مولتیپل میلوما یا میلوما متعدد یک سرطان است که نوعی از گلبول های سفید خون به نام سلول پلاسما را درگیر می کنند. سلول های پلاسما با ساخت آنتی بادی در مبارزه با عفونت ها به بدن کمک می کنند. مولتیپل میلوما باعث جمع شدن سلول های سرطانی در مغز استخوان می شود. در این صورت بدن به جای تولید آنتی بادی های مفید، سلول های سرطانی پروتئین های غیر طبیعی تولید می کنند که می تواند عوارض زیادی ایجاد کند.
در بیشتر مواقع بیماران مبتلا به مولتیپل میلوما علائم خاصی را تجربه نمی کنند و نیازی به درمان ندارد.
برای مبتلایان به مولتیپل میلوما که نیاز به درمان دارند، روش های درمانی برای کمک به کنترل بیماری انجام می گیرند.
علائم مولتیپل میلوما
علائم مولتیپل میلوما در افراد مختلف، متفاوت می باشد و بیماری در مراحل اولیه بیماری ممکن است هیچ علائمی نداشته باشد.
در صورت بروز علائم، آن ها می توانند شامل موارد زیر باشند:
- یبوست
- خستگی
- کاهش وزن
- حالت تهوع
- سردرگمی ذهنی
- عفونت های مکرر
- تشنگی بیش از حد
- از دست دادن اشتها
- ضعف یا بی حسی در پاها
- درد استخوان به خصوص در ستون فقرات یا قفسه سینه
علت مولتیپل میلوما
هنوز علت دقیق مولتیپل میلوما مشخص نیست. اما احتمالا میلوما با یک سلول پلاسما غیر طبیعی در مغز استخوان شروع می شود. سلول غیر طبیعی به سرعت تکثیر می یابند. سلول های سرطانی بالغ نمی شوند و مانند سلول های طبیعی می میرند و در خون جمع می شوند و تولید سلول های سالم را تحت تاثیر قرار می دهند و منجر به خستگی و آسیب پذیری در برابر عفونت می شود. سلول های میلوما آنتی بادی های غیر طبیعی تولید می کنند که بدن قادر به استفاده از آن ها نیست. این آنتی بادی های غیر طبیعی و یا پروتئین های M باعث آسیب به کلیه ها می شوند.
سلول های سرطانی همچنین می تواند باعث آسیب به استخوان ها شده و خطر شکستگی استخوان ها را افزایش دهند.
شیوع مولتیپل میلوما
مولتیپل میلوما تقریباً به عنوان یک وضعیت نسبتاً خوش خیم به نام گاموپاتی مونوکلونال (MGUS) شروع می شود. در ایالات متحده، حدود 3 درصد از افراد بالاتر از 50 سال به MGUS مبتلا هستند. هر ساله حدود 1 درصد از مبتلایان به MGUS به مولتیپل میلوما یا سرطان مرتبط با آن مبتلا می شوند. با این حال، در MGUS، سطح پروتئین های M پایین تر است و هیچ آسیبی به بدن وارد نمی شود.
عوامل خطر مولتیپل میلوما
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به مولتیپل میلوما را افزایش دهند، عبارتند از:
جنسیت. احتمال بروز این بیماری در بین مردان نسبت به زنان بیشتر است.
نژاد. افراد سیاه پوست تقریباً دو برابر بیشتر نسبت به افراد سفیدپوست مبتلا می شوند .
سابقه خانوادگی. اگر برادر، خواهر یا والدین فرد به مولتیپل میلوما مبتلا باشند، خطر ابتلا فرد بیشتر خواهد بود.
تاریخچه MGUS نامشخص. هر ساله 1 درصد از مبتلایان به MGUS در ایالات متحده مبتلا به میلوما مولتیپل می شوند.
افزایش سن. بیشتر افراد در اواسط دهه 60 به بیماری میلوما مبتلا می شوند. احتمال ابتلا به بیماری با افزایش سن، بیشتر می شود.
عوارض مولتیپل میلوما
عوارض بیماری میلوما شامل موارد زیر است:
عفونت های مکرر. سلول های میلوما توانایی بدن در مبارزه با عفونت ها را کاهش می دهند.
مشکلات استخوانی. مولتیپل میلوما می تواند روی استخوان های بیمار تأثیر بگذارد و منجر به درد و ضعف استخوان ها و شکستن آن ها شود.
