شایع ترین علائم زوال عقل بیشتر به از دست دادن حافظه کوتاه مدت در بیماران اشاره دارد. زوال عقل یک بیماری نیست، بلکه مجموعه ای از بسیاری از علائم است که می تواند نشان دهنده اختلال مغزی در فرد باشد. این اصطلاح اغلب برای اشاره به کاهش توانایی شناختی و مشکلات حافظه به کار می رود.
زوال عقل زمانی رخ می دهد که سلول های عصبی سالم از کار میفتند یا سلول های مغزی آسیب می بینند و می میرند. بسیاری از عوامل مانند پیری و سابقه خانوادگی ممکن است فرد را در معرض خطر ابتلا به زوال عقل قرار دهد. سایر عوامل خطر شامل مصرف زیاد الکل، سیگار کشیدن بیش از حد، تصلب شرایین، فشار خون بالا و همچنین فشار خون پایین، سطح بالای کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL)، افسردگی، دیابت، سطح استروژن بالا، افزایش سطح خون هوموسیستئین (اسید آمینه) است.
انواع مختلفی از زوال عقل مانند بیماری آلزایمر، زوال عقل عروقی، زوال عقل با اجسام لوئی (DLB)، بیماری پارکینسون، زوال عقل مخلوط وجود دارد.
هر نوع زوال عقل علائم و نشانه های خاص خود را دارد. با این حال، در مرحله اولیه، آنها برخی از علائم رایج را نشان می دهند.
شایع ترین علائم زوال عقل، عبارتند از:
از دست دادن حافظه کوتاه مدت، شایع ترین علائم زوال عقل
یکی از اولین علائمی که نشان دهنده وجود یک مشکل شناختی، از دست دادن حافظه است. در مورد زوال عقل به ویژه در مراحل اولیه، افراد از حافظه کوتاه مدت رنج می برند. به عنوان مثال، آنها ممکن است رویدادهای اخیر یا نام شخصی را که می شناسند یا یک فرد مشهور را فراموش کنند، یا قادر به یادآوری مسیرها یا مکان ها نیستند.
حتی ممکن است افراد مبتلا به این وضعیت سوالات خود را بارها تکرار کنند. این اتفاق به دلیل آسیب مغزی ناشی از التهاب و سایر تغییرات بیولوژیکی است که ارتباط بین سلول های مغز را مختل می کند.
مطالعه ای که در سال 2015 در آکادمی مغز و اعصاب آمریکا (AAN) منتشر شد، بیان می کند افرادی که به زوال عقل مبتلا هستند ممکن است چند سال قبل از شروع واقعی بیماری، اطلاعات حافظه خود را از دست بدهند. از دست دادن حافظه می تواند به تدریج به حدی شدید شود که زندگی روزمره فرد را مختل کند.
مشکل در برقراری ارتباط بین ایده ها و افکار
یکی دیگر از شاخص های ابتدایی زوال عقل، مشکل در برقراری ارتباط ایده ها و افکار است. به زبان ساده، این بدان معناست که فرد در توضیح مسائل به دیگران مشکل دارد. ممکن است مشکلاتی در ارتباط کلامی و کتبی وجود داشته باشد. این علائم می تواند با کاهش حافظه همراه باشد، مانند اینکه فرد نام شخصی را که با او صحبت می کند را از یاد ببرد یا حتی کلمات ساده را فراموش کند. بنابراین، مکالمه با فردی که از زوال عقل رنج می برد بسیار دشوار و وقت گیر است.
فراموش کردن مکان اشیاء
شاید هر چند وقت یک بار وسایل خود را مانند کلیدهای ماشین یا تلفن همراه خود را کنید. اما وقتی فرد در اکثر اوقات، وسایل خود را گم کرده و نتواند محل آنها را تشخیص دهد، این وضعیت نشان دهنده نوعی مشکل شناختی از جمله زوال عقل است.
در مرحله اولیه دمانس، مردم نه تنها چیزها را در مکان های نامناسب می گذارند بلکه حتی وسایل خود را در مکان های غیرمعمول نگهداری می کنند. وقتی آنها نتوانند چیزهایی پیدا کنند، بعضی اوقات دیگران را به برداشتن آنها متهم می کنند.
تحریک سریع و تغییرات خلقی
تغییر روحیه و افسردگی، شک کردن، ترس یا اضطراب به طور فزاینده ای نیز می تواند نشان دهنده زوال عقل باشد. افسردگی خفیف در میان افراد مبتلا به زوال عقل شایع است. افسردگی که از اواخر عمر آغاز می شود، خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش می دهد. شخصیت فرد ممکن است به دلیل تغییرات خلقی مکرر، دچار تغیراتی شود. این علائم اولیه تغییرات خلقی در خود شخص آسان نیست، اما دیگران آنها را به راحتی تشخیص می دهند.
دشواری در تشخیص شوخی اطرافیان
یکی دیگر از علائم اولیه زوال عقل عدم توانایی در تشخیص طعنه است. هر نوع بیماری نورودژنراتیو ممکن است توانایی فرد را در درک و شناخت زبان غیرمستقیم مانند کنایه و حتی فریب از بین ببرد.
در حقیقت، شوخ طبعی می تواند به عنوان شاخص جذاب و آموزنده عملکرد اجتماعی در بیماری های تخریب کننده عصب استفاده شود.
اختلال در تصمیم گیری و قضاوت
افراد مبتلا به آلزایمر حتی ممکن است در تصمیم گیری و قضاوت درست با مشکل روبرو شوند. ممکن است شخص در قضاوت در مورد مسافت، شکل یک شی مشکل داشته باشد و با پول و غیره اشتباه کند.
