آیا ضربان قلب پایین خطرناک است؟

برادی کاردی یا ضربان قلب پایین، در اصطلاح پزشکی ضربان قلب کندتر از حد طبیعی است. در کتابهای درسی پزشکی، برادی کاردی معمولاً به عنوان ضربان قلب در حالت استراحت تعریف می شود که زیر 60 ضربان در دقیقه است.

با این حال، بسیاری از افراد سالم به ویژه ورزشکاران یا افراد در حالت خوابیده، ضربان قلب در حالت استراحت آنها بین 50-60 مرتبه در دقیقه است. بنابراین ضربان قلب پایین لزوماً یک امر غیر طبیعی نیست.

از طرف دیگر، اگر ضربان قلب “خیلی کند” شود، یعنی اگر آنقدر آهسته باشد که قلب قادر به پمپاژ خون کافی برای تأمین نیازهای بدن نباشد، برادی کاردی می تواند یک مشکل مهم تلقی شود. این نوع برادی کاردی غیرطبیعی از نظر پزشکی نگران کننده است و نیاز به ارزیابی و درمان دقیق دارد.

اگر برادی کاردی به اندازه کافی کند است و باعث ایجاد مشکلات بالینی می شود ،می تواند به دلیل اختلال در عملکرد گره سینوسی یا انسداد قلب باشد.

ضربان قلب طبیعی

ضربان قلب به تعداد دفعات ضربان قلب یا پمپاژ خون در دقیقه گفته می شود. این چیزی است که مردم آن را نبض می شناسند و یکی از شاخص های اصلی وضعیت سلامتی است. افراد برای حفظ خون رسانی مناسب به تمام اندام های حیاتی بدن به ضربان قلب خوب نیاز دارند. این اندام ها برای انجام عملکردهای خود به خون تازه و اکسیژن دار احتیاج دارند که باعث زنده ماندن فرد می شود.

اگر نبض به طور غیرطبیعی پایین باشد، معمولاً به این معنی است که قلب خون کافی برای تأمین نیازهای بدن پمپ نمی کند، که می تواند منجر به ضعف عمومی و سایر عواقب مرگبار شود.

ضربان قلب طبیعی در یک بزرگسال بین 60 تا 100 ضربان در دقیقه است. برای کودکان کمتر از 16 سال، محدوده ضربان قلب طبیعی به سن بستگی دارد. به عنوان مثال، ضربان قلب طبیعی در نوزاد تازه متولد شده می تواند تا 150 ضربان در دقیقه و حتی در صورت گریه کودک می تواند بیشتر با شد.

مقادیر عادی و غیر عادی ضربان قلب

ضربان قلب پایین همیشه به این معنی نیست که مشکلی در قلب وجود دارد. افرادی که ضربان قلب کم دارند احتمال دارد هیچ علائمی نداشته باشند، اما برخی افراد شاید علامت دار باشند.

در حالت استراحت، گره سینوسی معمولاً با سرعت بین 60 تا 100 بار در دقیقه تکانه های الکتریکی ایجاد می کند. بنابراین ضربان قلب در حال استراحت در این محدوده ” ریتم سینوسی طبیعی ” نامیده می شود.

برادی کاردی سینوسی، کاملاً طبیعی است. بدن سالم در تنظیم ضربان قلب بسیار خوب عمل می کند تا بتواند برای پشتیبانی از عملکردهای بدن، هر آنچه لازم است انجام دهد.  غالباً محدوده ی، ضربان قلب طبیعی یعنی آنچه پزشكان “رسما” به عنوان برادی كاردی سینوسی طبقه بندی می كنند بین 50 تا 60 ضربان در دقیقه طبقه بندی می شود.

بنابراین جوانان سالم و حتی سالمندان که از نظر جسمی سالم هستند، معمولاً در دهه های 40 یا 50 ضربان قلب در حال استراحت خواهند داشت. همچنین ضربان قلب در این محدوده هنگام خواب برای بسیاری از افراد معمول و طبیعی است.

اگر ضربان قلب برای تأمین نیازهای بدن خیلی کند باشد، برادی کاردی سینوسی به عنوان مشکل در نظر گرفته می شود. اگر ضربان قلب آنقدر کند شود که خون کافی توسط قلب پمپ نشود، علائم ایجاد می شود. اگر برادی کاردی سینوسی علائم ایجاد کند، غیرطبیعی است و نیاز به درمان دارد.

علائم برادی کاردی یا ضربان قلب پایین

اگر ضربان قلب به طور غیر طبیعی کند باشد، احتمال دارد چندین عضو بدن به طور طبیعی کار نکنند و علائم مختلفی را بروز دهند. علائم برادی کاردی غیرطبیعی با انجام تمرینات بدتر می شوند. اما در صورت شدید بودن برادی کاردی، احتمال دارد علائم در هنگام استراحت نیز وجود داشته باشد.

