کولونوسکوپی و عفونت

کولونوسکوپی روشی است که برای مشاهده داخل کولون (روده بزرگ) استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. در این روش یک لوله انعطاف پذیر با نور و یک دوربین در انتهای آن به داخل مقعد و از طریق راست روده و روده بزرگ وارد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. این آزمایش برای غربالگری سرطان روده بزرگ و به عنوان راهی برای تشخیص سایر بیماری های گوارشی انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

احتمال بروز عفونت باکتریایی پس از انجام کولونوسکوپی وجود دارد. اما این وضعیت به ندرت رخ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. با این حال بهتر است علائم و عوامل خطر عفونت بعد از کولونوسکوپی را بشناسید.

این در حالی است که سالانه بین 15 تا 19 میلیون کولونوسکوپی در ایالات متحده انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. تعداد زیاد کولونوسکوپی‌های انجام‌شده نشان‌دهنده حرکت پزشکی برای غربالگری سرطان کولورکتال است تا از مرگ‌های غیرضروری ناشی از سرطانی که در مراحل اولیه آن بسیار قابل درمان است، جلوگیری شود. نزدیک به 40 درصد از این کولونوسکوپی ها بر روی بیمارانی انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود که هیچ علامتی و یا اختلالات و شرایط گوارشی ندارند. تقریباً 4 درصد از بیمارانی که کولونوسکوپی انجام داده اند، از عارضه این عمل رنج می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌برند. عوارض مرتبط با کولونوسکوپی معمولاً به سه دسته مختلف مرتبط است:

• عوارض مربوط به داروهای آرامبخش
• بیوپسی و عوارض خونریزی مرتبط با پولیپکتومی
• سوراخ شدن کولون مرتبط با کولونوسکوپی

سایر عوارض نادرتر که می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند توسط کولونوسکوپی نیز ایجاد شود شامل عفونت های باکتریایی و سندرم انعقاد الکتریکی پس از پولیپکتومی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌است. عوارض کولونوسکوپی ممکن است در طول عمل، چند ساعت پس از جراحی و در موارد نادر تا چند هفته پس از کولونوسکوپی ایجاد شود.

میزان عفونت بعد از کولونوسکوپی

علیرغم بهداشت دقیق و استریل کردن تجهیزات مورد استفاده در طول کولونوسکوپی، برخی از ابزارها ممکن است حاوی باکتری های عفونی مانند E. coli و Salmonella spp باشند. این عفونت ها در بیش از 1 مورد از هر 1000 کولونوسکوپی غربالگری رخ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. عفونت های باکتریایی به راحتی با آنتی بیوتیک درمان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. علائم عفونت عبارتند از:

• تب
• لرز
• یبوست
• اسهال
• درد و حساسیت شکم
• حالت تهوع و یا استفراغ

میزان عفونت در دستگاه گوارش پس از انجام کولونوسکوپی بسیار کم است. یک بررسی بر روی 112543 نفر که کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی داشتند، نشان داده است تعداد افرادی که در 30 روز پس از عمل عفونت را تجربه کردند بسیار کم و نرخ کلی بروز این عفونت حدود 0.37٪ بود.

نرخ عفونت بر اساس روش های صورت گرفته شامل موارد زیر بوده است:

• عفونت بعد از کولونوسکوپی بدون مداخله تهاجمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ (مانند برداشتن پولیپ): 0.41 درصد
• احتمال بروز عفونت بعد از سیگموئیدوسکوپی بدون مداخله تهاجمی: 0.25%
• بیوپسی آندوسکوپی (نمونه ای از بافت در طول آزمایش برای آزمایش برداشته می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود): 0.28٪
• پولیپکتومی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ آندوسکوپی (برداشتن پولیپ در طول آزمایش): 0.26٪

انواع عفونت ناشی از کولونوسکوپی

انواع عفونت رخ داده بعد از کولونوسکوپی تا حدودی متفاوت بود. شایع ترین عفونت ها بعد از این روش عبارتند از:

