میومکتومی

میومکتومی یک عمل جراحی برای از بین بردن فیبروم های رحمی است که به آن لیومیوم هم گفته می شود. فیبروم، رشدهای غیر سرطانی شایع در رحم هستند که معمولاً در سال های باروری زنان ایجاد می شود، اما ممکن است در هر سنی رخ دهند. هدف جراح در طی میومکتومی، خارج کردن فیبروم ها و بازسازی رحم است. برخلاف هیسترکتومی، که جراح مجبور می شود کل رحم زن را خارج کند، میومکتومی فقط فیبروم ها را از بین می برد و رحم را بازسازی می کند. زنانی که علائم فیبروئیدی از جمله خون ریزی شدید قاعدگی و فشار لگن دارند تحت عمل میومکتومی قرار می گیرند.

کاربرد میومکتومی

پزشک ممکن است میومکتومی را برای فیبروم هایی که باعث علائم مشکل ساز می شوند یا فعالیت های طبیعی زن را مختل کرده، توصیه کند.

دلایل انتخاب میومکتومی به جای هیسترکتومی برای فیبروم های رحمی، عبارتند از:

• بیمار تمایل به باردار شدن دارد.
• بیمار می خواهد رحم خودش را حفظ کند.
• فیبروم های رحمی ممکن است باروری زن را مختل کند.

خطرات میومکتومی

• به طور کلی، میومکتومی باعث بروز عوارض جانبی کمی می شود.
• با این وجود این رویه مجموعه منحصر به فرد چالش های را به همراه دارد.

خطرات میومکتومی شامل موارد زیر است:

خون ریزی بیش از حد

بسیاری از خانم ها که دارای لیومیوم رحم هستند به دلیل خون ریزی شدید در دوران قاعدگی اصولا کم خونی دارند، بنابراین به دلیل این افراد به دلیل خون ریزی زیاد در معرض خطر مشکلات زیادی قرار دارند. پزشک ممکن است قبل از جراحی آزمایش خون را برای بررسی کم خونی بیمار پیشنهاد کند. در طی میومکتومی، جراحان اقدامات دیگری برای جلوگیری از خون ریزی بیش از حد انجام می دهند. این موارد ممکن است شامل مسدود شدن جریان خون از شریان های رحمی با استفاده از توریون ها و گیره ها و تزریق داروهای اطراف فیبروم ها باشد تا رگ های خونی بسته شوند. با این حال در اکثر مراحل، خطر نیاز به تزریق خون وجود دارد. به طور کلی، بررسی ها نشان می دهد که خطر خون ریزی در هیسترکتومی نسبت به میومکتومی کمتر است.

چسبندگی

برش های داخل رحم برای از بین بردن فیبروم ها می تواند منجر به چسبندگی شود. میومکتومی لاپاروسکوپی ممکن است منجر به چسبندگی کمتری نسبت به میومکتومی شکمی (لاپاراتومی) شود.

عوارض بارداری یا زایمان

در صورت بارداری، میومکتومی می تواند خطرات خاصی را در هنگام زایمان افزایش دهد.

در صورت برش عمیق در دیواره رحم، برای جلوگیری از پارگی رحم هنگام زایمان، زن مجبور می شود در بارداری های بعدی خود سزارین (C) را انتخاب کند. خود فیبروئیدها نیز با عوارض بارداری همراه هستند.

احتمال نادر هیسترکتومی

اگر جراحی غیر قابل کنترل باشد، جراح باید رحم را خارج کند یا ممکن است علاوه بر فیبروم ها ناهنجاری های دیگری هم تشخیص داده شود، البته این موارد به ندرت دیده می شوند.

انتشار تومور سرطانی

• به ندرت، یک تومور سرطانی با یک فیبروم اشتباه گرفت.
• در این شرایط شاید خارج کردن فیبروم منجر به شیوع سرطان شود.
• خطر این اتفاق بعد از یائسگی و با افزایش سن زنان افزایش می یابد.