کاهش تعداد گلبول های قرمز خون (کم خونی). از آنجا که سلول های میلوما سلول های خونی طبیعی را جمع می کنند، این بیماری می تواند باعث کم خونی و سایر مشکلات خونی شود.
کاهش عملکرد کلیه. مولتیپل میلوما ممکن است در عملکرد کلیه اختلال ایجاد کند و باعث نارسایی کلیه شود. افزایش سطح کلسیم در خون می تواند باعث ضعف استخوان ها و اختلال در عملکرد کلیه ها شود. پروتئین های تولید شده توسط سلول های میلوما می توانند مشکلات مشابهی ایجاد کنند.
تشخیص مولتیپل میلوما
در بعضی موارد، پزشک ممکن است چندین میلوما را به طور تصادفی تشخیص دهد و آزمایش خون را تجویز کند.
آزمایشات و روش های استفاده شده برای تشخیص مولتیپل میلوما. عبارتند از:
آزمایش خون
آزمایش خون پروتئین های M تولید شده توسط سلول های میلوما را نشان می دهد. پروتئین غیر طبیعی دیگری که توسط سلول های میلوما تولید می شود بتا 2-میکروگلوبولین است که در آزمایش خون تشخیص داده می شود. علاوه بر این، آزمایش خون برای بررسی عملکرد کلیه، شمارش گلبول های خون، میزان کلسیم و میزان اسید اوریک می تواند در تشخیص بیماری به پزشک کمک کند.
آزمایش ادرار. آزمایش ادرار می تواند سطح پروتئین های M را نشان دهد. هنگام شناسایی پروتئین های M در ادرار به آن ها پروتئین های Bence Jones گفته می شوند.
بررسی مغز استخوان
پزشک ممکن است یک نمونه از مغز استخوان بیمار را بررسی های آزمایشگاهی تهیه کند. نمونه با سوزن بلند در داخل استخوان (آسپیراسیون مغز استخوان و بیوپسی) جمع آوری می شود. در آزمایشگاه نمونه سلول های میلوما بررسی می شود. آزمایش های تخصصی، مانند فلورسانس در هیبریداسیون درجا (FISH) می تواند سلول های میلوما را تجزیه و تحلیل کند تا ناهنجاری های ژنتیکی آن ها تشخیص داده شوند.
تست های تصویربرداری
آزمایشات تصویربرداری برای تشخیص مشکلات استخوانی مرتبط با مولتیپل میلوما تجویز می شود. آزمایشات ممکن است شامل یک رادیوگرافی با اشعه X، MRI، CT یا انتشار پوزیترون (PET) باشد.
تشخیص مراحل مولتیپل میلوما
در صورت تشخیص مولتیپل میلوما، پزشک آزمایش های تشخیصی را برای طبقه بندی بیماری به عنوان مرحله اول، مرحله دوم یا مرحله سوم تجویز می کند. مرحله اول نشان دهنده بیماری کمتر آسیب زننده تر است، و مرحله سوم نشان می دهد بیماری پیشرفت کرده و ممکن است بر استخوان، کلیه ها و سایر ارگان ها تأثیر بگذارد.
تشخیص مرحله میلوما و سن بیمار به پزشک در تعیین پیش آگهی و گزینه های درمانی کمک می کند.
درمان مولتیپل میلوما
درمان مولتیپل میلوما می تواند به تسکین درد، کنترل عوارض بیماری، تثبیت وضعیت بیمار و کند شدن پیشرفت میلوما کمک کند. در بیماری مولتیپل میلوما ممکن است درمان فوری لازم نباشد. اما، بیمار باید برای کنترل علائم و پیشگیری از پیشرفت بیماری تحت نظر پزشک باشد. معاینه و نظارت می تواند شامل آزمایش های دوره ای خون و ادرار باشد.
در صورت شدید شدن علائم و پیشرفت بیماری، پزشک ممکن است روند درمان را آغاز کند.