• دیورتیکولیت (عفونتی که روده بزرگ را درگیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند): 38٪
• پریتونیت (عفونت دیواره داخلی شکم): 26%
• آپاندیسیت (عفونت آپاندیس): 13%
• استئومیلیت (عفونت استخوان): 8%
• آبسه پیوژنیک کبد (تجمع مایع در کبد): 6٪
• آمبولی سپتیک ریه (عفونت در ریه): 2%

علائم عفونت بعد از کولونوسکوپی

عفونتی که پس از کولونوسکوپی اتفاق می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌افتد ممکن است با بروز برخی علائم دیگر همراه باشد. اما به طور کلی علائم عفونت پس از کولونوسکوپی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند شامل یک یا چند مورد از موارد زیر باشد:

• لرز
• یبوست
• اسهال
• تب
• حالت تهوع
• استفراغ
• درد شکم
• حساسیت شکمی

سپسیس یک عفونت بسیار جدی و خطرناک است و زمانی رخ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد که عفونت در بدن وارد جریان خون شود. شناخت علائم سپسیس بسیار مهم است زیرا نیاز به درمان فوری دارد. علائم سپسیس می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تعریق
• تاکی پنه (تنفس سریع)
• تاکی کاردی (ضربان قلب سریع)
• تب و به دنبال آن هیپوترمی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌(دمای پایین بدن)

در صورت بروز عفونت بعد از کولونوسکوپی چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

بروز هر گونه ناراحتی شکمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ بعد از کولونوسکوپی تا حدودی شایع بوده و حتی ممکن است بخشی از روند بهبودی باشد. برخی از افراد گاز روده دارند و این ممکن است تا زمانی که دفع نشود ناراحت کننده باشد.

هنگامی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که همزمان با کولونوسکوپی پولیپ برداشته می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، ممکن است خونریزی از رکتوم وجود داشته باشد. پولیپ ها پیش ساز سرطان روده بزرگ و رکتوم هستند. اگر در طول کولونوسکوپی یک مورد پیدا شود، معمولاً برداشته خواهد شد و در این شرایط احتمال دارد مقدار کمی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خون پس از آن از رکتوم خارج شود.

با این حال، این علائم نباید شدید باشند و باید ظرف یک روز یا بیشتر از بین بروند. اگر علائم برای مدت طولانی ادامه یابد یا واقعاً دردسرساز باشد، وقت آن است که با پزشک خود تماس بگیرید. علائمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که بعد از کولونوسکوپی باید مراقب آنها باشید، عبارتند از:

• لرز
• تب
• درد یا گرفتگی شکم، به خصوص اگر در حال بدتر شدن باشد.
• خونریزی از راست روده که شدید است یا برای مدت طولانی ادامه دارد.

سایر خطرات و عوارض کولونوسکوپی

کولونوسکوپی به عنوان یک روش بی خطر در نظر گرفته می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود که می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به نجات زندگی بیمار کمک کند زیرا برای غربالگری سرطان روده بزرگ و رکتوم استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. با این حال، احتمال بروز برخی از خطرات در حین کولونوسکوپی وجود دارد.

در بسیاری از روش‌های کولونوسکوپی از داروهای آرامبخش برای کمک به راحت‌تر شدن بیماران استفاده می‌شود. اما احتمال بروز واکنش به داروی بیهوشی، مانند واکنش آلرژیک، وجود دارد.

پنومونی آسپیراسیون (عفونت ریه به دلیل استنشاق ترشحات به ریه ها) یکی دیگر از خطرات بالقوه بیهوشی است، اما نادر است.

یکی دیگر از خطرات کولونوسکوپی ایجاد سوراخ در روده است. اگر ابزار مورد استفاده در طول کولونوسکوپی، روده را سوراخ کند، این وضعیت اتفاق می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌افتد. اگر چه سوراخ شدن روده یک اتفاق نادر است که ممکن است باعث درد شکم و خونریزی مقعدی شود. سوراخ شدن روده ممکن است در طول کولونوسکوپی درمان شود.

