علائم و علل آسم 

آسم شرایطی است که در آن مجاری هوایی باریک و متورم شده و مخاط اضافی ایجاد می کند و باعث اختلال در تنفس، سرفه، خس خس سینه و تنگی نفس می شود. در برخی افراد آسم، یک مشکل جزئی است اما در برخی افراد می تواند به یک مشکل اساسی تبدیل شود و فعالیت های روزمره فرد را مختل می کند و حتی ممکن است منجر به حمله آسم جدی شود. آسم قابل درمان نیست، اما علائم و علل آسم قابل کنترل است. از آنجا که غالباً علائم و شدت آن به مرور زمان تغییر می کند، بهتر است که فرد با پزشک خود همکاری کرده و علائم و نشانه های خود را ردیابی و در صورت نیاز درمان را مدیریت کند.

علت آسم

هنوز علت دقیق این بیماری مشخص نیست ولی به نظر می رسد دلیل ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیکی (ارثی) در بروز آن نقش دارند.

محرک ها

قرار گرفتن در معرض انواع تحریک کننده ها و آلرژن ها باعث ایجاد علائم این بیماری می شوند.

محرک های آسم در افراد مختلف با هم فرق دارند و می تواند شامل موارد زیر باشد:

• هوای سرد
• احساسات و استرس شدید
• فعالیت بدنی (آسم ناشی از ورزش)
• عفونت های تنفسی مانند سرماخوردگی
• آلاینده های هوا و مواد تحریک کننده مانند دود
• بیماری ریفلاکس معده دستگاه گوارش (GERD)
• برخی داروهای خاص، از جمله مسدود کننده های بتا، آسپیرین، ایبوپروفن و ناپروکسن
• مواد موجود در هوا مانند گرده، کنه های گرد و غبار، اسپورهای قالب، شوره های حیوان خانگی
• سولفیت ها و مواد نگهدارنده در برخی از غذاها و نوشیدنی ها از جمله میگو، میوه خشک، سیب زمینی فرآوری شده، آبجو و شراب

عوامل خطر آسم

برخی از عواملی که می توانند خطر ابتلا به آسم را افزایش دهند، عبارتند از:

• اضافه وزن
• سیگاری بودن
• سابقه خانوادگی
• قرار گرفتن در معرض دود دست دوم
• قرار گرفتن در معرض دود ناشی از انواع دیگر آلودگی ها
• سابقه بیماری آلرژیک دیگر، مانند درماتیت آتوپیک یا رینیت آلرژیک (تب یونجه)
• قرار گرفتن در معرض محرک های شغلی مانند مواد شیمیایی مورد استفاده در کشاورزی و آرایشگاه

علائم آسم

علائم آن در افراد مختلف متفاوت است و حتی امکان دارد با حملات نادر همراه باشند.

اما به طور کلی این شرایط با علائم زیر قابل شناسایی هستند:

• تنگی نفس
• افزایش مشکل در تنفس
• سفتی یا درد قفسه سینه
• نیاز فوری به استفاده از استنشاق
• مشکل خواب در اثر تنگی نفس، سرفه یا خس خس سینه
• صدای سوت زدن یا خس خس کردن سینه هنگام بازدم (خس خس سینه نشانه شایع در کودکان است).
• حملات سرفه یا خس خس که با عفونت ویروس تنفسی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا بدتر می شود.

برای برخی از افراد، علائم در شرایط خاص شعله ور می شوند:

• آسم ناشی از ورزش، که ممکن است هنگام سرد و خشک شدن هوا بدتر شود.
• آسم شغلی، ناشی از تحریک کننده های محل کار مانند دودهای شیمیایی، گازها یا گرد و غبار
• آسم ناشی از آلرژی، بر اثر مواد موجود در هوا مانند گرده، اسپورهای قالب، زباله های سوسک یا ذرات پوستی و بزاق خشک شده ریخته شده توسط حیوانات اهلی (حیوان خانگی)

حملات شدید آسم می تواند خطرناک باشد.

پس علائم اضطراری آسم را بشناسید و در صورت بروز آن ها سریعا به پزشک مراجعه کنید، برخی از این علائم عبارتند از:

• سرفه یا خس خس مکرر و مداوم
• بدتر شدن سریع تنگی نفس یا خس خس سینه
• تنگی نفس هنگام انجام حداقل فعالیت های بدنی
• عدم بهبودی حتی پس از استفاده از استنشاقی با تسکین سریع
• از آنجایی که علائم آسم با گذشت زمان تغییر پیدا می کنند بهتر است برای بررسی روند درمان خود با پزشک همکاری کرده و روند درمان خود را پیگیری کنید.

