کاهش اشتها و در نتیجه آن، کاهش وزن در بسیاری از بیماری های رایج است و می تواند نشان دهنده یک بیماری جدی باشد. بی اشتهایی و یا کاهش اشتها به دلایل مختلف ایجاد می شود. افراد ممکن است علاقه کمتری به غذا خوردن داشته باشند و یا هنگام فکر کردن به آن دچار حالت تهوع شوند. بی اشتهایی و در پی آن عدم تغذیه مناسب ممکن است باعث خستگی و کاهش وزن شود. اصطلاح پزشکی برای از دست دادن کامل اشتها در طولانی مدت، بی اشتهایی است که با اختلال خورد بی اشتهایی عصبی فرق دارد.
بی اشتهایی در مقابل کاشکسی
بی اشتهایی به عنوان “کمبود یا از بین رفتن اشتها و در نتیجه عدم توانایی در خوردن غذا” تعریف شده است. این بی اشتهایی با بیماری بی اشتهایی عصبی کاملا فرق دارد و تقریباً در همه انواع بیماری ها و بیشتر در سرطان های پیشرفته دیده می شود. بی اشتهایی باعث کاهش وزن ناشی از چربی می باشد که می تواند شامل از دست دادن ماهیچه ها هم باشد. در صورت تشخیص زودهنگام، بی اشتهایی ممکن است درمان شود و کاهش وزن با مکمل های غذایی یا افزایش مصرف مواد غذایی جبران شود.
Cachexia به عنوان ” سوءتغذیه که با ضعف و سستی همراه است ” تعریف می شود. Cachexia در سرطان های پیشرفته و ایدز و همچنین سایر بیماریها مانند نارسایی احتقانی قلب شایع است. کاچکسی در بیش از 80٪ از بیماران مبتلا به سرطان قبل از مرگ رخ می دهد و عامل اصلی مرگ در حدود 20٪ از این بیماران است. در مقایسه با بی اشتهایی، کاهش وزن همراه با Cachexia هم باعث از بین رفتن چربی و ماهیچه و حتی توده استخوانی بدن می شود. علاوه برآن. Cachexia با مصرف مکمل هاي غذايي و يا افزايش مصرف غذا جبران نمی شود.
علت کاهش اشتها
علت اصلی از دست دادن اشتها و یا کاهش آن می تواند جسمی یا روانی باشد.
برخی از مهمترین علل کاهش اشتها، عبارتند از:
- عوارض یک بیماری پزشکی طولانی مدت مانند سرطان
- عفونت یا مشکلات گوارشی موقتی. این بی اشتهایی غالبا موقتی است که با درمان بیماری، برطرف می شود.
- عفونت های ویروسی یا باکتریایی شایع. مانند آنفولانزا یا گاستروانتریت. غالباً علت اصلی کاهش اشتها هستند. در این شرایط اشتهای فرد معمولاً هنگام درمان بیماری به حالت عادی خود برمی گردد.
- اختلال در حواس. به طور کلی افراد با دیدن غذا، بو کردن آن و چشیدن آن از غذا خوردن لذت می برند اما اختلال در هر یک از این حواس ها ممکن است بر روی اشتهای فرد تاثیر بگذارد و باعث بی اشتهایی شود.
به طور کلی تر، برخی از دلایل کوتاه مدت کاهش اشتها، عبارتند از:
- آلرژی
- یبوست
- آنفولانزا
- بارداری
- استرس
- سرماخوردگی
- ناراحتی معده
- رفلکس اسید
- مسمومیت غذایی
- مشکلات گوارشی
- عوارض جانبی دارو
- الکل یا مواد مخدر
- عدم تعادل هورمونی
- زخم و یا درد در دهان
- عفونت های تنفسی
- عدم تحمل مواد غذایی
- باکتری ها یا عفونت های ویروسی
بیماری ها و کاهش اشتها
برخی از بیماری ها در طولانی مدت می تواند باعث از بین رفتن اشتها شوند. از دست دادن اشتها می تواند به کاهش عملکرد سیستم ایمنی بدن، احساس ناخوشایند بودن و ناراحتی معده مربوط باشد. بیماری های که می تواند باعث از بین رفتن اشتها شوند، عبارتند از:
- آسم
- دیابت
- بیماری آدیسون
- پرکاری تیروئید
- نارسایی قلبی
- اچ آی وی و ایدز
- کم کاری تیروئید
- بیماری مزمن کبد یا کلیه
- سطح کلسیم بالا در خون
- سرطان معده یا روده بزرگ
- بیماری های گوارشی مانند سندرم روده تحریک پذیر و بیماری کرون
اثر داروها در کاهش اشتها
از بین رفتن اشتها یک عارضه جانبی مشترک بسیاری از داروها به همراه سایر مشکلات گوارشی مانند یبوست یا اسهال است.