سندرم انعقاد الکتریکی پس از پولیپکتومی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌وضعیتی است که می تواند پس از برداشتن پولیپ در طی کولونوسکوپی باعث درد شود. این وضعیت در اثر آسیب به لایه های داخلی روده بزرگ ایجاد و منجر به التهاب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

تصور می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود که این سندرم تنها پس از 0.003٪ تا 0.1٪ از کولونوسکوپی رخ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. این سندرم ممکن است با برداشتن پولیپ های بزرگتر بیشتر اتفاق بیفتد. علائم آن مشابه علائم سوراخ شدن روده ها، با درد شکم و خونریزی همراه است.

آیا انجام کولونوسکوپی بی خطر است؟

کولونوسکوپی یک روش بسیار ایمن و بدون خطر در نظر گرفته می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. اما با این حال احتمال بروز برخی عوارض بعد از آن وجود دارد البته ارزش انجام این تست در پیشگیری و غربالگری سرطان کولون و رکتوم بیشتر از خطرات آن است. اما انجام این روش در افرادی که سن بالاتری دارند، مشکلات گوارشی دارند، یا افرادی که به برخی از بیماری های زمینه ای مبتلا هستند ممکن است با خطراتی همراه باشد.

کاهش ریسک عفونت بعد از کولونوسکوپی

برخی از عوامل خطر برای ابتلا به عفونت پس از کولونوسکوپی وجود دارد که افراد نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند آن را تغییر دهند. اما بهتر است برای کاهش ریسک بروز عفونت بعد از کولونوسکوپی برخی از عوامل خطر را بشناسید از جمله:

• سن: داشتن سن بالاتر از 70 سال یا کمتر از 19 سال
• جنسیت: مذکر بودن، زیرا میزان عفونت در مردان بیشتر از زنان است.
• بستری شدن در بیمارستان یا انجام آندوسکوپی دستگاه گوارش دیگر در 30 روز قبل از کولونوسکوپی.
• ابتلا به بیماری التهابی روده (IBD) که شامل بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

یکی از راه های کاهش ریسک، پرسیدن سوال است. کولونوسکوپی یک روش بی خطر است که با یافتن سرطان کولون و رکتوم جان انسان ها را نجات می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. با این حال، ابتدا باید از پزشک معالج خود پرسید که آیا انجام این روش ضروری است، به خصوص زمانی که یک عامل خطر وجود دارد که قابل تغییر نیست (مانند سن). در نهایت، اگر بیماران نگران عفونت هستند، می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند به متخصص گوارش مراجعه کنند و از آنها بپرسند که برای کاهش خطر چه کاری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند انجام دهند.

سوالات متداول

چه مدت پس از کولونوسکوپی ممکن است عوارض ایجاد شود؟

بسیاری از بررسی ها در مورد عوارض پس از کولونوسکوپی بیماران را به مدت 30 روز دنبال می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. اگر عارضه ای وجود داشته باشد، بهتر است به زودی پس از کولونوسکوپی تشخیص داده شود، زیرا علائم ممکن است در روزهای بعد از عمل شروع شود.

آیا درد شکم دو هفته بعد از کولونوسکوپی طبیعی است؟

در صورت درد شکمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ که به مدت دو هفته پس از کولونوسکوپی ادامه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد، باید به پزشک خود مراجعه کنید. برخی از افراد ممکن است در چند روز اول پس از کولونوسکوپی گاز، نفخ یا ناراحتی داشته باشند. داشتن درد شکمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ که بیشتر از آن ادامه داشته باشد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به این معنی باشد که مشکلی وجود دارد که باید درمان شود.

آیا با انجام کولونوسکوپی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان به سپسیس مبتلا شد؟

باکتری های موجود در خون می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند منجر به سپسیس شوند، اما احتمال بروز این وضعیت بسیار کم است. بنابراین، میزان سپسیس بعد از کولونوسکوپی حتی کمتر از افرادی است که باکتری در خون خود دارند.

سخن آخر

کولونوسکوپی یک روش بی خطر است که می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به تشخیص سرطان روده بزرگ و رکتوم یا کمک به تشخیص سایر بیماری ها و شرایط کمک کند. عفونت ها و سایر عوارض پس از انجام کولونوسکوپی زیاد شایع نیستند، اما صحبت در مورد عوامل خطر احتمالی با متخصص گوارش ممکن است به احساس آرامش و کاهش استرس در بیماران کمک کند.