علائمی که می تواند منجر به کاهش ضربان قلب شود، عبارتند از:

• گیجی
• تنگی نفس
• درد یا ناراحتی در قفسه سینه
• سبکی سر یا سرگیجه (به ویژه با ورزش)
• سنکوپ (غش کردن) یا نزدیک به سنکوپ

اگر برادی کاردی با هر یک از این علائم همراه باشد، باید علت آن مشخص  و برای بازگشت ضربان قلب به حالت طبیعی، درمان انجام شود.

در حالی که برادی کاردی سینوسی می تواند علائم زیادی ایجاد کند، اما در صورت عدم بروز علامت، خطر مرگ ناشی از آن نسبتاً کم است.

انواع برادی کاردی

از بین دو نوع کلی برادی کاردی (واسطه گره سینوسی یا بلوک قلبی)، برادی کاردی با گره سینوسی تا حد زیادی شایع تر است.

برادی کاردی گره سینوسی

ضربان قلب به طور معمول توسط ضربه الكتريكي قلب توليد و هماهنگ مي شود و ضربه الكتريكي در گره سينوسي، لانه ريز سلول ها در قسمت بالاي دهليز راست توليد مي شود. هنگامی که گره سینوسی این تکانه های الکتریکی را با سرعت نسبتاً کمتری تولید می کند، ضربان قلب کند می شود و گفته می شود که برادی کاردی سینوسی رخ می دهد. دلایل برادی کاردی سینوسی می تواند گذرا یا پایدار باشد. علل مداوم به احتمال زیاد به درمان نیاز دارند.

برادی کاردی سینوسی گذرا

برادی کاردی سینوسی گذرا اغلب در اثر افزایش تن در عصب واگ مانند هنگام خواب ایجاد می شود. عصب واگ به تنظیم کنترل قلب، ریه ها و دستگاه گوارش کمک می کند. هنگامی که تن واگ به حالت طبیعی رسید، ضربان قلب نیز به حالت طبیعی برمی گردد، بنابراین احتمال دارد نیازی به درمان دائمی برادی کاردی نباشد. برادی کاردی سینوسی که در اثر تحریک عصب واگ ایجاد می شود “فیزیولوژیک” تلقی می شود (در مقابل پاتولوژیک)، زیرا این یک پاسخ طبیعی است و به محض فروکش شدن صدای واگ افزایش یافته، از بین می رود.

برادی کاردی سینوسی مداوم

برادی کاردی سینوسی غیرطبیعی که مداوم باشد اغلب در اثر بیماری گره سینوسی ذاتی رخ می دهد. معمولاً بیماری گره سینوسی ذاتی به دلیل نوعی فیبروز (اسکار) درون گره سینوسی است که یکی از نشانه های رایج پیری محسوب می شود. بنابراین بیماری گره سینوسی ذاتی معمولاً در افرادی که 70 سال یا بیشتر دارند دیده می شود.

در افراد مبتلا به بیماری گره سینوسی ذاتی، ضربان قلب می تواند هم در حالت استراحت و هم در هنگام ورزش به طور نامناسب پایین باشد. افراد مبتلا به بیماری علامت دار معمولاً دارای سندرم سینوس بیمار یا اختلال در عملکرد گره سینوسی هستند که در طی آن ضربان قلب می تواند بین برادی کاردی و تاکی کاردی (ضربان قلب سریع) در نوسان باشد.

بیماری های پزشکی عامل برادی کاردی سینوسی

• آمیلوئیدوز
• پریکاردیت
• میوکاردیت
• کم کاری تیروئید
• بیماری عروق کرونر
• ضربه قلبی ناشی از آسیب یا جراحی قلب
• انواع مختلفی از عفونت ها، از جمله بیماری لایم، بیماری 5 Chagas و تب خال دار کوه راکی
• اختلالات مغزی، به ویژه مواردی که با افزایش فشار داخل جمجمه یا سکته مغزی همراه هستند.
• هیپوکسی (سطح اکسیژن خون پایین)، همانطور که اغلب با آپنه انسدادی خواب اتفاق میفتد.

داروهای ایجاد کننده برادی کاردی

• لیتیوم
• بتا بلاکرها
• مواد مخدر
• داروهای ضد آریتمی
• مسدود کننده کانال کلسیم
• داروهای شیمی درمانی مختلف

برادی کاردی ناشی از بلوک قلبی

دومین نوع عمومی برادی کاردی، انسداد قلب است. در مقابل برادی کاردی سینوسی، انسداد قلب همیشه یک وضعیت غیرطبیعی است.

انسداد قلب زمانی اتفاق میفتد که تکانه های الکتریکی قلب در حین حرکت از دهلیزهای قلب به بطن ها، به طور جزئی یا کاملاً مسدود شوند. از آنجا که گره سینوسی به طور معمول ضربان قلب را تعیین می کند در دهلیز است، انسداد بین دهلیز و بطن ،باعث تغییر در سرعت ضربان قلب می شود.

