انواع بسیاری از سرطان خون یا لوسمی وجود دارد. برخی از انواع سرطان خون در کودکان شایع تر هستند. اشکال دیگر سرطان خون بیشتر در بزرگسالان مشاهده می شود. لوسمی سرطان بافت های خون ساز بدن از جمله مغز استخوان و سیستم لنفاوی است. لوسمی معمولاً شامل گلبول های سفید خون می شود. گلبول های سفید مبارزان قوی عفونت در بدن هستند. گلبول های سفید به طور طبیعی در بدن فرد سالم رشد می کنند و تقسیم می شوند و بدن به آن ها نیاز دارد. اما در مبتلایان به لوسمی، مغز استخوان باعث ایجاد گلبول های سفید غیر طبیعی می شود، که عملکرد مناسبی ندارند.
بسته به نوع لوسمی و سایر عوامل، درمان سرطان خون می تواند پیچیده باشد. اما راهکار ها و منابعی وجود دارند که می توانند به موفقیت در درمان کمک کنند.
دانشمندان دلایل دقیق لوسمی را درک نکرده اند. به نظر می رسد از ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در بروزاین بیمار دخالت دارند.
عوامل خطر لوسمی
عواملی که می توانند خطر ابتلا به برخی انواع سرطان خون را افزایش دهند، عبارتند از:
سیگار کشیدن. سیگار کشیدن خطر ابتلا به لوسمی میلوژن حاد را افزایش می دهد.
سابقه خانوادگی سرطان خون. اگر اعضای خانواده شما به سرطان خون مبتلا شده اند، ممکن است خطر ابتلا شما به این بیماری بیشتر شود.
سابقه درمان های سرطان. افرادی که انواع خاصی از شیمی درمانی و پرتودرمانی برای سایر سرطان ها را داشته اند، در معرض خطر ابتلا به انواع خاصی از لوسمی قرار دارند.
اختلالات ژنتیکی. به نظر می رسد ناهنجاری های ژنتیکی در ایجاد سرطان خون نقش دارند. برخی از اختلالات ژنتیکی مانند سندرم داون با افزایش خطر ابتلا به سرطان خون همراه می باشد.
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص. قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی مانند بنزن که در بنزین یافت می شود و در صنایع شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرد با افزایش خطر ابتلا به برخی از انواع لوسمی همراه است.
با این حال، بسیاری از افراد با عوامل خطر شناخته شده به لوسمی مبتلا نمی شوند و بسیاری از مبتلایان به سرطان خون هیچ یک از این عوامل خطر را ندارند.
علائم لوسمی
علائم لوسمی بسته به نوع آن، متفاوت است. علائم سرطان خون مشترک شامل موارد زیر است:
لخته شدن ضعیف خون. لوسمی باعث کبودی یا خون ریزی می شود و روی پوست بدن لکه های کوچک قرمز و بنفش رنگی ایجاد می کند. این علائم نشان می دهد که خون به درستی لخته نمی شود.
عفونت های مکرر. گلبول های سفید خون برای مقابله با عفونت بسیار مهم هستند. اگر گلبول های سفید به درستی کار نکنند، ممکن است فرد به عفونت های مکرر مبتلا شود. سیستم ایمنی بدن می تواند به سلول های بدن خود حمله کند.
کم خونی. اگر در بدن فرد تعداد گلبول های قرمز کاهش یابند، فرد ممکن است مبتلا به کم خونی شود. این افراد هموگلوبین کافی در خون خود ندارند. هموگلوبین آهن را به بدن منتقل می کند. کمبود آهن می تواند منجر به تنفس دشوار و کمرنگ شدن پوست شود.
علائم دیگری که ممکن است نشان دهنده لوسمی باشند، عبارتند از:
- تب یا لرز
- درد استخوان
- خون دماغ های مکرر
- خستگی مداوم، ضعف
- گره های لنفاوی متورم
- بزرگ شدن کبد یا طحال
- کاهش وزن بدون علت مشخص
- تعریق بیش از حد، به خصوص در شب
- لکه های قرمز ریز در پوست (petechiae)
در صورت بروز علائم مداوم که باعث نگرانی شما می شوند، به پزشک خود مراجعه کنید.
علائم لوسمی اغلب مبهم و خاص نیستند. ممکن است علائم ابتلا به سرطان خون در مراحل اولیه نادیده گرفته شوند زیرا شبیه علائم آنفولانزا و سایر بیماری های شایع می باشد. به ندرت لوسمی در طی آزمایش خون تشخیص داده می شود.
طبقه بندی لوسمی
پزشکان لوسمی را بر اساس سرعت پیشرفت آن و نوع سلول های درگیر شده طبقه بندی می کنند.
