بیماری آلزایمر، نوعی بیماری عصبی شناختی پیشرفته است که با گذشت زمان بدتر می شود. آلزایمر، شامل از دست دادن تدریجی حافظه و همچنین تغییر در رفتار، تفکر و مهارت های زبانی است. بیماری آلزایمر شایع ترین شکل دمانس است که در حدود 5.7 میلیون نفر در ایالات متحده را مبتلا کرده است. اگرچه میزان پیشرفت و مراحل آلزایمر، در افراد مختلف، متفاوت است. با این وجود، باید کمک نمود تا فرد مبتلا زندگی باکیفیتی داشته و نیازهایش رفع شود.
مراحل بالینی آلزایمر
آلزایمر، عمدتاً افراد سالمند را مبتلا می کند و معمولاً طی چند سال پیشرفت می کند و شامل تغیراتی می شود که بر روی فرد تأثیر می گذارد. برخی متخصصان این بیماری را به هفت مرحله تقسیم بندی می کنند، در حالی که برخی دیگر فقط به سه مرحله این بیماری اشاره دارند. اما به طور کلی علائم آلزایمر و زمان بروز آنها در افراد مختلف، متفاوت خواهد بود.
اما برخی منابع این بیماری را به پنج مرحله تقسیم بندی می کنند که عبارتند از:
- مرحله 1: بیماری آلزایمر بالینی
- مرحله 2: اختلال خفیف شناختی ناشی از بیماری آلزایمر
- مرحله 3: زوال عقل خفیف ناشی از بیماری آلزایمر
- مرحله 4: زوال عقل متوسط به دلیل بیماری آلزایمر
- مرحله 5: زوال شدید به دلیل بیماری آلزایمر
دمانس، به مجموعه ای از علائم تاکیدی دارد که بر حافظه، تفکر، حل مسئله یا تکلم افراد تأثیر می گذارد، و این علائم به حدی شدید هستند که زندگی روزمره افراد را تحت تاثیر قرار می دهد و آن هارا مختل می کند.
مرحله 1: بیماری آلزایمر بالینی
در برخی از بیماران این احتمال وجود دارد که تغییرات عملکردی سال ها قبل از تشخیص بیماری شروع شوند. این مرحله طولانی به عنوان مرحله بالینی بیماری آلزایمر شناخته می شود که در طی این مرحله، فرد هیچ گونه علائم بالینی قابل توجهی نخواهد داشت. اما آزمایشات تصویربرداری می توانند رسوبات پروتئینی به نام آمیلوئید بتا را تشخیص دهند. در مبتلایان به آلزایمر، این پروتئین تجمع پیدا می کند و پلاک هایی را تشکیل می دهد. تجمع این توده های پروتئین ممکن است سیگنال های بین سلول ها را مسدود کرده و سیستم ایمنی بدن که باعث التهاب می شود را فعال کنند.
سایر نشانگرهای بیولوژیکی یا زیستی و آزمایش های ژنتیمی می توانند خطر ابتلا فرد را به آلزایمر تشخیص دهند. محققان در حال مطالعه این مرحله از بیماری هستند تا عوامل خطری که باعث پیشرفت بیماری به مراحل بالاتر می شوند را شناسایی کنند. همچنین محققان امیدوارند که مطالعات آنها به درمان مبتلایان در مراحل اولیه موثر باشد. درمان های اصلاح کننده این بیماری ممکن است در مراحل اولیه آلزایمر مؤثر باشند و بتوانند پیشرفت بیماری را کند کنند.
مرحله 2: اختلال شناختی خفیف
افزایش سن و آلزایمر می توانند به فراموشی منجر شوند، اما همه افراد با افزایش سن به زوال عقل مبتلا نمی شوند. نقص خفیف شناختی (MCI) کاهش شناختی است که به عنوان یک قسمت طبیعی از سالمندی اتفاق میفتد، اما MCI قبل از زوال عقل رخ می دهد. 15 تا 20 درصد افراد در سنین 65 سال و بالاتر به MCI مبتلا می شوند. اما همه افراد مبتلا به MCI دچار زوال عقل نخواهند شد. فرد مبتلا به MCI ممکن است متوجه تغییرات ظریف در تفکر و توانایی خود در به خاطر سپردن برخی اتفاقات و چیزها شود و وقتی سعی در یادآوری مکالمات، رویدادها یا قرارهای اخیر خود می کنند، دچار مشکل شود. با این حال، تغییر در حافظه و تفکر در این مرحله به اندازه کافی شدید نیست که بتواند باعث بروز مشکلات در زندگی روزانه یا فعالیت های طبیعی افراد شود.
