سنگ کلیه (لیتیاز کلیوی، نفرولیتاسیس)، رسوبات سختی از مواد معدنی و نمکی است که در کلیه ها تشکیل می شود و در صورتی که سنگ کلیه در مجاری ادراری قرار بگیرند، با عفونت ادراری همراه هستند یا عوارض ایجاد می کنند، که ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد.
از هر ده نفر یک نفر در طول عمر خود مبتلا به سنگ کلیه خواهد شد. علاوه بر آن بررسی ها نشان می دهند که میزان شیوع سنگ کلیه در سراسر کشور رو به افزایش است و متاسفانه مردم بعد از تجربه اولین سنگ کلیه خود، دستورات و راهکارهای پیشگیری از ابتلا به سنگ های بعدی را رعایت نمی کنند. به نظر می رسد حدود 15٪ بیماران سنگ کلیه مصرف داروهای تجویز شده و 41٪ از توصیه های تغذیه ای که باعث تکرار مجدد سنگ ها می شوند پیروی نمی کنند. این در حالی است که بدون مصرف داروهای مناسب و تنظیم و تغییر رژیم غذایی، سنگ ها دوباره تشکیل می شوند و بازگشت مجدد سنگ کلیه نیز می تواند منجر به بروز بقیه بیماری ها و اختلالات کلیوی شود. حتی داشتن یک سنگ شانس ابتلا به سنگ ها دیگر را به شدت افزایش می دهد.
علت سنگ کلیه
این بیماری معمولاً هیچ دلیل قطعی و منفردی ندارد، اگر چه چندین عامل ممکن است خطر ابتلا به این نوع بیماری را افزایش دهند. غالباً، هنگامی که ادرار غلیظ می شود، سنگ تشکیل شده و باعث می شود مواد معدنی به شکل بلور در بیایند و به هم بچسبند.
این بیماری هنگامی ایجاد می شود که ادرار شما حاوی مواد کریستالی زیادی مانند کلسیم، اگزالات و اسید اوریک باشد. در عین حال، ادرار شما ممکن است فاقد موادی باشد که از جمع شدن کریستال ها جلوگیری می کند و محیطی ایده آل برای تشکیل سنگ کلیه ایجاد می کند.
مطالعه بیشتر: درد کلیه و شایع ترین علل آن
عوامل خطر سنگ کلیه
بزرگ ترین عامل خطر برای این نوع بیماری، آن است که کلیه های فرد قادر به تولید 1 لیتر ادرار در روز نباشد. به همین دلیل است که سنگ کلیه در نوزادان نارس که مشکلات کلیوی دارند، شیوع بیشتری دارند. با این حال، این نوع بیماری به احتمال زیاد در بین افراد 20 تا 50 سال مشاهده می شود. در ایالات متحده، افراد سفید پوست بیشتر از افراد سیاه پوست به این بیماری مبتلا هستند. بر اساس آمار انستیتوی ملی دیابت و گوارش و بیماری های کلیوی (NIDDK)، مردان بیشتری نسبت به زنان دچار سنگ کلیه می شوند.
سنگ همیشه در کلیه نمی ماند، بعضی اوقات آن ها از کلیه به مجرای ادرار منتقل می شوند. مجرای ادرار کوچک و ظریف است و ممکن است سنگ ها خیلی بزرگ باشند از مجرای ادرار به مثانه عبور کند. عبور سنگ در مجرای ادرار می تواند باعث اسپاسم و سوزش حالب (لوله ای که کلیه را به مثانه وصل می کند) شود که در این صورت ممکن است خون در ادرار ظاهر شود. بعضی اوقات سنگ ها جریان ادرار را مسدود می کنند. به این حالت انسداد ادراری گفته می شود. انسداد ادراری می تواند منجر به عفونت و آسیب کلیه شود.
در صورت لزوم همین الان با متخصص کلیه آنلاین در پزشکت تلفنی و فوری مشورت کنید.
انواع سنگ کلیه
دانستن نوع سنگ کلیه به تعیین علت کمک می کند و ممکن است سرنخ هایی در مورد چگونگی کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه مشخص شود.
