سوختگی یا احساس سوزش ناشی از آسیب، یکی از شایع ترین آسیب های خانگی به ویژه در بین کودکان است. سوختگی با آسیب شدید پوستی ایجاد می شود که باعث از بین رفتن سلول های پوستی می شود. آسیب بافتی ناشی از گرما، تابش بیش از حد نور خورشید، تابش های دیگر، تماس با مواد شیمیایی یا برق می باشد که می تواند مشکلات پزشکی جزئی یا موارد خطرناک و جدی ایجاد کنند.
درمان سوختگی، به محل و شدت آسیب آن بستگی دارد. سوختگی های کوچک معمولاً در خانه قابل درمان هستند. برای جلوگیری از عوارض و مرگ و میر، موارد شدید نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.
نوع سوختگی براساس علت ایجاد آن نیست. سوختگی های شیمیایی و الکتریکی احتیاج به مراقبت فوری پزشکی دارند زیرا می توانند بر قسمت های داخلی بدن تأثیر بگذارند.
علت سوختگی
سوختگی دلایل مختلفی دارد، از جمله:
- آتش سوزی
- مایع گرم یا بخار
- جریان های الکتریکی
- تابش، مانند پرتوهای ایکس
- فلز، شیشه یا اشیاء داغ
- مواد شیمیایی مانند اسیدهای قوی یا بنزین
- پوسته پوسته شدن ناشی از مایعات گرم و جوش
- نور خورشید یا منابع دیگر اشعه ماوراء بنفش، مانند بستر برنزه
علائم سوختگی
علائم بسته به میزان عمق آسیب پوستی، متفاوت است. علاوه بر آن، بروز علائم می تواند یک یا دو روز طول بکشد.
در صورت موارد زیر سریعا به مرکز فوریت های پزشکی مراجعه کنید:
- سوختگی که از مواد شیمیایی یا برق ناشی شده اند.
- سوختگی هایی که باعث چرمی شدن پوست می شوند.
- تنفس یا سوختگی که مجاری هوایی و تنفس را دچار مشکل کرده است.
- سوختگی های عمیق، که به همه لایه های پوست یا حتی بافت های عمیق تر آسیب رسانده است.
- سوختگی هایی که دست، پا، صورت، کشاله ران، باسن، مفصل اصلی یا قسمت بزرگی از بدن را درگیر کرده است.
- سوختگی هایی که به صورت گچ برش خورده دیده می شوند و یا تکه هایی با رنگ مشکی، قهوه ای یا سفید دارند.
در صورت بروز علائم زیر بعد از سوختگی با پزشک تماس بگیرید:
- زخم قابل توجه
- بروز علائم جدید و غیر قابل توضیح
- عدم بهبودی تاول بزرگی بعد از گذشت دو هفته
- علائم عفونت مانند ترشحات از زخم، افزایش درد، قرمزی و التهاب
انواع سوختگی
سه نوع سوختگی اصلی وجود دارد:
- درجه یک
- درجه دو
- درجه سه
هر درجه بر اساس شدت صدمه به پوست ایجاد می شود، درجه اول جزئی ترین و درجه سوم شدید ترین آن ها است.
سوختگی درجه یک
سوختگی درجه یک باعث حداقل آسیب به پوست می شود. آن ها همچنین به دلیل سوختن سطحی پوست روی پوست “سوختگی های سطحی” نامیده می شوند و فقط روی لایه بیرونی پوست (اپیدرم) تأثیر می گذارد و ممکن است باعث قرمزی و درد شود.
- اما پس از ریزش سلول های پوستی، معمولاً در طی 7 تا 10 روز علائم از بین می روند.
- اگر سوختگی در ناحیه بزرگی از پوست، بیش از سه سانتی متر و اگر روی صورت یا مفصل اصلی وجود دارد، باید به پزشک مراجعه کنید.
سوختگی درجه دو
نوع درجه دو، کمی جدی تر است زیرا این آسیب فراتر از لایه سطحی پوست است.
