عوارض جانبی داروهای ضد تشنج

مانند تمام داروها، داروهای ضد تشنج می توانند عوارض جانبی ایجاد کنند. داروهای مختلف ضد تشنج ممکن است عوارض جانبی متفاوتی را باعث شوند. عوارض جانبی احتمالی داروهای ضد تشنج می تواند بر انتخاب نوع دارو تأثیر بگذارد. کسانی که که نیاز به هوشیاری دارند، نباید از داروهایی که باعث خواب آلودگی می شود استفاده کنند. فردی که اضافه وزن دارد، باید از مصرف داروهای ضد تشنجی که باعث چاقی می شوند پرهیز کند.

نحوه مصرف داروهای ضد تشنج

داروهای ضد تشنج باید به طور مرتب در هر روز مصرف شوند. برای اکثر داروهای ضد تشنج زمان مصرف صبح یا عصر فرقی نمی کند. فقط بهتر است روزانه در یک زمان مشخص و به طور منظم مصرف شوند. این باعث می شود تا سطح بدن در یک وضعیت مطلوبی قرار گیرد و از بروز تشنج جلوگیری شود. اگر در مورد زمان استفاده از داروهای تشنج خود مطمئن نیستید، می توانید با پزشک مشورت کنید.

مدت زمان مصرف داروهای ضد تشنج

مدت زمان استفاده از دارو به وضعیت بیماری و نحوه واکنش بدن به داروهای ضد تشنج بستگی دارد. اکثر افراد حداقل چند سال و بعضی ها تا آخر عمر باید از داروهای ضد تشنج استفاده کنند. در 70٪ موارد، داروها می توانند تشنج را کنترل کنند. با این حال، آن ها نمی توانند صرع را درمان کنند. حتی ممکن است فرد مجبور باشد مصرف داروهای خود را برای طولانی مدت ادامه دهد. تشخیص دقیق نوع صرع در انتخاب بهترین روش درمانی بسیار مهم است.

دستورالعمل های مربوط به داروهای ضد صرع

برخی از داروهای ضد تشنج، به عنوان خط اول درمانی محسوب می شوند. اما برخی دیگر در صورت نیاز به کنترل بیشتر، به عنوان مواد افزودنی یا داروهای جانبی تجویز خواهند شد.

برخی از داروهای ضد تشنجی مانند اسید والپروئیك برای تجویز كودكان خطرناک هستند. ممکن است چندین ماه طول بکشد تا بهترین دارو و دوز برای بیماری فرد تعیین شود. در طی این دوره پزشک برای تنظیم میزان دارو، آزمایش خون های متعددی تجویز می کند. برای همین خیلی مهم است که جلسات مراجعه به پزشک را به طور منظم پیگیری شوند. باید خطر ابتلا به عوارض جانبی جدی را به حداقل رسانده و از بروز عوارض جلوگیری شود.

رایج ترین داروهای ضد تشنج

درمان اولیه برای تشنج عمومی تونیک کلونیک شامل اسید والپروئیک، لاموتریژین و توپیرامات است. برای تشنج جزئی، بیشتر از داروهای کاربامازپین و فنیتوئین استفاده می شود. علاوه بر این، فنوباربیتال اغلب داروی انتخابی برای تشنج در کودکان خردسال می باشد.

انواع عوارض جانبی داروهای ضد تشنج

عوارض جانبی آن ها بسته به دوز و میزان مصرف دارو، هنگامی رخ می دهد که دوز دارو بیش از حد زیاد باشد.  در این صورت، عوارض جانبی معمولاً در صورت کاهش دوز از بین می رود. به همین دلیل معمولاً مصرف دارو با دوز کم شروع شده و به تدریج بیشتر می شود.

تشخیص عوارض جانبی در نوزادان، کودکان و افراد دارای اختلال یادگیری دشوار است. این افراد نمی توانند احساس خودشان را بیان کنند. اگر کودکی با مصرف این داروها احساس ناخوشایندی داشته باشد، ممکن است والدین متوجه تغییر رفتار آن ها شوند.

