چاقی کودکان یک وضعیت پزشکی جدی است که کودکان و نوجوانان را تحت تأثیر قرار می دهد. کودکانی که چاق هستند با توجه به سن و قد خود از وزن طبیعی بیشتری برخوردار هستند. چاقی کودکی، نگران کننده است زیرا وزن اضافی می تواند باعث ابتلای کودکان شما به بیماری های مانند دیابت، فشار خون و کلسترول بالا شود که این بیماری ها بیشتر در بزرگسالان دیده می شود. بسیاری از کودکان چاق، در بزرگسالی هم چاق می شوند، به خصوص اگر یکی از والدین آن ها چاق باشند. چاقی کودک نیز می تواند باعث کاهش عزت نفس و افسردگی کودک شود. یكی از بهترین راهكارها برای كاهش چاقی كودكان، بهبود رژیم غذایی و ورزش در خانواده است. درمان و پیشگیری از چاقی کودکان به سلامت جسمی و روانی آن ها کمک می کند.
علت چاقی کودکان
مسائل مربوط به شیوه زندگی، کم تحرکی و کالری زیاد از مواد غذایی و نوشیدنی ها علت اصلی در چاقی کودکان هستند. اما عوامل ژنتیکی و هورمونی نیز ممکن است نقش داشته باشند.
عوامل خطر چاقی کودکان
بسیاری از عوامل در کنار هم خطر اضافه وزن فرزند شما را افزایش می دهد:
رژیم غذایی
خوردن بیش از حد غذاهای پر کالری مانند فست فودها، غذاهای آماده و میان وعده ها می تواند باعث افزایش وزن کودک شما شود. آب نبات و دسرها می توانند باعث افزایش وزن شوند و برخی شواهد نوشیدنی های شیرین از جمله آب میوه ها را به عنوان مقصر چاقی در کودکان می شناسند.
عدم ورزش
کودکانی که زیاد ورزش نمی کنند و کم تحرک هستند، چون کالری زیادی نمی سوزانند، بیشتر دچار افزایش وزن می شوند.
عوامل خانوادگی
چاقی در فرزندان خانواده ای که والدین یا اعضاء دیگر خانواده چاق هستند بیشتر دیده می شود.
چاقی بیشتر در محیط های خانوادگی که غذاهای پر کالری همیشه در دسترس هستند و فعالیت بدنی کمی دارند، شیوع بیشتری دارد.
عوامل روان شناختی
استرس کودک، والدین و خانواده می تواند خطر چاقی در کودک را افزایش دهد.
برخی از کودکان برای کنار آمدن با مشکلات یا مقابله با احساسات مانند استرس پرخوری می کنند.
علائم چاقی کودکان
همه کودکانی که وزن اضافی دارند، چاق نیستند. کودکان به طور معمول مقادیر مختلفی از چربی را در مراحل مختلف رشد به همراه دارند. بنابراین ممکن است شما نفهمید که کودک تان چاق شده است و اضافه وزن کودک را به مراحل رشد آن ها ربط دهید. شاخص توده بدنی (BMI) که راهنمایی از وزن را در رابطه با قد ارائه می دهد، مبنای چاقی است. پزشک فرزند شما می تواند از نمودارهای رشد، BMI و در صورت لزوم آزمایش های دیگری استفاده کند تا تشخیص که آیا فرزند شما اضافه وزن دارد یا ندارد. اگر نگران اضافه وزن کودک تان هستید، با پزشکتان مشورت کنید. پزشک تاریخچه رشد و نمو فرزند شما، تاریخچه قد و وزن خانوادگی و نمودارهای رشدی کودک را در نظر می گیرد.
نمودارهای رشد کودک، می تواند به تعیین میزان چاقی فرزند شما کمک کند.
تشخیص چاقی کودکان
به عنوان بخشی از مراقبت منظم از کودک، پزشک BMI کودک شما را محاسبه می کند و تشخیص می دهد که آیا كودك شما نسبت به سن و قد خود اضافه وزن دارد یا وزن او کاملا طبیعی می باشد. با استفاده از نمودار رشد، پزشک صدک فرزند شما را تعیین می کند، به این معنی که کودک شما با سایر کودکان در همان جنس و سن مقایسه می شوند. به عنوان مثال، اگر فرزند شما در صدک 80 باشد، به این معنی است که در مقایسه با سایر کودکان در همان سن و جنس، 80 درصد وزن کمتری دارد.
