آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان Juvenile idiopathic arthritis که قبلاً به عنوان آرتریت روماتوئید نوجوانان شناخته می شد، شایع ترین نوع آرتروز در کودکان زیر 16 سال است. آرتریت ایدیوپاتیک در نوجوانان می تواند باعث بروز علائمی مثل درد مداوم، تورم و خشکی مفاصل شود. برخی از کودکان ممکن است فقط برای چند ماه شاهد بروز علائم باشند این در حالی است که برخی دیگر تا آخر عمر این علائم را خواهند داشت. بعضی از انواع آرتریت ایدیوپایت جوانان ممکن است باعث بروز عوارض جانبی جدی مثل مشکلات رشد، التهاب چشمی و آسیب مفصلی شود. درمان این بیماری با هدف کنترل درد و التهاب، بهبود عملکرد و جلوگیری از آسیب های مفصلی صورت می گیرد.
علت آرتریت ایدیوپاتیک جوانان
- علت اصلی بروز این عارضه هنوز مشخص نیست.
- متخصصان بر این باورند که مسائل ارثی و محیطی نقش مهمی در بروز این بیماری دارند.
بعضی از جهش های ژنی نیز می توانند بدن فرد را در برابر عوامل محیطی مثل ویروس ها حساس تر کرده و در نتیجه همانند محرکی برای بروز بیماری آرتریت ایدیوپاتیک جوانان عمل کند. آرتریت ایدیوپاتیک جوانان زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول ها و بافت های خود بدن حمله می کند.
عوامل خطر آرتریت ایدیوپایتک جوانان
بعضی از انواع آرتریت ایدوپایتک در دختران شایع تر از پسران است.
علائم آرتریت ایدیوپایتک جوانان
علائم و نشانه های شایع در ابتلا به آرتریت ایدیوپاتیک جوانان عبارتند از:
- درد. در حالی که کودک ممکن است از درد مفصلی به وجود آمده شکایتی نکند اما والدین کودک ممکن است شاهد به وجود آمدن برآمدگی هایی بر روی مفاصل کودک شوند. این ورم ها بیشتر در صبح یا بعد از خواب ظاهر می شوند.
- تورم. تورم مفصلی یکی از علائم شایع این بیماری است اما در مراحل اولیه بیشتر مفاصل بزرگ مثل زانوها را درگیر خواهد کرد.
- خشکی. ممکن است کودک در حین راه رفتن دچار خشکی مفاصل بوده و مثل همیشه نتواند راه برود. این علائم نیز بیشتر در هنگام صبح یا بعد از خواب بروز پیدا می کند.
- ضایعات پوستی. برآمدگی گره های لنفاوی و تب در بعضی از موارد مبتلا فرد ممکن است دچار تب بالا، تورم گره های لنفاوی یا ضایعات پوستی بر روی کمر شود که این علائم در هنگام غروب شدت پیدا می کند.
بیماری آرتریت ایدیوپاتیک جوانان ممکن است یک یا چندین مفصل را به صورت همزمان درگیر کند. انواع مختلفی از بیماری آرتریت ایدیوپاتیک جوانان وجود دارد اما تنها انواع اصلی آن با عنوان oligoarticular و polyarticular سیستمیک هستند. تعیین نوع این بیماری با توجه به علائم، تعداد مفاصل درگیر و بروز تب و ضایعات پوستی صورت خواهد گرفت. همانند انواع دیگر آرتریت، علائم نیز ممکن است در بعضی از مواقع عود کرده و یا به کلی ناپدید شود.
زمان ضرورت مراجعه به پزشک در ایدیوپایتک جوانان
در صورت بروز هرگونه تورم، درد یا خشکی مفصلی که بیشتر از یک هفته به طول انجامید بهتر است برای تشخیص و درمان کودک به پزشک مراجعه کنید. خصوصاً در مواردی که این علائم کودک با تب همراه بود باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
عوارض آرتریت ایدیوپاتیک جوانان
عوارض جدی ممکن است در نتیجه ابتلا به آرتریت ایدیوپاتیک جوانان به وجود بیاید. اما مراقبت از کودک و درمان به موقع و مناسب از جمله مواردی است که می تواند احتمال بروز عوارض جانبی را تا حد قابل توجهی کاهش دهد.
برخی از عوارض این بیماری عبارتند از:
- مشکلات چشم. برخی از انواع این بیماری می توانند باعث بروز التهاب چشم شوند (یووییت). در صورتی که این بیماری با چنین علائمی درمان نشود، ممکن است منجر به بروز آب مروارید، گلوکوم و حتی کوری کودک مبتلا شود. التهاب چشم غالباً بدون علائم اتفاق خواهد افتاد. در نتیجه معاینه منظم چشم کودکان و نوجوانان مبتلا به این بیماری اهمیت بسیار زیادی داشته و می تواند از بروز چنین عوارض جانبی جلوگیری کند.