داروها و روند های درمانی که اغلب باعث از بین رفتن اشتها می شوند، عبارتند از:
- ایمونوتراپی
- شیمی درمانی
- دارو های آرام بخش
- برخی از آنتی بیوتیک ها
- پرتودرمانی در ناحیه معده
بیمارانی که تحت عمل جراحی بزرگی قرار می گیرند. ممکن است بعد از عمل دچار کمبود اشتها شوند که این شرایط تا حدی می تواند مربوط به داروهای بیهوشی باشد. استفاده از داروهای تفریحی مانند کوکائین، حشیش و آمفتامین نیز می تواند باعث از بین رفتن اشتها شود.
دلایل روان شناختی کم اشتهایی
عوامل روان شناختی و شرایط بهداشت روان می توانند تأثیر به سزایی در اشتهای فرد داشته باشند.
این موارد می تواند شامل موارد زیر باشد:
- اندوه
- استرس
- اضطراب
- افسردگی
- حملات هراس
- اختلالات خوردن، مانند بولیمی یا بی اشتهایی عصبی
- از دست دادن اشتها به دلیل افزایش استفاده از داروها و تغییرات هورمونی بدن. تغییر در تشخیص طعم و یا در سالمندان شایع تر است.
سن. با افزایش سن افراد، اشتها کاهش می یابد و به طور طبیعی ممکن است افراد مسن کمتر غذا بخورند. چون با افزایش سن، معده افراد تا حدودی آهسته تر تخليه می شود و فرد در بیشتر مواقع احساس سیری می كنند.
بعضی از سرطان ها
گاهی اوقات از دست دادن اشتها یا کاهش وزن غیر منتظره می تواند نشانه برخی سرطان ها مانند سرطان لوزالمعده، تخمدان یا معده باشد.
در این شرایط فرد ممکن است در کنار از دست دادن اشتها، علائم زیر را تجربه کنند:
- درد معده
- سوزش قلب
- خون در مدفوع
- احساس سیری
- زرد شدن پوست یا چشم ها
در صورت از بین رفتن کامل اشتها برای یک روز یا بیشتر یا هر یک از موارد زیر، فرد ممکن است به یک بیماری جدی مبتلا شده باشد و باید هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کند:
- درد هنگام غذا خوردن
- ادرار ابری و یا نامنظم
- استفراغ یک روز یا طولانی تر
- عدم توانایی در نگه داشتن مایعات
درمان کم اشتهایی
درمان کاهش اشتها بستگی به علت آن دارد. اگر علت عفونت باکتریایی یا ویروسی باشد، معمولاً برای علائم به درمان خاصی نیاز نخواهید داشت، زیرا به محض درمان عفونت اشتهای شما سریعاً برمی گردد.
پزشک ممکن است برای کمک به افزایش اشتها و کاهش علائم دیگر مثل حالت تهوع داروهای خاصی را تجویز کند. اگر کاهش اشتهای فرد ناشی از افسردگی یا اضطراب باشد فرد می تواد با مراجعه به روان شناس و استفاده از روش های درمانی و بعضی اوقات داروهای ضد افسردگی مشکل خود را درمان و برطرف کند.
اگر پزشک تشخیص دهد که مصرف یک داروی خاص باعث از بین رفتن اشتها فرد شده است می تواند دوز و یا نوع دارو را تغییر دهند.
