سپتی سمی یک عفونت جدی در جریان خون است که به آن مسمومیت خون هم گفته می شود. سپتی سمی هنگامی رخ می دهد که یک عفونت باکتریایی در جای دیگری از بدن مانند ریه ها یا پوست وارد جریان خون شود. سپتی سمی خطرناک است زیرا باکتری ها و سموم آن ها از طریق جریان خون به کل بدن منتقل می شود و بیمار هر چه سریع تر باید در بیمارستان بستری شود. سپتی سمی در صورت عدم درمان، می تواند به سپسیس پیشرفت کند.
سپتی سمی و سپسیس یکسان نیستند. سپسیس عارضه جدی بیماری سپتی سمی است. سپسیس باعث التهاب در بدن می شود که التهاب می تواند باعث لخته شدن خون شده و مانع رسیدن اکسیژن به اعضای حیاتی و در نتیجه نارسایی اندام های بدن شود. هنگامی که التهاب با فشار خون بسیار پایین رخ می دهد، به آن شوک سپتیک گفته می شود. شوک سپتیک در بسیاری موارد کشنده است.
علت سپتی سمی
سپتی سمی از عفونت شدید باکتریایی در قسمت دیگری از بدن ناشی می شود است. بسیاری از انواع باکتری ها می توانند منجر به بیماری سپتی سمی شوند، اما منبع دقیق عفونت اغلب تشخیص داده نمی شود. شایع ترین این عفونت ها، عبارتند از:
- عفونت کلیه
- عفونت در ناحیه شکم
- عفونت دستگاه ادراری
- عفونت های ریه مانند ذات الریه
باکتری های ناشی از این عفونت ها وارد جریان خون شده و به سرعت تکثیر پیدا کرده و باعث بروز علائم فوری می شوند.
افرادی که قبلاً برای شرایط های مختلف مانند جراحی در بیمارستان بستری شده اند، در معرض خطر ابتلا به سپتی سمی قرار داند. چون محیط های بیمارستانی ممکن است محلی برای بروز عفونت های ثانویه باشند که این عفونت ها اغلب خطرناک هستند. این عفونت ها می توانند در شرایط زیر بیمار را در معرض خطر قرار دهند:
- افراد سالمند
- زخم یا سوختگی شدید
- استفاده از کاتتر یا داخل وریدی و یا تهویه مکانیکی
- سیستم ایمنی بدن ضعیف در مبتلایان به شرایط خاص مانند HIV، لوسمی یا افراد تحت درمان با شیمی درمانی
علائم سپتی سمی
علائم بیماری سپتی سمی معمولاً خیلی سریع شروع می شوند تا جایی که می توانند در همان مراحل اولیه بیماری فرد را بدحال کند. شایع ترین علائم اولیه سپتی سمی، عبارتند از:
- لرز
- تب
- تنفس سریع
- ضربان قلب سریع
با پیشرفت بیماری و عدم درمان مناسب علائم شدیدتر می شوند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- سردرگمی
- کاهش حجم ادرار
- جریان خون ناکافی
- حالت تهوع و استفراغ
- نقاط قرمز روی پوست
- شوک
در صورت بروز این علائم، سریعا فرد باید به بیمارستان مراجعه کند.
تشخیص سپتی سمی
تشخیص سپتی سمی و سپسیس بزرگترین چالش های پیش روی پزشکان است چون تشخیص علت و نوع دقیق عفونت در این بیماری ها نسبتا دشوار می باشد. تشخیص معمولاً شامل طیف وسیعی از آزمایشات است.
پزشک علائم بیمار را ارزیابی کرده و از تاریخچه پزشکی او سؤال می کند. آن ها معاینه جسمی را انجام می دهند و ممکن است به دنبال علائم بیماری های زیر باشند:
- مننژیت
- سلولیت
- ذات الریه
پزشک برای تشخیص عفونت باکتریایی از روش های آزمایشگاهی برای بررسی موارد زیر استفاده می کند:
- ادرار
- ترشحات تنفسی
- ترشحات زخم و زخم های پوستی
- آزمایش خون برای بررسی پلاکت ها
اگر سپتی سمی باعث ایجاد مشکلات تنفسی می شود، پزشک معالج ممکن است میزان اکسیژن و دی اکسید کربن موجود در خون بیمار را بررسی کند.
