در ارتباط با ام اس و کرونا باید به این موضوع اشاره شود که بررسی ها نشان می دهد که ابتلا به MS باعث افزایش خطر ابتلا به ویروس کرونا نمی شود. اما با این حال برخی از فاکتورهای خاص مانند مصرف استروئیدها می توانند احتمال ابتلا به کووید 19 را در بیماران مبتلا به ام اس افزایش دهند. استروئیدها برای کوتاه شدن حمله های ام اس و پیشگیری از عود علائم به خصوص در بیماران مبتلا به ام اس پیشرونده تجویز می شود.
بررسی ها نشان می دهد که ابتلا به MS باعث افزایش خطر ابتلا به ویروس کرونا نمی شود. اما با این حال برخی از فاکتورهای خاص مانند مصرف استروئیدها می توانند احتمال ابتلا به کووید 19 را در بیماران مبتلا به ام اس افزایش دهند. استروئیدها برای کوتاه شدن حمله های ام اس و پیشگیری از عود علائم به خصوص در بیماران مبتلا به ام اس پیشرونده تجویز می شود.
مبتلایان به ام اس باید برای حفظ سلامتی و ایمنی خود، در اسرع وقت نسبت به دریافت واکسن COVID-19 اقدام کنند. همچنین بیماران مبتلا به ام اس، باید مصرف داروهای اصلاح پبشرفت (DMT) خود را به صورت معمول ادامه دهند.
خطر MS و COVID-19
مولتیپل اسکلروزیس نوعی بیماری خود ایمنی است. در این بیماری سیستم ایمنی بدن به اشتباه به پوشش محافظ سلول های عصبی مغز و نخاع حمله می کند. این مساله باعث بروز مشکلات ارتباطی میان مغز و سایر اندام های بدن می گردد. در برخی موارد آسیب های ایجاد شده به اعصاب دائمی هستند. بیماری مولتیپل اسکلروزیس با نام مختصر ام اس نیز شناخته می شود.
امابرخی از بیماران مبتلا به MS در برابر بیماری کووید 19 بسیار آسیب پذیرتر هستند. این گروه از بیماران عبارتند از:
- مردان مبتلا به ام اس
- مبتلایان به ام اس که سیگار می کشند.
- مبتلایان به ام اس که اضافه وزن دارند.
- مبتلایان به ام اس پیشرونده اولیه یا ثانویه.
- بیماران مبتلا به ام اس که بیش از 60 سال سن دارند.
- سیاه پوستان و اقوام ساکن جنوب آسیا که به ام اس مبتلا هستند.
- افرادی که علاوه بر ام اس به بیماری های مزمن دیگری مانند دیابت، بیماری قلبی یا فشار خون نیز مبتلا هستند.
- افرادی که اخیراً استروئید مصرف کرده و یا داروهای خاصی برای اصلاح پیشرفت بیماری ام اس مصرف می کنند.
- کسانی که دارای سطح بالاتری از ناتوانی مرتبط با ام اس هستند. (به عنوان مثال شخصی که بدون استفاده از دستگاه کمکی تحرک مشکل راه رفتن دارد یا کسی که دارای نمره مقیاس وضعیت معلولیت یا نمره EDSS ، 6 یا بالاتر است).
همچنین خطر ابتلا به ویروس کرونا در برخی از بیماران مبتلا به ام اس بیشتر از سایر بیماران است. از جمله:
- افرادی که داروهای اصلاح کننده بیماری MS را به صورت تزریقی در بیمارستان یا کلینیک ها دریافت می کنند.
- بیماران مبتلا به ام اس که به نظارت دوره ای آزمایشگاهی نیاز دارند. (به عنوان مثال، بیمارانی که برای بررسی سطح گلبول های سفید خون باید آزمایش های خون را به صورت ماهیانه تکرار کنند).
- بیمارانی که به دلیل ابتلا به MS پیشرفته برای مدتی طولانی در یک مرکز مراقبت زندگی می کنند. هر چه تعداد تخت ها و افراد بستری در این مرکز بیشتر باشد. خطر ابتلا به کووید 19 به همان میزان افزایش پیدا می کند.
عوارض MS و COVID-19
برخی از بیماران مبتلا به MS به احتمال زیاد دچار یک دوره شدید COVID-19 می شوند. ابتلا به کویید 19 باعث بستری شدن در بیمارستان و ضرورت استفاده از دستگاه تنفسی برای این بیماران می شود. اما علاوه بر واقعیت بالا چالش های منحصر به فرد دیگری نیز در مورد بیماری MS و ابتلا همزمان به COVID وجود دارد.
به عنوان مثال، ابتلا به یک عفونت ویروسی مانند کووید 19 می تواند باعث عود یا تشدید حملات ام اس شود. به این ترتیب که بیمار مبتلا بهCOVID-19 علاوه بر علائم این بیماری مانند تب، سرفه های خشک و تنگی نفس ممکن است تشدید علائم عصبی یا حملات ام اس را نیز تجربه کند.