عوارض آسم‌

عوارض آسم شامل موارد زیر است:

• ویزیت های اورژانس و بستری شدن در بیمارستان
• عوارض جانبی مصرف طولانی مدت برخی داروها
• علائم و نشانه های مختل کننده خواب، کار یا فعالیت های روزمره فرد
• تنگ شدن دائمی لوله های برونشی (ترمیم مجاری هوایی) و اختلال در تمرکز
• درمان مناسب باعث جلوگیری از عوارض کوتاه مدت و طولانی مدت ناشی از این بیماری می شود.

تشخیص آسم

معاینه بدنی

برای رد سایر شرایط احتمالی مانند عفونت تنفسی یا بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD) پزشک معاینه فیزیکی را انجام می دهد و در مورد علائم و سایر مشکلات سلامتی و سابقه قبلی بیماری های فرد سؤالاتی را می پرسد. همچنین ممکن است آزمایش تست عملکرد ریه را برای بررسی وضعیت بیمار توصیه کند. آزمایش های عملکرد ریه اغلب قبل و بعد از مصرف دارویی به نام برونکودیلاتور انجام می شود. اگر عملکرد ریه بعد از استفاده برونکودیلاتور بهبود پیدا کند، به احتمال زیاد فرد به آسم مبتلا است.

آزمایش های دیگر برای تشخیص آسم وجود دارند، از جمله:

• ائوزینوفیل های خلط آور. این آزمایش به دنبال گلبول های خاصی از خون (ائوزینوفیل ها) در مخلوط بزاق و مخاط (خلط) بیمار است که هنگام سرفه ترشح می شود.
• آزمایش آلرژی. این آزمایش را می توان با تست پوستی یا آزمایش خون انجام داد. آزمایش های آلرژی می توانند حساسیت به حیوانات خانگی، گرد و غبار، قالب و گرده را تشخیص دهند.
• تست های تصویربرداری. اسکن قفسه سینه و توموگرافی کامپیوتری با وضوح بالا (CT) در ریه ها و حفره های بینی (سینوس ها) می تواند هرگونه ناهنجاری یا بیماری ساختاری مانند عفونت شناسایی کند.
• چالش متاکولین. متاکولین یک محرک شناخته شده آسم است که هنگام استنشاق، باعث انقباض خفیف در مجاری هوایی بیمار خواهد شد. در صورت مبتلا بودن فرد به متاکولین واکنش نشان می دهد. این آزمایش حتی اگر تست اولیه عملکرد ریه طبیعی باشد، قابل استفاده است.
• آزمایش اکسید نیتریک. این آزمایش، اگرچه به طور گسترده در دسترس نیست اما میزان گاز اکسید نیتریک موجود در هوای تنفس فرد اندازه گیری می کند. التهاب مجاری هوایی ناشی از آسم منجر به افزایش سطح طبیعی اکسید نیتریک می شود.

طبقه بندی شدت آسم

این طبقه بندی بر اساس میزان علائم و وضعیت بیمار، همراه با نتایج تست فیزیکی و آزمایش های تشخیصی انجام می گیرند و تشخیص آن در انتخاب روند درمانی مناسب موثر است. شدت آسم غالباً به مرور زمان تغییر می کند و نیاز به تنظیمات درمانی دارد.

آسم به چهار دسته کلی تقسیم می شود:

طبقه بندی آسم	علائم و نشانه ها
متناوب	علائم خفیف تا دو روز در هفته و تا دو شب در ماه
ملایم و مداوم	علائم بیش از دو بار در هفته، اما بیش از یک بار در روز
مداوم و متوسط	علائم یک بار در روز و بیش از یک شب در هفته
مداوم و شدید	علائم در طول روز در بیشتر روزها و غالباً در شب

درمان آسم

پیشگیری و کنترل طولانی مدت در متوقف کردن حملات آسم قبل از شروع، مهم است. درمان معمولاً شامل یادگیری و شناسایی محرک ها، انجام اقدامات برای جلوگیری از آنها و کنترل روند تنفس بیمار است.

