اسکن کلیه چیست؟

اسکن کلیه، روشی است که در آن از مواد رادیواکتیو هسته ای برای بررسی کلیه ها و ارزیابی عملکرد آنها استفاده می شود. اسکن کلیه همچنین، به عنوان تصویربرداری هسته ای از کلیه یا رنوگرام شناخته می شود. اشکال دیگر تصویربرداری از کلیه شامل سی تی اسکن، اشعه X، سونوگرافی و MRI است.

در طی این روش، یک تکنسین، یک ماده رادیواکتیو به نام رادیوایزوتوپ را به داخل رگ شما تزریق می کند. رادیوایزوتوپ پرتوهای گاما ساطع می کند. یک دوربین گاما یا اسکنر می تواند اشعه گاما را از خارج بدن، تشخیص دهد. دوربین گاما، ناحیه کلیه را اسکن می کند. این دوربین، رادیو ایزوتوپ را ردیابی و نحوه فعالیت کلیه ها را بررسی خواهد کرد. این دوربین همچنین قادر به تصویر برداری و ارسال آن ها به کامپیوتر و سیستم رایانه ای، می باشد. این تصاویر ساختار و عملکرد کلیه ها را بر اساس نحوه تعامل آنها با رادیوایزوتوپ نشان می دهند.

تصاویر حاصل از اسکن کلیه، می تواند ناهنجاری های ساختاری و عملکردی را نشان دهند. این نصاویر به پزشکان کمک می کند تا در مراحل اولیه و بدون تکنیک های تهاجمی یا جراحی، مشکل کلیه را تشخیص داده و آن را درمان کنند. برای آگاهی از چگونگی و دلیل انجام اسکن های هسته ای کلیه و آنچه می توانند از وضعیت بدن شما خبر دهند، ادامه مطلب را بخوانید.

اسکن کلیه چه زمانی انجام می شود؟

با انجام اسکن کلیه، مشکلات عملکردی کلیه مشخص می شود. به طور معمول، کلیه ها در بدن وظایف زیر را انجام می دهند:

• کنترل فشار خونبا تولید هورمون رنین
• خفظ تعادل مواد شیمیایی مانند سدیم و پتاسیم در خون
• حذف اوره، و مواد دفعی محلول بدن، از خون، از طریق تولید ادرار
• هورمون کلسیتریول را ترشح می کند که کلسیم استخوان ها را تامین می کند.
• ترشح هورمون اریتروپویتین که این هورمون باعث رشد گلبول های قرمز خون می گردد.

تداخل و نارسایی در عملکرد کلیه معمولاً به تدریج و بدون بروز علائم شروع می شود. در بسیاری از موارد، آزمایشات معمول خون و ادرار، همانند آزمایشاتی که به صورت سالانه انجام می شود، اولین علائم کاهش عملکرد کلیه را نشان می دهند. با اسکن کلیه می توان علت نقص عملکرد کلیه را تشخیص داد. علت آن ممکن است یک بیماری، انسداد یا آسیب به کلیه ها باشد. اسکن کلیه می تواند بیش از یک نوع مشکل کلیه تشخیص دهد. اسکن کلیه با نظارت بر جریان رادیوایزوتوپ و میزان کارآیی کلیه ها و جذب آن، عملکرد کلیه را اندازه گیری می کند. همچنین اختلالات در ساختار، می توانند اندازه یا شکل کلیه های فرد را نشان می دهد. اسکن کلیه می تواند موارد زیر را شناسایی و ارزیابی کند:

• آبسه
• بیماری کلیوی
• پس زدن پیوند کلیه
• تومورها یا کیست ها
• موفقیت در درمان های کلیه
• کاهش جریان خون در کلیه ها
• فشار خون مجدد عروقی، که فشار خون بالا در عروق کلیه می باشد.

آیا اسکن کلیه نیاز به آماده سازی دارد؟

به طور معمول، شما نیازی به انجام هیچگونه آماده سازی خاصی قبل از اسکن کلیه ندارید. معمولاً می توانید رژیم طبیعی خود را میل کنید. شما باید در مورد هر داروی تجویزی یا بدون نسخه، پزشک معالج خود را در جریان بگذارید. برخی داروهایی که استفاده می کنید ممکن است نتایج اسکن کلیه را تحت تأثیر قرار دهند، پزشک ممکن است دستورالعمل های خاصی را ارائه دهد. این داروها عبارتند از:

• داروهای ادرار آور
• مسدود کننده های بتا برای بیماری های قلبی یا فشار خون بالا
• مهار کننده های ACE برای بیماری های قلبی یا فشار خون بالا
• داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی(NSAIDs)، از جمله آسپیرین یا ایبوپروفن

اسکن کلیه چگونه انجام می شود؟

اسکن کلیه یک روش سرپایی می باشد که در طول همان روز که انجام آزمایش برای شما تجویز می شود، قابل انجام است. مجبور نیستید یک شب در بیمارستان بستری شوید.