مدیریت علائم
در صورتی که کاهش اشتها و کاهش وزن علائم بیماری خاصی باشند در مرحله اول باید بیماری درمان شود. درد، حالت تهوع، خستگی و افسردگی شایع ترین علائم تحریک کننده بی اشتهایی هستند و معمولاً درمان آن ها آسان است.
یادآوری این نکته ضروری است که روش های درمان بی اشتهایی در همه بیماران موثر نیست و در برخی موارد بی اشتهایی ممکن است در طولانی مدت بهبود یابید. اما بی اشتهایی ناشی از بیماری در صورت عدم درمانبه موقع می تواند بدتر شود.
در صورت عدم درمان، کاهش اشتها نیز می تواند با علائم شدیدتری همراه باشد. مانند:
- تب
- کاهش وزن
- تحریک پذیری
- خستگی شدید
- ضربان قلب سریع
- یک احساس کلی بیمار یا ضعف
بروز سوء تغذیه یا کمبودهای ویتامین و عدم تعادل الکترولیت ناشی از خستگی، می تواند خطرناک باشد، در صورت بی اشتهایی بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
سبک زندگی و درمان خانگی بی اشتهایی
در شرایطی که فرد دچار بی اشتهایی شده باشد، پزشک ممکن است خوردن چندین وعده غذایی کوچکتر در روز را به جای سه وعده اصلی توصیه کند. در این صورت وعده های غذایی فرد باید حاوی کالری و پروتئین مناسب باشند تا بتوانند میزان مواد مغذی و انرژی مورد نیاز بدن را تامین کنند. همچنین نوشیدن آب میوه های طبیعی و پروتئینی همراه غذا و اضافه کردن سبزیجات، ادویه ها یا سایر طعم دهنده ها به وعده های غذایی می تواند در بهبود اشتها فرد تاثیر داشته باشد. خوردن وعده های غذایی در محیط های آرامش بخش یا اجتماعی ممکن است غذا خوردن را برای افراد لذت بخش تر کند. گاهی اوقات ورزش و یا پیاده روی باعث افزایش اشتها می شود.
تشخیص کاهش اشتها
در صورتی که کاهش اشتهای شما بعد چند روز برطرف نشده و همچنان ادامه دارد و هیچ دلیل مشخصی برای آن وجود ندارد بهتر است به منظور تشخیص علت اصلی به پزشک مراجعه کنید. پزشک برای ارزیابی نفخ و تشخیص برآمدگی یا حساسیت به شکم، تمام علائم شما را بررسی خواهد کرد و معاینه جسمی را انجام می دهد.
پزشک همچنین ممکن است آزمایشاتی را برای تشخیص علت بیماری تجویز کند. آزمایشات می تواند شامل موارد زیر باشد:
- آندوسکوپی
- آزمایش خون
- اشعه ایکس شکمی
مراجعه به پزشک
کاهش و یا از دست دادن اشتها در صورت عدم درمان به موقع می تواند باعث بروز عوارض جدی شود. ادامه کاهش اشتها باعث کاهش وزن و سوء تغذیه می شود. افراد در صورت از بین رفتن اشتها برای مدت طولانی و مشاهده هرگونه کاهش وزن غیرمنتظره یا سریع، باید به پزشک مراجعه کنند.
در صورت بروز کاهش اشتها همراه با سایر علائم زیر، فرد حتما باید با پزشک مشورت کند:
- تب
- سرفه
- دل درد
- تنگی نفس
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
سخن آخر
به دلایل مختلفی افراد ممکن است دست دادن اشتها را تجربه کنند. برخی از این موارد از جمله سرماخوردگی، مسمومیت غذایی، سایر عفونت ها یا عوارض جانبی داروها می تواند کوتاه مدت باشد. برخی بیماری ها مانند دیابت و یا سرطان در طولانی مدت می توانند باعث خستگی شوند. کاهش اشتها اغلب با احساس خستگی یا حالت تهوع همراه است.
آخرین دیدگاه‌ها