داروها

داروهای مناسب برای بیمار به عوامل مختلفی مانند سن، علائم و عوامل محرک بستگی دارند. داروهای پیشگیری و کنترل در طولانی مدت باعث کاهش التهاب در مجاری هوایی می شوند و برونکودیلاتلاتور به سرعت مجاری هوای متورم شده و تنفس را باز می کنند. داروهای طولانی مدت کنترل آسم، که معمولاً روزانه مصرف می شوند، سنگ بنای درمان این بیماری هستند و به طور روزمره علائم را کنترل می کنند و احتمال بروز حملات را کاهش می دهند.

انواع داروهای کنترل طولانی مدت، عبارتند از:

• کورتیکواستروئیدهای استنشاقی. بیماران باید برای به حداکثر رسیدن تاثیرگذاری این داروها باید چندین روز تا هفته ها آن ها را استفاده کنند. بر خلاف کورتیکواستروئیدهای خوراکی، این داروها عوارض جانبی کمتری دارند و به طور کلی برای استفاده طولانی مدت بی خطر و مناسب هستند.
• اصلاح کننده های لکوترین. این داروهای خوراکی تا 24 ساعت به تسکین علائم آسم کمک می کنند. در موارد نادر، این داروها با واکنش های روانشناختی مانند آشفتگی، پرخاشگری، توهم، افسردگی و تفکر خودکشی مرتبط بوده اند.
• آگونیست های طولانی مدت بتا. این داروهای استنشاقی مجاری هوایی را باز می کنند. برخی تحقیقات نشان می دهد که آنها ممکن است خطر حمله شدید آسم را افزایش دهند، بنابراین فقط در ترکیب با کورتیکواستروئید استنشاقی استفاده می شوند و بیماران نباید در هنگام بروز حملات آسم آن ها را مصرف کنند.
• استنشاقی ترکیبی. این داروها ممکن است خطر ابتلا به حمله شدید آسم را افزایش دهند.

برای تسکین سریع و کوتاه مدت علائم در هنگام حمله آسم از داروهای تسکین سریع استفاده می شود که پزشک مصرف آن ها را بعد و یا قبل از ورزش توصیه می کند.

انواع داروهای تسکین دهنده سریع، عبارتند از:

• آگونیست های بتا کوتاه مدت. این برونکودیلاتیلاتورهای تسریع شده، طی چند دقیقه عمل می کنند و علائم را در حین حمله آسم به سرعت کاهش دهند.
• ایپراتروپیوم (Atrovent). مانند سایر برونکودیلاتلاتورها، ipratropium به سرعت عمل می کند و بلافاصله مجاری هوایی را شل می کند، و باعث راحت شدن تنفس بیمار می شود. ایپراتروپیوم بیشتر برای آمفیزم و برونشیت مزمن کاربرد دارد، اما بعضی اوقات برای درمان حملات آسم هم استفاده می شود.
• کورتیکواستروئیدهای خوراکی و داخل وریدی. این داروها که شامل پردنیزون و متیل پردنیزولون هستند التهاب مجاری هوایی ناشی از آسم شدید را تسکین می دهند. آنها می توانند در طولانی مدت باعث بروز عوارض جانبی جدی شوند برای همین مصرف آن ها فقط برای کوتاه مدت توصیه می گردند.

در صورت شعله ور شدن علائم آسم، استفاده از یک دستگاه استنشاقی با تسریع می تواند آن ها را فوراً تسکین دهد. اما تا زمانی که مصرف داروهای کنترل طولانی مدت بتواند علائم را مدیریت کنند لازم نیست از دستگاه استنشاقی سریع استفاده شود.

دارو های آلرژی

در صورت بروز آسم در اثر آلرژی، داروهای آلرژی زیر می توانند در مدیریت علائم موثر باشند:

• ایمونوتراپی. استفاده از این روش با گذشت زمان به طور تدریجی واکنش سیستم ایمنی بدن را به آلرژن های خاص کاهش می دهد. این روند درمانی در طی چند ماه اول، هفته ای یک بار و بعد از آن یک بار در ماه برای مدت سه تا پنج سال انجام می شود.
• اومالیزوماب (Xolair). این دارو، هر دو تا چهار هفته به صورت تزریقی مخصوصاً برای افرادی که آلرژی و آسم شدید دارند مصرف می شود.
• ترموپلاستی برونشی. این روش درمانی برای همه افراد موثر و مناسب نیست و در موارد آسم شدید که با استفاده از کورتیکواستروئیدهای استنشاقی یا سایر داروهای آسم طولانی مدت بهبود نمی یابد کاربرد دارد و تنفس بیمار را راحت تر و احتمال حملات آسم را کاهش می دهد.  

