خانه » سلامت جسم » بیماری های داخلی » عمومی و داخلی » پیوند ریه

بدون نظر

پیوند ریه

تا دیر نشده علائمتو بگو، پزشکتو بگم:

پیوند ریه یک عمل جراحی برای جایگزینی ریه بیمار با یک ریه سالم است که معمولاً از طرف یک اهدا کننده متوفی انجام می شود. پیوند ریه برای بیمارانی که دارو و سایر روند های درمانی برای آن ها موثر نبوده است، کاربرد دارد. بسته به وضعیت بیمار، پیوند ریه می تواند شامل جایگزینی یک یا هر دو ریه بیمار باشد. در برخی شرایط، این احتمال وجود دارد که پیوند ریه همزمان با پیوند قلب صورت گیرد. از آنجایی که پیوند ریه یک عمل بزرگ و پیچیده ای است می تواند عوارض زیادی را در پی داشته باشد اما به طور کلی سلامت و کیفیت زندگی بیمار را تا حد زیادی بهبود می بخشد. ریه های ناسالم یا آسیب دیده می توانند اکسیژن رسانی را در بدن فرد مختل کند. انواع بیماری ها و شرایط می تواند به ریه های فرد آسیب برساند و عملکرد آن ها را مختل کنند.

علت آسیب ریه

برخی از شایع ترین علت های آسیب ریه، عبارتند از:

فیبروز کیستیک ریوی
فیبروز ریوی
فشار خون ریوی
بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD) از جمله آمفیزم

آسیب ریه اغلب با دارو یا با دستگاه های مخصوص تنفسی قابل درمان می باشد. اما وقتی این درمان ها دیگر تاثیری بر روند درمان بیماری نداشته باشد و یا عملکرد ریه جدی و خطرناک شود، پزشک ممکن است پیوند یک و یا هر دو ریه را پیشنهاد کند.

شرایط انجام پیوند ریه

پیوند ریه روند درمانی مناسبی برای همه بیماران نیست. در صورت بروز برخی شرایط ممکن است بیمار کاندید مناسبی برای پیوند ریه نباشد، برخی از این شرایط عبارتند از:

عفونت شدید
پیشرفته بودن بیماری ریه
چاقی و یا لاغری بیش از حد
شرایط پزشکی مانند بیماری جدی کلیه، کبد، ریه و یا سرطان
شرایط سبک زندگی ناسالم مانند نوشیدن الکل، سیگار کشیدن، اعتیاد به مصرف مخدر، بیماری های روانی جدی

عوارض پیوند ریه

عوارض عمده پیوند ریه، رد پیوند و خطر بروز عفونت می باشند که می تواند جدی و گاه کشنده باشد.

خطر رد پیوند

یکی از مهمترین خطرات بعد از پیوند ریه این است که سیستم ایمنی بدن بیمار، ریه اهدایی را به عنوان یک ماده خارجی شناسایی و به آن حمله کند و باعث رد ریه پیوندی شود. برای همین بیمارانی که تحت جراحی های پیوند قرار می گیرند باید برای جلوگیری از رد آن به طور مادام العمر داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن مصرف کرده و معاینات پزشکی خود به طور منظم پیگیری کنند. خطر رد پیوند ریه با گذشت زمان کاهش می یابد.

عوارض جانبی دارو

داروهای سرکوب کننده های سیستم ایمنی بدن می توانند باعث آسیب جدی به کلیه و سایر اندام های بدن شود. این دارو ها همچنین می تواند خطر ابتلا به سرطان پوستی و لب و لنفوم غیر هوچکین و عفونت را افزایش دهند. بسیاری از بیمارانی که تحت پیوند ریه قرار می گیرند ممکن است در سال های اول بعد از پیوند به علت عفونت های مکرر در بیمارستان بستری شوند.

داروهای سرکوب کننده های سیستم ایمنی بدن ممکن است باعث بروز عوارض جانبی قابل توجهی شود، از جمله:

دیابت
سرطان
افزایش وزن
وکی استخوان
فشار خون بالا
افزایش موی صورت
بیماری های کلیه
مشکلات دستگاه گوارش

خطر عفونت

داروهای سرکوب سیستم ایمنی بدن بیمار را در معرض عفونت ها به ویژه عفونت های ریوی قرار می دهند.