علائم شایعی که ممکن است در طی تشدید بیماری ام اس رخ دهد شامل موارد زیر است:
- سرگیجه
- خستگی شدید
- ضعف و بی حسی
- مشکلات مثانه یا روده
- اختلال در حفظ تعادل
- سفتی و اسپاسم عضلات
- نوریت اپتیک (کاهش ناگهانی بینایی)
عفونت با ویروس کرونا (و سایر ویروس ها) می تواند باعث تشدید موقت علائم شود، به خصوص اگر بیماری همراه با تب باشد. ابتلا به کووید 19 باعث تشدید موقت حملات MS می شود. حتی اگر در سیستم عصبی مرکزی بیمار آسیب یا التهابی رخ ندهد. حملات ام اس موقت بوده و معمولاً طی 24 ساعت پس از ابتلا به ویروس کرونا و یا برطرف شدن تب بهبود می یابند.
بررسی ها نشان می دهد که عفونت COVID-19 می تواند خطر ابتلا به مولتیپل اسکلروزیس را افزایش داده و یا این بیماری زمینه ای نورولوژیک را از بین ببرد.
در حال حاضر هیچ گونه شواهد قطعی در ارتباط با بیماری MS و “هولر طولانی مدت” COVID-19 وجود ندارد. هولر یا حامیان طولانی مدت به افرادی گفته می شود که حتی پس از بهبود کووید 19 باز هم علائم و اثرات طولانی مدت بیماری را ادامه دهند. علائم مشترک هولر طولانی مدت COVID-19 در افراد مبتلا به MS شامل موارد زیر است:
- سرگیجه
- افسردگی
- اضطراب
- اختلال در تمرکز
- ضعف و خستگی
درمان MS و COVID-19
با ظهور بیماری همه گیر COVID-19، یکی از سوالات مهمی که مطرح می شود تاثیر مصرف داروهای اصطلاح پیشرفت بیماری (DMT) بر خطر ابتلا به ویروس کرونا است.
ممکن است گاهی به بیماران مبتلا به ام اس توصیه شود که در دوره شیوع بیماری کووید 19 مصرف داروهای DMT را قطع کنند. علت این امر آن است که که DMT ها معمولاً با سرکوب سیستم ایمنی فرد عمل می کنند. بنابراین مصرف DMT از لحاظ تئوری ممکن است بر توانایی فرد در مبارزه موثر و قوی با ویروس کرونا تأثیر بگذارد. از طرفی دیگر متوقف کردن یا تأخیر در درمان با DMT خطرات خاص خود را دارد.
زیرا قطع مصرف این دارو احتمال حملات ام اس را افزایش داده و باعث تسریع در پیشرفت علائم بیماری می شود. همچنین یک فرضیه متناقض نیز وجود دارد که در صورت ابتلا به موارد شدید کووید 19 برخی از DMT ها ممکن است با ایجاد تغییر در پاسخ التهابی، در برابر این بیماری اثرات محافظتی داشته باشند.
توصیه های پزشکان برای مبتلایان به ام اس برای کرونا
متخصصان انجمن ملی ام اس توصیه می کنند که بیماران به مصرف داروی DMT خود ادامه دهند مگر اینکه پزشک آنها دستور دیگری داده باشد.
پزشک ممکن است برای مصرف داروهای اصلاح پیشرفت ام اس، استراتژی های خاصی را در دوران بیماری همه گیر کووید 19توصیه کند. به عنوان مثال، برخی از DMT ها تعداد مطلق لنفوسیت ها (ALC) را کاهش می دهند. اگر میزان ALC شما خیلی کم شود نشانه آن است که سیستم ایمنی بدن شما بسیار سرکوب شده است. در نتیجه کاهش تعداد مطلق لنفوسیت ها می تواند شما را مستعد ابتلا به عفونت ویروس کرونا کند.
بنابراین اگر از داروهای DMT استفاده می کنید، ممکن است پزشک از شما بخواهد که آزمایش خون ALC را هر ماه به صورت دوره ای انجام دهید.
علاوه بر آن، DMT های داخل وریدی که سلول های B را تخلیه می کنند در صورت ابتلا به کووید 19 ممکن است با افزایش خطر بستری شدن در بیمارستان در ارتباط باشند. مصرف این داروها همچنین خطر عفونت مجدد را افزایش می دهد.
اگر از داروی اوکرلیزومب (Ocrevus) استفاده می کنید، پزشک احتمالا به شما توصیه خواهد کرد که فاصله دوزهای مصرفی خود را بیشتر کنید. فاصله بیشتر بین دوزهای مصرفی به خصوص در بیماران مبتلا به ام اس که سالمند بوده و یا به دیابت مبتلا هستند اهمیت بیشتری دارد.
عفونت شدید COVID19
در صورت مثبت بودن جواب آزمایش ویروس کرونا و یا بروز علائم COVID-19 حتما با پزشک خود تماس بگیرید. پزشک برای پیشگیری از عود حملات ام اس روند بیماری شما را بررسی می کند. در صورت استفاده از DMT ها، احتمالاً شما می توانید همچنان به مصرف این داروها ادامه دهید. مخصوصا اگر هیچ علامتی نداشته و یا علائم بیماری شما خفیف باشد.