انواع سنگ کلیه شامل موارد زیر است:
سنگ کلیه کلسیمی
بیشتر سنگ های کلیه، سنگ های کلسیمی هستند، معمولاً به شکل اگزالات کلسیم می باشند. اگزالات ماده ای طبیعی است که در مواد غذایی موجود است و روزانه توسط کبد نیز ساخته می شوند. برخی از میوه ها و سبزیجات و همچنین آجیل و شکلات دارای محتوای اگزالات بیشتری می باشند. عوامل غذایی، دوز بالای ویتامین D، جراحی بای پس روده (حذف و ترمیم قسمتی از روده) و اتصال و چندین اختلال متابولیک می توانند غلظت کلسیم یا اگزالات در ادرار را افزایش دهند. سنگ های کلسیمی ممکن است به شکل کلسیم فسفات نیز ایجاد شوند. این نوع سنگ در شرایط متابولیکی مانند اسیدوز توبولی ( لوله ای) کلیه شایع تر است. همچنین ممکن است با سردردهای میگرنی خاصی یا مصرف برخی از داروهای ضد تشنج همراه باشد.
مطالعه بیشتر: علت کوچک شدن کلیه چیست؟
سنگ کلیه استروویت Struvite
سنگ های استروویت در پاسخ به عفونت مانند عفونت ادراری تشکیل می شوند. این سنگ ها می توانند به سرعت رشد کنند و کاملاً بزرگ شوند، گاهی اوقات علائم یا هشدار کمی دارند.
این نوع سنگ بیشتر در خانم های مبتلا به عفونت ادراری (UTI) مشاهده می شود. این سنگ ها می توانند بزرگ باشند و باعث انسداد ادرار شوند. درمان عفونت زمینه ای می تواند از بروز سنگ های استروویت جلوگیری کند.
سنگ کلیه اسید اوریک
سنگ های اسید اوریک در افرادی که مایعات به اندازه کافی نمی نوشند یا مایعات زیادی از دست می دهند، و افرادی که رژیم با پروتئین بالا می خورند و افرادی که نقرس دارند، یا افرادی که تحت شیمی درمانی قرار می گیرند تشکیل شود. برخی عوامل ژنتیکی همچنین ممکن است خطر ابتلا به سنگ های اسید اوریک را افزایش دهند. این نوع سنگ کلیه در مردان بیشتر از خانم ها است. این نوع سنگ هنگامی ایجاد می شود که ادرار خیلی اسیدی باشد. یک رژیم غذایی سرشار از پورین می تواند سطح اسید ادرار را افزایش دهد. پورین ماده ای بی رنگ در پروتئین های حیوانی، مانند ماهی، صدف و گوشت است.
مطالعه بیشتر: چگونه اسید اوریک بدن را کاهش دهیم؟
سنگ کلیه کیستین
این سنگ ها در افراد دارای اختلال ارثی تشکیل می شود و باعث می شود کلیه ها مقدار زیادی از اسیدهای آمینه خاص (سیستین وریا) دفع شوند. سنگ های کیستین نادر هستند. آنها در مردان و خانم هایی که مبتلا به اختلال ژنتیکی سیستین وریا هستند، رخ می دهند. با این نوع سنگ، سیستین اسیدی که به طور طبیعی در بدن ایجاد می شود از کلیه ها به ادرار نشت می کند.
مطالعه بیشتر: شایع ترین علل برگشت ادرار به کلیه
علائم سنگ کلیه
سنگ کلیه تا زمانی که درون کلیه شما حرکت نکند یا به مجرای کلیه منتقل نشود ممکن است، علایمی نداشته باشد. (لوله اتصال دهنده کلیه و مثانه ). در صورت هر گونه تحرک سنگ کلیه، ممکن است این علایم ایجاد شوند:
- درد شدید در پهلو و پشت، زیر دنده ها
- کشیده شدن درد به قسمت تحتانی شکم و کشاله ران (بیشتر در مردان دیده می شود)
- درد هنگام ادرار
- ادرار صورتی، قرمز یا قهوه ای
- ادرار ابری یا کدر
- تهوع و استفراغ
- نیاز مداوم به ادرار کردن
- تب و لرز در صورت وجود عفونت
- کاهش مقدار ادرار
- احساس فشار برای ادرار
با حرکت سنگ در مجاری ادراری شما، ممکن است درد از نظر مکان یا شدت آن تغییر کند.
اگر علائم سنگ کلیه را تجربه می‌کنید، بهتر است از یک متخصص آنلاین کلیه و مجاری ادرار کمک بگیرید.
مطالعه بیشتر: فرق آپاندیسیت با سنگ کلیه
عوامل خطر سنگ کلیه
عواملی که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد عبارتند از:
تاریخچه خانوادگی یا شخصی
اگر شخصی در خانواده شما دارای سنگ کلیه باشد و اگر قبلاً یک یا چند سنگ کلیه داشته اید، در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستید.