- مشکلات رشد. آرتریت ایدیوپاتیک جوانان می تواند باعث بروز اختلالات رشد در کودک و رشد استخوانی او شود. همچنین برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان این بیماری مثل کورتیکواستروئیدها، می تواند رشد کودک را با مشکلاتی مواجه کند.
تشخیص آرتریت ایدیوپاتیک جوانان
تشخیص این بیماری ممکن است به خاطر درد مفصلی که در بین بسیاری از بیماری ها شایع است، کار بسیار دشواری باشد. متأسفانه هیچ آزمایشی برای تشخیص یا تأیید تشخیص این بیماری وجود نداشته و تنها می توان از آزمایشات برای رد دیگر بیماری های دارای علائم مشابه با آرتریت ایدیوپاتیک جوانان استفاده کرد.
آزمایش خون
برخی از متداول ترین آزمایش های خونی برای تشخیص موارد مشکوک عبارتند از:
- میزان رسوب گلبول های قرمز (ESR). میزان رسوب، سرعتی است که در آن گلبول های قرمز شما در انتهای یک لوله خون ته نشین می شوند. سرعت زیاد رسوب می تواند نشان دهنده التهاب باشد. اندازه گیری ESR در درجه اول برای تعیین میزان التهاب استفاده می شود.
- پروتئین واکنشی C. این آزمایش خون نیز میزان التهاب عمومی در بدن را در مقیاسی متفاوت از ESR اندازه گیری خواهد کرد.
- آنتی بادی ضد هسته ای. آنتی بادی های ضد هسته ای پروتئین هایی هستند که معمولاً توسط سیستم ایمنی بدن افراد با بیماری های خود ایمنی خاص از جمله آرتریت تولید می شوند. این آنتی بادی های ضد هسته ای نشانگر افزایش احتمال التهاب چشم هستند.
- فاکتور روماتوئید. این آنتی بادی گاهی اوقات در خون کودکانی که مبتلا به آرتریت ایدیوپایتیک جوانان هستند یافت می شود.
- پپتید سیترولیله شده سیتریک (CCP). مانند فاکتور روماتوئید، CCP آنتی بادی دیگری است که ممکن است در خون کودکان مبتلا به آرتریت ایدیوپاتیک جوانان یافت شود.
در بسیاری از کودکان مبتلا به آرتریت ایدیوپاتیک جوانان، در این آزمایش خون ها نیز هیچ ناهنجاری قابل توجهی مشاهده نخواهد شد.
تصویربرداری
ممکن است برای رد احتمال ابتلای فرد به بیماری های دیگر مثل شکستگی ها، تومورها، عفونت ها یا نقص های مادرزادی از شیوه های تصویربرداری مثل اشعه ایکس، ام آر آی استفاده شود. همچنین از شیوه های تصویربرداری ممکن است هر از گاهی پس از تشخیص برای نظارت بر رشد استخوان و تشخیص آسیب مفاصل استفاده شود.
درمان آرتریت ایدیوپاتیک جوانان
در حقیقت درمان آرتریت ایدیوپاتیک جوانان با هدف کمک به فرزند شما در حفظ سطح عادی فعالیت های جسمی و اجتماعی انجام خواهد گرفت. برای تحقق این امر، پزشکان ممکن است از روش های ترکیبی برای تسکین درد و تورم، حفظ حرکت و قدرت و جلوگیری از عوارض جانبی این بیماری استفاده کنند.
داروها برای درمان آرتریت ایدیوپاتیک جوانان
داروهای مورد استفاده برای کمک به کودکان مبتلا به آرتریت ایدیوپاتیک جوانان با هدف کاهش درد، بهبود عملکرد و به حداقل رساندن آسیب های احتمالی مفصل انتخاب خواهند شد.
این داروها معمولاً شامل موارد زیر می شوند:
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs). این داروها شامل ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم بوده و باعث کاهش درد و تورم می شوند. عوارض جانبی مصرف این داروها نیز شامل ناراحتی معده و مشکلات کبدی می شود.
- داروهای ضد ویروس تنظیم کننده بیماری (DMARDs). پزشکان از این داروها در صورتی استفاده می کنند که NSAID ها نتوانند به تنهایی علائم درد مفاصل و تورم را تسکین دهند. داروهای DMARDs ممکن است در ترکیب با NSAIDs به کار گرفته شده و برای کند کردن پیشرفت آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان استفاده شوند. متداول ترین DMARD برای کودکان متوترکسات (Trexall) است. عوارض جانبی متوترکسات نیز شامل بروز علائمی مثل حالت تهوع و مشکلات کبدی می شود.
- عوامل بیولوژیک. این دسته از داروها که به عنوان اصلاح کننده واکنش های زیست شناختی نیز شناخته می شوند شامل مسدود کننده های فاکتور نکروز تومور (TNF) مانند اتانرسپ و آدالیمامب می شوند. این داروها می توانند تا حد زیادی به کاهش التهابات سیستمیک و جلوگیری از آسیب مفاصل کمک کنند.