در صورتی که علائم عفونت آشکار نباشد، پزشک آزمایشات جانبی زیر را تجویز می کند:
-
- MRI
- سونوگرافی
- اشعه ایکس
- سی تی اسکن
عوارض بیماری سپتی سمی
سپتی سمی می تواند باعث بروز عوارض جدی شود و در صورت عدم درمان یا در طولانی مدت این عوارض ممکن است کشنده باشند.
سپسیس
سپسیس هنگامی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن بیمار به عفونت واکنش شدید را نشان دهد و منجر به التهاب گسترده در بدن می شود. سپسیس در حالت شدید می تواند منجر به نارسایی اندام های بدن شود. مبتلایان به بیماری های مزمن به دلیل ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن آن ها بیشتر در معرض ابتلا به سپسیس قرار دارند.
شوک سپتیک
یکی از عوارض سپتی سمی افت جدی فشار خون است که به آن شوک سپتیک گفته می شود. شوک سپتیک و سمی عوارض عفونت هستند. سیستم ایمنی بدن تلاش می کند تا با عفونت مبارزه کنند. اما گاهی اوقات پاسخ سیستم ایمنی باعث بروز عفونت می شود. عفونت شدید باکتریایی باعث ایجاد اثرات زیادی در بدن می شود و می تواند به وسیله بخش های مختلف سیستم ایمنی بدن (گلبول های سفید خون، رگ های خونی، کبد) منتشر شود و به نوبه خود منجر به تب، فشار خون پایین و نارسایی سیستم و اندام های اصلی بدن شود. این فرایند به عنوان “شوک سپتیک” شناخته می شود و می تواند در پاسخ به هر نوع عفونت باکتریایی شدید رخ دهد.
شوک سپتیک یک فوریت اورژانسی است که بیمار در این شرایط نیاز فوری دارد که به پزشک مراجعه کند. افراد مبتلا به شوک سپتیک معمولاً در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان تحت مراقبت قرار می گیرند چون این شوک می تواند دستگاه تنفسی بیماران را تحت تاثیر قرار دهد.
سندرم حاد تنفسی (ARDS)
سومین عارضه سپتی سمی سندرم حاد تنفسی (ARDS) است که یک وضعیت خطرناک و جدی می باشد. افت فشار خون باعث کاهش جریان خون در اندام های حیاتی مانند کلیه، کبد و مغز شده و این اندام ها خون کافی دریافت نمی کنند، از این رو ممکن است جریان ادرار متوقف و بیمار دچار خواب آلودگی یا سردرگمی شود. همچنین این احتمال وجود دارد ریه ها ملتهب شوند این بیماری به عنوان “ریه شوک” یا ARDS (سندرم پریشانی تنفسی) شناخته شده است و از رسیدن اکسیژن به سایر بدن جلوگیری می کند. سندرم حاد تنفسی مانع رسیدن اکسیژن کافی به ریه ها و خون شده و اغلب به نوعی آسیب دائمی ریه منجر می شود. همچنین سندرم حاد تنفسی می تواند به مغز بیمار آسیب برساند و منجر به مشکلاتی در حافظه شود.
پیش آگهی سپتی سمی
این بیماری در شرایطی که خیلی زود تشخیص داده شد، می تواند به طور موثر با آنتی بیوتیک درمان شود. پیشرفت های پزشکی بسیاری در زمینه تشخیص، درمان، نظارت و آموزش بیماری سپتی سمی وجود دارد و این امر به کاهش میزان مرگ و میر ناشی از این بیماری کمک می کند.
درمان سپتی سمی
در مواردی که سپتی سمی اندام ها یا عملکرد بافت های بیمار را تحت تاثیر قرار داده باشد، نیاز به درمان فوری خواهد داشت و بیمار برای درمان باید در بیمارستان بستری شود.