اگر علائم بیماری متوسط یا شدید باشد، پزشک ممکن است دوز داروهای مصرفی شما را کاهش دهد. همچنین پزشک با تجویز آزمایشات خون ماهیانه وضعیت سیستم ایمنی شما را به طور منظم بررسی می کند.
توصیه به بیمارانی که اخیرا به MS مبتلا شده اند.
اگر در دوران شیوع بیماری COVID-19 به تازگی بیماری MS در شما تشخیص داده شده است، می توانید مصرف داروهای DMT را شروع کنید. احتمالا متخصص مغز و اعصاب به شما توصیه می کند که از مصرف داروهایی مانند ماونکلارکلادریبین (Mavenclad cladribine) پرهیز کنید. زیرا این داروها سرکوب کننده قوی سیستم ایمنی بدن هستند.
عود مجدد MS
اگر فکر می کنید علائم بیماری ام اس شما در حال شدید شدن است، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. پزشک با انجام آزمایشات مختلف وضعیت سلامت شما را کنترل خواهد کرد.
با وجودی که از استروئیدها معمولاً برای درمان عود حملات بیماری ام اس استفاده می شود، مصرف دوزهای بالا می تواند خطر ابتلا به واکنش شدید COVID-19 را افزایش دهد. به همین علت اگر به مصرف استروئیدها نیاز دارید، ممکن است پزشک به شما توصیه کند که حداقل به مدت یکماه در قرنطینه کامل به سر ببرید. این کار باعث می شود خطر ابتلا به کووید 19 در شما کاهش پیدا کرده و بتوانید با خیال آسوده داروهای استروئید را مصرف کنید.
آیا در دوران بیماری همه گیر COVID-19 می توانیم به صورت حضوری به پزشک مراجعه کنیم؟
پزشک ممکن است در طول بیماری همه گیر کووید 19، ویزیت های آنلاین را به شما توصیه کند. این کار باعث می شود که خطر ابتلا به ویروس کرونا در شما کاهش پیدا کند. ویزیت های حضوری معمولاً برای بیمارانی مناسب است که تغییر قابل توجهی در علائم ام اس خود دارند. همچنین افرادی که به تازگی به بیماری ام اس مبتلا شده اند بهتر است برای معاینات اولیه به صورت حضوری به پزشک مراجعه کنند.
چگونه ایمن بمانیم؟
چه به MS مبتلا باشید و چه نباشید بهتر است برای پیشگیری از ابتلا به COVID-19 تا حد امکان توصیه های زیر را رعایت کنید:
- فاصله اجتماعی را رعایت کرده و حداقل 2 متر از دیگران فاصله بگیرید.
- پیش از خروج از منزل حتما ماسک بزنید. دقت کنید که ماسک دهان و بینی شما را به طور کامل بپوشاند.
- از رفتن به مکانهای شلوغ و به خصوص مکان های سرپوشیده که دارای تهویه مناسب نیستند، خودداری کنید.
- دستان خود را با آب گرم و صابون به طور مرتب در طول روز بشویید. اگر آب و صابون در دسترس نیست، از یک ضد عفونی کننده الکلی استفاده کنید.
توصیه به سالمندان مبتلا به ام اس
سالمندان مبتلا به ام اس که دچار سایر بیماری های زمینه ای مزمن مانند دیابت، بیماری قلبی و فشار خون هستند، جزء گروههای پرخطر بوده و باید حتما موارد زیر را رعایت کنند:
- در طول فصل های سرد سال حتما واکسن آنفلوانزای فصلی بزنید.
- از دست زدن به چشمها، بینی و دهان خودداری کنید، مگر اینکه دستان شما کاملا تمیز و ضدعفونی شده باشند.
- تا حد امکان کارهای روزانه خود را به صورت آنلاین انجام داده از مراجعه حضوری به مراکز مختلف خودداری کنید.
- دهان و بینی خود را با استفاده از ماسک پوشانده و در صورت نداشتن ماسک در هنگام سرفه یا عطسه بازوی خمیده خود را در مقابل دهان و بینی قرار دهید.
- سطوح خانه و محل کار خود را مرتباً تمیز کنید. به خصوص مکان هایی مانند میز کار یا میز آشپزخانه که مرتبا لمس می شوند را هر روز ضد عفونی کنید.
- به فعالیت های ورزشی و لذت بخش بپردازید. دقت کنید فعالیت های ورزشی خود را در در محیط های باز انجام داده و دستورالعمل های فاصله اجتماعی را رعایت کنید. این فعالیت ها برای حفظ سلامت روحی و روانی شما در دوران بیماری همه گیر کووید 19 ضروری است.
برنامه درمانی خود را حتما به طور دوره ای با پزشک متخصص مرور کنید. زیرا در بعضی موارد، لازم است که با نظر پزشک فاصله دریافت داروهای داخل وریدی را بیشتر کنید. انجام این کار یک استرات‍ی منطقی بوده و باعث پیشگیری از رفت و آمدهای زیاد و مواجهه غیرضروری شما با سایر افراد می شود.