در سال 2014، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) نسبت به استفاده از یک جفت گیرنده قدرت لاپاروسکوپی برای بیشتر زنان تحت میومکتومی هشدار داد. کالج زنان و زایمان آمریکایی (ACOG) به زنان توصیه می کند که در مورد خطرات و فواید جراحی با جراح خود مشورت کنند.

راهکارهای جلوگیری از بروز عوارض احتمالی جراحی

برای به حداقل رساندن خطرات جراحی، زنان باید راهکارهای زیر را در نظر بگیرند:

• مکمل های آهن و ویتامین ها. در زنانی که در طول دوره قاعدگی خود خون ریزی زیادی دارند و از کم خونی فقر آهن رنج می برند، پزشک می تواند مصرف مکمل های آهن و ویتامین ها را به بیمار توصیه کند تا قبل از عمل جراحی وضعیت کم خونی بیمار کنترل شود.
• هورمون درمانی. هورمون درمانی، راهکار دیگر برای درمان کم خونی، قبل از عمل جراحی است. در این شرایط پزشک می تواند یک هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH)، قرص های ضد بارداری یا سایر داروهای هورمونی را برای قطع یا کاهش جریان قاعدگی تجویز کند.

آگونیست درمانی GnRH

برخی از روش های هورمون درمانی، مانند آگونیست درمانی GnRH، می توانند اندازه فیبروم و رحم را کوچک کنند تا جراح بتواند از یک روش جراحی با حداقل آسیب استفاده کند. با کوچک تر شدن اندازه فیبروم ها، پزشک از برش های کوچک تر و افقی به جای برش های عمودی استفاده خواهد کرد حتی ممکن است در این شرایط عمل لاپاروسکوپی جایگزین جراحی به روش باز، شود. برخی تحقیقات نشان می دهد که درمان آگونیست GnRH متناوب، با گذشت زمان، می تواند فیبروم ها را کوچک کند و خون ریزی را به قدری کاهش دهد که بیمار نیازی به جراحی نداشته باشد.

در بیشتر زنان، آگونیست درمانی GnRH باعث بروز علائم یائسگی از جمله گرگرفتگی، عرق شبانه و خشکی واژن می شود. اما این علائم بعد از قطع مصرف دارو پایان می یابند. درمان به طور کلی بیش از چند ماه قبل از عمل انجام می شود. شواهد نشان می دهد که همه خانم ها قبل از میومکتومی نباید آگونیست درمانی GnRH را انجام دهند. آگونیست درمانی GnRH ممکن است فیبروم ها را نرم و کوچک و تشخیص را دشوارتر کند. هزینه دارو و خطر عوارض جانبی باید در برابر مزایا آن سنجیده شود. خانواده دیگری از داروهایی به نام تعدیل کننده گیرنده پروژسترون انتخابی (SPRMs)، مانند ulipristal نیز می توانند فیبروم ها را کوچک کرده و میزان خون ریزی را کاهش دهند. اولتریستال به مدت سه ماه قبل از میومکتومی تایید می شود.

آمادگی برای میومکتومی

مواد غذایی و داروها. بیمار باید ساعت ها قبل از عمل جراحی ناشتا باشد و از خوردن یا نوشیدن هر چیزی امتناع کند. در شرایطی که بیمار داروهای خاصی را مصرف می کند باید در مورد داروهای مصرفی خود با پزشک مشورت کند شاید لازم باشد که دوز مصرف داروها را قبل از جراحی تغییر دهد.