درمان به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- سن بیمار
- وضعیت کلی و شرایط بیمار
- تحمل بیمار برای داروهای خاص
از آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت باکتریایی ایجاد کننده سپتی سمی استفاده می شود. اما به طور معمول زمان کافی برای تشخیص نوع باکتری وجود ندارد. به همین علت درمان در مراحل اولیه معمولاً با تجویز “طیف وسیعی ” از آنتی بیوتیک ها انجام می شود. ساختار آنتی بیوتیک ها به گونه ای طراحی شده که می توانند به طور همزمان بر روی انواع مختلفی از باکتری ها اثر بگذارند. پزشک در صورت شناسایی نوع باکتری می تواند آنتی بیوتیک های تخصصی تر را تجویز کند. همچنین پزشک معالج برای حفظ فشار خون یا جلوگیری از ایجاد لخته های خون ممکن است مایعات و داروهای دیگری به صورت داخل وریدی و در صورت بروز مشکلات تنفسی استفاده از ماسک یا دستگاه تهویه کننده اکسیژن را تجویز کند.
روند درمانی سپتی سمی
به طور کلی درمان بیماران سپتی سمی و مبتلایان به شوک سپتیک طبق روند زیر انجام می شود:
در این شرایط اولویت درمان، کنترل و بهبود فشار خون و میزان اکسیژن بیماری است. فشار خون پایین با تزریق مایعات داخل وریدی درمان می شود. در صورت موفقیت آمیز نبود این روش پزشکان از داروهای قدرتمند برای بهبود عملکرد قلب بیمار استفاده می کنند تا قلب بتواند به طور مؤثر پمپاژ کند، اما ممکن است قلب نتواند به درستی به این داروها پاسخ درستی بدهد. این امر خصوصاً در مورد بیماران مبتلا به بیماری قلبی صادق است. در این صورت ممکن است بیماران به بخش مراقبت ویژه منتقل شوند که در آن قلب و سایر سیستم های اندام با اطمینان بیشتری کنترل شوند.
میزان اکسیژن بیمار با دادن اکسیژن از طریق ماسک بهبود می یابد. اگر بیمار زیاد احساس خواب آلودگی کند و یا مشکلات ریوی شدید داشته باشد، پزشکان ممکن است تصمیم بگیرند از طریق وارد کردن یک لوله خنک کننده ریه های بیمار به یک دستگاه تهویه متصل کنند. در صورت بروز هرگونه مشكل، سایر سیستم های بدن تحت كنترل و نظارت قرار می گیرند. گاها پزشکان قادر به نجات بیمار نیستند. بعضی اوقات، آسیب ریه در طول درمان بدتر می شود، به گونه ای که اکسیژن نمی تواند از ریه ها به جریان خون منتقل شود. از طرف دیگر، افت فشار خون ممکن است چنان فاجعه بار باشد که بهبودی غیرممکن شود.
پیشگیری سپتی سمی
عفونت های باکتریایی عامل اصلی بیماری سپتی سمی هستند و بیماری در مراحل اولیه با آنتی بیوتیک درمان می شود. اما در برخی موارد بیماران می توانند با راهکارهای مختلف از ورود باکتری ها به جریان خون پیشگیری کنند همچنین والدین می توانند با اطمینان از این که کودکان به موقع واکسیناسیون خود را دریافت کرده اند می توانند از بروز این بیماری پیشگیری کنند.
در صورتی که سیستم ایمنی بدن ضعیفی دارید می توانید برای پیشگیری از ابتلا به عفونت و سپتی سمی راهکارهای زیر را در نظر بگیرید:
- به طور منظم ورزش کنید.
- دستان خود را مرتبا بشویید.
- از افرادی که مریض هستند دوری کنید.
- یک رژیم غذایی سالم و منظمی داشته باشید.
- از کشیدن سیگار و مصرف مواد های مخدر جدا خودداری کنید.
آخرین دیدگاه‌ها