تکرر ادرار اصطلاح پزشکی است که برای توصیف نیاز به بلند شدن مرتب در شب برای ادرار کردن استفاده می شود. این یک بیماری است که مردم معمولاً آن را به سن بالاتر نسبت می دهند، اما می تواند علت های دیگری هم داشته باشد. برخی از علت های تکرر ادرار خوش خیم هستند و با تغییر در سبک زندگی به راحتی برطرف می شوند. اما برخی دیگر می تواند مداوم و یا علائم یک بیماری جدی باشد.
تکرر ادرار مزمن می تواند به طور قابل توجهی بر روی رفاه و کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد و باعث کمبود خواب، خستگی روزانه، اختلال در تمرکز، افسردگی و کاهش بهره وری شود.
علل تکرر ادرار در شب
علت تکرر ادرار از انتخاب سبک زندگی تا شرایط پزشکی متفاوت است. تکرر ادرار بیشتر در میان افراد مسن دیده می شود، اما ممکن است در هر سنی رخ دهد.
فیزیولوژی
سن بالا یکی از شایع ترین علت های تکرر ادرار در شب است که اکثر موارد افراد بالای 60 سال را درگیر می کند. شاید علت های مختلفی برای این امر وجود داشته باشد، اما یکی از علت های اصلی آن بیماری است که به عنوان پلی اوریای شبانه (NP) شناخته می شود که مقدار زیادی ادرار در هنگام خواب تولید می شود.
شیوع پلی اوریای شبانه با بالاتر رفتن سن افزایش می یابد، به طوری که 77٪ از زنان سالمند و 93٪ مردان سالمند به این بیماری مبتلا می شوند. اندازه مثانه فرد نیز نقش زیادی در خطر تکرر ادرار دارد. این امر به ویژه در افراد جوان بیشتر دیده می شود، که در آنها حجم ادرار تولید شده در شب اغلب می تواند از ظرفیت اندام فراتر رود.
رژیم غذایی
نیاز به ادرار در شب ممکن است مربوط به رژیم غذایی باشد، که به طور مستقیم (با تحریک تولید ادرار) یا به طور غیر مستقیم (با فشرده سازی مثانه) تکرر ادرار را تحریک می کند. در میان برخی از علل شایع رژیم غذایی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- الکل و کافئین: هر دو خاصیت ادرارآوری دارند که تولید ادرار را تحریک می کنند.
- نمک غذایی: نمک زیاد (سدیم) می تواند باعث بروز تکرر ادرار در افراد مبتلا به چاقی یا عملکرد قلبی ضعیف شود. سدیم باعث افزایش احتباس مایعات شده که مایعات آن فقط در شب هنگام پر شدن مثانه ممکن است آزاد شود.
- هیدراتاسیون بیش از حد: نوشیدن بیش از حد آب قبل از خواب برای شروع بیدار شدن از خواب و ادرار کردن در اواسط شب کافی باشد.
- رژیم کم فیبر: یبوست مزمن نتیجه رایج رژیم کم فیبر در رژیم غذایی است. تجمع مدفوع در شب، می تواند باعث انقباض روده شود و فشار مستقیم روی مثانه وارد کند.
بارداری
تکرر ادرار می تواند در تمام مراحل بارداری رخ دهد اما اغلب به علت های بسیار متفاوت اتفاق میفتد. تکرر ادرار در دوران بارداری در شرایط زیر شایع است:
- بارداری زودرس: در اوایل بارداری، زنان اغلب احساس نیاز به ادرار در شب می کنند، زیرا افزایش سطح پروژسترون باعث نفخ و احتباس آب می شود. در بعضی موارد، تکرر ادرار ممکن است نشانه اولیه بارداری باشد.
- اواخر حاملگی: به خصوص در سه ماهه دوم و سوم بارداری، تکرار ادرار در خانم ها غیر معمول نیست زیرا رحم مثانه را فشرده می کند. در شب، موقعیت های خاص بدن می تواند فشرده سازی را تشدید کرده و باعث تکرر ادرار شود.
- پس از حاملگی: زنان گاهی اوقات پس از زایمان دچار افتادگی مثانه و اندام لگن می شوند که هر دو می توانند بر مجاری ادراری فشار وارد کنند.
