آیا موثرترین درمان قاعدگی نامنظم کلومید است؟

آیا موثرترین درمان قاعدگی نامنظم، کلومید است؟ این سوال مشترک تمام زنانی است که از قاعدگی نامنظم و در نتیجه از ناباروری ناراحت هستند. کلونیدین تحریک کننده تخمک گذاری می باشد و برای کمک به زنانی که در تخمک گذاری مشکل دارند استفاده می شود. کلومید متداول ترین، ساده ترین و مقرون به صرفه ترین گزینه درمانی در تخمک گذاری های نامنظم است. از آنجایی که کلومید می تواند توسط متخصص زنان تجویز شود و نیازی به متخصص باروری ندارد، اولین درمان باروری است که برای اکثر زوجین انجام می شود. این دارو در مقایسه با سایر درمان های ناباروری مانند لقاح مصنوعی کم هزینه تر بوده و عوارض جانبی کمتری دارد.

کلومید قرص بوده و برخلاف داروهای قوی باروری که نیاز به تزریق دارند به صورت خوراکی مصرف می شود. این باعث می شود که کلومید انتخاب اول درمان ناباروری باشد زیرا داروهای تزریقی معمولا دارای عوارض جانبی شدیدتری هستند. کلومید با نام تجاری سروفن به بازار عرضه شده و با نام عمومی کلومیفن سیترات به فروش می رسد. کلومید داروی بسیار موثری است و در 80 درصد موارد باعث تحریک تخمک گذاری می شود.

اگر زنی چرخه نامنظم یا قاعدگی بدون تخمک گذاری داشته باشد، پزشک به عنوان اولین گزینه درمان داروی کلومید را تجویز می کند. کلومید اغلب در درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) که یکی از علت های مهم ناباروری است، استفاده می شود. همچنین این دارو در  نابارورهایی غیرقابل توجیه یا در مواردی که زن و شوهر ترجیح می دهند از درمان های باروری گران تر و تهاجمی استفاده نکنند، هم به کار می رود.

در برخی موارد از کلومید در روش های لقاح داخل رحمی یا IVF  استفاده می شود. کلومید در صورت استفاده همزمان با سایر داروهای تزریقی تخمک گذاری می تواند پاسخ قوی تری را ایجاد کند.

نحوه مصرف موثرترین درمان قاعدگی نامنظم

مقدار و دوز داروی کلومید موثرترین درمان قاعدگی نامنظم با توجه به نوع بیماری از فردی به فرد دیگر متفاوت بوده و با تجویز پزشک انجام می شود. برای مصرف دارو باید دستورالعمل های پزشک خود را دنبال کنید. پزشکان ممکن است دستورهای متفاوتی برای مصرف دارو داشته باشند. معمولا درمان به صورت 5 روز در ماه و با کم ترین دوز دارو شروع می شود. رایج ترین دوز کلومید 50 میلی گرم است که به مدت پنج روز، در روزهای 3 تا 7 چرخه قائدگی مصرف می شود. بعضی از پزشکان ترجیح می دهند قرص ها را در روزهای 5 تا 9 چرخه قائدگی مصرف کنید.

 داروی کلومید (موثرترین درمان قاعدگی نامنظم) را نباید بیشتر از دوز تجویز شده مصرف کرد، زیرا مصرف دوزهای بیشتر، به خصوص 150 میلی گرم یا بالاتر باعث نارسایی تخمدان شده و  بارداری را دشوارتر می کند.

80 درصد از زنانی که کلومید مصرف می کنند با موفقیت تخمک گذاری کرده و 10 تا 12 درصد آنها در هر دوره باردار می شوند. اگر کلومید به تنهایی منجر به بارداری نشود، پزشک ممکن است مصرف کلومید با لقاح مصنوعی را به صورت ترکیبی توصیه کند.

چه کسانی نباید قرص کلومید استفاده کنند؟

مصرف کلومید در زنانی که دارای دوره های قائدگی نامنظم یا فقدان قائدگی هستند می تواند به تحریک تخمک گذاری کمک کند. اما با این حال بررسی ها نشان می دهد که مصرف کلومید در زنان ناباروری که مشکل تخمک گذاری ندارند به هیچ وجه موثر نیست. در مشکلات ناباروری که ارتباطی با تخمک گذاری ندارند، مانند انسداد لوله های رحمی، ناهنجاری های رحم، نارسایی تخمدان، ضایعات لگن و غیره کلومید نمی تواند احتمال بارداری را افزایش دهد. حتی در صورت همراه شدن کلومید با درمان IUI (لقاح داخل رحمی) هیچ بهبودی در میزان بارداری مشاهده نمی شود. بنابراین این تصور که مصرف کلومید می تواند به باردار شدن سریعتر کمک کند نادرست است. در صورت نداشتن مشکل تخمک گذری مصرف کلومید نه تنها هیچ کمکی به باردار شدن سریع تر نمی کند بلکه شما را در خطر عوارض جانبی قرار داده و باعث کاهش باروری می شود.