یک تکنسین پزشکی هسته ای اسکن را انجام می دهد. این کار معمولاً در بخش رادیولوژی بیمارستان یا مطب پزشکی با تجهیزات ویژه انجام می شود. بسته به علل اسکن، آزمایش ممکن است بین 45 دقیقه تا 3 ساعت طول بکشد. قبل از انجام مراحل، هر یک از موارد زیر را که می توانند در فرآیند اسکن اختلال ایجاد کنند را، از بدن خود دور کنید:

• نوع لباس
• جواهرات
• اقلام فلزی
• دندان مصنوعی

ممکن است مجبور شوید لباستان را با لباس بیمارستان تعویض کنید. سپس روی میز اسکن دراز خواهید کشید. یک تکنسین ممکن است یک آمپول وریدی (IV) را به داخل رگ دست یا بازو وارد کند. سپس تکنسین رادیوایزوتوپ را به داخل رگ بازوی شما تزریق می کند. ممکن است بین تزریق واسکن یک دوره انتظار وجود داشته باشد تا کلیه های شما بتوانند رادیوایزوتوپ را پردازش کنند.

اسکنر، پرتوهای گامای تابیده از رادیوایزوتوپ را تشخیص داده و تصاویر کلیه را ایجاد می کند. از آنجا که هر حرکتی می تواند تصویر را تغییر داده یا تار کند، به دلیل ایجاد تصویر توسط اسکنر، باید ثابت و بدون حرکت باقی بمانید.

داروهای مصرفی در اسکن کلیه کدامند؟

• اگر بخاطر داشتن فشار خون بالا نیاز به اسکن دارید، ممکن است در طول آزمایش داروی ضد فشار خون بالا به نام مهار کننده آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین(ACE) دریافت کنید. این کار، امکان مقایسه کلیه های شما قبل و بعد از جذب دارو را فراهم می کند.
• اگر برای بررسی انسداد کلیه نیاز به اسکن دارید، ممکن است یک داروی ادرار آور یا قرص آب دریافت کنید تا بتواند تولید درار را در کلیه ها تقویت کند. این عمل‌اجازه می دهد تا پزشک شما محدودیت های جریان ادرار در کلیه تان را مشاهده کند.
• اگر برای اسکن نیاز به مثانه خالی دارید، برای حفظ این شرایط ممکن است به وصل کاتتر نیاز داشته باشید. تکنسین پس از اسکن، سوزن وصل شده به رگ شما و کاتتر را برمی دارد.

سپس می توانید لباس خود را عوض کرده و بیمارستان را ترک کنید. معمولاً بعد از اسکن می توانید به رژیم غذایی منظم و روزمره خود برگردید مگر اینکه پزشک خلاف این موضوع را به شما توصیه کند. رادیوایزوتوپ به طور طبیعی از بدن شما خارج می شوند. نوشیدن مداوم مایعات و ادرار می تواند این روند را تسریع کند.

اسکن کلیه چه عوارضی دارد؟

تصویربرداری پزشکی هسته ای، روشی مطمئن و بدون عوارض در نظر گرفته می شود. رادیوایزوتوپ نسبت به اشعه ایکس کمتر شما را در معرض تابش های مضر قرار می دهد. طی 24 ساعت، به طور طبیعی، رادیو ایزوتوپ ها از بدن شما دفع می شوند. دوزهای کم تابش مورد استفاده در روشهای پزشکی هسته ای ارتباطی با اثرات منفی طولانی مدت ندارند.

 حتی اگر قرار گرفتن در معرض اشعه کم و کوتاه مدت باشد، زنانی که در دوران بارداری و یا شیردهی هستند باید به پزشک خود اطلاع دهند تا اطمینان حاصل کند که هیچ آلودگی در شیر شما وجود نداشته باشد.

 برخلاف رنگ های داخل وریدی، رادیو ایزوتوپ ها خطرات کمی دارند و کمتر باعث واکنش های آلرژیک می شوند. واکنش های آلرژیک به رادیو ایزوتوپ ها ممکن است، اما نادر می باشد. اگر نسبت به ماده حاجب اشعه ایکس درون دستگاه ادرار واکنش نشان داده باشید، اسکن کلیه روش جایگزین مناسبی برای شما می باشد.