گیجی و عدم تمرکز
در مرحله اولیه از زوال عقل، فرد ممکن است اغلب علائم گیجی و همچنین عدم تمرکز را نشان دهد. گیجی در این شرایطبه دلیل از دست دادن حافظه و مشکل در برقراری ارتباط، ایجاد می شود. سردرگمی می تواند از نظر زمان و مکان رخ دهد.
به عنوان مثال، بیماران زوال عقل ممکن است در مورد حال، گذشته و آینده گیج شوند. آنها حتی فراموش می کنند کجا هستند یا چگونه به آنجا رفته اند. بیماران همراه با گیجی، ممکن است در تمرکز مشکل داشته باشند و برای انجام کارها نیاز به زمان زیادی داشته باشند. به تدریج، مرحله سردرگمی ممکن است به هذیان تبدیل شود.
افتادن مکرر
افراد مبتلا به اختلال شناختی معمولاً زیاد دو پای خود را می چرخانند، و این وضعیت گاهی اوقات منجر به سقوط می شود. بروز این مشکل همراه با اختلال در درک بینایی و مکانی خطر سقوط مکرر را افزایش می دهد.
در حقیقت، مشکلات تعادل و راه رفتن اغلب حتی اگر کسی از اختلال شناختی خفیف رنج ببرد وجود دارد. اختلال شناختی، مانند زوال عقل، یک عامل خطرناک برای سقوط است.
اگر شما یا کسی که می دانید مرتبا در حال سقوط است، در مورد آن با پزشک مشورت کنید. زیرا این ممکن است یکی از شاخص های اولیه یک مشکل شناختی باشد.
عدم ابتکار عمل و بی علاقگی
یکی دیگر از علائم زودرس زوال عقل عدم ابتکار عمل یا بی علاقگی است. فرد ممکن است به تدریج علاقه خود را به سرگرمی ها یا فعالیت هایی که قبلاً از آنها لذت می برد از دست بدهد. حتی احتمال دارد فرد علاقه کمتری به بیرون رفتن با اعضای خانواده یا دوستانش داشته باشد.
در عوض، ممکن است فرد ترجیح دهد ساعت ها جلوی تلویزیون بنشیند و هیچ علاقه ای به آنچه پخش می شود نشان ندهد یا ترجیح دهد ساعت ها بخوابد. بی علاقگی در مراحل اولیه برخی از انواع زوال عقل از جمله آلزایمر رایج است.
رعایت نکردن نظافت و بهداشت شخصی
از آنجا که زوال عقل بر روی مغز تأثیر می گذارد، افراد اغلب فراموش می کنند که مسواک بزنند، روزانه حمام کرده، موهای خود را شانه کنند، ناخن های خود را کوتاه و یا لباس های خود را عوض کنند و حتی استفاده از توالت را فراموش خواهند کرد.
آنها به تدریج هیچ علاقه ای به نظافت و بهداشت شخصی نشان نمی دهند. حتی ممکن است یادشان نرود دفعه قبل چه وقت حمام کردند یا مسواک زدند. آنها حتی از هر نوع کمک به عنوان تلاشی برای حفظ احترام به خودشان امتناع می ورزند.
این علائم در شخصی که زمانی به نظافت و بهداشت شخصی اهمیت زیادی می داد، بیشتر دیده می شود، اما اکنون دیگر مراقبت از نظافت یا تمیز نگه داشتن خود را متوقف کرده است.
سایر علائم و نشانه های احتمالی زوال عقل عبارتند از:
- مشکل در درک تصاویر بصری و روابط فضایی
- کناره گیری از کار یا فعالیت های اجتماعی
- از دست دادن مهارت های حرکتی، حس لامسه و بویایی
- مشکلات محاسبه ارقام، جابجایی پول یا معامله با اعداد
- مشکل در یافتن کلمات مناسب یا مشکلات دیگر کلامی
- دشواری در برنامه ریزی و اجرای فعالیتهایی که به نظم خاصی نیاز دارد.
حرف آخر
زوال عقل یک اصطلاح چتر برای انواع شرایط عصبی است که می تواند ظرفیت فکری فرد را از بین ببرد. اشکال زوال عقل به تدریج پیشرفت می کند. بر همین اساس بیمار مبتلا به زوال عقل باید توسط یک متخصص مغز و اعصاب فورا ارزیابی شود.
برخی از اشکال زوال عقل ممکن است به دلیل یک بیماری پزشکی تشخیص داده نشده مانند افسردگی، مشکلات تیروئید یا ناهنجاری های مغزی باشد. ارزیابی صحیح توسط متخصص مغز و اعصاب بسیار مهم است، زیرا برخی از مشکلات پزشکی قابل درمان است.
اشکال ارثی زوال عقل مانند بیماری آلزایمر و هانتینگتون وجود دارد. با این حال، بیشتر زوال عقل غیر ارثی است.
زوال عقل ممکن است به خودی خود عمر فرد را کوتاه نکند، اما مشکلات ناشی از زوال عقل ممکن است منجر به مشکلات سلامتی شود که طول عمر را کوتاه می کند. بیماران مبتلا به زوال عقل ممکن است نتوانند از خود مراقبت کنند، علائم شرایط خطرناک را تشخیص ندهند، مصرف داروها را فراموش کنند و مستعد حوادث و زمین خوردن باشند.
انتظار می رود شیوع زوال عقل در دهه های آینده به طرز چشمگیری افزایش یابد زیرا فناوری پزشکی طول عمر ما را با موفقیت افزایش می دهد. برخی انواع زوال عقل مانند زوال عقل عروقی را می توان با مراقبت مناسب از مشکلات پزشکی زمینه ای در سالهای جوان فرد پیشگیری کرد، اما برخی از اشکال اجتناب ناپذیر است. تحقیقات نورولوژیک در حال پیشرفت است، امید به درمان های آینده وجود دارد.