برای جلوگیری از بروز عفونت در بیماران پیوند ریه، پزشک توصیه می کند که بیماران:

دستان خود را مرتبا بشویند.
مرتباً دندان ها و لثه های خود را مسواک بزنند.
پوست خود را از هر نوع خراش، آسیب و زخم محافظت کنند.
از تماس با سایر افراد مبتلا به سرماخوردگی و یا بیماری های دیگر خودداری کرده و از حضور در مراکز شلوغ پرهیز کنند.
واکسیناسیون مناسب دریافت کنند.

سندرم برونشیولیت ریوی

سندرم برونشیولیت ریوی (BOS) یکی دیگر از عوارض این عمل جراحی است که به طور معمول در سال اول پس از پیوند رخ می دهد، اما ممکن است تا یک دهه بعد نیز رخ دهد. در BOS، سیستم ایمنی بدن باعث می شود که مجاری هوایی داخل ریه ها ملتهب و جریان اکسیژن به ریه ها مسدود شود.

علائم BOS، عبارتند از:

تنگی نفس
سرفه خشک
خس خس سینه

BOS ممکن است با داروی سرکوب کننده سیستم ایمنی جانبی درمان شود.

اختلال لنفوپرولیفراتیو پس از پیوند

پس از این عمل جراحی، خطر ابتلا به لنفوم (معمولاً لنفوم غیر هوچکین ) افزایش می یابد. لنفوم، نوعی سرطان است که بر روی گلبول های سفید تأثیر می گذارد. این بیماری به عنوان اختلال لنفوپرولیفراتیو پس از پیوند (PTLD) شناخته می شود PTLD زمانی رخ می دهد که یک عفونت ویروسی در نتیجه سرکوب کننده های سیستم ایمنی بدن ایجاد شود. PTLD در هر 20 نفر که پیوند ریه دارند، حدود 1 نفر را مبتلا می کند. بیشتر موارد در سال اول پیوند رخ می دهد. این بیماری معمولاً با کاهش یا ترک درمان سرکوب کننده سیستم ایمنی قابل درمان است.

آمادگی برای جراحی پیوند ریه

آماده سازی برای این عمل جراحی اغلب مدت ها قبل از عمل پیوند شروع می شود و ممکن است هفته ها، ماه ها یا سال ها قبل طول بکشد. احتمالا اولین قدم برای انجام پیوند، این است که بیمار برای ارزیابی به یک مرکز پیوند ریه ارجاع داده شود. البته بیمار می تواند خودش هم به تنهایی به مرکز پیوند مراجعه کند.

هنگام ارزیابی مرکز پیوند ریه، بیمار باید:

بیمه درمانی خود را بررسی کند تا ببیند مرکز پیوند مورد نظر، تحت پوشش بیمه ای قرار دارد یا ندارد.
تعداد پیوندهای ریه را که مرکز در سال انجام داده و میزان موفقیت پیوند ها را در نظر بگیرد.

در طی ارزیابی، پزشکان و تیم پیوند ممکن است تاریخچه پزشکی بیمار را بررسی کرده و معاینه جسمی و آزمایشات زیادی انجام گیرند و بیمار از نظر سلامت روانی ارزیابی شود. بعد بررسی شرایط بیمار توسط تیم پیوند و تایید برای انجام پیوند ریه، بیمار در لیست انتظار قرار می گیرد.

در مدت زمانی که بیمار در لیست انتظار قرار دارد، تیم پزشکی وضعیت ریه و سایر شرایط بیمار را تحت نظر قرار می دهد. بیمار باید تا زمان پیوند با رعایت رژیم غذایی مناسب و فعالیت مناسب از خودش مراقبت کند. پزشکان ممکن است به بیمارانی که در لیست انتظار پیوند ریه قرار دارند توصیه کنند در یک برنامه توان بخشی ریوی شرکت کنند. توانبخشی ریوی می تواند در بهبود سلامت و توانایی عملکرد در زندگی روزمره قبل و بعد از پیوند بیمار موثر است.