تحقیقات نشان می دهد که در حدود 89٪ از زنان باردار در دوره ای از بارداری خود دچار تکرر ادرار می شوند.
داروها
تکرر ادرار شاید به علت داروهای مصرفی ایجاد شود. در برخی موارد، یک دارو ممکن است باعث آزاد شدن استیل کولین شود، ترکیبی که بر سیستم تأثیر می گذارد و می تواند انقباضات مثانه را تحریک کند.
در مواقع دیگر، ممکن است باعث آزاد شدن نوراپی نفرین شود، هورمونی که به هدایت شل شدن عضلات صاف، از جمله عضلات مثانه کمک می کند. سایر داروها به سادگی اثر ادرارآوری دارند.
برخی از داروهایی که معمولاً با تکرر ادرار همراه هستند، عبارتند از:
- لیتیوم
- دیلانتین (فنی توئین)
- لانوکسین (دیگوکسین)
- داروون (پروپوکسیفن)
- دکلومایسین (دمکلوسیکلین)
- پنتروکس (متوکسی فلوران)
- داروهای ادرار آور، مانند Lasix (فوروزمید)
استفاده بیش از حد از ویتامین D همچنین می تواند باعث ادرار شبانه شود. تمایل به ادرار کردن اغلب با اوج غلظت دارو در جریان خون همزمان است. تنظیم زمان دوز شاید به رفع تکرر ادرار در برخی افراد کمک کند. در برخی دیگر، ممکن است به جایگزینی دارو نیاز باشد.
شرایط حاد تکرر ادرار
انواع شرایط پزشکی می تواند باعث تکرر ادرار شود. علت های شایع تکرر ادرار عفونت ادراری (UTI) یا عفونت مثانه است. این عفونت ها باعث سوزش مکرر و ادرار فوری در طول شبانه روز می شوند. درمان نیاز به آنتی بیوتیک دارد.
تکرر ادرار ممکن است همزمان با یک بیماری حاد که شامل دستگاه ادراری است، رخ دهد. این بیماری های اورولوژی عبارتند از:
- سنگ مثانه
- سنگ کلیه
- پیلونفریت (عفونت کلیه)
- عفونت دستگاه ادراری (UTI)
- سیستیت بینابینی (عفونت مثانه)
در این شرایط، التهاب می تواند باعث فوریت ادرار شود (نیاز ناگهانی به ادرار به علت انقباضات دستگاه ادراری). تکرر ادرار غالباً ادرار در طول روز انتشار می یابد. هنگامی که علت التهاب درمان شد، تکرر ادرار تقریباً بطور کامل برطرف می شود.
تکرر ادرار همچنین در افراد مبتلا به نارسایی عضو مانند نارسایی قلب یا کبد شایع است .
شرایط مزمن تکرر ادرار
تکرر ادرار همچنین احتمالا نتیجه یک بیماری مزمن باشد و در نتیجه، ممکن است ادامه داشته باشد و رفع آن سخت تر است. برخی از علت های آن از نظر اورولوژیک است و برخی دیگر نیز نیستند. شایع ترین آنها عبارتند از:
- دیابت
- فشار خون
- آپنه خواب
- سرطان مثانه
- مولتیپل اسکلروزیس (ام اس)
- مثانه بیش فعال (OAB)
- بیماری پارکینسون (PD)
- نارسایی مزمن قلب (CHF)
- هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH)
تکرر ادرار شاید با کاهش برون ده قلب و افزایش احتباس مایعات همراه باشد، مانند این که نارسایی مزمن قلب اتفاق میفتد. فشار خون بالا و آپنه خواب می توانند به قلب فشار وارد کنند و باعث ترشح ترکیبی به نام پپتید ناتریورتیک دهلیزی (ANP) شوند که باعث آزاد شدن سدیم و آب می شود.
سایر شرایط با فشرده سازی مثانه (BPH)، کاهش ظرفیت مثانه (سرطان مثانه) و یا تحریک بیش از حد مثانه باعث تکرر ادرار می شوند. افزایش سطح قند خون نیز باعث تولید ادرار در شب می شود.
چگونه علت تکرر ادرار تشخیص داده می شود؟
تشخیص علت تکرر ادرار می تواند دشوار باشد. پزشک باید سوالات مختلفی را بپرسد. نگه داشتن یک دفترچه یادداشت برای چند روز برای ثبت آنچه می نوشید و مقدار آن، همراه با تعداد دفعات نیاز به دفع ادرار می تواند مفید باشد.