- سوختگی درجه دو، هم اپیدرم و هم لایه دوم پوست (درم) را تحت تأثیر قرار داده و منجر به تورم و پوست قرمز، سفید یا شکاف پوستی می شود. احتمال دارد باعث ایجاد تاول و درد شدید و زخم شود.
- بعضی از تاول ها پاره می شوند و ظاهری مرطوب و خیس به سوختگی می دهند. با گذشت زمان، ممکن است بافت ضخیم، نرم و پوستی مانند زخم به نام اگزودات فیبرین بر روی زخم ایجاد شود.
- به دلیل ظرافت این زخم ها، تمیز نگه داشتن منطقه و پانسمان مناسب برای جلوگیری از عفونت الزامی است. این همچنین به بهبود سریع تر کمک می کند.
- برخی از سوختگی های درجه دوم برای بهبودی بیش از سه هفته طول می کشد، اما بیشتر آن ها در طی دو تا سه هفته بدون زخم بهبود می یابند.
- هرچه تاول بدتر باشد، سوختگی طولانی تر خواهد شد. در برخی موارد شدید، پیوند پوست برای رفع آسیب لازم است.
- در جراحی پوست، جراح پوست سالم را از قسمت دیگری از بدن گرفته و آن را در محل پوست سوخته جایگزین می کند.
سوختگی درجه سوم
این سوختگی، بیشترین صدمه را ایجاد می کنند و در هر لایه از پوست. حتی به لایه چربی در زیر پوست آسیب می زند.
- نواحی سوخته ممکن است سیاه، قهوه ای یا سفید شده و یا پوست چرمی به نظر برسد.
- حتی می تواند اعصاب را از بین ببرد و باعث بی حسی شود.
این تصور غلط وجود دارد که سوختگی درجه سوم دردناکترین آن ها است. با این حال، با این نوع سوختگی آسیب آنقدر زیاد است که به دلیل آسیب عصبی ممکن است دردی وجود نداشته باشد.
هیچ جدول زمانی مشخص برای بهبودی خود به خودی برای نوع درجه سوم وجود ندارد.
سوختگی درجه چهارم
سوختگی های درجه چهار همچنین در خارج از پوست تا تاندون ها و استخوان ها انتشار می یابد.
تشخیص سوختگی
اگر برای معالجه سوختگی به پزشک مراجعه کنید، وی با بررسی پوست شما میزان شدت آن را ارزیابی می کند. در شرایط زیر ممکن است به مرکز سوختگی منتقل شوید:
- سوختگی بسیار عمیق باشد.
- قسمت های از صورت، پاها یا کشاله ران آسیب دیده باشند.
- سوختگی بیش از 10 درصد از سطح بدن را فرا گرفته باشد.
پزشک سایر آسیب ها را بررسی می کند و می تواند آزمایش های بالینی، اشعه X یا سایر روش های تشخیصی را توصیه کند.
عوارض سوختگی
سوختگی درجه سوم بیشترین خطر را برای عوارض مانند عفونت، خون ریزی و شوک به همراه دارد که غالباً منجر به مرگ می شود.
در عین حال، تمام اینها خطر عفونت را به همراه دارند زیرا باکتری ها می توانند وارد پوست آسیب دیده شوند.
کزاز، یکی دیگر از عوارض احتمالی در تمام سطوح است. مانند سپسیس (عفونت خونی)، کزاز یک عفونت باکتریایی است که سیستم عصبی را تحت تأثیر قرار داده و در نهایت به مشکلات انقباض عضلات منجر می شود.
- سوختگی های شدید خطر هیپوترمی و هیپوولمی را نیز به همراه دارد. کاهش شدید دمای بدن، هیپوترمی نامیده می شود.
- در حقیقت با از دست دادن بیش از حد گرمای بدن ناشی از آسیب دیدگی، این وضعیت ایجاد می شود.
- هیپوولمی یا کاهش حجم خون هنگامی رخ می دهد که بدن شما بیش از حد در اثر سوختگی خون از دست دهد.