یک رویکرد گام به گام برای مبتلایان به آسم

مبتلایان باید در درمان خود انعطاف پذیر باشند و بر اساس تغییرات در علائم خود با پزشک مشورت کنند. پزشک براساس این علائم می تواند شرایط درمان را تنظیم کند. به عنوان مثال، در شرایط مساعد بودن حال بیمار پزشک ممکن است داروی کمتری تجویز کند و در شرایط بدتر شدن علائم می تواند دوز دارو را افزایش داده و ویزیت های مکرر را توصیه کند.

سبک زندگی و داروهای خانگی آسم

اگرچه بسیاری از مبتلایان برای جلوگیری و تسکین علائم به داروها اعتماد می کنند، اما باز هم بیماران می توانند برای حفظ سلامتی خود و کاهش حملات آسم راهکارهای زیر را در نظر بگیرند:

انجام اقدامات لازم جهت کاهش احتمال قرار گرفتن در معرض عوامل محرک، بخش مهمی از کنترل آسم است که شامل موارد زیر است:

• تماس با حیوانات خانگی را کاهش دهید. در صورت حساسیت به حیوانات خانگی از تماس با آن ها خودداری کنید.
• در هوای سرد بینی خود را بپوشانید. در صورت بدتر شدن علائم شما در اثر هوای سرد یا خشک بهتر است از ماسک استفاده کنید.
• از سیستم تهویه مطبوع استفاده کنید. تهویه هوا، میزان گرده های موجود در هوا را از درختان، علف ها و علف های هرز در محیط منزل را کاهش می دهد. تهویه هوا همچنین باعث کاهش رطوبت محیط داخلی می شود و می تواند میزان قرار گرفتن در معرض گرد و غبار را کاهش دهد. اگر تهویه مطبوع ندارید، سعی کنید در فصل گرده پنجره های منزل خود را بسته نگه دارید.
• گرد و غبار اتاق ها را از بین ببرید. با جایگزین کردن موارد خاصی در اتاق خواب، گرد و غبار را که می تواند علائم شب را بدتر کند، به حداقل برسانید. به عنوان مثال بالش ها و تشک ها در معرض گرد و غبار قرار ندهید. فرش ها را برداشته و آن ها را با کفپوش چوبی یا مشمع جایگزین و از پرده های قابل شستشو استفاده کنید. مناطق مرطوب در حمام، آشپزخانه و اطراف خانه را تمیز کنید.

خود مراقبتی

مراقبت از خود می تواند به کنترل علائم این بیماری کمک کند، از جمله:

• وزن سالم خود را حفظ کنید. اضافه وزن می تواند علائم آسم را بدتر و شما را در معرض خطر سایر مشکلات سلامتی قرار دهد.
• به طور منظم ورزش کنید. داشتن آسم به این معنی نیست که باید فعالیت کمتری داشته باشید بلکه درمان می تواند از حملات آسم جلوگیری کرده و علائم را در حین فعالیت کنترل کند. ورزش منظم می تواند قلب و ریه ها را تقویت و به تسکین علائم کمک کنند. اگر در دماهای سرد ورزش می کنید، برای گرم کردن هوای تنفسی خود، از ماسک صورت استفاده کنید.
• سوزش سر دل و بیماری ریفلاکس معده (GERD) را کنترل کنید. رفلاکس اسید ممکن است به مجاری هوایی ریه آسیب برساند و علائم آسم را بدتر کند. اگر سوزش قلب مکرر یا مداوم دارید، در مورد گزینه های درمانی با پزشک خود مشورت کنید. ممکن است قبل از بهبود علائم آسم به درمان GERD احتیاج داشته باشید.

پزشکی جایگزین

برخی از درمان های جایگزین می توانند به علائم آسم کمک کند اما با این حال این روش جایگزینی برای روند های پزشکی به خصوص در آسم شدید نیستند. قبل از مصرف هر گونه گیاهان دارویی یا مکمل ها، با پزشک خود مشورت کنید، زیرا ممکن است آن ها با داروهای مصرفی شما تداخل ایجاد کنند و منجر به بروز برخی عوارض جدی شوند.