سوالاتی که ممکن است پزشک از فرد بپرسد عبارتند از:
- آیا علائم دیگری دارید؟
- چه داروهایی مصرف می کنید؟
- تکرر ادرار از چه زمانی آغاز شد؟
- چه عواملی مشکل شما را بدتر می کند؟
- چند بار در شب مجبور به ادرار کردن هستید؟
- آیا نسبت به قبل ادرار کمتری تولید می کنید؟
- آیا سابقه خانوادگی مشکلات مثانه یا دیابت دارید؟
همچنین ممکن است آزمایشاتی از قبیل موارد زیر را برای تشخیص بهتر تجویز کند:
- کشت ادرار
- آزمایش ادرار
- تست کمبود مایعات
- آزمایش قند خون برای بررسی دیابت
- آزمایشات اورولوژی، مانند سیستوسکوپی
- آزمایش خون دیگر برای شمارش خون و شیمی خون
- آزمایش های تصویربرداری، مانند سونوگرافی یا سی تی اسکن
تکرر ادرار چگونه درمان می شود؟
اگر تکرر ادرار به علت دارویی باشد، ممکن است مصرف دارو در روز از بروز تکرر ادرار جلوگیری کند.
درمان تکرر ادرار گاهی می تواند شامل دارو باشد، مانند:
- داروهای آنتی کولینرژیک، که به کاهش علائم مثانه بیش فعال کمک می کند.
- دسموپرسین، که باعث می شود کلیه ها در شب ادرار کمتری تولید کنند.
تکرر ادرار می تواند علامت یک بیماری جدی تر مانند دیابت یا عفونت ادراری باشد که در صورت عدم درمان شاید بدتر یا گسترش یابد. تکرر ادرار به علت یک بیماری زمینه ای معمولاً هنگامی که بیماری با موفقیت درمان شود متوقف می شود.
راه های پیشگیری از تکرر ادرار چیست؟
مراحلی وجود دارد که می توان برای کاهش تأثیر تکرر ادرار در زندگی انجام دهید.
کاهش مقدار نوشیدنی 2 تا 4 ساعت قبل از خواب می تواند مانع از ادرار شبانه شود. پرهیز از نوشیدنی هایی که حاوی الکل و کافئین هستند نیز ممکن است کمک کند، همچنین ادرار کردن قبل از خواب می تواند کمک کند. برخی از مواد غذایی احتمالا باعث تحریک کننده مثانه باشند، مانند شکلات، غذاهای پرادویه، غذاهای اسیدی و شیرین کننده های مصنوعی. تمرینات کگل یا تمرینات دیافراگم لگنی و فیزیوتراپی کف لگن می تواند به تقویت عضلات لگن و بهبود کنترل مثانه کمک کند.
به عواملی که علائم شما را بدتر می کند توجه زیادی داشته باشید تا بتوانید بر اساس آن عادت های خود را اصلاح کنید. برخی از افراد یادداشت برداری از آنچه می نوشند و چه زمانی مفید می دانند.
سخن آخر
تکرر ادرار یا پلی اوریای شبانه اصطلاح پزشکی برای ادرار زیاد در شب است. در طول زمان خواب، بدن ادرار کمتری تولید می کند که غلظت بیشتری دارد. این بدان معناست که اکثر افراد برای ادرار در طول شب نیازی به بیدار شدن ندارند و می توانند 6 تا 8 ساعت بدون وقفه بخوابند. اگر فردی برای ادرار در شب باید دو بار یا بیشتر بیدار شود، ممکن است دچار تکرر ادرار شده باشد. تکرر ادرار علاوه بر اختلال در خواب، می تواند نشانه ای از یک بیماری زمینه ای باشد.
از آنجا که تکرر ادرار بر چرخه خواب تأثیر می گذارد، در صورت عدم درمان می تواند منجر به کمبود خواب، خستگی، خواب آلودگی و تغییرات خلقی شود. با پزشک صحبت کنید تا درباره تغییر سبک زندگی و گزینه های درمانی راهنمایی و کمک کند.
آخرین دیدگاه‌ها