بیمار بسته به وضعیت خودش، ممکن است یکی از انواع بیهوشی زیر را دریافت کند:

• بیهوشی عمومی. از بیهوشی عمومی، بیشتر برای میومکتومی لاپاروسکوپی و معمولاً برای میومکتومی شکم و گاهی اوقات برای میومکتومی هیستروسکوپی استفاده می شود.
• مراقبت از بیهوشی تحت کنترل (MAC). بیمار در این روش بیهوشی، به طور معمول چیزی را به یاد نمی آورد. MAC اغلب برای میومکتومی هیستروسکوپی مورد استفاده قرار می گیرد، زیرا این روش آسیب کمتری دارد بنابراین به بیهوشی کمتری احتیاج دارد. بعضی اوقات ممکن است از انواع دیگر بیهوشی مانند نخاعی یا موضعی استفاده شود. بیماران بهتر است در مورد نوع بیهوشی خود با پزشک مشورت کنند.
• سایر مقدمات. مدت زمان بستری شدن بیمار بعد از جراحی به نوع و روند جراحی بستگی دارد. میومکتومی شکمی (لاپاراتومی) معمولاً به یک یا دو روز بستری در بیمارستان نیاز دارد. در اکثر موارد، لاپاروسکوپی یا روباتیک به صورت سرپایی یا تنها با یک شب بستری در بیمارستان انجام می شود. هیستروسکوپی اغلب نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارد. اما بیماران در هر شرایط نیاز به همراه دارند.

انواع میومکتومی

بسته به اندازه، تعداد و محل قرارگیری فیبروم، جراح یکی از روش های زیر را انتخاب می کند:

میومکتومی شکمی

• در میومکتومی شکم (لاپاراتومی)، جراح برش شکمی باز ایجاد می کند.
• در صورت امکان جراح ترجیح می دهد یک برش، افقی (“خط بیکینی”) ایجاد کند.
• برای رحم های بزرگ تر نیاز به برش های عمودی هم می باشد.

میومکتومی لاپاروسکوپی یا روباتیک

• در نوع لاپاروسکوپی یا روباتیک، هر دو روش با حداقل آسیب انجام می گیرد.
• جراح از طریق برش های کوچک شکمی به فیبروم دسترسی پیدا کرده و آن را خارج می کند.

زنانی که تحت عمل جراحی لاپاروسکوپی قرار می گیرند در مقایسه با زنانی که لاپاروتومی دارند ممکن است برتری های زیر را داشته باشند:

• خون ریزی کمتر
• بهبودی سریع تر
• مدت اقامت در بیمارستان کمتر
• بروز عوارض و تشکیل چسبندگی بعد از عمل جراحی کمتر

مقایسه های محدودی بین لاپاروسکوپی و روباتیک وجود دارد. جراحی روباتیک ممکن است طولانی تر و پرهزینه تر باشد، اما در غیر این صورت تفاوت های کمی در نتایج گزارش شده است.

میومکتومی لاپاروسکوپی

• جراح یک برش کوچک در شکم ایجاد می کند.
• سپس او لاپاروسکوپ یا یک لوله باریک مجهز به دوربین را در شکم بیمار وارد می کند.
• جراح، جراحی را با ابزارهایی که از طریق برش های کوچک دیگر در دیواره شکم وارد شده است، انجام می دهد.

میومکتومی رباتیک

• جراح وسایل را از طریق برش های کوچک مشابه با لاپاروسکوپی وارد می کند.
• سپس حرکت ابزارها را از یک مکان جداگانه کنترل می کند.
• برخی از جراحان میومکتومی های تک برش لاپاروسکوپی و روباتیک را انجام می دهند.

جراحان در بعضی مواقع، فیبروئید را به قطعات کوچک برش داده و از طریق برش کوچک در دیواره شکم آن ها را خارج می کنند. در برخی موارد دیگر فیبروئید از طریق برش های بزرگتر در شکم جراحی و خارج می شوند به ندرت ممکن است فیبروئید از طریق برش در واژن (کولپوتومی) برداشته شود.