درمان های جایگزین آسم، عبارتند از:

• تمرینات تنفس. انجام این تمرینات می توانند دوز مورد نیاز داروهای مصرفی شما را کاهش دهند.
• داروهای گیاهی و طبیعی. چند داروی گیاهی و طبیعی که ممکن است به بهبود علائم آسم کمک کند عبارتند از: سیاه دانه، کافئین، کولین و پیکنوژنول.

توصیه های برای بیمار مبتلا به آسم

آسم می تواند چالش برانگیز و استرس زا باشد. ممکن است گاهی اوقات ناامید، عصبانی یا افسرده شوید زیرا برای جلوگیری از محرک های محیطی باید فعالیت های معمول خود را کاهش دهید. همچنین برخی از علائم بیماری و روال های پیچیده مدیریت آن باعث احساس محدودیت یا خجالت در افراد می شود. بهترین راه برای غلبه بر اضطراب و احساس درماندگی، درک شرایط و کنترل خود است. برای این منظور می توانید یک لیست از کارهای روزانه خود تهیه و آن ها را مدیریت کنید. در بین انجام فعالیت های روزانه خود استراحت کرده و فعالیت هایی که علائم شما را وخیم تر می کنند را انجام ندهید.

پیشگیری آسم

در حالی که هیچ راهی برای جلوگیری از آسم وجود ندارد، بیماران می توانند با همکاری پزشک خود برای مدیریت شرایط خود و جلوگیری از حملات آسم راهکارهای را در نظر بگیرند، از جمله:

• واکسن آنفلوانزا و ذات الریه بزنید.
• داروهای خود را طبق تجویز مصرف کنید.
• محرکهای آسم را شناسایی و از بروز آن ها جلوگیری کنید.
• برنامه درمانی آسم را دنبال و دارو های خود طبق تجویز دکتر مصرف کنید. آسم یک وضعیت مداوم است که نیاز به نظارت و درمان منظم دارد.
• تنفس خود را کنترل کنید و علائم هشدار دهنده جزئی مانند سرفه جزئی، خس خس سینه یا تنگی نفس که می توانند نشان دهنده حمله قریب الوقوع آسم باشند را شناسایی و زود درمان کنید.

آمادگی برای مراجعه به پزشک

در صورت تشخیص بیماری آسم توسط پزشک عمومی ممکن است به یک متخصص آلرژی یا ریوی ارجاع داده شوید. برای آمادگی بهتر قبل از مراجعه به پزشک می توانید علائمی را که دارید و اطلاعات شخصی اصلی، از جمله فشارهای اساسی یا تغییرات اخیر زندگی را بنویسید و لیستی از تمام داروها، ویتامین ها و مکمل هایی که مصرف می کنید تهیه کنید.

برخی از سؤالات اساسی که باید از پزشک خود بپرسید عبارتند، از:

• به چه نوع تست های تشخیصی نیاز دارم؟
• بهترین روش درمانی برای من کدام است؟
• آیا محدودیتی وجود دارد که باید رعایت کنم؟
• آیا احتمالاً آسم من ناشی از مشکلات تنفسی است؟
• گزینه های اصلی رویکرد اصلی که شما پیشنهاد می کنید چیست؟
• آیا بروشور یا مواد چاپی دیگری وجود دارد که بتوانم از آن ها استفاده کنم؟
• آیا دارویی جایگزین عمومی برای دارویی که برای من تجویز می کنید وجود دارد؟
• من بیماری دیگری هم دارم. چگونه می توانم به بهترین وجه آنها را مدیریت کنم؟

  برخی سوالاتی که پزشک ممکن است از بیمار بپرسد، عبارتند از:

• علائم شما دقیقاً چیست؟
• علائم شما چقدر شدید است؟
• آیا سابقه خانوادگی آلرژی یا آسم دارید؟
• چه زمانی برای اولین بار متوجه بروز علائم خود شدید؟
• آیا آلرژی خاصی مانند درماتیت آتوپیک یا تب یونجه دارید؟
• فکر می کنید چه چیزی باعث بهتر و یا بدتر شدن علائم شما می شوند؟

منبع:

 https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/asthma/symptoms-causes/syc-20369653 https://www.healthline.com/health/asthma#management

[advisers limit=3 online =true skill=”15″]