گزینه های درمانی میلوما
گزینه های درمانی استاندارد برای درمان مولتیپل میلوما. شامل موارد زیر است:
درمان هدفمند. داروهای هدفمند باعث جلوگیری از عملکرد سلول های میلوما می شوند و پروتئین ها را تجزیه می کنند. این عمل باعث می شود سلولهای میلوما از بین بروند. داروهای هدفمند درمانی ممکن است از طریق ورید در بازو یا به صورت قرص تجویز شوند. سایر روش های درمانی هدفمند شامل داروهای آنتی بادی مونوکلونال است که به پروتئین های خاص موجود در سلول های میلوما متصل می شود و باعث مرگ آن ها می شود.
بیولوژی درمانی. داروهای بیولوژی درمانی از سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سلول های میلوما استفاده می کنند. این داروها معمولاً به صورت قرص مصرف می شوند.
شیمی درمانی. داروهای شیمی درمانی سلول های با رشد سریع، از جمله سلول های میلوما را از بین می برد. داروهای شیمی درمانی را می توان از طریق ورید در بازو یا به صورت قرص مصرف کرد. مقادیر زیادی از داروهای شیمی درمانی قبل از پیوند مغز استخوان استفاده می شود.
کورتیکواستروئیدها. کورتیکواستروئیدها، سیستم ایمنی بدن را برای کنترل التهاب در بدن تنظیم می کنند. آن ها همچنین در برابر سلول های میلوما فعال هستند. کورتیکواستروئیدها را می توان به صورت قرص یا از طریق ورید در بازو مصرف کرد.
پیوند مغز استخوان. پیوند مغز استخوان، همچنین به عنوان پیوند سلول های بنیادی شناخته می شود، روشی برای جایگزینی مغز استخوان بیمار شما با مغز استخوان سالم است. قبل از پیوند مغز استخوان، سلول های بنیادی تشکیل دهنده خون از خون بیمار جمع می شوند. سپس برای از بین بردن مغز استخوان بیمار، دوز بالایی از شیمی درمانی دریافت می کند. سپس سلول های بنیادی به بدن بیمار تزریق می شوند.
پرتو درمانی. در این روش از پرتوهای انرژی مانند اشعه X و پروتون برای آسیب به سلول های میلوما استفاده شده و رشد آن ها متوقف می شود. پرتودرمانی ممکن است برای کوچک کردن سریع سلول های میلوما در یک منطقه خاص استفاده شود.
نحوه استفاده از درمان ها
نحوه استفاده از درمان ها بستگی به این دارد که شما کدام یک از گزینه های مناسب برای پیوند مغز استخوان باشید. این بستگی به خطر پیشرفت بیماری، سن و سلامت کلی شما دارد.
اگر کاندید پیوند مغز استخوان در نظر گرفته شوید، درمان اولیه به احتمال زیاد شامل ترکیبی از درمان ها، مانند درمان هدفمند، بیولوژی درمانی، کورتیکواستروئیدها و گاهی اوقات شیمی درمانی خواهد بود. پس از پیوند مغز استخوان، احتمالاً شما برای جلوگیری از عود میلوما، درمانی هدفمند یا درمان بیولوژیکی را انجام می دهید.
اگر شما کاندید پیوند مغز استخوان در نظر گرفته نشوید، درمان اولیه احتمالاً شامل شیمی درمانی همراه با کورتیکواستروئیدها، درمان هدفمند یا بیولوژی درمانی خواهد بود.
اگر میلوما عود کند یا به درمان پاسخ ندهد، ممکن است پزشک توصیه کند دوره دیگری از درمان را که در ابتدا به شما کمک کرده است راتکرار کنید. گزینه دیگر تلاش برای یک یا چند روش درمانی دیگر است که معمولاً به عنوان خط درمانی اول استفاده می شود .
درمان عوارض
از آنجا که مولتیپل میلوما می تواند تعدادی از عوارض را ایجاد کند، ممکن است شما نیاز به درمان آن شرایط خاص داشته باشید. مثلا:
- عوارض کلیوی. افرادی که آسیب کلیوی شدید دارند ممکن است نیاز به دیالیز داشته باشند.
- از بین رفتن استخوان. پزشک برای جلوگیری از ضعیف شدن استخوان ها، دارو تجویز می کند.
- درد استخوان. داروهای درد، پرتودرمانی و جراحی ممکن است به کنترل درد استخوان کمک کنند.
- عفونت ها. پزشک می تواند واکسن های خاصی را برای جلوگیری از عفونت ها، مانند آنفولانزا و ذات الریه، توصیه کند.