موارد منع مصرف دارو، عبارتند از:

• بارداری
• مشکلات کبدی
• آلرژی به دارو
• آندومتریوز یا فیبروم های رحمی
• کیست های تخمدان (به جز مواردی که به سندرم تخمدان پل کیستیک مربوط می شود).
• خونریزی غیرطبیعی از واژن در صورت وجود خونریزی غیرطبیعی از واژن، بیمار باید به دقت ارزیابی شود تا از عدم وجود ضایعات نئوپلاستی اطمینان حاصل شود).

برای بارداری چه هنگام باید رابطه جنسی داشت؟

رابطه جنسی در روزهای نزدیک به تخمک گذاری می تواند احتمال بارداری را تا حد زیادی افزایش دهد.

در صورت مصرف کلومید باید برای باردار شدن رابطه جنسی بیشتری داشته باشید. بهتر است رابطه جنسی قبل از تخمک گذاری انجام شود. اغلب زنان 7 تا 10 روز پس از مصرف آخرین قرص کلومید تخمک گذاری می کنند. بنابراین به احتمال زیاد تخمک گذاری  شما بین روزهای 14 تا 19 چرخه قائدگی رخ می دهد. از آنجایی که بارورترین زمان دو یا سه روز قبل از تخمک گذاری است، بهتر است از روز 11 تا روز 21 رابطه جنسی داشته باشید.

همچنین می توانید با استفاده از کیت های پیش بینی تخمک گذاری، اندازه گیری دمای بدن و دقت به وضعیت فیزیکی و تغییرات هورمونی که هر ماه در بدن شما رخ می دهد زمان دقیق تخمک گذاری خود را مشخص کنید. هر زمان که آزمایش نشان داد شما در محدوده زمانی تخمک گذاری قرار دارید آن روز و چند روز آینده رابطه جنسی داشته باشید.

اگر در طول دوره مصرف کلومید تزریق hCG داشته باشید، پزشک به شما دستور می دهد که در روز تزریق و دو روز بعد از آن مقاربت داشته باشید. به عنوان مثال، اگر روز دوشنبه تزریق کرده اید، باید دوشنبه، سه شنبه و چهارشنبه مقاربت داشته باشید.

عوارض جانبی مصرف کلومید چیست؟

عوارض جانبی کلومید نسبت به سایر داروهای باروری چندان شدید نبوده و معمولا خفیف است. در بیشتر موراد پس از قطع مصرف دارو عوارض جانبی نیز برطرف می شوند. عوارض جانبی مصرف کلومید عبارتند از:

• نفخ
• سردرد
• لکه بینی
• درد شکم
• گرگرفتگی
• اختلالات بینایی
• حساسیت پستان ها
• حالت تهوع و استفراغ
• اضطراب و بی خوابی
• نوسانات خلقی و خستگی
• بزرگ و حساس شدن تخمدان ها
• خشکی واژن و ضخیم شدن مخاط دهانه رحم

بزرگ شدن غیر طبیعی تخمدان ها یکی از شایع ترین عوارض مصرف کلومید است. برای به حداقل رساندن خطر بزرگ شدن غیرطبیعی تخمدان ها پزشک معمولا کمترین دوز دارو را تجویز می کند. بیمار پس از مصرف قرص های 50 میلی گرمی کلومید، باید هر گونه درد شکم یا لگن و افزایش وزن را به پزشک اطلاع دهد تا از نظر وجود کیست تخمدان معاینه شود. بزرگ شدن حداکثر تخمدان ممکن است تا چند روز پس از قطع مصرف قرص های 50 میلی گرم کلومید رخ دهد. بزرگ شدن تخمدان ها معمولاً طی چند روز یا چند هفته پس از قطع درمان خود به خود برگشت می یابد. احتمال بارداری خارج رحمی در زنانی که پس از درمان با قرص کلومید 50 میلی گرم باردار می شوند، افزایش می یابد. در بیماران مبتلا به فیبروم رحم باید احتیاط کرد، زیرا احتمال بزرگ شدن بیشتر فیبروم ها وجود دارد.

مخاط دهانه رحم نقش بسیار مهمی در لقاح دارد. یکی دیگر از عوارض جانبی کلومید این است که باعث ایجاد تغییراتی در کیفیت مخاط دهانه رحم می شود. در نتیجه اسپرم نمی تواند به راحتی وارد دهانه رحم شود و این امر لقاح را مشکل تر می کند.