هنگامی که بطن های قلب نمی توانند از گره سینوسی در مورد سرعت ضربان اطلاعات کسب کنند، آنها از اطلاعات قسمت ویژه دیگری از قلب بین دهلیزها و بطن ها به نام گره AV استفاده می کنند. این امر منجر به برادی کاردی بالقوه خطرناک می شود. همانند برادی کاردیاهای سینوسی غیرطبیعی، انسداد قلب می تواند گذرا یا مداوم باشد.

انسداد قلب گذرا

انسداد قلب گذرا می تواند با شرایط خاصی مانند بیماری لایم، اختلال عملکرد تیروئید یا سمیت دارویی (به ویژه دیجیتال) رخ دهد. در این موارد، یک ضربان ساز موقت و همچنین درمان بیماری زمینه ای احتمال دارد مفید باشد.

انسداد قلب مداوم

انسداد قلبی مداوم می تواند از بسیاری از شرایط، از جمله ژنتیک، اختلالات مادرزادی، سارکوئیدوز و آمیلوئیدوز ناشی شود. اگر سوء ظن برای یک اختلال ساختاری مانند کاردیومیوپاتی وجود دارد، احتمال دارد تصویربرداری با اکوکاردیوگرام ترانس توراسیک توصیه شود.

انسداد قلب مداوم، به خصوص اگر علامتی داشته باشد، احتمالاً به درمان دائمی نیاز دارد. احتمال دارد برای کسانی که فقط در هنگام انجام فعالیتف علائم دارند، تست ورزش لازم باشد.

هنگامی که سیگنال های الکتریکی به قلب با تأخیر یا به صورت متناوب متوقف می شوند، یک بلوک جزئی اتفاق میفتد. بلوک کامل زمانی اتفاق می افتد که سیگنالها کاملاً متوقف شده و احتمالا بیمار به ضربان ساز  نیاز دارند.

تشخیص برادی کاردی

ارزیابی برادی کاردی معمولاً بسیار ساده است. در ابتدا، پزشک باید الکتروکاردیوگرام (ECG) را در حالی که برادی کاردی وجود دارد، بررسی کند تا مشخص کند که آیا این امر به دلیل برادی کاردی سینوسی یا انسداد قلب است. سپس، پزشک باید تعیین کند که آیا برادی کاردی پایدار است یا به خاطر علت موقت آن مانند عفونت است. این کار اغلب با دادن یک شرح حال دقیق پزشکی قابل تشخیص است.

تست استرس، می تواند در تشخیص بیماری گره یا بلوک قلبی که تنها در طی فعالیت آشکار می شود مفید باشد. نظارت طولانی مدت ECG همچنین می تواند در تشخیص برادی کاردیایی که فقط به طور متناوب رخ می دهد، مفید باشد.

یک بررسی الکتروفیزیولوژی (نوع خاصی از کاتتریزاسیون قلب) می تواند در تشخیص بیماری گره سینوسی و انسداد قلب کاملاً قطعی باشد، اما انجام این آزمایش تهاجمی برای تشخیص معمولاً ضروری نیست.

متخصص قلب با گرفتن شرح حال مناسب، انجام معاینه فیزیکی و درخواست مراحل آزمایش، علائم برادی کاردی را ارزیابی می کند. این آزمایشات احتمال دارد شامل الکتروکاردیوگرام (EKG) و اکوکاردیوگرام باشد. EKG یک عکس فوری از نحوه عملکرد سیستم هدایت در قلب ،به متخصص می دهد. اکوکاردیوگرام سونوگرافی قلب است. این به متخصص قلب اجازه می دهد تا آناتومی و عملکرد قلب را ارزیابی کند.

همچنین احتمال دارد متخصص قلب یک دستگاه مانیتورینگ قلب به نام مانیتور هولتر را برای ارزیابی ضربان قلب و ریتم در یک دوره طولانی تر توصیه کند. یا شاید متخصص قلب یک تست استرس ورزشی را برای ارزیابی ضربان قلب و ریتم با فعالیت توصیه کند. این کار معمولاً روی تردمیل انجام می شود در حالی که درگیر دستگاه EKG هستید. سرعت و شیب تردمیل به طور دوره ای افزایش می یابد تا قلب را “آزمایش” کند.

درمان برادی کاردی

درمان برادیكاردی به نوع آن بستگی دارد. برادی کاردی برگشت پذیر احتمال دارد به دلیل افزایش های گذرا در حالت واگ باشد. در چنین مواردی، درمان شامل اجتناب از انواع شرایطی است که باعث بالا رفتن تن واگ می شود.