میومکتومی هیستروسکوپی

برای درمان فیبروم های کوچکتر که به طور قابل توجهی در رحم زنان دیده می شوند (فیبروم های زیر موکوس)، جراح ممکن است یک میومکتومی هیستروسکوپی را پیشنهاد کند. جراح با استفاده از وسایل وارد شده از طریق واژن و دهانه رحم به رحم و فیبروم ها دسترسی پیدا کرده و آن ها را از بین می برد.

به طور کلی میومکتومی هیستروسکوپی به صورت زیر انجام می شود:

• جراح از طریق مهبل و گردن رحم و داخل رحم یک وسیله کوچک و روشن را وارد می کند.
• او معمولاً از یک ریزسکوپ حلقه سیم برای برش (برداشتن) بافت با استفاده از الکتریسیته استفاده می کند تا به صورت دستی فیبروئید را با تیغه برش دهد.
• یک مایع شفاف، معمولاً یک محلول نمکی استریل، برای گسترش حفره رحم در رحم بیمار وارد شده و امکان معاینه دیواره های رحمی را به پزشک می دهد.
• با استفاده از ریزسکوپ یا موتور سیکلت هیستروسکوپی قطعاتی از فیبروم تراش می دهد.
• قطعات را از رحم خارج می کند تا اینکه فیبروئید به طور کامل برداشته شود.
• بعضی اوقات فیبروم های بزرگ در یک عمل جراحی به طور کامل برداشته نمی شوند و به عمل جراحی دوم نیز نیاز دارد.

بعد از عمل

در هنگام ترخیص از بیمارستان، پزشک داروهای ضد درد را تجویز و راه های خود مراقبتی را به بیمار توصیه می کند. بیمار ممکن است بسته به نوع روش جراحی صورت گرفته چند روز تا شش هفته لکه بینی واژن را تجربه کنند.

نتایج میومکتومی

نتایج ناشی از میومکتومی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

تسکین علائم

بعد از جراحی، اکثر خانم ها علائم و نشانه های آزار دهنده مانند خون ریزی بیش از حد قاعدگی و درد و فشار لگن را تجربه می کنند.

بهبود باروری

• زنانی که تحت لاپاروسکوپی نتایج حاملگی خوبی در حدود یک سال بعد از عمل دارند.
• بیماران باید سه تا شش ماه پس از جراحی و تا زمان بهبودی رحم از باردار شدن جلوگیری کنند.

فیبروم هایی که در حین عمل جراحی تشخیص داده نمی شوند یا فیبروم هایی که به طور کامل برداشته نشده اند در نهایت رشد می کنند و باعث بروز علائم و فیبروم های جدید می شوند که ممکن است نیاز به درمان داشته باشند. زنانی که فقط یک فیبروئید داشتند، در مقایسه با زنانی که دارای چندین فیبروم بودند، خطر کمتری برای ابتلا به فیبروم های جدید دارند. زنانی که بعد از عمل جراحی باردار می شوند، نسبت به زنانی که باردار نمی شوند، خطر بیشتری برای ابتلا به فیبروم جدید دارند. برای زنانی که فیبروم جدید را تجربه می کنند ممکن است در آینده درمان های جانبی و غیر جراحی وجود داشته باشند.

برخی از این درمان های احتمالی، عبارتند از:

• آمبولیزاسیون شریان رحمی. در این روش پزشک ذرات میکروسکوپی را به یک یا هر دو شریان رحمی تزریق و خون ریزی را محدود می کنند.
• فرسایش حرارتی حجمی رادیو فرکانس (RVTA). در RVTA، از انرژی پرتوی فرکانس برای کوچک کردن فیبروم ها با استفاده از اصطکاک یا گرما استفاده می شود.
• جراحی سونوگرافی متمرکز با MRI. این روش با استفاده از منبع گرما و با کمک تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)برای درمان فیبروم ها انجام می گیرد.

برخی از زنان با فیبروم جدید یا عود کننده در صورتی که تمایل به باردار شدن دوباره ندارند هیسترکتومی را انتخاب می کنند.

منبع:

https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/myomectomy/about/pac-20384710