احتمال بارداری دوقلویی در مصرف کلومید

اولین عارضه جانبی مصرف کلومید احتمال دو یا چند قلوزایی است که به دلیل تحریک بیش از حد تخمدان رخ می دهد. بارداری های دوقلویی یا بالاتر خطرات بسیاری برای مادر و جنین دارد. مصرف کلومید احتمال دوقلوزایی را 10 درصد افزایش می دهد.  بارداری سه قلو یا چهار قلویی در کلومید نادر است و در کمتر از 1٪ موارد اتفاق می افتد. متخصص باروری معمولا با تجویز دوز مناسب خطر بارداری چند قلویی را به حداقل می رساند. محدود کردن تعداد نوزادان در هر بارداری باعث حفظ سلامت مادر و جنین می شود.

نوسانات خلقی

کلومید باعث عدم تعادل در هورمون های شما می شود و هورمون ها نیز در سلامت عاطفی شما نقش خیلی مهمی دارند. بررسی ها نشان می دهند که بین 40 تا 45 درصد از زنان با مصرف کلومید دچار تغییرات خلقی می شوند. اضطراب، افسردگی و بی خوابی از عوارض جانبی مصرف داروی کلومید می باشند.

میزان موفقیت در درمان کلومید چقدر است؟

مصرف کلومید در 80٪ زنان باعث شروع مجدد تخمک گذاری می شود. اما تخمک گذاری تضمین کننده بارداری نیست. با وجودیکه کلومید به بسیاری از خانم ها کمک می کند تا تخمک گذاری کنند، اما بدیهی است که همیشه موفقیت آمیز نیست. اگر مصرف کلومید منجر به تخمک گذاری نشود اصطلاحا می گوییم زن در برابر کلومید مقاوم است. در این موقعیت کلومید تخمک گذاری را شروع می کند اما منجر به بارداری نمی شود. حدود 40 تا 45 درصد از زنانی که از کلومید استفاده می کنند طی شش چرخه مصرف دارو باردار می شوند.

اگر مصرف کلومید موثر واقع نشود نیازی نیست که سریعاً به سراغ درمانهای پیچیده بروید. پزشک ممکن است داروی دیابت متفورمین را که در کنار کلومید مصرف می شود، برای شما تجویز کند.

برخی دیگر از پزشکان مصرف داروی لتروزول را تجویز می کنند. لتروزول یک داروی درمان سرطان است که برای ناباروری های بدون توجیه استفاده می شود. مصرف این دارو  به زنانی که مقاوم به کلومید هستند، در تخمک گذاری کمک می کند. کلومید و لتروزول در درمان ناباروری های ناشی از عدم تخمک گذاری به یک میزان موثرند. پزشک با توجه به تحمل بیمار، هزینه و عوارض دارویی یکی از این داروها برای درمان انتخاب می کند.

مصرف کلومید در زنانی که نارسایی اولیه تخمدان یا یائسگی زودرس دارند و همچنین زنانی که به دلیل لاغری مفرط  یا آمنوره ناشی از اختلال عملکرد هیپوتالاموس فاقد تخمک گذاری هستند تاثیری در شروع تخمک گذاری ندارد. این زنان اغلب به درمان های پیچیده ناباروری نیاز دارند.

چه مدت باید کلومید مصرف شود؟

مدت مصرف کلومید فقط باید با تجویز متخصص باشد. از کلومید نباید به مدت زیاد استفاده شود. یکی از دلایل آن افزایش خطر سرطان تخمدان است.

ناباروری خود یکی از عامل اصلی خطر سرطان است. بیشتر مطالعات خود ناباروری و نه استفاده از کلومید را با خطر بالای سرطان مرتبط می دانند. به این معنا که اگر کلومید به شما کمک می کند باردار شوید، فقط باردار شدن و بچه دار شدن است که خطر ابتلا به سرطان را در شما کاهش می دهد.

به نظر می رسد بیشترین عوارض جانبی مربوط به دوز دارو و دوره طولانی درمان باشد. بررسی ها نشان می دهد که اگر برای مدت طولانی تحت درمان با کلومید قرار بگیرید، حتی در صورت باردار شدن در مقایسه با زنان نابارور خطر ابتلا به سرطان رحم در شما افزایش می یابد. مصرف دارو در دوز توصیه شده، عوارض جانبی خفیفی دارد و به ندرت می تواند در روند درمان اختلال ایجاد کند.

اگرچه تحقیقات نشان می دهد که ناباروری به خودی خود دلیل افزایش احتمال سرطان  تخمدان است، اما اکثر پزشکان برای اطمینان بیشتر درمان با کلومید را به 12 ماه محدود می کنند. برخی دیگر از پزشکان ترجیح می دهند بسیار محتاط تر باشند و محدود شدن درمان به یک دوره شش ماهه را ترجیح می دهند.

منابع:

https://www.verywellfamily.com/clomid-treatment-101-1960183

https://www.freedomfertility.com/blog/9-things-you-should-know-about-clomid