بسته به شرایط جسمی یا اینکه جراحی یا آسیب دیدگی داشته باشید، ممکن است از مدت طولانی قرار گرفتن در حالت درازکش بر روی میز اسکنر احساس ناراحتی یا درد کنید. همچنین هنگام برخاستن از روی میز ممکن است احساس سرگیجه کنید. این سرگیجه و ناراحتی فقط باید یک لحظه طول بکشد. در صورت ادامه داشتن سرگیجه، پزشک معالجتان را مطلع کنید.

نتایج اسکن کلیه چه مواردی را نشان می دهد؟

 پس از اینکه تکنسین اسکن کلیه شما را انجام داد، یک رادیولوژیست پزشکی هسته ای یافته های تصویر را تفسیر می کند. آنها یک گزارش جامع برای پزشک شما ارسال می کنند. پزشک نتایج را با شما در میان می گذارد. نتایج غیر طبیعی اسکن کلیه می تواند نشان دهنده موارد زیر باشد:

• بیماری کلیوی
• نارسایی کلیه
• مشکلات پیوند کلیه
• وجود کیستیا تومور
• فشار خون مجدد عروقی
• التهاب کلیه به دلیل عفونت
• انسداد شریان های کلیه به دلیل آسیب یا ضربه
• انسدادی که جریان ادرار از کلیه ها به مثانه را محدود می کند.

پزشک ممکن است برای وضعیت شما آزمایش بیشتری را تجویز کند. اندازه و شکل کلیه شما بر نتایج اسکن شما تأثیر می گذارد. همچنین، از آنجا که اسکن کلیه نمی تواند تفاوت بین کیست و تومور را تشخیص دهد، انجام اقدامات تشخیصی جانبی ممکن است برای تشخیص دقیق تر لازم باشد.

سونوگرافی کلیه چیست؟

سونوگرافی کلیه، یک آزمایش غیرتهاجمی است که با استفاده از امواج سونوگرافی تصاویر کلیه های شما را ثبت می کند. این تصاویر می توانند در تشخیص محل، اندازه و شکل کلیه ها و همچنین جریان خون در کلیه ها به پزشک کمک کند. سونوگرافی کلیه معمولاً شامل تصویربرداری از مثانه نیز می شود.

در روش سونوگرافی، از امواج صوتی با فرکانس بالا که توسط مبدل فشار داده شده بر روی پوست شما ارسال می شود، استفاده می کند. امواج صوتی از بدن عبور می کنند و سپس دوباره به سوی مبدل باز می گردند. این پژواک ها ضبط و به صورت دیجیتالی به فیلم یا تصاویر از بافت ها و اندام هایی که برای معاینه انتخاب شده اند تبدیل می شوند. سونوگرافی خطرناک نیست و هیچ عارضه جانبی مضر شناخته شده ای وجود ندارد. برخلاف آزمایش های اشعه ایکس، در سونوگرافی از اشعه استفاده نمی شود.

سونوگرافی کلیه چه کاربردی دارد؟

در صورت بروز هر گونه اختلال احتمالی در عملکرد کلیه، پزشک ممکن است سونوگرافی کلیه را توصیه کند. پزشک شما ممکن است نگران موارد زیر باشد:

• آبسه
• انسداد
• تومور
• کیست
• عفونت
• سنگ کلیه

انجام سونوگرافی کلیه نیاز به آمادگی های خاص دارد که پزشک قبل از آنها را به شما توصیه خواهد کرد، از جمله:

• حداقل یک ساعت قبل از معاینه 3 لیوان آب بنوشید و مثانه خود را تخلیه نکنید
• انتخاب لباس راحتی و دور کردن جواهرات و هرگونه لوازم فلزی از بدن، زیرا احتمالاً لباس پزشکی به شما داده می شود.

ممکن است هنگام استفاده از ژل و مبدل، احساس سرما ایجاد کنند، اما این روش غیرتهاجمی و بدون درد است. پس از انجام سونوگرافی، تکنسین نتایج را به پزشک شما ارسال می کند. سونوگرافی کلیه یک روش پزشکی غیرتهاجمی و بدون درد است که می تواند جزئیات مورد نیاز در مورد وضعیت و عملکرد کلیه های شما به پزشک ارائه دهد. با استفاده از این اطلاعات، پزشک می تواند یک طرح درمانی را برای کمک به شرایط و علائم شما تنظیم کرده و تجویز کند.