در بسیاری از افراد استفاده از داروهای ضد تشنج بدون عوارض می باشد و هیچ مشکل خاصی ایجاد نمی کنند. اما برای بعضی از افراد، این داروهای می تواند باعث بروز هر گونه عارضه جانبی شود.

تداخل دارویی داروهای تشنج

تداخلات دارویی می تواند بین داروهای مختلف و ضد تشنج و سایر داروها رخ دهد. بهتر است قبل از مصرف داروهای تشنج، در مورد مکمل های غذایی یا سایر داروهای مصرفی با پزشک مشورت کنید.

داروهای ضد تشنج و الکل

الکل می تواند بر کارایی داروهای ضد تشنج تأثیر بگذارد. حتی گاهی در برخی از افراد (خصوصاً هنگام خماری) باعث ایجاد تشنج می شود. عوارض و تداخل دارویی داروهای ضد تشنج به نوع دارو، میزان الکل و واکنش بدن به الکل بستگی دارد.

داروهای ضد تشنج و تغییرات رفتاری

هدف از مصرف داروهای ضد تشنج، پیشگیری از تشنج بدون عوارض جانبی است. با این حال، برخی از کودکان ممکن است عوارض جانبی داشته باشند. اما بروز این عوارض احتمال دارد با گذشت چند هفته از بین بروند. اگر تشنج در کودکان به خوبی کنترل نشود، خود تشنج می توانند بر رفتار کودک تأثیر بگذارد.

برخی از تغییرات رفتاری کودک به مواردی مانند محل تشنج در مغز، واکنش مغز و شدت بیماری بستگی دارد. احساس و واکنش کودک نسبت به صرع و داروهایی که مصرف می کند می تواند باعث تغییرات رفتاری کودک شود.

بروز واکنش های آلرژیک در مصرف داروهای ضد تشنج به ندرت دیده می شود. واکنش های آلرژیک معمولاً پس از مصرف داروهای ضد صرع خیلی سریع رخ می دهد. ضایعات و خارش پوستی اغلب اولین علامت، واکنش آلرژیک هستند.

داروهای ضد تشنج و بارداری

برخی از داروهای ضد صرع می توانند بر پیشگیری از بارداری تأثیر بگذارند. این داروها حتی اثرات برخی روش های پیشگیری از بارداری را کاهش دهد. علاوه بر آن، داروهای ضد تشنج در دوران بارداری ممکن است بر جنین و سلامتی مادر تأثیر منفی داشته باشد. برای همین داروهای ضد تشنج باید طبق دستور پزشک مصرف شوند.

تحقیقات نشان داده است که والپروات سدیم نسبت به سایر داروهای ضد تشنج خطرات بیشتری در دوران بارداری دارد. بنابراین زنانی که باردار هستند، یا قصد دارند در آینده باردار شوند، نباید از والپروات سدیم استفاده کنند. مگر اینکه سایر داروهای ضد صرع مؤثر نباشند. اگر زنی تصمیم به بارداری دارد، باید برای درمان صرع و برنامه ریزی برای بارداری با پزشک مشورت کند. حتی بعد از زایمان در مورد نوع دارو، دوز و چگونگی مصرف آن به پزشک مراجعه کند.

سایر عوارض جانبی داروی ضد تشنج

داروهای ضد تشنج روی سیستم عصبی مرکزی تاثیر می گذارند. بیشتر آن ها حداقل در ابتدای درمان تا حدودی باعث خواب آلودگی یا سرگیجه می شوند.

اکثر داروهای ضد تشنج می توانند افکار یا اقدامات خودکشی را القا کرده و یا باعث افسردگی شده یا آن را بدتر کنند. داروهای ضد تشنج، انواع عوارض جانبی دارند. برخی از عوارض احتمالی طبقات مختلف داروهای ضد تشنج عبارتند از:

لاکوزامید 

این دارو برای درمان تشنج جزئی در بزرگسالان کاربرد دارد. ممکن است به تنهایی و یا با داروهای دیگر و به صورت قرص، محلول خوراکی یا نوع تزریقی آن استفاده می شود.