نقاط برش در نمودارهای رشد، ایجاد شده توسط مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، به شناسایی کودکانی که دارای اضافه وزن و چاقی هستند کمک می کند:
صدک بین 85 و 94 نشان دهنده اضافه وزن در کودکان می باشد و صدک 95 یا بالاتر از آن به عنوان کودکان چاق تعریف می شود.
علاوه بر وزن BMI و بررسی نمودارهای رشد، پزشک موارد زیر را ارزیابی می کند:
- سابقه خانوادگی در مورد چاقی و مشکلات سلامتی مرتبط با وزن مانند دیابت
- عادت های غذایی فرزند شما
- سطح فعالیت و تحرک کودک
- سایر شرایط پزشکی کودک
تاریخچه روانی، از جمله بروز افسردگی، اختلال در خواب و غم و اندوه و اینکه کودک شما احساس انزوا یا تنهایی می کند یا نه می تواند در تشخیص چاقی به پزشک کمک کند.
آزمایش خون
اگر پزشک تشخیص دهد که کودک شما چاق است، ممکن است آزمایش خون را توصیه کند.
این آزمایشات می تواند شامل موارد زیر باشد:
- تست کلسترول
- آزمایش قند خون
- سایر آزمایش های خون برای بررسی عدم تعادل هورمون ها، کمبود ویتامین D یا سایر شرایط مرتبط با چاقی
برخی از این آزمایشات مستلزم آن است که کودک شما قبل از آزمایش چیزی نخورد و ناشتا باشد.
عوارض چاقی کودکان
چاقی دوران کودکی می تواند عوارضی جسمی، اجتماعی و عاطفی برای فرزند شما داشته باشد.
دیابت نوع 2
چاقی بر نحوه استفاده بدن از قند در بدن کودک تأثیر می گذارد. چاقی و کم تحرکی خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش می دهد.
سندرم متابولیک
سندرم متابولیک، می تواند فرزند شما را در معرض بیماری های قلبی، دیابت یا سایر مشکلات سلامتی قرار دهد.
سندرم متابولیک شامل:
- قند خون بالا
- فشار خون بالا
- تری گلیسیرید بالا
- چربی اضافی شکم
- کلسترول HDL کم (“خوب”)
کلسترول بالا و فشار خون بالا
رژیم غذایی نادرست می تواند باعث افزایش کلسترول و یا فشار خون در کودک شما شود. کسترول بالا و افزایش فشار خون می توانند در ایجاد لخته خونی در شریان ها نقش داشته باشند و باعث تنگی و سفت شدن شریان ها شود، تنگی شریان ممکن است منجر به حمله قلبی یا سکته مغزی در زندگی شود.
آسم
در کودکانی که اضافه وزن دارند یا چاق هستند احتمال ابتلا به آسم بیشتر است.
اختلالات خواب
آپنه انسدادی خواب نوعی اختلال جدی است که در آن تنفس کودک به طور مکرر قطع می شود.
بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)
- این اختلال که معمولاً علامتی ایجاد نمی کند باعث تشکیل رسوبات چربی در کبد می شود.
- NAFLD می تواند منجر به ایجاد سیروز کبدی و آسیب به کبد شود.
شکستگی استخوان
در کودکان چاق بیشتر از کودکان با وزن طبیعی احتمال شکستن استخوان وجود دارد.
عوارض اجتماعی و عاطفی
چاقی در کودکان باعث کاهش عزت نفس شده و ممکن است کودک توسط هم سن و سالان خودش مورد آزار و اذیت قرار گیرد.
مشکلات رفتاری و یادگیری
- کودکان دارای اضافه وزن نسبت به کودکان با وزن معمولی اعتماد به نفس پایین و مهارت های اجتماعی ضعیف تری دارند.
- این مشکلات می تواند باعث بروز مشکلات رفتاری و اختلال در یادگیری کودک شود.
افسردگی
اعتماد به نفس پایین می تواند باعث احساس ناامیدی زیاد شده و منجر به افسردگی در برخی از کودکان چاق شود.
پیشگیری چاقی کودکان
برای پیشگیری از چاق شدن کودکان خود حتی اگر در حال حاضر وزن سالم و طبیعی دارند می توانید راهکارهای زیر را عملی کنید:
- میوه و سبزیجات زیادی تهیه کنید.
- مطمئن باشید کودک شما به اندازه کافی می خوابد.
- اندازه وعده های غذایی را به طور مناسب برای سن کودک تان تنظیم کنید.
- ساعات تماشای تلویزیون و سایر کارهای که احتیاج به تحرک کمی دارند به دو ساعت در کل روز کاهش دهید.