علائم MCI شامل موارد زیر است:
- تحریک پذیری یا داوری ضعیف
- عدم توانایی در تصمیم گیری یا احساس ناراحتی هنگام انجام این کار
- فراموش کردن موارد قابل توجهی موضوعات مانند قرارها، مکالمات یا رویدادهای اخیر
افراد مبتلا به MCI همچنین ممکن است افسردگی، تحریک پذیری، پرخاشگری و اضطراب را تجربه کنند . هیچ دارو یا درمان خاصی که مورد تأیید قرار گرفته باشد برای درمان MCI وجود ندارد. با این حال، مطالعاتی برای شناسایی روش های درمانی که بتواند به بهبود علائم یا جلوگیری یا تأخیر در پیشرفت آن به زوال عقل مفید باشد، در حال انجام است.
مرحله 3: زوال عقل خفیف
مرحله زوال عقل خفیف، نقطه ای است که پزشکان به طور معمول بیماری آلزایمر را تشخیص می دهند. علاوه بر آن، دوستان و اعضاء خانواده بیمار متوجه علائم بیماری می شوند و مشکلات حافظه ای و تفکری بیمار نیز ممکن است در زندگی روزمره او تأثیر بگذارد.
علائم زوال عقل خفیف ناشی از بیماری آلزایمر شامل موارد زیر است:
- گم شدن
- مشکل در قضاوت
- کاهش انگیزه برای انجام وظایف
- تکرار سوالات و پرسش های مکرر
- مشکل در حل مشکلات و انجام کارها
- اختلال در به خاطر سپردن اطلاعات جدید
- تحریک پذیری شدید یا عصبانیت بیش از حد
- مشکل پیدا کردن در یافتن کلمات صحیح برای توصیف یک شی یا ایده
مرحله 4: زوال عقل متوسط
هنگامی که فرد به دلیل بیماری آلزایمر دچار زوال عقل متوسط است، به طور فزاینده ای گیج و فراموش کار خواهد شد. بیمار در این مرحله ممکن است در انجام کارهای روزانه و مراقبت از خود به کمک دیگران نیاز داشته باشد.
علائم زوال عقل متوسط ناشی از بیماری آلزایمر شامل موارد زیر است:
- پرخاشگری
- توهم و یا هذیان
- بی قرار و آشفتگی
- بی اختیاری ادرار و مدفوع
- بدگمانی به دوستان و خانواده
- عدم یادآوری روزهای هفته یا فصل
- سرگردانی در جستجوی محیط های آشنا
- نیاز به کمک برای حمام کردن و نظافت شخصی
- سردرگمی در تشخیص اعضای خانواده و دوستان نزدیک
- فراموش کردن آدرس و گم شدن حتی در مکان های آشنا
- تکرار خاطرات مورد علاقه یا ساخت داستان برای پر کردن شکاف حافظه
- نیازمند کمک دیگران در مورد پوشیدن لباس های متناسب با فصول سال
- فراموش کردن اطلاعات شخصی، مانند آدرس، شماره تلفن و سابقه تحصیلات
مرحله 5: زوال عقل شدید
با گذشت زمان، فرد مبتلا به آلزایمر برای انجام کارهای روزانه خود به مراقبت و کمک بیشتری نیاز پیدا می کند و با رسیدن به مرحله 5، عملکرد ذهنی او همچنان کاهش پیدا می کند و توانایی های فرد در حرکت کردن و وضعیت جسمی او به طرز چشمگیری بدتر می شود.
علائم زوال عقل شدید ناشی از بیماری آلزایمر شامل موارد زیر است:
- بی اختیاری ادرار و مدفوع
- از بین رفتن توانایی بلعیدن
- عدم توانایی در صحبت کردن و ارتباط منسجم
- عضلات سفت و سخت و رفلکس های غیر طبیعی
- عدم توانایی در نشستن یا نگه داشتن سر و یا پیاده روی
- نیاز به کمک کامل در مراقبت های شخصی، غذا خوردن، لباس پوشیدن و حمام کردن
حتی این امکان وجود دارد بیماران در مراحل شدید آلزایمر به بیماری ذات الریه مبتلا شوند. پنومونی یکی از دلایل عمده مرگ در افراد مبتلا به آلزایمر است زیرا از بین رفتن توانایی بلع به این معنی است که مواد غذایی و نوشیدنی ها می توانند وارد ریه های بیمار شده و منجر به عفونت گردند. سایر علل عمده مرگ و میر در افراد مبتلا به آلزایمر شامل کم آی بدن، سوء تغذیه و ابتلا به سایر عفونت ها می باشد.