عوارض جانبی آن سرگیجه، سردرد، حالت تهوع، ضایعات پوستی و تغییر در ضربان قلب با ضعف احتمالی می باشد.

لاموتریژین 

لاموتریژین، برخی از تشنج های عمومی و تشنج مختلط را درمان می کند. لاموترژین، عوارض کمی دارد، اما فرد به ندرت دچار سرگیجه، اختلال خواب، بثورات و یا مشکلات معده می شود.

Levetiracetam  

این دارو به صورت ترکیب با سایر داروهای صرع استفاده می شود. همچنین برای درمان تشنج جزئی، تشنج عمومی و تشنج میوکلونیک (لرزهای عضلانی) مصرف می شود. عوارض جانبی Levetiracetam، خستگی، تغییرات رفتاری، سردرد، علائم آنفلوانزا، کاهش وزن و تغییرات در CBC می باشد.

Oxcarbazepine 

Oxcarbazepine، به صورت یک بار در روز به تنهایی یا همراه با داروهای دیگر برای تشنج جزئی استفاده می شود.

عوارض جانبی رایج Oxcarbazepine، شامل سرگیجه، خواب آلودگی، سردرد، استفراغ، دوبینی و اختلال در تعادل است.

پرامپانل  

پرامپانل برای معالجه تشنج ناشی از شروع جزئی و تشنج عمومی تونیک-کلونیک عمومی می باشد. مصرف پرامپانل برای سن 12 سال و بالاتر تأیید شده است.

عوارض جدی و احتمالی پرامپانل شامل  افزایش وزن و تغییرات شدید در روحیه و رفتار و تغییر وضعیت روانی است. پرامپانل ممکن است منجر به تحریک پذیری، پرخاشگری، عصبانیت، افکار خودکشی، اضطراب، پارانویا، روحیه سرخوشی، آشفتگی شود.

فنوباربیتول

فنوباربیتول، قدیمی ترین داروی صرع می باشد. این دارو به علت اثر  بخشی و ارزان بودن آن، هنوز کاربرد دارد. ولی می تواند باعث خواب آلودگی، تغییر در رفتار، نقائص هنگام تولد، از دست دادن حافظه و افسردگی شود.

فنیتوئین 

فنیتوئین برای کنترل تشنج جزئی و تشنج کلی تونیک  کلونیک استفاده می شود. فنیتوئین به صورت تزریق وریدی (داخل وریدی) در بیمارستان برای کنترل سریع تشنج فعال کاربرد دارد. از عوارض جانبی فنیتوئین می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آکنه
• سرگیجه
• خستگی
• بیماری لثه
• اختلال در تکلم
• افزایش مو (هیرسوتیسم)
• نقائص هنگام تولد و مادرزادی

در طولانی مدت، این دارو می تواند باعث ضعیف شدن استخوان شود.

پرگابالین

پرگابالین همراه با سایر داروهای صرع برای درمان تشنج جزئی استفاده می شود.  اما پرگابالین بیشتر در درمان درد نوروپاتی کاربرد دارد. عوارض جانبی پرگابالین شامل سرگیجه، خواب آلودگی، خشکی دهان، تاری دید، می باشد. این دارو گاهی باعث افزایش وزن و مشکل در تمرکز و تورم دست و پا می شود.

تیگابین 

از تیگابین برای درمان تشنج جزئی و یا تشنج عمومی استفاده می شود. عوارض جانبی رایج آن شامل سرگیجه، خستگی، ضعف، تحریک پذیری، اضطراب و سردرگمی است.

