فرق بیماری کرون و سلیاک

بیماری کرون و بیماری سلیاک شرایط التهابی مزمنی هستند که هر دو بر دستگاه گوارش تأثیر می‌گذارند. با وجود این که این دو اختلال علائم مشابهی دارند، علل زمینه‌ای، محرک‌ها و روش‌های درمان این دو اختلال با یکدیگر متفاوت است. در این مقاله به بررسی شباهت‌ها و تفاوت‌های بیماری کرون و سلیاک اشاره می‌کنیم.

بیماری کرون و بیماری سلیاک دو اختلال متمایز هستند. با این حال هر دو اختلال بر دستگاه گوارش (GI) تأثیر می‌گذارند. این دو اختلال می‌توانند علائم مشابهی ایجاد کنند. به همین علت تشخیص افتراقی آنها بدون انجام آزمایش تشخیصی دشوار است. در برخی موارد، فرد می‌تواند هم به بیماری کرون و هم به بیماری سلیاک مبتلا شود. به طور کلی متخصصان بر این باورند که بروز بیماری سلیاک در افراد مبتلا به بیماری کرون در مقایسه با جمعیت عمومی شایع‌تر است.

فرق بیماری کرون و سلیاک از نظر تعریف

به زبان ساده، بیماری سلیاک یک بیماری خودایمنی مزمن است. خوردن غذاهای حاوی گلوتن (پروتئین موجود در گندم، جو و چاودار) باعث می شود که سیستم ایمنی بدن به روده کوچک حمله کند و به آن آسیب برساند. این حملات می‌توانند باعث شوند که فرد علائمی مانند گرفتگی عضلات و اسهال را تجربه کند. علاوه براین آسیب به روده کوچک می‌تواند توانایی فرد را در جذب مواد مغذی مختل کند.

بیماری کرون یک بیماری التهابی مزمن است که می‌تواند هر قسمت از دستگاه گوارش فرد را تحت تاثیر قرار دهد. مانند بیماری کولیت اولسراتیو، بیماری کرون نیز نوعی بیماری التهابی روده (IBD) است. بیماری کرون به طور معمول روده کوچک و ابتدای روده بزرگ را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

با این حال، این بیماری می‌تواند هر بخشی از دستگاه گوارش، از جمله دهان و مقعد را نیز تحت تاثیر قرار دهد. برخلاف بیماری سلیاک، مصرف گلوتن باعث بروز التهاب در افراد مبتلا به کرون نمی‌شود. با این حال، بسته به شرایط فرد، مصرف برخی از غذاها می‌تواند شدت علائم بیماری را افزایش دهد.

شباهت‌های بیماری کرون و سلیاک

هر دو این بیماری‌ها بر روده تأثیر می‌گذارند. علاوه براین، این دو اختلال می‌توانند علائم مشابهی را ایجاد کنند. از جمله این علائم، عبارت‌اند از:

• اسهال
• خستگی
• کم خونی
• درد شکم
• درد مفاصل یا ماهیچه
• حالت تهوع یا استفراغ

به علت شباهت‌های این دو اختلال، پزشک در اغلب موارد برای تشخیص بیماری، روش‌هایی مانند آزمایش خون، آندوسکوپی یا بیوپسی را تجویز می‌کند.

فرق بیماری کرون با سلیاک از نظر علائم

در حالی که بیماری‌های کرون و سلیاک می‌توانند یک ناحیه مشترک از دستگاه گوارش را تحت تاثیر قرار دهند، اما تفاوت‌های مشخصی با یکدیگر دارند. یکی از تفاوت‌های اصلی این دو بیماری، علل زمینه‌ای آنها است. متخصصان هنوز علت دقیق ابتلا به بیماری کرون را نمی‌دانند، با این حال گمان می‌کنند که این بیماری به پاسخ خود ایمنی و مسائل ژنتیکی مربوط باشد.

یکی از علل احتمالی ابتلا به بیماری سلیاک، به ارث بردن ژن‌های این بیماری است. با این حال، پاسخ ایمنی در شرایطی که گلوتن وجود دارد، فعال می‌شود. علاوه براین علائم فرد نیز ممکن است از یک بیمار به بیمار دیگر متفاوت باشد.

علائم بیماری کرون

براساس اینکه کدام قسمت از دستگاه گوارش درگیر بیماری می‌شود، ابتلا به بیماری کرون می‌تواند علائم مختلفی را ایجاد کند. از جمله علائمی که ممکن است در اثر ابتلا به سلیاک بروز پیدا نکنند، ولی در صورت ابتلا به بیماری کرون ایجاد شوند، عبارت‌اند از:

• تب
• قرمزی یا درد چشم
• از دست دادن اشتها
• تغییرات پوست، به خصوص ایجاد برجستگی‌های قرمز و حساس در زیر پوست

شناخت علائم سلیاک می‌تواند به افتراق این دو بیماری کمک کند.