هنگامی که یک عضو اهدا کننده در دسترس قرار بگیرد وضعیت بیمار در برخی شرایط زیر برای تطبیق با ریه پیوندی بررسی می شود:

گروه خونی
سلامت کلی گیرنده
احتمال میزان موفقیت پیوند
شدت بیماری ریه در فرد گیرنده
فاصله جغرافیایی بین اهدا کننده و گیرنده
اندازه ریه یپوند در مقایسه با حفره قفسه سینه

اقدامات قبل از پیوند ریه

به محض ورود بیمار به بیمارستان برای انجام پیوند ریه، او تحت آزمایشات بالینی قرار می گیرد. در صورت تشخیص شرایطی که احتمال موفقیت پیوند را کاهش دهد، پیوند ممکن است لغو شود.

تیم پیوند ریه

تیم پیوند شامل موارد زیر خواهد بود:

جراحان
متخصصان ریه
فیزیوتراپیست
روان شناسان
یک پرستار پیوند
متخصصان عفونت
مددکاران اجتماعی
متخصص بیهوشی
متخصصان مراقبت های ویژه

انواع پیوند ریه

3 نوع اصلی پیوند ریه وجود دارد:

پیوند ریه منفرد

در پیوند ریه منفرد، یک ریه آسیب دیده از گیرنده برداشته شده و با یک ریه از اهدا کننده جایگزین می شود. این روند اغلب برای درمان فیبروز ریوی مورد استفاده قرار می گیرد، اما برای مبتلایان به فیبروز کیستیک مناسب نیست زیرا عفونت از ریه باقی مانده ممکن است به ریه اهدا شده پخش شود.

پیوند مضاعف ریه

در این نوع پیوند هر دو ریه بیمار برداشته شده و با 2 ریه اهدا کننده جایگزین می شوند. این گزینه معمولا برای درمان مبتلایان به فیبروز کیستیک یا COPD انجام می گیرد.

پیوند قلب و ریه

پیوند قلب و ریه، پیوندی است که قلب و هر دو ریه برداشته و با یک قلب و ریه اهدا کننده جایگزین می شوند و اغلب برای افرادی که فشار خون ریوی شدید دارند توصیه می شود.

تقاضا برای پیوند ریه به مراتب بیشتر از میزان عرضه ریه های اهدایی است. برای همین پیوند تنها در صورتی انجام می شود که شانس موفقیت پیوند بسیار بالا باشد. به عنوان مثال، پیوند ریه برای مبتلا به سرطان ریه توصیه نمی شود زیرا سرطان ممکن است ریه های اهدایی را درگیر کند. همچنین پیوند ریه در افراد سیگاری انجام نمی گیرد.

پیوند هر دو ریه

گیرنده و اهدا کنندگان باید از نظر اندازه ریه و نوع گروه های خونی سازگار باشند.

پیوند هر دو ریه با بیهوشی عمومی انجام می گیرد و بیمار هیچ دردی را احساس نخواهد کرد. برای تنفس بهتر بیمار، لوله ای از طریق دهان وارد نای می شود تا ریه های بیمار تهویه گردند. جراح برشی در قفسه سینه بیمار ایجاد می کند تا قفسه سینه باز و برای برداشتن ریه آماده شود. در صورت نیاز به گردش خون بیمار ممکن است از دستگاه بای پس قلبی ریوی برای گردش خون در حین عمل استفاده شود. ریه بیمار برداشته و ریه جدید به جای آن قرار می گیرد. هنگامی که تیم پیوند مطمئن شود که ریه جدید کار می کند، قفسه سینه بسته و دستگاه بای پس جدا می شود. لوله ها برای چند روز در سینه بیمار باقی می مانند تا خون و مایعات تخلیه شوند.

پیوند ریه معمولاً بسته به پیچیدگی عمل، بین 4 تا 12 ساعت طول می کشد و بهبودی کامل آن حداقل به 3 ماه زمان نیاز دارد.

اقدامات بعد از پیوند ریه

بلافاصله بعد از عمل پیوند، بیمار چند روز در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان (ICU) بستری می شود. ونتیلاتور مکانیکی به بیمار کمک می کند تا بتواند نفس بکشد و مایعات اطراف ریه ها و قلب به وسیله لوله های داخل سینه تخلیه می شود.