- کم خونی. اگر کم خونی مداوم داشته باشید، پزشک ممکن است داروهایی را برای افزایش شمارش گلبول های قرمز توصیه کند.
مقابله و پشتیبانی
تشخیص سرطان می تواند تکان دهنده و ویران کننده باشد. با گذشت زمان، روش هایی برای مقابله با استرس و عدم اطمینان زندگی با سرطان پیدا خواهید کرد. تا زمانی که دریابید که چه چیزی برای شما بهتر است، سعی کنید:
در موردبیماری خود به اندازه کافی یاد بگیرید. در مورد مولتیپل میلوما به اندازه کافی بیاموزید تا بتوانید در تصمیم گیری در مورد درمان و مراقبت خود شرکت کنید. در مورد گزینه های درمانی و عوارض جانبی آن ها از پزشک خود سؤال کنید.
یک سیستم پشتیبانی قوی را تشکیل دهید. داشتن یک سیستم پشتیبانی قوی می تواند به شما در مقابله با مسائل و اضطراب کمک کند.
اهداف منطقی تعیین کنید. داشتن اهداف به شما کمک می کند تا احساسات خود را کنترل کنید و به شما انگیزه بدهد. اما اهدافی را که احتمالاً نمی توانید به آن ها برسید انتخاب نکنید.
برای خود وقت بگذارید. خوب غذا خوردن و استراحت کافی می تواند به مبارزه با استرس و خستگی سرطان کمک کند. همچنین، در صورت نیاز به استراحت بیشتر یا محدود کردن کارهایی که انجام می دهید، برنامه ریزی مناسبی را در نظر بگیرید.
آمادگی برای مراجعه به پزشک
اگر به بیماری مولتیپل میلوما مبتلا شده باشید، به احتمال زیاد به پزشک متخصص در درمان اختلالات خون و مغز استخوان (هماتولوژیست) یا پزشک متخصص در معالجه سرطان (انکولوژیست) ارجاع داده می شوید.
برای آمادگی بیشتر در هنگام مراجعه به پزشک بهتر است:
- علائمی را که تجربه می کنید را بنویسید.
- سایر شرایط پزشکی را ذکر کنید.
- لیستی از داروهای که مصرف می کنید، و همچنین تمام ویتامین ها، مکمل ها و داروهای گیاهی را تهیه کنید.
سؤالاتی که باید در قرار ملاقات اولیه از پزشک خود بپرسید عبارتند از:
- آیا مولتیپل میلوما دارم؟
- چه مرحله میلوما دارم؟
- به چه نوع تست هایی نیاز دارم؟
- پیش آگهی شرایط من چیست؟
- آیا دلایل احتمالی دیگری وجود دارد؟
- آیا میلوما ویژگی های پرخطری دارد؟
- در مورد من روند های درمانی کدامند؟
- عوارض جانبی احتمالی درمان چیست؟
- آیا من کاندید پیوند مغز استخوان هستم؟
- چه چیزی ممکن است باعث علائم یا وضعیت من شود؟
- آیا برای تقویت استخوان هایم به پزشک خاصی احتیاج دارم؟
- آیا محدودیت هایی وجود دارد که باید در این میان رعایت کنم؟
- اگر اولین درمان موفقیت آمیز نباشد، گزینه بعدی کدام خواهد بود؟
- برای مراحل بعدی در تعیین تشخیص و معالجه من چه پیشنهادی دارید؟
- من بیماری دیگری دارم، چگونه می توانم همراه با مولتیپل میلوما آن را کنترل کنم؟
پزشک شما احتمالاً تعدادی سؤال از شما خواهد پرسید، از جمله:
- علائم شما چیست؟
- آیا سابقه لخته شدن خون را دارید؟
- از چه زمانی شروع به تجربه علائم کردید؟
- آیا در دفع مدفوع خود تغییری مشاهده کرده اید؟
- آیا بیش از حد معمول احساس تشنگی کرده اید؟
- علائم شما با گذشت زمان چگونه تغییر کرده است؟
- آیا سابقه خانوادگی اختلالات پلاسمائی مانند MGUS دارید؟
- آیا عفونت های مکرر مانند ذات الریه، سینوزیت، مثانه یا کلیه، عفونت های پوستی یا زونا را تجربه کرده اید؟
آخرین دیدگاه‌ها