تفاوت باکتری ها و ویروس ها بیشتر در ساختار و پاسخ آنها به داروها می باشد. باکتری ها موجوداتی زنده تک سلولی هستند. آنها دیواره سلولی دارند. و تمامی اجزای لازم برای زنده ماندن و تولید مثل را دارا می باشند. ویروس ها به عنوان موجودات زنده در نظر گرفته نمی شوند؛ زیرا برای زنده ماندن در طولانی مدت به انرژی نیاز دارند. حتی برای تولید مثل به سلول میزبان وابسته هستند. ویروس ها فقط از یک قطعه ماده ژنتیکی و یک پوسته پروتئینی به نام کپسید تشکیل شده اند. آنها با حمله به سلول میزبان و استفاده از ریبوزوم های آن ها زنده می مانند و تولید مثل می کنند.
- کمتر از 1٪ باکتری ها باعث بیماری می شوند. بیشتر آنها برای سلامتی ما و اکوسیستم های زمین مفید هستند. بیشتر ویروس ها باعث بیماری می شوند.
- ممکن است از آنتی بیوتیک برای درمان برخی از عفونت های باکتریایی استفاده شود، اما داروهای آنتی بیوتیکی در برابر ویروس ها موثر نیستند. می توان با واکسیناسیون از برخی عفونت های شدید باکتریایی پیشگیری شوند.
- واکسیناسیون روش اصلی برای جلوگیری از عفونت های ویروسی است.با این حال، ضد ویروس هایی ساخته شده اند که می توانند برخی از عفونت های ویروسی مانند هپاتیت C یا HIV را درمان کنند. ضد ویروس ها در برابر باکتری ها موثر نیستند.
باکتری چیست؟
باکتری ها موجوداتی ساده و تک سلولی هستند که پروکاریوت نامیده می شوند. این بدان معناست که DNA آنها در یک منطقه خاص از سلول به نام نوکلوئید موجود است، اما احاطه شده نیست. باکتری ها یکی از قدیمی ترین موجودات روی زمین هستند که حداقل 3.5 میلیارد سال از عمر آنها می گذرد. مشاهده آنها نیاز به میکروسکوپ دارد.
باکتریها در اشکال و اندازه های مختلفی از جمله کره، استوانه، نخ، میله یا زنجیر وجود دارند. آنها می توانند هوازی باشند:
- هوازی: باکتریهایی هستند که برای زنده ماندن به اکسیژن نیاز دارند.
- بی هوازی: انواعی از باکتری هایی که هنگام قرار گرفتن در معرض اکسیژن می میرند.
باکتریهایی که از طریق نور یا واکنشهای شیمیایی انرژی خود را ایجاد می کنند اتوتروف و به آنهایی که برای بدست آوردن انرژی مجبور به مصرف و تجزیه ترکیبات آلی پیچیده هستند، هتروتروف گفته می شود.
ساختار باکتری ها
باکتری ها توسط یک دیواره سلولی سفت و سخت محصور شده اند. ترکیب این دیواره می تواند در انواع باکتری ها متفاوت باشد و به تشخیص گونه های مختلف باکتری کمک کند. درون دیواره سلولی تمام اجزای لازم برای رشد، متابولیسم و تولید مثل باکتری ها وجود دارد.
باکتری ها همچنین ممکن است برجستگی داشته باشند که به عنوان pili شناخته می شوند. برخی از این باکتری ها به باکتری به برخی ساختارها مانند دندان یا روده متصل شوند. علاوه بر آن برخی باکتری ها تاژک دارند که در تحرک باکتری ها موثر است. اگرچه برخی از باکتری ها می توانند باعث بیماری شوند، اما کمتر از یک درصد آنها بیماری زا هستند.
بسیاری از گونه های مفید برای سلامتی ما و سلامت کلی اکسیستم های زمین ضروری هستند. در داخل بدن ما ده ها تریلیون باکتری وجود دارد. باکتری های مفید در بدن، میکروبیوم روده ما را تشکیل می دهند. علاوه بر آن تریلیون ها از این نوع باکتری روی پوست زندگی می کنند که معمولاً بی خطر هستند.
بسیاری از بیماری های مزمن، مانند سرطان و بیماری های قلبی، اغلب به دلیل عدم تعادل باکتری ها و سلامت دهان و دندان ضعیف مرتبط هستند.روش اصلی برای پیشگیری از عفونت های باکتریایی، مصرف آنتی بیوتیک است. با این حال، به دلیل مقاومت، آنتی بیوتیک ها فقط فقط برای عفونت های شدید مورد استفاده قرار می گیرند؛ زیرا سیستم ایمنی بدن اکثر افراد معمولاً به اندازه کافی قدرتمند است و می تواند بر عفونت غلبه کند.
برای برخی از عفونت های شدید باکتریایی، مانند دیفتری، بیماری مننگوکوک، سیاه سرفه یا کزاز، واکسیناسیون تولید شده است. واکسیناسیون، موثرترین راه پیشگیری از عفونت هستند.