کم آبی
نوشیدن آب کافی هر روز می تواند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد. افرادی که در آب و هوای گرم زندگی می کنند و افرادی که زیاد عرق می کنند ممکن است بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به این نوع بیماری قرار گیرند.
رژیم های خاصی
خوردن رژیم غذایی با پروتئین، سدیم (نمک) و قند زیاد ممکن است خطر ابتلا به برخی از انواع سنگ کلیه را افزایش دهد.
چاقی
شاخص توده بدنی بالا (BMI)، اندازه زیاد کمر و افزایش وزن با افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه مرتبط است.
بیماری های گوارشی و جراحی
جراحی بای پس معده (حذف و ترمیم قسمتی از معده)، بیماری التهابی روده یا اسهال مزمن می تواند باعث تغییر در روند هضم شود که بر جذب کلسیم و آب تأثیر می گذارد و سطح مواد سازنده سنگ کلیه در ادرار را افزایش دهد.
سایر شرایط پزشکی
بیماری ها و شرایطی که ممکن است خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهد شامل اسیدوز توبولار کلیوی، سیستین وریا (وجود سیستین که نوعی اسید آمینه در ادرار می باشد)، هایپر پاراتیروئیدیسم (پرکاری هورمون پارا تیروئید)، مصرف داروهای خاص و برخی عفونت های دستگاه ادراری می باشد.
مطالعه بیشتر: تست عملکرد کلیه
تشخیص سنگ کلیه
تشخیص این بیماری به ارزیابی کامل تاریخچه سلامت و معاینه فیزیکی نیاز دارد. تست های دیگر شامل:
- آزمایش خون برای اندازه گیری کلسیم، فسفر، اسید اوریک و الکترولیت ها
- اندازه گیری نیتروژن اوره خون (BUN) و کراتینین برای ارزیابی عملکرد کلیه ها
- آزمایش ادرار برای بررسی وجود کریستال ها، باکتری ها، خون و گلبول های سفید خون
- بررسی سنگ های دفع شده برای تعیین نوع آن ها
پیشگیری سنگ کلیه
زیاد آب بنوشید.
نوشیدن آب زیاد بهترین روش برای جلوگیری از سنگ کلیه است. اگر به اندازه کافی بنوشید، میزان ادرار شما زیاد خواهد شد. بازده ادرار کم به این معنی است که ادرار غلیظ تر است و احتمالاً ترکیبات ادرار که باعث سنگ می شود، کمتر حل می گردد.
مصرف لیموناد و آب پرتقال نیز گزینه های خوبی هستند. هر دو حاوی سیترات هستند که ممکن است از تشکیل سنگ جلوگیری کنند.
سعی کنید روزانه حدود هشت لیوان مایعات بنوشید، که باعث شود، دو لیتر ادرار را دفع کنید. اگر زیاد ورزش یا عرق می کنید، یا سابقه سنگ کیستین دارید، به مایعات اضافه تری نیاز دارید.
می توانید با دیدن رنگ ادرار خود میزان آب مصرفی خود را تنظیم کنید. را کم یا زیاد کنید، رنگ ادرار باید روشن یا زرد کم رنگ باشد. اگر تیره بود، باید آب بیشتری بنوشید.
غذاهای غنی از کلسیم بخورید.
متداول ترین نوع سنگ کلیه سنگ اگزالات کلسیم است و بسیاری از افراد را به این باور می اندازد که باید از خوردن کلسیم خودداری کنند. برعکس درست است رژیم های غذایی کم کلسیم ممکن است خطر سنگ کلیه و خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهند.
با این حال، مکمل های کلسیم ممکن است خطر سنگ را افزایش دهد. مصرف مکمل های کلسیم همراه با غذا ممکن است به کاهش خطر آن کمک کند.
شیر کم چرب، پنیر کم چرب و ماست کم چرب همه گزینه های غذایی مناسب با کلسیم هستند.
مطالعه بیشتر: درمان های خانگی سنگ کلیه
مصرف مرکبات خود را افزایش دهید.
مرکبات و آب آنها به دلیل وجود سیترات طبیعی در کاهش و جلوگیری از تشکیل سنگ ها کمک می کند. منابع خوب مرکبات شامل لیمو و پرتقال است. سنگ های مزمن کلیه اغلب با سیترات پتاسیم درمان می شوند، اما بررسی ها نشان داده اند لیموناد و سایر میوه ها و آب میوه های حاوی مرکبات طبیعی همان مزایای درمان با سیترات پتاسیم را در پیشگیری از سنگ کلیه دارند. اما مراقب وضعیت قند خود باشید، زیرا این امر می تواند خطر سنگ کلیه را افزایش دهد. در عوض، لیموناد فاقد شکر را خریداری کنید، یا با مخلوط لیموترش یا آب لیمو با آب و استفاده از یک جایگزین قند، خودتان لیموناد تهیه کنید. لیموناد و آب پرتقال نیز گزینه های خوبی هستند. هر دو حاوی سیترات می باشند که ممکن است از تشکیل سنگ کلیه جلوگیری کنند.