بیمار بعد از پیوند ریه، در بخش مراقبت های ویژه (ICU) بستری خواهد شد و سپس به بخش عمومی بیمارستان منتقل می شود. مدت زمان بستری شدن بیمار در بخش مراقبت های ویژه به وضعیت بیمار بستگی دارد و در افراد مختلف، متفاوت است. برای ارزیابی و نظارت بیشتر ممکن است بیمار تا سه ماه اول پیوند در بیمارستان بستری شود و بعد ازآن بیمار باید جلسات ومعاینات پزشکی خود را به طور منظم پیگیری کند. ویزیت های بعد از پیوند ممکن است شامل آزمایش های آزمایشگاهی، اشعه X قفسه سینه، الکتروکاردیوگرام (ECG)، آزمایش عملکرد ریه، بیوپسی ریه و معاینه باشد.

برونکوسکوپی و یا بیوپسی ریه

در بیوپسی ریه، پزشکان از بافت ریه نمونه های بسیار ریزی را جدا کرده تا علائم رد پیوند و عفونت را بررسی کنند. این آزمایش ممکن است در طی برونکوسکوپی انجام گیرد، که در آن پزشک یک لوله کوچک و انعطاف پذیر را از طریق دهان یا بینی وارد ریه ها می کند. یک دوربین سبک و کوچک متصل به برونکوسکوپ به پزشک این امکان را می دهد تا داخل مجاری تنفسی ریه ها را بررسی کند. پزشک همچنین از ابزارهای ویژه ای برای برداشتن نمونه های کوچک از بافت ریه استفاده می کند.

تیم پیوند بیمار را از نزدیک کنترل کرده و به او در مدیریت عوارض جانبی داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی کمک می کند. پزشک ممکن است داروهای آنتی بیوتیکی، ضد ویروسی یا ضد قارچ برای جلوگیری از عفونت تجویز کند. همچنین بیماران باید بعد ازپیوند ریه در صورت بروز علائم تنگی نفس، تب، خستگی، کاهش ادرار و افزایش وزن به پزشک مراجعه کنند.

بیماران باید بعد از پیوند ریه، در طولانی مدت شرایط زیر را در نظر بگیرند:

مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن

این داروها فعالیت سیستم ایمنی بدن را کاهش می دهند تا از حمله آن به قلب اهدایی جلوگیری شود. اما از آنجایی که این داروها بیمار را در معرض خطر ابتلا به عفونت قرار می دهند، پزشک ممکن است داروهای ضد باکتری، ضد ویروسی و ضد قارچ را برای پیشگیری از عفونت تجویز کند. با گذشت زمان و کاهش خطر رد پیوند، دوزها و تعداد داروهای مصرفی این بیماران کاهش می یابد.

معمولاً 2 مرحله در درمان سرکوب کننده سیستم ایمنی وجود دارد:

القاء درمانی، روشی است که در آن بلافاصله پس از پیوند ترکیبی از سرکوب کننده های سیستم ایمنی بدن به بیمارد داده می شود تا سیستم ایمنی بدن او تضعیف شود. همچنین ممکن است برای جلوگیری از عفونت به بیمار آنتی بیوتیک و ضد ویروسی داده شود.
درمان نگهداري که در طی آن از تركيب سيستم هاي سرکوب کننده سيستم ايمني با دوز کمتر به بیمار داده می شود تا سيستم ايمني ضعيف شده خود را “حفظ” کنند.

مدیریت داروها، روش های درمانی و مراقبت های مادام العمر

بیماران پس از پیوند قلب باید تمام داروهای خود را طبق دستور پزشک مصرف و از یک برنامه درمانی پیروی کرده و معاینات پزشکی خود را مادام العمر ادامه دهند. پزشک می تواند دستورالعمل هایی در مورد شیوه زندگی مانند عدم استفاده از سیگار و تنباکو، ورزش، رژیم غذایی سالم و احتیاط در کاهش خطر ابتلا به عفونت به بیمار ارائه دهد. ورزش بخش مهمی از توانبخشی بعد از پیوند ریه است و بیمار بهتر است طی روزهای بعد از عمل جراحی ورزش را شروع کند. توانبخشی ریه، شامل ورزش و آموزش ویژه برای بهبود سلامتی بیمار می باشد و در بازگرداندن قدرت و بهبود کیفیت زندگی موثر باشند.

