گوشی پزشکی
- تست شمارش گلبول های سفید
- آزمایش نازوفارنکس
- اشعه ایکس قفسه سینه
برای ارزیابی عملکرد قلب، کلیه ها و کبد پزشک می تواند آزمایش های دیگری انجام داد.
درمان آنفولانزای مرغی
انواع مختلف آنفولانزای مرغی می تواند علائم متفاوتی را ایجاد کنند. بر همین اساس نوع گزینه های درمانی به علائم احتمالی بیماری بستگی دارند. در بیشتر موارد، درمان با داروهای ضد ویروسی می تواند شدت بیماری را کاهش دهد. با این حال، پس از ظاهر شدن علائم، این دارو باید ظرف 48 ساعت مصرف شود. ویروسی که باعث ایجاد آنفولانزا در انسان می شود، می تواند در برابر دو شکل رایج از داروهای ضد ویروسی، آمانتادین و ریمانتادین (فلومادین) مقاومت کند. برای همین این داروها نباید برای معالجه بیماری استفاده شود. علاوه بر آن، خانواده فرد بیمار و یا سایر افراد که در تماس نزدیک با بیمار هستند حتی اگر علائمی از بیماری را ندارند بهتر است به عنوان یک اقدام پیشگیرانه دارو های ضد ویروس مصرف کرده و خودشان را قرنطینه کنند. پزشک ممکن است در شرایط عفونت شدید استفاده از دستگاه تنفس و اکسیژن درمانی را تجویز کند.
پیش آگهی آنفولانزای مرغی
پیش آگهی عفونت آنفلوانزای مرغی بستگی به شدت عفونت و نوع ویروس آنفلوانزا ایجاد کننده آن دارد. H5N1 میزان مرگ و میر بالایی دارد، در حالی که انواع دیگر ویروس آنفلوانزا پیش آگهی بهتری را نشان می دهند؛ اما به طور کلی برخی از عوارض احتمالی این بیماری، عبارتند از:
- ذات الریه
- نارسایی اعضاء بدن
- سندرم پریشانی حاد تنفسی
- سپسیس (یک واکنش التهابی احتمالاً کشنده به باکتری ها و میکروب های دیگر)
اگر در طی 10 روز بعد از دست زدن به پرندگان یا مسافرت به مناطقی که آنفلوانزای مرغی در آن شیوع بیشتری دارد علائمی شبیه به آنفولانزا را داشتید بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
پیشگیری آنفولانزای مرغی
در حال حاضر، بهترین راه برای پیشگیری از آلودگی به ویروس های آنفلوانزای مرغی، جلوگیری از قرار گرفتن در معرض هر زمان ممکن است. پرندگان آلوده ویروس آنفلوانزای مرغی را در بزاق، مخاط و مدفوع خود دارند. ویروس انفلونزای مرغی می تواند از راه چشم، بینی یا دهان فرد وارد بدن او شود در برخی موارد نادر تماس محافظت نشده با پرندگان آلوده یا سطوح آلوده به ویروس آنفلوانزای مرغی باعث ابتلا افراد به این بیماری شده است. به افرادی که با طیور کار می کنند و در معرض خطر ابتلا به آنفلوانزای مرغی قرار دارند، توصیه می شود راهکارهای پیشگیری از ابتلا به بیماری را رعایت کنند.
طبق توصیه های مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها برخی راهکارهای پیشگیری از ابتلا به آنفولانزای مرغی، عبارتند از:
- توجه دقیق به بهداشت دست ها
- استفاده از تجهیزات محافظ شخصی مناسب
- واکسیناسیون آنفولانزای فصلی، ترجیحا حداقل دو هفته قبل از شروع آن
واکسیناسیون آنفولانزای فصلی از ابتلا به ویروس آنفلوانزای مرغی A جلوگیری نمی کند، اما می تواند خطر ابتلا به عفونت با ویروس های آنفلوانزای انسانی و مرغی A را کاهش دهد. در برخی موارد ممکن است پزشک برای جلوگیری از خطر ابتلا به آنفولانزا انسانی، تزریق واکسن آنفولانزا را به شما توصیه کند چون ابتلا همزمان آنفولانزای مرغی و هم آنفولانزای انسانی می تواند به شکل جدید بیماری و نوع کشنده آن منجر شود.
پیشگیری از آنفولانزا مرغی در مسافرت
در حال حاضر، CDC هیچ محدودیتی در مسافرت برای هر کشور مبتلا به ویروس آنفولانزای مرغی در طیور یا افراد توصیه نکرده است. افرادی که قصد مسافرت به کشور های دارند که ممکن است این بیماری در آن کشور شیوع داشته باشد بهتر است راهکارهای زیر را برای پیشگیری از ابتلا به آنفولانزای مرغی در نظر بگیرند:
- بهداشت و پاکیزگی را رعایت کنید.
- از تهیه یا خوردن محصولات مرغ یا خام مرغداری پرهیز کنید.
- در صورت بروز هر علائمی شبیه به آنفولانزا در طول و یا بعد از سفر به پزشک مراجعه کنید.
- از مراجعه به مزارع مرغداری، بازارهای پرندگان و سایر مکان هایی که مرغ های زنده در آنها جمع آوری، نگهداری یا فروخته می شود، خودداری کنید.
- در حالی که داروهای ضد ویروسی اغلب برای درمان آنفولانزا استفاده می شود. می توان از آنها برای جلوگیری از ابتلا به شخصی که در معرض ویروس آنفولانزا نیز قرار دارد استفاده کرد. داروهای ضد ویروسی برای جلوگیری از آنفولانزای فصلی 70٪ تا 90٪ اثربخشی مثبتی دارند.
با این وجود، بهتر است با اجتناب از دست زدن و تماس با پرندگان آلوده و مشکوک از بروز بیماری جلوگیری کنید. در صورت مشاهده لاشه پرنده های مشکوک بهتر است با مراکز بهداشت مربوطه تماس بگیرید و هرگز بدون دستکش به لاشه آن ها دست نزنید. سازمان غذا و دارو FDA واکسنی را برای محافظت در برابر آنفولانزای مرغی تأیید كرده است. اما این واكسن در حال حاضر در دسترس عموم نیست. کارشناسان توصیه می کنند در صورت شروع H5N1 در بین مردم، از این واکسن استفاده شود.
آنفلوانزای مرغی در پرندگان وحشی
تا به حال بیش از 100 گونه مختلف آنفلوانزای مرغی A در پرندگان وحشی شناسایی شده است. بیشتر این ویروس ها، ویروس LPAI بوده اند. این پرندگان وحشی اغلب به عنوان میزبان ویروس آنفلوانزای مرغی A تشخیص داده می شوند.
آنفلوانزای مرغی در پرندگان اهلی
پرندگان اهلی شده (جوجه ها، بوقلمون ها و غیره) ممکن است از طریق تماس مستقیم با پرندگان آلوده و یا از طریق تماس با سطحی که با ویروس ها آلوده شده اند به ویروس آنفلوانزای مرغی مبتلا شوند.
شیوع آنفلوانزای مرغی در بین پرندگان اهلی از برخی لحاظ می تواند خطرناک باشد، از جمله:
- احتمال انتقال ویروس آنفلوانزای مرغی به انسان
- تأثیر اقتصادی و محدودیتهای تجاری ناشی از شیوع آنفلوانزای مرغی
- احتمال انتشار سریع و بیماری و مرگ و میر بالایی پرندگان اهلی در هنگام شیوع آنفلوانزای مرغی
آخرین دیدگاه‌ها