شایع ترین علائم کمبود پتاسیم

ضعف و خستگی اغلب شایع ترین علائم کمبود پتاسیم هستند اما این شرایط می تواند علت های دیگری هم داشته باشد. پتاسیم یکی از مهمترین مواد معدنی بدن است و به نظر می رسد در همه سلول های بدن انسان وجود دارد. در حقیقت، پتاسیم یکی از چهار الکترولیت اصلی بدن به همراه سدیم، منیزیم و کلسیم است. پتاسیم به عنوان یک الکترولیت، به حفظ تعادل مناسب آب در بدن و همچنین تنظیم فشار خون کمک می کند. همچنین در هضم پروتئین ها و کربوهیدرات ها نقش اساسی دارد. پتاسیم برای عملکرد طبیعی ماهیچه ها، قلب و اعصاب بسیار مهم است.

این ماده معدنی در کنترل فعالیت عضلات صاف (مانند عضله موجود در دستگاه گوارش) و عضله اسکلتی (ماهیچه های اندام ها و استخوان) و همچنین عضلات قلب نقش مهمی دارد. پتاسیم برای انتقال طبیعی سیگنال های الکتریکی در سراسر سیستم عصبی در بدن بسیار مهم است. سطح طبیعی پتاسیم خون برای حفظ ریتم الکتریکی طبیعی قلب بسیار مهم است. هم سطح پتاسیم خون پایین (هیپوکالمی) و هم سطح بالای پتاسیم خون (هایپرکالمی) می تواند منجر به ریتم غیر طبیعی قلب شود.

میزان پتاسیم مورد نیاز در بدن

میزان پتاسیم مورد نیاز برای بدن در سنین مختلف، متفاوت است و می تواند بر اساس میزان زیر تخمین زده شود:

• 3،000 میلی گرم در روز برای سنین 1 تا 3 سال
• 3800 میلی گرم در روز برای سنین 4 تا 8 سال
• 4500 میلی گرم در روز برای سنین 9 تا 13 سالگی
• 4،700 میلی گرم در روز برای سنین 14 سال و بالاتر
• 5،100 برای زنان در دوران شیردهی

برای شناخت ۱۴ ماده غذایی سرشار از پتاسیم، روی لینک کلیک کنید.

 کمبود پتاسیم

 کمبود پتاسیم در صورتی رخ می دهد که فرد به اندازه کافی پتاسیم را از رژیم غذایی خود دریافت نکند یا پتاسیم بیش از حدی را از طریق اسهال طولانی مدت یا استفراغ از دست بدهد. علائم هیپوکالمی به شدت کمبود آن بستگی دارد اما می تواند شامل فشار خون بالا، یبوست، مشکلات کلیوی، ضعف عضلات، خستگی و مشکلات قلبی باشد. کمبود شدید پتاسیم هیپوکالمی نامیده می شود و هنگامی رخ می دهد که سطح پتاسیم شخص به زیر 3.6 میلی لیتر در لیتر (میلی مول در لیتر) کاهش یابد. پزشکان هنگامی که میزان پتاسیم آنها کمتر از 2.5 میلی مول در لیتر باشد، شرایط بیمار را هیپوکالمی شدید تشخیص می دهند.

 برخی از علت های شایع کمبود پتاسیم در بدن عبارتند از:

• سطح منیزیم پایین
• مصرف زیاد الکل
• تعریق بیش از حد
• کمبود اسید فولیک
• بیماری مزمن کلیه
• اسهال یا استفراغ
• استفاده بیش از حد از ملین ها
• اختلالات خوردن (مانند بولیمیا)
• استفاده از برخی آنتی بیوتیک ها

یک آزمایش معمولی خون می تواند سطح پتاسیم را اندازه گیری کند. دامنه طبیعی پتاسیم در بدن بین 6/3 تا 5/2 میلی متر در لیتر است. سطح پتاسیم خون پایین تر از 2.5 میلی مول در لیتر نیاز به درمان فوری پزشکی دارد. کمبود پتاسیم می تواند منجر به بروز علائم زیادی شود؛ اما از آنجایی که این کمبود اغلب نادیده گرفته می شود، می تواند منجر به بروز عوارض شدید و گاه خطرناکی شود.

علائم کمبود پتاسیم

برخی از شایع ترین علائم کمبود پتاسیم عبارتند از:

• احساس سوزن سوزن شدن

تامین پتاسیم مورد نیاز بدن برای سلامتی اعصاب مهم است و سطح پایین این ماده معدنی می تواند بر روی تکانه های الکتریکی که از پوست و ماهیچه ها به نخاع و مغز منتقل می شوند، تأثیر بگذارد.  این شرایط ممکن است منجر به از بین رفتن احساس در امتداد اندام های بیرونی و در نتیجه احساس سوزن سوزن شدن شود. معمولاً این احساس سوزن سوزن شدن در انگشتان دست، انگشتان پا، دست ها، پا و بازوها بیشتر مشاهده می شود. علاوه بر آن، کمبود پتاسیم می تواند در پیچ خوردگی عضلات نقش داشته باشد.