نوشابه نخورید.
از مصرف نوشیدنی های کولا خودداری کنید. کولا از نظر فسفات سرشار از مواد شیمیایی دیگر است که می تواند باعث ایجاد سنگ کلیه شود.
میزان مصرف قند اضافه شده را کاهش دهید.
قندهای اضافه شده، قند و شربت هایی هستند که به غذاها و نوشیدنی های فرآوری شده اضافه می شوند. ساکارز و فروکتوز اضافه شده ممکن است خطر سنگ کلیه را افزایش دهد. به مقدار قندی که می خورید، در غذاهای فرآوری شده مانند کیک، میوه، نوشابه و آب میوه ها توجه داشته باشید.
نامهای دیگر شکر اضافه شده رایج عبارتند از:
- عسل
- شهد آگاو
- شربت ذرت
- شکر نیشکر
- فروکتوز تبلور یافته
- شربت برنج قهوه ای
همین الان با متخصص تغذیه آنلاین درباره رژیم غذایی خود در سنگ کلیه تلفنی مشورت کنید.
نمک کمتری بخورید.
رژیم غذایی با نمک بالا خطر ابتلا به سنگ کلیه کلسیمی را افزایش می دهد.
طبق گفته بنیاد مراقبت ارولوژی، نمک زیاد در ادرار مانع از جذب مجدد کلسیم از ادرار به خون می شود. این باعث بالا رفتن کلسیم ادرار می شود که ممکن است منجر به این نوع بیماری شود. خوردن نمک کمتر به پایین نگه داشتن سطح کلسیم ادرار کمک می کند. هرچه کلسیم ادرار کمتر باشد، خطر ابتلا به این بیماری کمتر است.
برای کاهش مصرف سدیم، برچسب های مواد غذایی را با دقت بخوانید. غذاهایی که به دلیل داشتن سدیم زیاد بدنام هستند شامل موارد زیر است:
- غذاهای فرآوری شده مانند چیپس و کراکر
- سوپ های کنسرو شده
- سبزیجات کنسروشده
- گوشت قرمز
- چاشنی ها
- غذاهایی که حاوی بی کربنات سدیم (جوش شیرین)
برای طعم دادن غذاها بدون استفاده از نمک، گیاهان تازه یا مخلوط چاشنی گیاهی بدون نمک را امتحان کنید.
غذاهای پر اگزالات، کمتر بخورید.
برخی از سنگهای کلیه از اگزالات ساخته شده است، یک ترکیب طبیعی است که در غذاهایی وجود دارد که با کلسیم موجود در ادرار متصل می شوند تا سنگ کلیه را تشکیل دهند. محدود کردن غذاهای سرشار از اگزالات ممکن است به جلوگیری از شکل گیری سنگ کمک کند.
غذاهای پر اگزالات:
- اسفناج
- شکلات
- سیب زمینی های شیرین
- قهوه
- چغندر
- بادام زمینی
- ریواس
- محصولات سویا
- سبوس گندم
قبل از رسیدن به کلیه ها، اگزالات و کلسیم در دستگاه گوارش به یکدیگر متصل می شوند، بنابراین اگر همزمان غذای پر اگزالات و غذاهای غنی از کلسیم بخورید، تشکیل سنگ ها دشوارتر است.
مطالعه بیشتر: راه های کاهش اگزالات در بدن
پروتئین حیوانی کمتری بخورید.
غذاهای سرشار از پروتئین حیوانی اسیدی هستند و ممکن است اسید ادرار را افزایش دهند. اسید ادرار بالا ممکن است باعث ایجاد اسید اوریک و سنگ کلیه اگزالات کلسیم شود. بر همین اساس بهتر است مصرف پروتئین حیوانی خود را کاهش دهید، از جمله:
- مرغ
- ماهی
- گوشت گاو
از مصرف مکمل های ویتامین C خودداری کنید.
مکمل ویتامین C (اسید اسکوربیک) ممکن است باعث ایجاد این بیماری به خصوص در آقایان شود.