- کودک خود را حداقل سالی یکبار برای بررسی اختلالات رشدی و اندازه گیری وزن و قد به پزشک متخصص کودک نشان دهید.
- مصرف نوشیدنی های شیرین و قندی فرزندتان را محدود کنید یا حتی الامکان کودکان را تشویق کنید از مصرف آن ها خودداری کند.
- غذا خوردن را در رستوران ها و تهیه فست فود را محدود کنید و هنگامی که بیرون از خانه غذا می خورید، به کودک خود بیاموزید که چگونه غذاهای سالم تری را انتخاب کند.
در طی این ویزیت، پزشک قد و وزن فرزند شما را اندازه گیری کرده و BMI را محاسبه می کند.
درمان چاقی کودکان
درمان چاقی دوران کودکی به سن و شرایط پزشکی دیگر کودک بستگی دارد. درمان معمولا شامل تغییراتی در رژیم غذایی و سطح فعالیت بدنی می باشد. در برخی شرایط، درمان ممکن است شامل داروها یا جراحی کاهش وزن هم باشد. آکادمی اطفال آمریکا توصیه می کند کودکان بزرگتر از 2 سال و نوجوانانی که وزنشان بعنوان گروه اضافه وزن شناخته می شوند بهتر است برنامه حفظ وزن را رعایت کنند و مواظب افزایش وزن خودشان باشند.
کودکان 6 تا 11 ساله که چاق هستند ممکن است به منظور کاهش وزن تدریجی در ماه، عادات غذایی خود را اصلاح کنند.
روش های حفظ وزن یا کاهش وزن در کودکان یکسان است: کودک شما باید رژیم غذایی سالمی داشته باشد و فعالیت بدنی خودش را افزایش دهد.
میزان موفقیت برای رسیدن به وزن سالم در کودکان به تعهد والدین برای کمک به کودکان بستگی دارد.
تغذیه سالم
اصولا والدین تصمیم می گیرند که چه مواد غذایی خریداری و چه وعده های غذایی تهیه شود. برای همین حتی کوچکترین تغییرات می تواند تفاوت زیادی در سلامت فرزند شما ایجاد کند.
هنگام خرید مواد غذایی، بهتر است میوه و سبزیجات را انتخاب کنید. غذاهای آماده مانند کیک ها، کلوچه ها و وعده های غذایی که حاوی قند، چربی و کالری زیاد هستند را قطع کرده و همیشه میان وعده های سالم را تهیه کنید.
نوشیدنی های شیرین مانند آب میوه ها را محدود کنید. این نوشیدنی ها در ازای کالری زیاد، ارزش غذایی کمی دارند.
فست فود را محدود کنید. بسیاری از گزینه های منو فست فودها دارای چربی و کالری بالایی هستند.
از خوردن غذا جلوی تلویزیون، رایانه یا هنگام بازی ویدیویی خودداری کنید، چون در این مواقع کودک شما ممکن است متوجه مقدار غذایی که می خورد نباشد و خیلی سریع و غذای بیشتری بخورد.
برای کودک تان اندازه های غذایی مناسبی را تهیه کنید. کودکان به غذای کمتری نسبت به بزرگسالان احتیاج دارند.
فعالیت بدنی
بخش مهمی از رسیدن به حفظ وزن سالم، به ویژه برای کودکان، فعالیت بدنی و تحرک است. فعالیت بدنی کالری اضافی را می سوزاند، استخوان ها و ماهیچه ها را تقویت می کند و به کودکان کمک می کند شب ها به خوبی بخوابند و در طول روز هوشیار باشند. عادت های خوب ایجاد شده در دوران کودکی به فرزند شما کمک می کند تا در نوجوانی با وجود تغییرات هورمونی وزن مناسبی داشته باشند. کودکان باید حداقل برای یک ساعت در روز فعال باشند. فعالیت فرزند شما لازم نیست یک برنامه تمرینی ورزشی باشد. هدف این است که کودک شما حرکت کند و جنب و جوش داشته باشد. تحرک می تواند برای سوزاندن کالری و بهبود تناسب اندام بسیار عالی باشد.
فعالیت هایی را که فرزند شما به آن ها علاقه دارد را شناسایی کنید. به عنوان مثال، اگر فرزند شما به هنر علاقه دارد، به پیاده روی بروید تا برگ ها و سنگ هایی را که فرزند شما می تواند برای کارهای هنری استفاده کند، جمع کنید. اگر فرزند شما علاقه زیادی به کتاب خواندن دارد در کتابخانه محله خود عضو شوید.