در هر زمان و مکانی که هستی سوالتو از متخصص یا پزشک آنلاین بپرس.

• تپش قلب

کمبود پتاسیم همچنین می تواند بر سلامت قلب تأثیر بگذارد.  افزایش ضربان و تپش قلب بدون هیچ دلیل مشخصی می تواند ناشی از کمبود پتاسیم باشد. کمبود پتاسیم باعث اختلال در انقباضات ریتمیک و هماهنگ قلب می شود.

• گرفتگی عضلات

گرفتگی عضلات مکرر، چه در طول روز و چه در شب، می تواند نشان دهنده علائم شایع کمبود پتاسیم باشد. در این شرایط گرفتگی بیشتر در پاها و بازوها دیده می شود. از آنجایی که پتاسیم یکی از الکترولیت های مورد نیاز در تمام سلول های بدن از جمله سلول های عضلانی و عصبی یافت است و همراه با سدیم در انقباض عضلات و عملکرد آنها نقش موثری دارد کمبود آن می تواند در کنترل انقباضات عضلانی اختلال ایجاد کند و منجر به گرفتگی عضلات مکرر شود. گرفتگی می تواند از چند ثانیه تا چند دقیقه ادامه داشته باشد. عرق بیش از حد بعد از ورزش شدید می تواند باعث کمبود پتاسیم شود. بر همین اساس باید بعد از ورزش پتاسیم مورد نظر بدن خود را تامین کنید.

• نوسانات ذهنی یا عاطفی

پتاسیم نقش موثری در سلامت روان و عملکرد مغز دارد و به حفظ هدایت الکتریکی انتقال مغز و عصب کمک می کند. علاوه بر آن، پتاسیم در انتقال سروتونین (هورمون تقویت کننده روحیه)، نقش اساسی دارد. به همین دلیل سطح پتاسیم پایین می تواند به سردرگمی، نوسانات خلقی، توهم و هذیان منجر شود. بررسی ها نشان می دهد هیپوکالمی می تواند منجر به افسردگی هم شود.

• یبوست

پتاسیم معدنی برای سلامت دستگاه گوارش مهم است و به هضم غذا کمک می کند. کاهش سطح پتاسیم در خون می تواند عملکرد عضلات غیر ارادی معده و روده را مختل کند. از آنجایی که هضم، جذب و سوخت و ساز بدن نیاز به پتاسیم دارد کمبود آن می تواند این فرایند ها را مختل کرده و منجر به یبوست و بروز علائمی مانند نفخ شکم، درد و گرفتگی شود  زیرا می تواند حرکت غذا را از طریق دستگاه گوارش را کندتر کند. برخی شواهد نشان می دهد که یک نقص شدید می تواند روده را فلج کند، اما این موضوع هنوز اثبات نشده است.

• خستگی عمومی

یکی دیگر از شایع ترین علائم پتاسیم خستگی عمومی بدن است. این نوع خستگی ناشی از فشار یا کار بیش از حد نیست. در حقیقت، احساس خستگی دلیل قابل توضیح و خاصی ندارد. تمام سلول های بدن برای عملکرد مناسب خود به مقدار مناسب پتاسیم نیاز دارند و کمبود این ماده معدنی می تواند بر عملکرد سلول ها و همچنین اندام ها تأثیر منفی بگذارد و منجر به خستگی و ضعف عمومی شود. کاهش سطح پتاسیم می تواند عملکرد روزانه شما را مختل کند. کمبود این ماده معدنی همچنین ممکن است بر نحوه استفاده بدن از مواد مغذی و در نتیجه میزان خستگی تأثیر بگذارد. برخی از شواهد نشان می دهد که کمبود می تواند تولید انسولین را مختل کرده و منجر به قند خون بالا شود. از آنجا که خستگی می تواند علت های زیادی داشته باشد بهتر است برای تعین علت اصلی آن به پزشک مراجعه کنید.

در برخی موارد خستگی بیش از حد می تواند ناشی از سندرم خستگی مزمن باشد که علائم این بیماری ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سردرد
• گلو درد
• خستگی
• اختلالات خواب
• از دست دادن حافظه یا تمرکز
• درد مفاصل و یا ماهیچه غیر قابل توضیح
• بزرگ شدن غدد لنفاوی در گردن یا زیر بغل
• خستگی شدید بیش از 24 ساعت بعد از انجام تمرینات بدنی یا ذهنی

خستگی می تواند نشانه بسیاری از بیماری ها مانند عفونت ها یا اختلالات روانی باشد. به طور کلی در صورت خستگی مداوم یا بیش از حد به پزشک خود مراجعه کنید.

اگر هر کدام از علائم کمبود پتاسیم را دارید، همین الان با یک متخصص آنلاین صحبت کنید.