برادی کاردی مداوم نیز در صورتی که در اثر دارو درمانی، یک بیماری عفونی، پریکاردیت، میوکاردیت یا کم کاری تیروئید ایجاد شود، می تواند برگشت پذیر باشد. در این موارد، درمان تهاجمی مشکل اساسی، اغلب مورد نیاز است.

اگر برادی کاردی سینوسی، برگشت پذیر باشد، یا هیچ علائمی ایجاد نکند، معمولاً با ارزیابی پیگیری دوره ای می توان آن را کنترل کرد.

با این حال، گاهی اوقات در سالمندان، بیماری غدد سینوسی فقط در هنگام ورزش علائم ایجاد می کند. بنابراین آزمایش استرس می تواند در تعیین اینکه آیا بیماری گره سینوسی علائم ایجاد می کند یا خیر مفید باشد.

برادی کاردی سینوسی ناشی از انسداد قلب یا اختلال در عملکرد گره سینوسی که قابل برگشت نیست و در حال ایجاد علائم است، احتمال دارد با ضربان ساز دائمی درمان شود .

در شرایط شدید احتمال دارد ضربان ساز قلب توصیه شود. ضربان ساز دستگاه کوچکی است که در زیر پوست قرار داده می شود و از طریق سیم به قلب متصل می شود تا ضربان قلب را حفظ کند. تنظیمات ضربان ساز را می توان در خارج از بدن با استفاده از آهن ربا انجام داد. هر چند سال یکبار، عمر باتری ضربان ساز به پایان می رسد و باید تعویض شود.

در بعضی موارد، مانند بلوک AV جزئی ناشی از سکته قلبی (حمله قلبی)، احتمال دارد آزمایش یک ضربان ساز موقت انجام شود تا بلاک AV دائمی یا برگشت پذیرمشخص شود. برخی از برادی کاردی ها در صورت عدم درمان، به ندرت می تواند باعث ایست قلبی شوند.

ورزش روزمره چگونه به ضربان قلب کمک می کند؟

تمرینات معمول که می توانند با اطمینان به کاهش ضربان قلب کمک کنند شامل ورزش های هوازی مانند پیاده روی، دویدن، دوچرخه سواری و شنا هستند. نکته اصلی روتین و منظم بودن آنها است. تمرینی که انتخاب می کنید باید تمرینی باشد که بتوانید به طور مداوم انجام دهید و از آن لذت ببرید!

انجمن قلب آمریکا توصیه میکند که کودکان 6-17 سال هر روز، یک ساعت فعالیت از متوسط به شدید انجام دهند. به بزرگسالان توصیه می شود 150 دقیقه در هفته ورزش کنند.

با ایجاد یک تمرین روزمره، قلب با گذشت زمان فعال تر می شود. این کار را با پمپاژ همان مقدار خون با ضربان قلب کمتر انجام می دهد. این به حفظ مقداری از انرژی قلب کمک می کند.

غذاهایی که به حفظ ضربان قلب کمک می کنند، عبارتند از:

خوردن غذاهای سالم برای قلب روش خوبی برای حفظ تناسب قلب و عروق و در نتیجه ضربان قلب مناسب است.

شما باید 5-7 وعده میوه و سبزیجات در روز بخورید. همچنین، از غذاهای حاوی فیبر بالا مانند جو دو سر، و غلات استفاده کنید. خوردن پروتئین های بدون چربی مانند مرغ بدون استخوان، بدون پوست یا ماهی سالمون نیز باعث سلامت قلب می شود.

افراد باید غذاهای سرشار از قند، کلسترول و چربی های اشباع شده را محدود کند. چربی های اشباع نوعی چربی ناسالم است که در کره، پنیر، گوشت گاو چرب یا مرغ با پوست یافت می شود. همچنین باید مصرف روزانه آب 64 اونس در روز را هدف قرار دهید.

سخن آخر

بهترین روش برای عادی سازی ضربان قلب آهسته و تأمین سلامت کلی قلب و عروق، داشتن یک سبک زندگی سالم همراه با درمان تجویز شده توسط پزشک است. این شامل درست غذا خوردن، تحرک و ترک عادت های مضر است.

با پزشک خود مشورت کنید تا مناسب ترین برنامه درمانی را که متناسب با نیازهای فردی است، ارائه دهد. به دنبال پیگیری های مکرر باشید و پزشک را از علائم جدید مطلع کنید.

برادی کاردی اغلب یک پدیده طبیعی است که نیازی به ارزیابی پزشکی گسترده یا درمان خاص ندارد. اما اگر برادی کاردی سینوسی دارید که علائم ایجاد می کند  باید با پزشک خود مشورت کنید تا علت آن تشخیص داده شود.

منابع:

https://www.verywellhealth.com/sinus-bradycardia-1746253

https://www.emedihealth.com/low-heart-rate.html

[advisers limit=3 online =true skill=”5″]