ویروس چیست؟
ویروس ها از یک قطعه ماده ژنتیکی مانند DNA یا RNA تشکیل شده اند (اما نه هر دو). ویروس ها توسط پوسته ای پروتئینی به نام کپسید احاطه شده اند. گاهی اوقات این پوسته توسط یک لایه از مولکول های چربی و پروتئین احاطه شده است. علاوه بر آن، از این لایه چربی ممکن است برجستگی های گلیکوپروتئین، به نام پپلومرها، ایجاد شود که می تواند به صورت مثلثی، خوشه ای یا قارچ مانند باشد. این برآمدگی ها فقط به گیرنده های خاصی در سلول میزبان متصل می شوند. آنها مشخص می کنند که ویروس چه نوع میزبان یا سلول میزبان را آلوده کرده و آن ویروس را تا چه حد آلوده می کند.
مشاهده ویروس ها مانند باکتری ها نیاز به میکروسکوپ دارد؛ اما با این حال، آنها 10 تا 100 برابر کوچکترین باکتری ها هستند. از آنجا که ویروس ها برای انجام عملکردهای خود و زنده ماندن یا تولید مثل، باید سلول میزبان را آلوده کنند، موجودات زنده محسوب نمی شوند، اگرچه برخی از آنها می توانند برای مدت طولانی در سطح زنده بمانند. ویروس ها اساساً زندگی انگلی دارند و برای تولید مثل و زنده ماندن به سلول میزبان تکیه می کنند.
وقتی ویروس سلول میزبان را آلوده می کند، از مواد ژنتیکی خود برای حمله به ریبوزوم های سلول میزبان استفاده می کند. ریبوزوم ساختارهای سلولی هستند که پروتئین می سازند. بنابراین به جای پروتئین ساخته شده توسط سلول میزبان، پروتئین های ویروسی ساخته می شوند.
ساختار ویروس ها
این ویروس همچنین از سایر اجزای موجود در سلول میزبان مانند ATP (آدنوزین تری فسفات) سوء استفاده می کند. هنگامی که ویروس های جدید کافی ساخته شد، در فرآیندی به نام لیز، از سلول میزبان خارج می شوند. به این عمل تکثیر ویروسی گفته می شود و روشی است که ویروس ها تولید مثل می کنند. با ایجاد ویروس های جدید، می توانند سلول های میزبان را آلوده کنند.
بیشتر ویروس ها باعث بیماری می شوند و آنها معمولاً به ناحیه مشخصی از بدن حمله می کنند، به عنوان مثال:
- کبد
- خون
- دستگاه تنفسی
ویروس های رایج شامل هرپس زوستر، اچ آی وی ، آنفلوانزا، سرماخوردگی و ویروس هاری هستند. ویروس ها همچنین می توانند باعث ذات الریه یا سینوزیت شوند. ویروس کرونا ویروس جدید SARs-CoV-2 که باعث ایجاد COVID-19 می شود نیز یک ویروس است.
علاوه بر انسان و حیوانات، ویروس ها می توانند گیاهان را نیز آلوده کنند، اگرچه تقریباً همه ویروس های گیاهی توسط حشرات یا موجودات زنده دیگر که از دیواره گیاهان تغذیه می کنند، منتقل می شوند.
روش اصلی برای جلوگیری از عفونت های ویروسی، واکسیناسیون است. با این حال، ضد ویروس هایی ساخته شده اند که می توانند برخی از عفونت های ویروسی مانند هپاتیت C یا HIV را درمان کنند. آنتی بیوتیک ها عفونت ویروسی را درمان نمی کنند.
ویروس در مقابل باکتری: آیا تفاوت در علائم وجود دارد؟
تفاوت باکتری ها و ویروس ها در علائم بیماری های ویروسی و باکتریایی معمولاً به ناحیه بدن و نوع ارگانیسم بستگی دارد:
- یک عفونت باکتریایی ممکن است باعث ترشح، تورم، درد و قرمزی در یک منطقه خاص شود.
- یک عفونت ویروسی مانند هپاتیت C ممکن است باعث درد شکم، درد مفاصل، حالت تهوع یا استفراغ و زردی پوست یا چشم شود.
برخی از بیماری ها مثل ذات الریه، مننژیت یا اسهال می توانند توسط ویروس یا باکتری ایجاد شوند.
علائم بیماری ممکن است شبیه به هم باشد. برخی از علائم بیماری عفونت های ویروسی و باکتریایی عبارتند از:
- اسهال
- گرفتگی
- خستگی
- سرفه کردن
- عطسه کردن
- حالت تهوع یا استفراغ
راه های انتشار عفونت های باکتریایی
یکی از تفاوت باکتری ها و ویروس ها در نحوه انتقال می باشد. بسیاری از عفونت های باکتریایی مسری هستند، به این معنی که می توانند از فردی به فرد دیگر منتقل شوند. روش های زیادی وجود دارد که می تواند رخ دهد، از جمله:
- انتقال از مادر به کودک در دوران بارداری یا تولد
- تماس نزدیک با شخصی که دارای عفونت باکتریایی است، از جمله لمس و بوسیدن
- تماس با سطوح آلوده به باکتری ها مانند دستگیره های در یا دسته های شیر و سپس لمس صورت، بینی یا دهان
- تماس با مایعات بدن شخصی که به عفونت مبتلا است، به ویژه پس از تماس جنسی یا هنگام سرفه یا عطسه
عفونت های باکتریایی علاوه بر انتقال از فردی به فرد دیگر، می توانند از طریق گزش حشره آلوده نیز منتقل شوند. علاوه بر این، مصرف غذا یا آب آلوده نیز می تواند منجر به عفونت شود.