علاوه بر آن، عوارض سوختگی های عمیق یا شدید می تواند شامل موارد زیر باشد:
- مشکلات استخوانی و مفاصل
- مشکلات تنفسی ناشی از جذب هوای گرم یا دود
- عفونت باکتریایی و عفونت جریان خون (سپسیس)
- زخم ها یا مناطق پراکنده ناشی از رشد بافت زخم (کلوئیدها)
پیشگیری سوختگی
بهترین روش برای مقابله با آن، جلوگیری از وقوع آن هاست. اما واقعیت این است که بیشتر این حادثه ها در خانه رخ می دهد. نوزادان و کودکان بیشتر در معرض آن هستند.
اقدامات پیشگیرانه ای که می توانید در خانه برای پیشگیری از وقوع آن انجام دهید، شامل موارد زیر است:
- وسایل برقی را از آب دور نگه دارید.
- یکبار در ماه راه های خروج دود را آزمایش کنید.
- هنگام پخت و پز کودکان را از آشپزخانه دور نگه دارید.
- هرگز وسایل آشپزی را روی اجاق گاز بی توجه نگذارید.
- دسته های قابلمه را به سمت عقب اجاق گاز بچرخانید.
- مایعات گرم را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید.
- یک کپسول آتش نشانی را در داخل یا در نزدیکی آشپزخانه قرار دهید.
- دسترسی کودک را به منابع گرمائی مانند اجاق گاز، شومینه و بخاری مسدود کنید.
- مواد شیمیایی را از دسترس دور نگه دارید و در هنگام استفاده مواد شیمیایی از دستکش استفاده کنید.
- اتو ها و دستگاه های مشابه را هنگام عدم استفاده از برق جدا کرده و آن ها را دور از دسترس کودکان قرار دهید.
- پریزهای الکتریکی استفاده نشده را با درپوش های ایمنی بپوشانید. سیم ها را از دسترس کودکان دور نگه دارید.
- مواد شیمیایی، فندک و کبریت را از دسترس کودکان دور نگه دارید. از قفل های ایمنی کودک استفاده کنید. و از فندک هایی که شبیه اسباب بازی هستند استفاده نکنید.
پیش آگهی سوختگی
هنگامی که به درستی و به سرعت درمان شود، چشم انداز نوع درجه یک و درجه دوم خوب است. چون به ندرت منجر به زخم می شوند اما می توانند رنگدانه های پوستی را تغییر دهند.
- در درمان، نکته اصلی این است که آسیب ها و عفونت باید به حداقل برسد.
- آسیب زیاد ناشی از سوختگی شدید درجه دو و درجه سوم می تواند منجر به بروز مشکلات در بافت های عمیق پوست، استخوان ها و اندام ها شود.
بیماران ممکن است به عمل جراحی، فیزیوتراپی، توانبخشی و مراقبت های مادام العمر نیاز داشته باشند.
درمان سوختگی
بیشتر انواع جزئی را می توان در خانه درمان کرد و معمولاً طی دو هفته بهبود می یابند.
برای سوختگی های جدی تر، پس از کمک های اولیه مناسب و ارزیابی زخم، احتمال دارد درمان شامل داروها، پانسمان زخم و جراحی باشد.
اهداف روش های درمانی سوختگی عبارتند از:
- کنترل درد
- جلوگیری از عفونت
- توانبخشی مجدد بدن
- از بین بردن بافت مرده
- کاهش احتمال ایجاد زخم
- حمایت عاطفی خانواده
- درمان در مراکز تخصصی سوختگی
- ماه ها مراقبت های پیگیری مانند فیزیوتراپی
- پیوندهای پوستی برای پوشاندن زخم های بزرگ
درمان پزشکی سوختگی
پس از دریافت کمک های اولیه، مراقبت های پزشکی می تواند شامل داروها و روش های برای ترغیب بهبودی باشند.