توپیرامات  

از توپیرامات برای درمان تشنج جزئی یا کلی تونیک-کلونیک استفاده می شود. توپیرامات دارای عوارض جانبی زیادی می شود، که  برخی از آن ها عبارتند از:

• سرگیجه
• عصبی بودن
• کاهش وزن
• خواب آلودگی
• مشکلات گفتار
• مشکلات بینایی
• مشکلات حافظه
• افزایش خطر ابتلا به گلوکوم
• کاهش عرق کردن و افزایش درجه حرارت بدن

والپروات، والپروئیک اسید

والپروات برای درمان تشنج جزئی، پنهاان و کلی تونیک-کلونیک استفاده می شود. والپروات می تواند باعث بروز عوارض جانبی مانند سرگیجه، حالت تهوع، استفراغ، لرزش، ریزش مو، افزایش وزن شود . علاوه برا آن والپروات گاهی منجر به افسردگی در بزرگسالان، تحریک پذیری در کودکان، کاهش توجه، اختلال در تفکر شود. در طولانی مدت، این دارو می تواند باعث ضعف استخوان، تورم مچ پا، دوره قاعدگی نامنظم شود. اثرات نادر و خطرناک تر والپروات کاهش شنوایی، آسیب کبدی، کاهش پلاکت ها و مشکلات لوزالمعده می باشد.

زونیسامید 

زونیسامید برای درمان تشنج جزئی، عمومی و میوکلون استفاده می شود. عوارض جانبی زونیسامید شامل خواب آلودگی، سرگیجه، سنگ کلیه، ناراحتی معده، سردرد و ضایعات پوستی می باشد.

 Brivaracetam

Brivaracetam به عنوان یک درمان جانبی همراه با سایر داروهای ضد تشنج جزئی کاربرد دارد. Brivaracetam برای بیماران 16 سال و سن های بالاتر تجویز می شود.

عوارض جانبی احتمالی Brivaracetam شامل خواب آلودگی، سرگیجه، خستگی، حالت تهوع و استفراغ است.

 Cannabidiol  

در سال 2018 Cannabidiol برای معالجه تشنج شدید و مبتلایان به سندرم لنوکس-گاستاوت و سندرم دراوت تأیید شد. عوارض جانبی شایع Cannabidiol شامل بی حالی، خواب آلودگی، خستگی، افزایش اشتها، اسهال و اختلالات خواب است.

کاربامازپین 

کاربامازپین انتخاب اول برای درمان تشنج جزئی، کلی و تونیک کلونیک و مخلوط می باشد. عوارض جانبی شایع آن شامل خستگی، تغییر دید، تهوع، سرگیجه، ضایعات پوستی است.

   

دیازپام لورازپام و آرامبخش های مشابه مانند کلونازپام

دیازپام در درمان كوتاه مدت انواع تشنج مؤثر است. اغلب در موارد اورژانسی برای متوقف کردن تشنج به ویژه صرع مورد استفاده قرار می گیرد.
دیازپام  همچنین می تواند به عنوان شیاف رکتوم تجویز شود. عوارض جانبی داروهای آرامبخش شامل:

• خستگی
• افسردگی
• عدم تعادل
• حالت تهوع
• کاهش اشتها

Valium در کودکان می توانند باعث بیش فعالی شود.

Eslicarbazepine 

 Eslicarbazepine به صورت یک بار در روز به تنهایی یا همراه با سایر داروهای ضد تشنج استفاده می شود. این دارو بیشتر برای درمان تشنج جزئی کار برد دارد.

شایع ترین عوارض جانبی Eslicarbazepine شامل:

• لرزش
• آتاکسی
• سردرد
• تاری دید
• سرگیجه
• خستگی
• حالت تهوع و استفراغ

Ethosuximide 

برای درمان تشنج پنهان استفاده می شود. عوارض جانبی آن شامل:

• تهوع
• استفراغ
• کاهش وزن
• کاهش اشتها

فلبامات

فلبامات تشنج جزئی و عمومی در سندرم لنوکس-گاستوت را درمان می کند. فلبامات به ندرت و فقط در مواردی كه هیچ داروی دیگری مؤثر نباشد، مورد استفاده قرار می گیرد.

عوارض جانبی فلبامات شامل:

• سردرد
• افسردگی
• کاهش وزن
• اختلال خواب
• کاهش اشتها

فلبامات می تواند باعث سرطان مغز استخوان یا نارسایی کبد شود. البته این عوارض به ندرت دیده می شوند. بنابراین، استفاده از دارو محدودیت خاصی دارد. مصرف کنندگان فلبامات در طول درمان، باید آزمایش خون و آزمایش کبد را به طور مرتب انجام دهند.