راه های انتشار عفونت های ویروسی
مانند عفونت های باکتریایی، بسیاری از عفونت های ویروسی نیز مسری هستند. آنها می توانند از طریق شخص دیگر به بسیاری از روش های دیگر منتقل شوند، از جمله:
- در تماس با سطوح آلوده
- انتقال از مادر به کودک در دوران بارداری یا تولد
- تماس با مایعات بدن یک فرد مبتلا به عفونت ویروسی
- تماس نزدیک با شخصی که به عفونت ویروسی مبتلا شده است
همچنین، به طور مشابه عفونت های باکتریایی، عفونت های ویروسی می توانند با گزش حشره آلوده یا از طریق مصرف غذا یا آب آلوده منتقل شوند.
شایع ترین عفونت های باکتریایی
برخی از نمونه های عفونت های باکتریایی عبارتند از:
- کزاز
- گلودرد
- سوزاک
- سلولیت
- بیماری لایم
- بیماری سل
- مننژیت باکتریایی
- عفونت ادراری (UTI)
- مسمومیت غذایی باکتریایی
شایع ترین عفونت های ویروسی
برخی از نمونه های عفونت های ویروسی عبارتند از:
- زگیل
- سرخک
- آنفلوانزا
- آبله مرغان
- ویروس زیکا
- سرماخوردگی
- مننژیت ویروسی
- هپاتیت ویروسی
- ویروس نیل غربی
- ورم معده و روده ویروسی
- ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV)
سرماخوردگی من باکتریایی است یا ویروسی؟
سرماخوردگی می تواند باعث گرفتگی بینی یا آبریزش بینی، گلودرد و تب کم شود، اما آیا سرماخوردگی باکتریایی است یا ویروسی؟ برای درمان سرماخوردگی کارهای زیادی نمی توانید انجام دهید، جز اینکه منتظر بمانید و از داروهای بدون نسخه (OTC) برای تسکین علائم خود استفاده کنید.
در برخی موارد، ممکن است در طی سرماخوردگی یا به دنبال آن یک عفونت باکتریایی ثانویه ایجاد شود. نمونه های متداول عفونت های باکتریایی ثانویه عبارتند از:
- ذات الریه
- عفونت گوش
- عفونت های سینوسی
علاوه بر آن شما ممکن است دچار عفونت باکتریایی شده باشید که در این شرایط علائم، عبارتند از:
- تب زیاد
- علائمی که بیش از 10 تا 14 روز طول می کشد.
- علائم به جای بهبود در طی چند روز همچنان بدتر می شوند.
کدام عفونت ها با آنتی بیوتیک درمان می شوند؟
یک تفاوت باکتری ها و ویروس ها در پاسخ به درمان هست. آنتی بیوتیک ها داروهایی هستند که برای درمان عفونت های باکتریایی استفاده می شوند. آنتی بیوتیک ها انواع مختلفی دارند، اما همه آنها برای جلوگیری از رشد و تقسیم موثر باکتری ها عمل می کنند. آنها در برابر عفونت های ویروسی موثر نیستند. علی رغم این واقعیت که شما فقط باید آنتی بیوتیک ها را برای عفونت باکتریایی مصرف کنید، آنتی بیوتیک ها اغلب برای عفونت های ویروسی مصرف می شوند. این خطرناک است زیرا تجویز بیش از حد آنتی بیوتیک می تواند منجر به مقاومت آنتی بیوتیکی شود. مقاومت آنتی بیوتیکی درمان عفونت را سخت تر می کند. اگر برای عفونت باکتریایی شما آنتی بیوتیک تجویز شده بهتر است، کل دوره آنتی بیوتیک را مصرف کنید.
درمان عفونت های ویروسی
هیچ درمان خاصی برای بسیاری از عفونتهای ویروسی وجود ندارد. معالجه معمولاً بر رفع علائم متمرکز است. برای تسکین علائم خود می توانید راهکارهای درمانی زیر را در نظر بگیرید:
- استراحت فراوان
- مصرف مایعات برای جلوگیری از کمبود آب بدن
- مکیدن قرص قرص گلو برای کمک به تسکین گلودرد
- مصرف داروهای ضد احتقان OTC برای کمک به آبریزش بینی یا گرفتگی بینی
- استفاده از داروهای ضد درد OTC، مانند استامینوفن یا ایبوپروفن برای تسکین دردها، دردها و تب
داروهای ضد ویروسی
در برخی موارد، پزشک برای کمک به درمان بیماری ممکن است داروی ضد ویروسی تجویز کند. داروهای ضد ویروسی به نوعی، چرخه زندگی ویروسی را مهار می کنند.