تیم مراقبت شما احتمال دارد برای تمیز کردن و تحریک بافت زخم از تکنیک هایی مانند سونوگرافی درمانی استفاده کند.
مصرف مایعات برای جلوگیری از کم آبی بدن
برای جلوگیری از کم آبی و نارسایی اعضای بدن ممکن است به مایعات داخل وریدی (IV) نیاز داشته باشید.
دارو
سوختگی های عمیق می توانند بسیار دردناک باشند و شما مجبور به استفاده داروهای مسکن و ضد درد باشید.
- در صورت بروز عفونت، ممکن است به آنتی بیوتیک IV نیاز داشته باشید.
- پزشک احتمال دارد پس از جراحات یک واکسن کزاز را تجویز کند.
فیزیوتراپی و کاردرمانی
- اگر سوختگی شدید و یا به مفاصل آسیب زده باشد، امکان دارد شما به تمرینات فیزیوتراپی احتیاج داشته باشید. این تمرینات قدرت و هماهنگی عضلات را بهبود بخشیده و باعث می شوند مفاصل، انعطاف پذیر باقی بمانند.
- اگر در انجام فعالیت های عادی روزانه خود مشکل داشته باشید، کاردرمانی می تواند در این زمینه به شما کمک کند.
باز کردن راه تنفسی
- اگر قسمت صورت یا گردن سوخته شده باشد، ممکن است راه تنفسی و گلوی بسته شود.
- در این شرایط پزشک می تواند لوله ای را در قسمت نای شما قرار دهد تا اکسیژن بتواند وارد ریه ها شود.
لوله تغذیه
- اگر بدن شدیدا سوخته باشد به حمایت تغذیه ای نیاز داشته باشید.
- پزشک برای تغذیه شما، لوله تغذیه ای را از طریق بینی به معده منتقل می کند.
سهولت جریان خون در اطراف زخم
اگر سوختگی در اطراف اندام باشد، می تواند گردش خون را مشکل و حتی قطع کند.
حتی باعث مشکلات تنفسی شود. برای رفع این مشکل پزشک ممکن است فشار روی اندام را از بین ببرد.
پیوند پوست
پیوند پوست یک عمل جراحی است که در آن بخش هایی از پوست سالم شما جایگزینی بافت سوخته های می شود.
جراحی پلاستیک
جراحی پلاستیک (بازسازی) می تواند ظاهر زخم سوخته شده را بهبود بخشد و انعطاف پذیری مفاصل را که در اثر زخم آسیب دیده اند را افزایش دهد.
سبک زندگی و درمان خانگی سوختگی
برای درمان سوختگی جزئی، می توانید راهکار های زیر را در خانه انجام دهید:
- محل آسیب دیده را خنک نگه دارید: ناحیه سوخته شده را زیر آب خنک (نه سرد) نگه دارید و یا یک کمپرس خنک و مرطوب بمالید تا درد کاهش یابد.
- از یخ استفاده نکنید: قرار دادن یخ به طور مستقیم روی سوختگی می تواند آسیب بیشتری به بافت وارد کند.
- تاول ها را پاره نکنید: تاول ها زخم را در برابر عفونت محافظت می کنند. اگر تاول پاره شد، ناحیه را با آب تمیز کنید یک پماد آنتی بیوتیک بمالید. اما اگر بثوراتی ظاهر شد، استفاده از پماد را متوقف کنید.
- لوسیون استفاده کنید: پس از خنک شدن پوست، می توانید یک لوسیون یا مرطوب کننده روی زخم بمالید تا از خشک شدن زخم جلوگیری کنید.
- زخم را پانسمان کنید: سوختگی را با بانداژ استریل بپوشانید و برای جلوگیری از فشار بر روی پوست سوخته، آن را شل ببندید. بانداژ هوا را از محل زخم دور نگه می دارد و باعث کاهش درد شده و از تاول محافظت می کند. پس از بهبودی زخم، مرتباً از ضد آفتاب و مرطوب کننده استفاده کنید.
آخرین دیدگاه‌ها