نوع اول طبقه بندی با سرعت پیشرفت لوسمی انجام می شود:
لوسمی حاد
- در لوسمی حاد، سلول های خونی نابالغ، غیر طبیعی می شوند.
- آن ها نمی توانند عملکردهای عادی خود شان را انجام دهند و به سرعت تکثیر می یابند، بنابراین بیماری شدیدتر می شود. لوسمی حاد به درمان تهاجمی و به موقع نیاز دارد.
لوسمی مزمن
انواع مختلفی از لوسمی مزمن وجود دارد. لوسمی مزمن شامل سلول های خونی بالغ تر است. این سلول های خونی با سرعت کمتری تکثیر می شوند می توانند برای مدت زمانی به طور طبیعی کار کنند. برخی از انواع سرطان خون مزمن در ابتدا بدون علائم اولیه ایجاد می شوند و می توانند سال ها بدون بروز علائم تشخیص داده نشوند.
نوع دوم طبقه بندی براساس نوع گلبول های سفید خونی است که تحت تأثیر قرار می گیرد.
لوسمی لنفوسیتی
این نوع سرطان خون روی سلول های لنفاوی (لنفوسیت ها) که بافت لنفاوی یا مایع لنفاوی را تشکیل می دهند، تأثیر می گذارد. بافت لنفاوی، سیستم ایمنی بدن را تشکیل می دهد.
لوسمی میلوژن
- این نوع سرطان خون سلول های میلوئیدی را تحت تأثیر قرار می دهد.
- سلول های میلوئیدی باعث تولید گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت می شوند.
انواع سرطان خون
انواع عمده سرطان خون عبارتند از:
لوسمی لنفوسیتی حاد. لوسمی لنفوسیتی حاد (ALL) شایع ترین نوع سرطان خون در کودکان است اما در بزرگسالان نیز رخ می دهد.
لوسمی حاد میلوژن (AML)
لوسمی حاد میلوژن AML نوعی سرطان خون است. در کودکان و بزرگسالان بروز می کند. اما شایع ترین نوع لوسمی حاد در بزرگسالان است.
لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL)
لوسمی لنفوسیتی مزمن CLL، شایع ترین لوسمی مزمن بزرگسالان می باشد و ممکن است فرد سال ها بدون نیاز به درمان، بیمار احساس خوبی داشته باشد.
لوسمی میلوژن مزمن (CML)
این نوع سرطان خون عمدتا بزرگسالان را تحت تأثیر قرار می دهد. فرد مبتلا به لوسمی میلوژن مزمن ممکن است ماه ها یا سال ها علائم کمی داشته و یا اصلا علائم خاصی بروز ندهد.
انواع دیگر
انواع دیگر سرطان خون، از جمله لوسمی سلول مویی، سندرم های میلوسیپلاسمی و اختلالات میلوپرولیفراتیو وجود دارند که به ندرت دیده می شوند.
تشخیص لوسمی
این احتمال وجود دارد پزشکان قبل از شروع علائم، لوسمی مزمن را در یک آزمایش خون معمولی تشخیص دهد. اگر این اتفاق بیفتد یا علائمی وجود داشته باشد که او به لوسمی مشکوک شود، ممکن است بیمار تحت معاینات تشخیصی زیر قرار بگیرد:
معاینه بدنی
پزشک علائم جسمی سرطان خون مانند پوست کمرنگ ناشی کم خونی، تورم غدد لنفاوی و بزرگ شدن کبد و طحال را در بیمار بررسی خواهد کرد.
آزمایش خون
با بررسی آزمایش خون، پزشک می تواند تشخیص دهد که آیا بیمار سطح غیر طبیعی گلبول های قرمز یا پلاکت ها را دارد یا ندارد. سطح غیر طبیعی گلبول های قرمز و پلاکت می تواند نشان دهنده لوسمی باشد.
آزمایش مغز استخوان
برای تشخیص بهتر احتمال دارد پزشک از مغز استخوان بیمار نمونه برداری کند. مغز استخوان با استفاده از یک سوزن بلند و نازک نمونه برداری می شود. نمونه برای یافتن سلول های لوسمی به آزمایشگاه فرستاده خواهد شد. آزمایش های تخصصی سلول های لوسمی می تواند برای تعیین گزینه های درمانی به پزشک کمک کنند.
پیش آگهی لوسمی
پیش آگهی افراد مبتلا به سرطان خون بستگی به نوع بیماری آن ها دارد. پیشرفت در روند های درمانی به این معنی است که مبتلایان به لوسمی می توانند از طریق درمان به بهبودی کامل دست یابند. بهبودی به این معنی است که دیگر هیچ نشانه ای از وجود سرطان وجود ندارد. در سال 1975 شانس زنده ماندن به مدت 5 سال یا بیشتر پس از تشخیص لوسمی، 4/33 درصد بود. تا سال 2011، این رقم به 66.8 درصد رسیده است. هنگامی که یک فرد به بهبودی کامل رسید، باز هم به پیگیری های بیشتر در طول زمان نیاز دارد و بهتر است آزمایش خون و مغز استخوان را انجام دهد. برای اطمینان از بازگشت سرطان، پزشکان باید این آزمایشات را تجویز کند.