- کورتیکواستروئیدها. داروهایی مانند پردنیزون نیز ممکن است تا زمانی که داروی دیگری مؤثر واقع شود برای کنترل علائم این بیماری مورد استفاده قرار گیرند. همچنین از کورتیکواستروئیدها برای درمان التهابات غیر مفصلی مثل التهاب کیسه اطراف قلب (پریکاردیت) استفاده می شود. البته مصرف این داروها ممکن است با رشد طبیعی کودک تداخل داشته و احتمال ابتلا به عفونت را افزایش دهند. به همین خاطر این داروها نباید برای مدت زمان طولانی مورد استفاده قرار گیرد.
تراپی ها
پزشک ممکن است برای درمان خشکی مفاصل، حفظ محدوده حرکتی و قدرت عضلات، تمرینات فیزیوتراپی را توصیه کند. همچنین فیزیوتراپ یا یک متخصص کاردرمانی ممکن است توصیه های دیگری را در مورد بهترین ورزش و تجهیزات حفاظتی برای فرزند شما ارائه دهد. در موارد بسیار شدید بیماری ممکن است برای بهبود وضعیت مفصل کودک به عمل جراحی نیاز داشته باشد.
سبک زندگی و درمان های خانگی آرتریت ایدیوپاتیک جوانان
روش های خود مراقبتی می تواند به محدود کردن اثرات جانبی بیماری کمک کند.
این روش ها شامل موارد زیر می شوند:
ورزش منظم
- ورزش در این بیماری اهمیت زیادی خواهد داشت.
- وزرش علاوه بر قدرت عضلانی، انعطاف پذیری مفصل را نیز تقویت خواهد کرد.
- شنا، انتخاب عالی برای این بیماران است که حداقل استرس را روی مفاصل ایجاد می کند.
کمپرس سرد یا گرم
- خشکی مفصلی یکی از علائمی است که کودکان مبتلا به این بیماری را درگیر می کند.
- به خصوص کودکان مبتلا در ساعات اول صبح دچار علائم شدید خشکی مفصلی خواهند بود.
- استفاده از کمپرس سرد یا گرم می تواند به کاهش خشکی مفاصل کمک زیادی کند.
تغذیه مناسب
- برخی از کودکان مبتلا اشتهای نامناسبی داشته و به اندازه کافی غذا نمی خورند.
- برخی مبتلایان شاید در نتیجه مصرف داروها یا عدم تحرک جسمی دچار اضافه وزن شوند.
در نتیجه داشتن یک رژیم غذایی سالم می تواند به حفظ وزن مناسب کودک کمک زیادی کند. بیشتر کودکان مبتلا به این بیماری در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند به همین خاطر مصرف کلسیم کافی یکی از مواردی است که بهتر است حتماً توجه کافی به آن داشته باشید.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
در صورتی که پزشک اطفال یا پزشک خانوادگی شما به ابتلای کودک به آرتریت ایدیوپاتیک جوانان شک کند ممکن است شما را برای تشخیص و درمان به پزشک متخصص در درمان آرتروز (روماتولوژیست) ارجاع دهد.
بهتر است قبل از مراجعه به پزشک لیستی از موارد زیر آماده کرده با خود به همراه ببرید:
- توصیف کامل علائم کودک
- سؤالاتی که تصمیم دارید از پزشک بپرسید.
- تمامی اطلاعات دارویی و مکملی که کودک مصرف می کند.
- اطلاعات کافی درباره مشکلات پزشکی که در خانواده شایع است.
- اطلاعات کافی در مورد مشکلات پزشکی که کودک در گذشته داشته است.
پزشک ممکن است در حین معاینه سؤالات زیر را مطرح کند:
- علائم از چه زمانی شروع شد؟
- کدام مفصل به نظر شما درگیر شده است؟
- آیا علائم موقت بوده یا به صورت دائمی هستند؟
- چه چیزی باعث بهتر و یا بدتر شدن علائم بیمار می شود؟
- آیا عاملی باعث بهبود یا شدت گرفتن علائم کودک شما می شود؟
- آیا بعد از استراحت کودک احساس می کنید مفاصل کودک خشک شده اند؟
خلاصه
آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان:
- شایع ترین نوع آرتروز در کودکان زیر 16 سال است.
- این بیماری می تواند باعث بروز علائمی مثل درد مداوم، تورم و خشکی مفاصل شود.
- در حقیقت درمان آن با هدف کمک به فرزند شما در حفظ سطح عادی فعالیت های جسمی و اجتماعی انجام خواهد گرفت. برای تحقق این امر، پزشکان ممکن است از روش های ترکیبی برای تسکین درد و تورم، حفظ حرکت و قدرت و جلوگیری از عوارض جانبی این بیماری استفاده کنند.