داروها
دارو ممکن است به عنوان بخشی از یک برنامه کلی کاهش وزن برای برخی از نوجوانان تجویز شود. خطرات مصرف داروهای تجویزی در دراز مدت ناشناخته است، و هنوز تأثیر داروها بر کاهش وزن و حفظ وزن برای نوجوانان مشخص نشده است.
جراحی کاهش وزن
جراحی کاهش وزن ممکن است گزینه ای برای نوجوانانی باشد که به شدت چاق هستند و از طریق تغییر سبک زندگی نتوانسته اند وزن خود را کاهش دهند. با این حال، مانند هر نوع جراحی، خطرات احتمالی و عوارض طولانی مدت وجود دارد. در مورد جوانب مثبت و منفی عمل جراحی کاهش وزن با پزشک فرزند خود مشورت کنید.
اگر چاقی برای سلامتی کودک شما خطرناک باشد، پزشك تان ممكن است عمل جراحی را توصیه كند.
جراحی کاهش وزن یک معجزه درمانی نیست و تضمین نمی کند که فرزند شما بتواند تمام وزن اضافی خودش را از دست بدهد یا برای همیشه بتواند وزن خودش را حفظ کند. جراحی جایگزین رعایت رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی منظم نمی شود.
درمان های خانگی چاقی کودکان
اگر اضافه وزن دارید و به فکر باردار شدن هستید، رعایت وزن سالم و رژیم غذایی مناسب ممکن است آینده فرزند شما را تحت تأثیر قرار دهد. رژیم غذایی مناسب در طول دوران بارداری می تواند تأثیر مثبتی در انتخاب غذا در دوران کودکی فرزند شما داشته باشد.
برای شروع رعایت وزن سالم در نوزادان، سازمان بهداشت جهانی توصیه می کند برای تغذیه کودک خود به مدت 6 ماه فقط از شیر استفاده کنید.
اظهارنظرهای منفی در مورد وزن می تواند به کودک شما آسیب برساند.
-
- صحبت منفی در مورد وزن می تواند منجر به تصور بد کودک نسبت به بدن خودش شود.
- در عوض، مکالمه خود را روی تغذیه سالم و تصویر مثبت بدن متمرکز کنید.
از رژیم گرفتن و حذف وعده های غذایی خودداری کنید.
-
- درعوض، تغذیه سالم و افزایش فعالیت بدنی را تشویق و حمایت کنید.
دلایلی را برای تمجید از تلاش های فرزندتان برای کاهش وزن پیدا کنید.
-
- تغییرات کوچک و رعایت رژیم غذایی را جشن بگیرید اما غذا را به عنوان پاداش در نظر نگیرید.
تمرکز شدید روی عادت و وزن کودک باعث ایجاد حساسیت می شود و حتی ممکن است کودک بیش از حد پرخوری کند و یا در معرض ابتلا به اختلال خوردن قرار گیرد.
آمادگی برای مراجعه به پزشک
اگر فرزند شما از چاقی رنج می برد بهتر است برای کمک به مدیریت عوارض آن به متخصص تغذیه مراجعه کنید.
برای قرار ملاقات خود آماده شوید و لیستی از:
علائم فرزندتان و اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله سابقه پزشکی خانواده و سابقه چاقی را یادداشت کنید.
تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل های دیگری که کودک شما مصرف می کند را بنویسید.
برای چاقی کودکان، برخی از سؤالات اساسی که باید از پزشک بپرسید عبارتند از:
- گزینه های درمان کدامند؟
- چه مشکلات بهداشتی دیگری ممکن است در فرزند من بروز کند؟
- برای کمک به کاهش وزن فرزندم چه کاری می توانم انجام دهم؟
- آیا داروهایی وجود دارد که ممکن است به مدیریت وزن و سایر شرایط سلامتی فرزندم کمک کند؟
پزشک فرزند شما احتمالا از شما سؤالاتی در مورد خوردن و فعالیت فرزندتان می پرسد، از جمله:
- فرزند شما در یک روز معمولی چه می خورد؟
- فرزند شما در یک روز معمولی چقدر فعالیت می کند؟
- به نظر شما چه عواملی بر وزن فرزند شما تأثیر می گذارد؟
- چه چیزی ممکن است مانع از کاهش وزن کودک شما شود؟
- آیا فرزند شما یا خانواده شما هنگام تماشای تلویزیون یا استفاده از رایانه غذا می خورد؟
- آیا شما برای کمک به فرزند خود در کاهش وزن آمادگی تغییراتی در شیوه زندگی خانواده خود دارید؟
آخرین دیدگاه‌ها