علائم بیماری سلیاک

به طور کلی، بیماری سلیاک می‌تواند باعث بروز طیف وسیعی از علائم گوارشی و سیستمیک شود. برخی از عوارض شایع بیماری سلیاک که در اثر ابتلا به بیماری کرون بروز پیدا نمی‌کنند، عبارت‌اند از:

• نفخ
• یبوست
• افزایش گاز
• اسهال مزمن
• دفع مدفوع چرب، حجیم، شل یا بدبو
• عدم تحمل لاکتوز ناشی از آسیب روده کوچک

علاوه بر این، فرد ممکن است که عوارض دیگری را نیز تجربه کند. این موارد ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• ناباروری
• آفت، خشکی دهان یا سایر علائم ایجاد شده در دهان
• افسردگی، اضطراب یا سایر شرایط مرتبط با سلامت روان
• سایر مشکلات باروری در زنان، مانند تجربه پریودهای نامنظم
• علائم مرتبط با سیستم عصبی، از جمله مشکلات تعادل یا سردرد
• درماتیت هرپتیفورمیس (بثورات تاول دار و خارش دار که اغلب روی زانوها، آرنج‌ها، باسن یا پوست سر ایجاد می‌شوند)

شناخت عوارض این بیماری‌ها می‌تواند به تشخیص آنها کمک کند.

فرق بیماری کرون و سلیاک از نظر تشخیص

به طور کلی، تفاوت علائم این دو اختلال در اغلب موارد به اندازه کافی قابل توجه نیست تا بتوان تفاوت بین این دو بیماری را تشخیص داد. برای تأیید تشخیص ابتلا به هر کدام از این بیماری‌ها، پزشک احتمالاً آزمایش خون، بیوپسی، آندوسکوپی و سایر آزمایش‌ها را تجویز می‌کند.

برای تشخیص ابتلا به بیماری کرون یا سلیاک، پزشک معالج احتمالاً سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی بیمار را بررسی و یک معاینه فیزیکی کامل انجام می‌دهد. علاوه براین ممکن است که از برخی آزمایش‌ها نیز استفاده کرد‌.

تشخیص بیماری کرون

برای تشخیص ابتلا به بیماری کرون، پزشک معالج احتمالاً اقدامات زیر را انجام می‌دهد:

• تست‌های آزمایشگاهی

تست‌‌های آزمایشگاهی برای بررسی احتمال ابتلا به بیماری کرون احتمالاً شامل انجام آزمایش خون برای بررسی ابتلا به التهاب و کم خونی و آزمایش مدفوع برای رد سایر علل احتمالی است.

• آندوسکوپی

برای تعیین وضعیت سلامتی بیمار، ممکن است که پزشک آندوسکوپی انجام دهد.

• روش‌های تصویربرداری

پزشک ممکن است مجموعه‌ای به نام سری GI را تجویز کند که از ترکیبی از روش‌های تصویربرداری اشعه ایکس، فلوروسکوپی و استفاده از باریم تشکیل شده است. این آزمایش به رادیولوژیست کمک می‌کند تا نحوه حرکت مایع را در دستگاه گوارش فرد مشاهده کند.

روش تصویربرداری دیگر سی تی اسکن است. در این روش نیز از یک رنگ برای تشکیل تصویر از دستگاه گوارش استفاده می‌شود.

تشخیص بیماری سلیاک

برای تشخیص بیماری سلیاک، پزشک احتمالاً آزمایشاتی را برای بررسی وضعیت سلامتی بیمار تجویز کند. این تست‌های تشخیصی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• بیوپسی از روده یا پوست
• آزمایش خون برای شناسایی آنتی بادی‌های مربوط به سلیاک
• انجام آزمایش ژنتیکی برای شناسایی انواع ژن‌های DQ2 و DQ8

برای انجام آزمایش‌های تشخیص سلیاک، ضروری است که گلوتن در سیستم فیزیولوژیک بیمار وجود داشته باشد. به همین علت، فرد نباید قبل از انجام آزمایش، مصرف رژیم غذایی بدون گلوتن را شروع کند.

فرق بیماری کرون و سلیاک از نظر درمان

چندین گزینه درمانی بالقوه برای رفع بیماری کرون و عوارض مرتبط با این بیماری وجود دارد. هیچ روش درمانی وجود ندارد که برای همه افراد به یک شیوه مفید باشد. برای یافتن بهترین روش درمان بیماری کرون، بیمار باید با پزشک معالج خود همکاری کند‌. هدف از درمان بیماری کرون، شامل موارد زیر است:

• کاهش یا رفع علائم بیماری
• حفظ نتایج درمان بیماری
• کاهش التهاب روده

دارودرمانی برای بیماری کرون

در حال حاضر چند دارو وجود دارد که ممکن است برای درمان بیماری کرون استفاده شوند. این موارد، عبارت‌اند از:

• کورتیکواستروئیدها: مصرف کورتیکواستروئیدها به کاهش فعالیت سیستم ایمنی و کاهش التهاب کمک می‌کند.
• آمینوسالیسیلات‌ها: مصرف این داروها به کاهش التهاب در افراد مبتلا به کولیت خفیف کرون کمک می‌کند.
• داروهای تعدیل کننده‌ پاسخ ایمنی: داروهای تعدیل کننده پاسخ ایمنی به کاهش فعالیت سیستم ایمنی کمک می‌کنند. این مسئله به کاهش التهاب در روده کمک می‌کند. این داروها می‌توانند منجر به بروز برخی عوارض جانبی مانند افزایش خطر ابتلا به عفونت شوند.
• داروهای بیولوژیکی: داروهای بیولوژیکی، نوعی دارو هستند که با استفاده از سلول‌های زنده ساخته می‌شوند. این داروها برای کمک به پیشگیری از بروز التهاب، بر سیستم ایمنی تاثیر می‌گذارند.

علاوه براین، ممکن است که پزشک معالج داروهای دیگری را برای درمان سایر علائم یا شرایطی که به همراه این بیماری بروز پیدا کرده‌اند، توصیه یا تجویز کند. از جمله این داروها ممکن است شامل استامینوفن، آنتی بیوتیک‌ها یا لوپرامید باشد.

 

تغییر رژیم غذایی برای درمان بیماری کرون

ایجاد تغییر در رژیم غذایی می‌تواند به کاهش علائم بیماری کرون کمک کند. برخی از تغییرات که می‌توانند به بهبود بیماری کرون کمک کنند، عبارت‌اند از:

• کاهش حجم غذا و افزایش تعداد وعده‌های غذایی
• افزایش مصرف مایعات و پرهیز از مصرف نوشیدنی‌های گازدار
• پرهیز از مصرف ذرت بو داده، آجیل، پوست سبزیجات و سایر غذاهای پر فیبر

همچنین در صورتی که مصرف برخی غذاها باعث تشدید علائم شود، باید آن غذا از رژیم غذایی کنار گذاشته شود. علاوه براین، پزشک معالج ممکن است رژیم‌های غذایی خاصی را برای کمک به کاهش علائم توصیه کند. برخی از رژیم‌های غذایی مناسب برای کاهش علائم و عوارض بیماری کرون، عبارت‌اند از:

• رژیم غذایی پر کالری
• رژیم غذایی بدون لاکتوز
• رژیم غذایی حاوی مقادیر کم چربی، فیبر یا نمک

بهتر است درباره رژیم غذایی خود با یک متخصص صحبت کنید.

استراحت روده

روش استراحت روده، شامل استراحت دادن به روده‌ها با قطع مصرف غذا برای چند روز تا چند هفته است. به طور کلی در طول این مدت، ممکن است که فرد نیاز به استفاده از مایعات داخل وریدی (IV) یا محلول غنی از مواد مغذی داشته باشد که مستقیماً به معده تزریق می‌شود.

عمل جراحی

نمی‌توان به کمک جراحی بیماری کرون را درمان کرد، با این حال مانند سایر روش‌های درمانی، جراحی ممکن است به تسکین علائم یا درمان عوارض کمک کند. برای درمان موارد زیر، ممکن است که نیاز باید از روش جراحی استفاده کرد:

• فیستول
• انسداد روده
• علائم عمومی
• عوارض داروها
• خونریزی کشنده

تجویز جراحی باید توسط یک متخصص انجام شود.

درمان بیماری سلیاک

درمان اولیه بیماری سلیاک شامل پیروی از یک رژیم غذایی بدون گلوتن است. با وجود اینکه استفاده از یک رژیم غذایی بدون گلوتن می‌تواند از بروز بیشتر علائم و عوارض پیشگیری کند، با این حال رفع و درمان برخی از عوارض ممکن است به مدت زمان بیشتری نیاز داشته باشد.

به عنوان مثال، از زمانی که فرد مصرف گلوتن را متوقف کرد، درمان و بهبود عوارضی مانند بثورات پوستی (درماتیت هرپتیفورمیس) ممکن است بین 6 ماه تا 2 سال طول بکشد. در این موارد، پزشک ممکن است برخی از داروها را برای کمک به کاهش بثورات تجویز کند.

علاوه براین ممکن است که فرد به علت عدم جذب کافی مواد مغذی دچار سوء تغذیه شود. برای درمان این شرایط، ممکن است که پزشک برخی از مکمل‌های مناسب را تجویز کند.

رژیم غذایی فاقد گلوتن

پیروی از یک رژیم غذایی بدون گلوتن شامل حذف غذاهای حاوی گلوتن است. گلوتن پروتئینی است که در گندم، جو و چاودار وجود دارد. در حالی که قطع مصرف نان، ماکارونی و سایر محصولات پخته شده ممکن است بدیهی باشد، با این حال چندین محصول از جمله داروها و لوازم آرایشی ممکن است دارای گلوتن باشند.

فرد باید از تمام محصولات حاوی گندم، چاودار یا جو برای پیشگیری از بازگشت علائم اجتناب کند. زیرا در صورت مصرف این پروتئین، عوارض بیماری شروع می‌شود.