در صورت عدم بازگشت لوسمی به مرور زمان، پزشک ممکن است تصمیم بگیرد که تعداد دفعات آزمایش را کاهش دهد.
درمان لوسمی
درمان سرطان خون به عوامل زیادی بستگی دارد. پزشک گزینه های درمانی لوسمی بیمار را بر اساس سن و وضعیت کلی او، نوع سرطان خون و میزان انتشار آن تعیین می کند.
درمان های متداول برای مبارزه با سرطان خون عبارتند از:
شیمی درمانی
- شیمی درمانی عمده ترین شکل درمان سرطان خون است.
- این روش درمانی از مواد شیمیایی بین بردن سلول های لوسمی استفاده می کند. بسته به نوع لوسمی بیمار ممکن است یک داروی یا ترکیبی از داروها را دریافت کند. این داروها هم می توانند به صورت خوراکی و هم تزریقی تجویز شوند.
بیولوژی درمانی
بیولوژی درمانی با استفاده از روش های درمانی به سیستم ایمنی بدن بیمار کمک می کند تا سلول های لوسمی را تشخیص دهد و آن ها را از بین ببرد.
درمان هدفمند
درمان هدفمند از داروهایی استفاده می کند که به آسیب پذیری های خاص سلول های سرطانی حمله می کنند.
پرتو درمانی
پرتودرمانی از پرتوهای ایکس یا سایر پرتوهای پر انرژی برای آسیب رساندن به سلول های لوسمی و متوقف کردن رشد آن ها استفاده می کند. در طول پرتودرمانی، بیمار روی یک میز دراز می کشد. در حالی که یک دستگاه بزرگ در اطراف او حرکت می کند اشعه را به نقاط دقیق بدن تابیده می شوند. از پرتودرمانی ممکن است برای تهیه پیوند سلول های بنیادی استفاده شود.
پیوند سلول های بنیادی
پیوند سلول های بنیادی روشی برای جایگزینی مغز استخوان بیمار با مغز استخوان سالم است. بیمار قبل از پیوند سلول های بنیادی، مقادیر زیادی شیمی درمانی یا پرتودرمانی دریافت می کند تا مغز استخوان خود بیمار از بین بردهشود. سپس تزریق سلول های بنیادی خون ساز که به بازسازی مغز استخوان کمک می کنند انجام می شود. بیمار ممکن است سلول های بنیادی را از یک اهدا کننده دریافت کند، یا در برخی موارد پزشک می تواند از سلولهای بنیادی خود بیمار استفاده کند. پیوند سلول های بنیادی بسیار شبیه پیوند مغز استخوان است.
آمادگی برای مراجعه به پزشک
اگر پزشک مشکوک به سرطان خون باشد، ممکن است بیمار را به پزشک متخصص در زمینه بیماری های خون و مغز استخوان ارجاع دهد. برای برای آمادگی بیشتر قبل از قرار ملاقات بهتر است علائمی را که تجربه کرده را بنویسد و لیستی از اطلاعات شخصی، از جمله فشارهای اساسی یا تغییرات اخیر زندگی خودش و نام تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل هایی مصرفی را یادداشت کند.
در مورد لوسمی، برخی از سؤالات اساسی که بیمار باید از پزشک خود بپرسد، عبارتند از:
- چه نوع لوسمی دارم؟
- به چه تست های نیاز دارم؟
- آیا لوسمی من به درمان فوری نیاز دارد؟
- گزینه های درمانی لوسمی برای من کدامند ؟
- آیا هر درمانی می تواند بیماری من را درمان کند؟
- عوارض جانبی احتمالی هر گزینه درمانی کدام است؟
- چگونه درمان بر زندگی روزمره من تأثیر خواهد گذاشت؟
- آیا می توانم به کار فعالیت روزمره خود ادامه دهم یا به مدرسه بروم؟
- من بیماری های جسمی و روانی دیگر را دارم. چگونه می توانم به بهترین وجه آن ها را با هم را مدیریت کنم؟
پزشک ممکن است سوالات زیر را از بیمار بپرسد:
- علائم شما چقدر شدید است؟
- از چه زمانی متوجه علائم خود شده اید؟
- آیا علائم شما مداوم بوده یا گاه به گاه بروز می کنند؟
- آیا تاکنون نتایج آزمایش خون غیر طبیعی داشته اید؟
- فکر می کنید چه عاملی باعث بهتر و یا بدتر شدن بیماری شما می شوند؟
آخرین دیدگاه‌ها