طبق یک مطالعه در سال 2013 منبع معتبر، در مردانی که مقدار زیادی مکمل ویتامین C مصرف کرده اند، خطر ایجاد این نوع بیماری دو برابر می باشد. محققان معتقد نیستند که ویتامین C موجود در مواد غذایی خطر مشابهی دارد.
داروهای گیاهی را امتحان کنید.
Chanca Piedra، که به عنوان “سنگ شکن” شناخته می شود، یک داروی پرطرفدار گیاهی برای سنگ کلیه است. تصور می شود این گیاه از شکل گیری سنگ های اگزالات کلسیم جلوگیری می کند. همچنین اعتقاد بر این است که اندازه سنگ های موجود را کاهش می دهد.
مشورت با پزشک
مصرف برخی از نسخه های خاص یا داروهای بدون نسخه می تواند منجر به این نوع بیماری شود.
برخی از این داروها عبارتند از:
- مواد ضد احتقان
- دیورتیک ها (ادارار آور)
- مهارکننده های آنزیم پروتئاز (تجزیه کننده پروتئین)
- ضد تشنج
- استروئیدها (کورتن ها)
- داروهای شیمی درمانی
- داروهایی که در درمان بیماریهای ادراری استفاده می شود.
هرچه این نوع داروها را بیشتر مصرف کنید، احتمال ابتلا به این نوع بیماری بیشتر است. نباید مصرف داروهای تجویز شده را بدون تایید پزشک خود متوقف کنید.
مطالعه بیشتر: آلوپورینول در کاهش نارسایی کلیه
درمان سنگ کلیه
اگر مستعد ابتلا به انواع خاصی از سنگ کلیه هستید، برخی از داروهای خاص می توانند به کنترل مقدار ماده موجود در ادرار کمک کنند. درمان این بیماری با توجه به نوع سنگ متفاوت است.
نوشیدن شش تا هشت لیوان آب در روز باعث افزایش جریان ادرار می شود. افرادی که کمبود آب بدن دارند یا حالت تهوع و استفراغ شدید دارند ممکن است به مایعات داخل وریدی نیاز داشته باشند.
گزینه های درمانی عبارتند از:
دارو: نوع داروی تجویز شده به نوع سنگ کلیه شما بستگی دارد، مثلا:
- در ابتلا به سنگ های کلسیم، مصرف دیورتیک تیازیدی یا فسفات می تواند مفید باشد.
- در صورت ابتلا به سنگ های سیستین، کاپوتن (کاپتوپریل) می تواند در کاهش سطح سیستین در ادرار موثر باشد.
- اگر به سنگ های اسید اوریک مبتلا هستید، آلوپورینول (Zyloprim) می تواند به کاهش اسید اوریک در خون یا ادرار کمک کند.
- در صورت ابتلا به سنگ های استروویت، ممکن است پزشک مصرف آنتی بیوتیک ها را در طولانی مدت تجویز کند که به کاهش میزان باکتری های موجود در ادرار کمک می کند.
لی توتریپسی: سنگ شکنی(لیتوتریپسی) موج شوک خارج از هسته از موج های صوتی برای شکسته شدن سنگ های بزرگ استفاده می کنند تا سنگ ها بتوانند راحت تر از مجرای ادرار به مثانه منتقل شوند. این روش می تواند ناراحت کننده باشد و ممکن است به بیهوشی سبک نیاز داشته باشد. این می تواند باعث کبودی در شکم و کمر و خونریزی در اطراف کلیه و اندام های مجاور شود.
جراحی تونل (نفرولیتوتومی جلدی): یک جراح سنگ را از طریق برش کوچک در قسمت پشت شما جدا می کند. فرد ممکن است در موارد زیر به این روش نیاز داشته باشد:
- وقتی که سنگ باعث انسداد و عفونت می شود یا به کلیه ها آسیب می رساند.
- زمانی که سنگ برای عبور بسیار بزرگ شده است
مجرای ادراری: هنگامی که یک سنگ در مجرای ادرار یا مثانه گیر کرده است، پزشک شما ممکن است برای از بین بردن آن از ابزاری به نام باز کننده مجرای ادراری استفاده کند.
یک سیم کوچک با دوربین متصل به مجرای ادرار وارد شده و به مثانه منتقل می شود. سپس پزشکتان از یک ابزار کوچک برای چسباندن سنگ و خارج کردن آن استفاده می کند. سپس سنگ برای تجزیه و تحلیل و تشخیص نهایی سنگ و تجوبز اقدامات پیشگیرانه توسط پزشک، به آزمایشگاه فرستاده می شود.
آخرین دیدگاه‌ها