روند پیشرفت بیماری
همه افراد مراحل آلزایمر را به یک روش تجربه نمی کنند و مراحل و میزان پیشرفت در افراد مختلف ،متفاوت است .حتی این امکان وجود دارد که فرد تمام علائم بیماری را نداشته باشد و فقط علائم خاصی مانند پرخاشگری را در یک مدت کوتاه و به صورت موقت تجربه کند و سپس این پرخاشگری از بین برود. مراحل بیماری همچنان ممکن است با هم همپوشانی داشته باشند و از همدیگر قابل تشخیص نباشند. تجویز برخی از داروها می توانند پیشرفت بیماری به مراحل بالاتر را تا حدودی کند کرده و به بهبودی علائم حافظه و سایر تغییرات شناختی کمک کنند.
عواملی که می توانند بر پیشرفت بیماری تأثیر بگذارند، عبارتند از :
عوامل ژنتیکی، ژن های یک فرد ممکن است بر میزان پیشرفت بیماری تأثیر بگذارد.
سن، در افرادی که علائم آلزایمر قبل از سن 65 سالگی بروز کنند این احتمال وجود دارد که بیماری، پیشرفت سریعی داشته باشد.
سلامت جسمی، افرادی که بیماری های مانند مشکلات قلبی، دیابت یا عفونت های مکرر دارند و افرادی که دچار سکته مغزی شده اند، ممکن است بیماری پیشرفت سریع تری داشته باشد. فعال بودن، درگیر شدن در فعالیت های اجتماعی و ورزش منظم، عواملی هستند که می توانند به حفظ توانایی های فرد در طولانی مدت کمک کنند.
سایر تغییرات سبک زندگی که ممکن است در کند شدن پیشرفت بیماری نقش موثری داشته باشند، عبارتند از:
- خواب کافی
- ترک سیگار
- ترک مصرف الکل
- حفظ یک رژیم غذایی سالم
- فعال مانند از نظر روانی و جسمی
- انجام معاینات منظم بهداشتی و پیگیری آن ها
- مصرف تمام داروهای تجویز شده بر اساس دستورالعمل ها
بروز تغییرات ناگهانی در توانایی یا رفتارهای بیماران مبتلا به آلزایمر، می تواند نشان دهنده یک مشکل بهداشتی دیگر یا بروز عفونت باشد و در این شرایط فرد باید سریعا به پزشک مراجعه کند.
پیش آگهی آلزایمر
یادآوری این نکته حائز اهمیت است که اگرچه تغییرات زیادی در بیماران مبتلا به آلزایمر رخ می دهد، اما فرد هنوز هم همان فرد قبلی است حتی اگر رفتار آنها تغییر کند. احساس ناامیدی امری عادی است. در حال حاضر بیماری آلزایمر ششمین عامل مرگ و میر در ایالات متحده است و در هر سه نفر 65 ساله و بالاتر یک نفر در اثر آلزایمر یا نوع دیگری از زوال عقل جان خودش را از دست می دهد. افراد مبتلا بیشتر بر اثر سرطان پستان و سرطان پروستات جان خود را از دست می دهند.
امید به زندگی و پیش آگهی بیماری به عوامل مختلفی بستگی دارد. متوسط امید به زندگی برای فرد مبتلا به آلزایمر 3-11 سال پس از تشخیص است، اما افراد می توانند 20 سال یا بیشتر هم زندگی کنند.
اگر علائم یک فرد قبل از سن حدود 75 سال ظاهر شود، احتمالاً بعد از تشخیص 7-10 سال زندگی می کنند. اما اگر علائم فرد در 90 سالگی یا بیشتر رخ دهد، به احتمال زیاد حدود 3 سال دیگر می تواند امید به زندگی داشته باشد. از بین 10 علت اصلی مرگ و میر در ایالات متحده، آلزایمر تنها بیماری است که درمان ندارد و تغییر سبک زندگی یا سایر تغییرات نمی تواند در پیشگیری از آن موثر باشد.
سخن آخر
بیماری آلزایمر نوعی از زوال عقل و یک اختلال عصبی شناختی است که با تغییر فیزیکی در مغز رخ می دهد و نشانه پیری نیست، اما بیشتر با افزایش سن رخ می دهد بزرگتر شدن افراد بیشتر اتفاق می افتد. هر کس با افزایش سن دچار زوال عقل نمی شود. هرچه اعضای خانواده و اطرافیان بیمار در مورد آلزایمر و چگونگی تأثیر آن بر فرد اطلاعات و آگهی بیشتری داشته باشند، بهتر می توانند به بیمارکمک و از او حمایت کنند. در حال حاضر هیچ راهی برای پیشگیری یا درمان آلزایمر وجود ندارد، اما تحقیقات زیادی که به دنبال راه هایی برای تشخیص زودتر بیماری و تلاش برای متوقف یا معکوس کردن آن است در حال انجام می باشد.
آخرین دیدگاه‌ها