•  فشار خون بالا

میزان سطح مناسب پتاسیم به آرامش عروق خونی کمک می کند و کمبود آن می توانند منجر به انقباض آن ها و افزایش فشار خون شود. از طرفی هم پتاسیم همچنین اثرات منفی سدیم را متعادل نگه می دارد و کمبود آن می تواند در تعادل سدیم اختلال ایجاد کند و فشار خون را تحت تأثیر قرار دهد. بررسی ها نشان می دهد مقادیر کم پتاسیم در رژیم غذایی ممکن است به اندازه مقادیر بالای سدیم مهم باشد. علاوه بر آن، سطح بسیار پایین پتاسیم ممکن است منجر به فشار خون پایین و ضعف شود.

• ضعف و آسیب عضلات

در سلول های ماهیچه ای، پتاسیم به سیگنال های مغز در کنترل انقباض ماهیچه ها  کمک می کند. اما در شرایط کمبود پتاسیم، مغز نمی تواند به طور مؤثر این سیگنال ها را انتقال دهد و منجر به انقباضات طولانی تر مانند گرفتگی عضلات می شود. سطح پتاسیم پایین می تواند تأثیر زیادی بر سلامت عضلات بدن داشته باشد و عملکرد سلول های ماهیچه ای را مختل کرده و به عضلات آسیب برساند. کمبود پتاسیم ممکن است منجر به ضعف عمیق و سفتی عضلات، درد و حساسیت آن ها شود. همچنین، پتاسیم برای بهبود عضلات در سطح سلولی مورد نیاز است. اگر عضلات شما بدون هیچ دلیل واضحی احساس ضعف و خستگی می کنند، باید برای اندازه گیری سطح پتاسیم خود به پزشک مراجعه کنید.

• مشکلات تنفسی

کمبود شدید پتاسیم می تواند باعث مشکلات تنفسی شود چون پتاسیم در انتقال سیگنال هایی که باعث تحریک ریه ها می شوند و انقباض و یا انبساط آن ها کمک می کنند نقش موثری دارد. در شرایط کمبود پتاسیم در خون ممکن است عملکرد ریه ها مختل و منجر به تنگی نفس شود. همچنین، پتاسیم خون پایین می تواند باعث کمبود نفس هم می شو، زیرا می تواند باعث  افزایش ضربان قلب شود. علاوه بر آن کمبود شدید پتاسیم ممکن است  با جلوگیری از عملکرد ریه ها کشنده باشد.

 اصلاح کمبود پتاسیم

 

بهترین راه برای افزایش مصرف پتاسیم شما با خوردن غذاهای غنی از پتاسیم مانند میوه، سبزیجات، لوبیا و آجیل است. برخی از بهترین میوه ها برای تامین منابع پتاسیم موز، آووکادو، توت فرنگی، پرتقال، انبه، کیوی، زردآلو و خرما است. سبزیجات سرشار از بتاکاروتن نیز حاوی مقادیر خوبی از پتاسیم هستند. برخی از نمونه ها شامل هویج، سیب زمینی شیرین، اسفناج، کلم بروکلی، لوبیای سوئیسی و فلفل قرمز است. ماهی مانند ساردین و ماهی قزل آلا نیز حاوی مقدار زیادی از این ماده معدنی است.

طبق دستورالعمل های رژیم غذایی برای آمریکایی ها، بالاترین غذاهای پتاسیم به ازای هر وعده مصرفی عبارتند از:

• ماست
• لوبیا سفید
• سیب زمینی
• سبزی چغندر
• رب گوجه فرنگی
• سیب زمینی شیرین

هایپرکالمی

به تدریج هر روز غذاهای غنی از پتاسیم را در رژیم غذایی خود قرار دهید تا زمانی که مقدار توصیه شده مورد نیاز بدن تان تامین شود. سعی نکنید در یک روز کمبود پتاسیم خود را جبران کنید چون مصرف بیش از حد آن هم باعث بروز عوارض خاص و هایپرکالمی می شود. اگر تصمیم به مصرف مکمل دارید، قبل از آن حتما با پزشک خود مشورت کنید. در شرایط کمبود پتاسیم شدید از انجام فعالیت های طولانی و شدید جسمی خودداری کنید تا از کاهش بیشتر سطح پتاسیم از طریق عرق کردن جلوگیری شود. برای پیشگیری از بروز کمبود پتاسیم بهتر است علت اصلی آن را شناسایی و درمان کنید. پتاسیم بیش از حد و یا هایپرکالمی نیز برای سلامتی شما خصوصاً برای کلیه ها مضر و خطرناک است. افرادی که از دیابت یا نارسایی قلبی رنج می برند بیشتر در معرض ابتلا به این مشکلات هستند.

مطالعه بیشتر: شناخت رژیم غذایی کم پتاسیم برای درمان هایپرکالمی

به طور معمول، فرد مبتلا به هایپرکالمی هیچ علامتی را تجربه نمی کند، اما در سطوح بالاتر، علائم آن شامل موارد زیر است:

• حالت تهوع
• ضعف عضلانی
• اختلال در تنفس
• ضربان قلب و درد غیرمعمول
• درد عضلات یا گرفتگی عضلات
• احساس کلی ضعف یا خستگی

عمده ترین دلایل هایپرکالمی اختلال در عملکرد کلیه، بیماری های غده فوق کلیوی، انتقال پتاسیم سلول ها به گردش خون و داروها است.