رژیم و تغذیه

پس از پیوند ریه، بیمار برای حفظ وزن مناسب نیاز به رژیم غذایی منظم و سالم دارد. حفظ وزن سالم و ورزش می تواند در جلوگیری از بروز عوارضی مانند فشار خون بالا، بیماری قلبی و دیابت به بیمار کمک کند. یک متخصص تغذیه می تواند به بیماران در مورد نیازهای غذایی و رژیم غذایی مناسب کمک کند.

ورزش

بعد از پیوند قلب، بیمار برای بهبودی کلی سلامت جسمی و روحی خود باید ورزش و فعالیت بدنی خود را به صورت منظم انجام دهد. ورزش می تواند در کنترل فشار خون، کاهش استرس، حفظ وزن سالم، تقویت استخوان ها و افزایش عملکرد بدنی بیمار موثر باشد. برنامه ورزش بیمار شامل حرکات کششی یا کند می باشد. تیم درمانی ممکن است فعالیتهای بدنی از قبیل پیاده روی، دوچرخه سواری و تمرین قدرتی را به عنوان بخشی از برنامه ورزش به بیمار پیشنهاد دهد. اگر بیمار بعد از ورزش علائمی مانند تنگی نفس، حالت تهوع، ضربان قلب نامنظم یا سرگیجه را تجربه کرد باید ورزش را متوقف کرده و سریعاً با پزشک خود تماس بگیرد. احتمالاً شما 2 تا 3 هفته بعد از عمل از بیمارستان مرخص خواهید شد و از شما خواسته می شود یک ماه در نزدیکی مرکز پیوند بمانید تا بتوانید معاینات منظم داشته باشید.

دو ماه بعد از پیوند، بیمار باید هر 4 هفته به طور هفتگی و پس از آن، تا آخر عمر هر 6 هفته یک آزمایش خون انجام دهد و هر 3 ماه یک بار به پزشک خود مراجعه کند.

روند بهبودی بعد از پیوند ریه

معمولاً حداقل 3 تا 6 ماه طول می کشد تا کامل از جراحی پیوند بهبود یابد. برای 6 هفته اول بعد از عمل، از زور زدن، کشیدن یا بلند کردن هر چیزی سنگین خودداری شود و 4 تا 6 هفته پس از پیوند تا بهبودی زخم قفسه سینه و احساس خوب بودن از رانندگی خودداری شود. بیمار بسته به شرایط شغلی حدود 3 ماه بعد پیوند می تواند به کار خود برگردد.

نتایج پیوند ریه

پیوند ریه می تواند کیفیت زندگی بیمار را به میزان قابل توجهی بهبود بخشد. اولین سال پس از پیوند، بحرانی ترین دوره است. چون در این مدت احتمال بروز عوارض جانبی جراحی و رد پیوند و عفونت بسیار زیاد است. پیش آگهی افرادی که پیوند ریه داشته اند در سال های اخیر بهبود یافته است و انتظار می رود این روند همچنان ادامه یابد.

انجمن پیوند انگلستان تخمین می زند که حدود 9 از 10 نفر در پیوند ریه جان سالم به در می برند که بیشتر این افراد حداقل یک سال پس از انجام عمل زنده مانده اند. حدود 5 از 10 نفر حداقل 5 سال بعد از پیوند ریه زنده می مانند، در حالی که بسیاری از افراد حداقل 10 سال زندگی می کنند. همچنین مواردی دیده شده که برخی از افراد به مدت 20 سال یا بیشتر پس از پیوند ریه زندگی نسبتا عادی داشته اند. اگرچه عوارض در هر زمان ممکن است رخ دهد، اما به احتمال زیاد عوارض جدی در سال اول پس از پیوند رخ می دهد. سن بیمار به دلیل تاثیری که بر میزان پیش آگهی پیوند دارد، نقش مهمی در تعیین انتخاب افراد برای پیوند ایفا می کند.

هیچ قانون مشخصی وجود ندارد و استثنائات همواره می تواند وجود داشته باشند، اما به عنوان یک قاعده کلی: