سنکوپ، از دست دادن موقتی آگاهی و هوشیاری است که به دلیل کاهش جریان خون به مغز اتفاق میفتد. سنکوپ بیشتر به عنوان غش کردن شناخته می شود و انواع مختلفی دارد.
شیوع سنکوپ
سنکوپ یک بیماری شایع است. این بیماری در برخی از مراحل زندگی 3٪ از مردان و 3.5٪ از زنان را تحت تأثیر قرار می دهد. سنکوپ با افزایش سن شایع تر است و تا 6٪ افراد بالای 75 سال را مبتلا می کند. این بیماری در هر سنی ممکن است رخ دهد و حتی در افراد بدون مشکلات پزشکی دیگر هم رخ می دهد.
علائم سنکوپ
فرد ممکن است اندکی قبل از سنکوب کردن چندین علائم را تجربه کند، از جمله:
- سردرد
- حالت تهوع
- احساس سرگیجه
- احساس ضعف یا ناامنی
- شنیدن صدای زنگ در گوش
- احساس سرما و یا تیره شدن پوست
- خمیازه کشیدن یا احساس خستگی
- تغییر در دید، مانند تاری دید، دید تونلی
انواع سنکوپ
انواع مختلفی از سنکوپ بر اساس علت آن ها وجود دارند. در بیشتر مواقع علت اصلی غش کردن مشخص نیست و تخمین زده می شود که 10 تا 40 درصد سنکوپ ها علت مشخصی ندارند.
برخی از متداول ترین انواع سنکوپ، عبارتند از:
سنکوپ رفلکس
سنکوپ رفلکس، همچنین به عنوان سنکوپ واسطه ای شناخته می شود و رایج ترین نوع غش است. سنکوپ رفلکس زمانی اتفاق میفتد که رفلکس های خاصی در بدن عملکرد مناسبی نداشته و به نوبه خود باعث کند شدن ضربان قلب و افت فشار خون و کاهش جریان خون به مغز فرد می شود. این نوع سنکوپ 50 درصد از کل سنکوپ ها را شامل می شود. سه نوع سنکوپ رفلکس وجود دارند:
وازوواگال: وازوواگال زمانی رخ می دهد که بدن فرد نسبت به یک محرک خاص بیش از حد واکنش نشان می دهد. انواع مختلفی از محرک ها مانند درد شدید، پریشانی یا ایستادن طولانی مدت می توانند باعث بروز وازوواگال شود.
وضعیت: این نوع غش کردن هنگام انجام برخی اقدامات مانند خندیدن، سرفه یا بلع اتفاق میفتد.
سینوس کاروتید: فشار بیش از حد بر روی شریان کاروتید در گردن فرد می تواند باعث سینوس کاروتید شود. این نوع غش کردن می تواند به علت حرکات خاص گردن، پوشیدن پیراهن با یقه محکم یا حتی هنگام تراشیدن صورت ایجاد شود.
مبتلایان به سنکوپ رفلکس ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
- سبکی
- حالت تهوع
- احساس گرما
- اختلال در دید
- خاموشی بصری
سنکوپ قلبی
سنکوپ قلبی ناشی از بروز مشکل در قلب فرد است. هنگامی که قلب به درستی کار نکند، خون کمتری به مغز فرد می رسد و ممکن است باعث غش وسنکوپ شود. سنکوپ قلبی 15% از کل سنکوپ ها را شامل می شود.
چندین عامل می توانند باعث ایجاد سنکوپ قلبی شوند، از جمله:
- بیماری های دیگر، مانند آمبولی ریوی یا برش آئورت
- مشکلات عملکردی قلب مانند آریتمی و شرایطی مانند سندرم بروگادا
- مشکلات ساختاری قلب مانند کاردیومیوپاتی ایسکمیک، اختلالات دریچه قلب، و کاردیومیوپاتی گشاد
عوامل خطر برای سنکوپ قلبی، عبارتند از:
- سن بالای 60 سال
- سابقه بیماری های قلبی
- سابقه خانوادگی از بیماری های قلبی یا غش
- جنسیت، سنکوب در مردان بیشتر دیده می شود.
سنکوپ پاسچر
سنكوپ خلسه (که به آن افت فشار خون نیز گفته می شود) در اثر افت ناگهانی فشار خون به دلیل تغییر سریع موقعیت مانند دراز کشیدن یا ایستادن ایجاد می شود. برخی از داروهای خاص و کمبود آب بدن می تواند منجر به این بیماری شوند.
سنکوپ ارتوستاتیک
سنکوپ ارتوستاتیک به دلیل افت فشار خون هنگام ایستادن طولانی مدت اتفاق میفتد. افت فشار خون به دلیل اثر گرانش زمین رخ می دهد. به طور معمول، مغز در برابر اثر گرانش زمین مقاومت می کند. اما در سنکوپ ارتوستاتیک مغز مقاومت خودش را از دست داده و در نتیجه می تواند منجر به غش کردن فرد می شود.
علت های مختلفی برای این نوع غش وجود دارد که برخی از آن ها شامل موارد زیر می باشند:
- خونریزی
- مصرف الکل
- بیماری های مختلف مانند دیابت، پارکینسون یا اسکلروز متعدد
- داروهایی مانند برخی از داروهای فشار خون، داروهای ضد افسردگی و داروهای دیابت
- کمبود آب بدن، به دلیل عدم نوشیدن مایعات کافی، یا در شرایطی مانند استفراغ یا اسهال
علائم سنکوپ ارتوستاتیک معمولا مشابه با علائم ضعف هستند و حتی این نوع سنکوپ ممکن است به طور ناگهانی و بدون هشدار اتفاق بیفتد.
سنکوپ مغزی
سنکوپ مغزی به دلیل بروز مشکلاتی در عروق خونی در داخل و اطراف مغز رخ می دهد که می تواند مانع از رسیدن مقدار کافی خون به مغز شود.
عوامل مختلفی می تواند باعث بروز این نوع غش شوند، از جمله:
- بیماری شریانی بازیلر، که شرایطی است که می تواند جریان خون را در مغز کاهش دهد.
- سندرم سرقت، که معکوس جریان خون در شریان های ساب کلووی است که خون بازوهای شما را تأمین می کند.
- آسیب ناشی از بیماری عروق مغزی، که می تواند مواردی مانند سکته مغزی، تنگی کاروتید و آنوریسم را شامل شود.
برخی از علائمی که ممکن است هنگام سنکوپ مغزی رخ دهند، عبارتند از:
- سردرد
- گیجی
- اختلال در شنوایی
- احساس سرگیجه یا سرخوشی
عوامل خطر برای این نوع غش می تواند کهولت سن، بیماری قلبی عروقی مانند آترواسکلروز، فشار خون بالا یا کلسترول بالا و بیماری عروق مغزی باشد.
سنکوپ عصبی
سنكوپ نورولوژيك از يك بيماري عصبي مانند تشنج، سكته مغزي يا حمله ايسكميك گذرا (TIA) ناشی مي شود. میگرن و هیدروسفالی تحت فشار طبیعی هم ممکن است باعث سنکروپ عصبی شوند.
سندرم تاکی کاردی پسوریال ارتوستاتیک (POTS)
سندرم تاکی کاردی پسوریال ارتوستاتیک به دلیل ضربان قلب بسیار سریع (تاکی کاردی) ایجاد می شود . در این شرایط ممکن است ضربان قلب فرد 30 ضربان در دقیقه یا بیشتر باشد. این بیماری بیشتر در خانم ها شایع است اما در مردان هم بروز می کند.
علل ناشناخته سنکوپ
در حدود یک سوم بیماران علت سنکوپ ناشناخته است. با این حال، سینکوپ می تواند عارضه جانبی مصرف برخی از داروها باشد.
اقدامات هنگام سنکوب
در صورتی که احساس ضعف می کنید، سریعا دراز بکشید و پاهای خودتان را بلندتر از سطح بدن قرار دهید تا به افزایش جریان خون در مغز کمک کند. اگر نمی توانید دراز بکشید، بنشینید و سر خود را بین زانوها قرار دهید تا جریان خون به مغز افزایش یابد. خیلی سریع از جای خودتان بلند نشوید، زیرا ممکن است دوباره احساس ضعف کنید.
اقدامات پس از سنکوپ
همه موارد غش کردن، جدی و خطرناک نیستند. اما بهتر است بعد از بازگشت به حالت طبیعی خود سریعا به پزشک مراجعه کنید و از دوست و یکی ازآشنایان بخواهید تا همراه شما به مطب پزشک بیاید. در بعضی موارد، غش کردن می تواند نشان دهنده یک بیماری جدی باشد و نیاز به درمان دارد. غش کردن با شرایط زیر می تواند خطرناک و جدی باشد:
- تکرار غش
- غش همراه با بی اختیاری ادرار و مدفوع
- غش کردنی که زخمی شدن فرد همراه باشد.
- غش در زنان باردار، مبتلایان به دیابت و بیماران قلبی
- فرد قبل یا بعد از غش کردن دچار درد قفسه سینه یا ضربان قلب نامنظم شود.
- غش کردنی که بعد از آن بیش از چند دقیقه طول بکشد تا فرد هوشیاری خودش را دوباره به دست آورد.
تشخیص علت سنکوپ
برای تشخیص علت غش، ابتدا پزشک تاریخ پزشکی بیمار را می پرسد و یک معاینه جسمی را انجام می دهد. پزشک به قلب بیمار گوش می دهد و فشار خون بیمار را در موقعیت های مختلف از جمله دراز کشیدن، نشستن و ایستادن اندازه گیری می کند.
برای تشخیص علت غش می توان از انواع تست ها استفاده کرد، از جمله:
- نوار قلب (ECG) برای اندازه گیری ریتم و فعالیت الکتریکی قلب
- آزمایشات بالینی مانند آزمایش خون برای شناسایی شرایطی مانند دیابت، آنمی یا قلبی
- آزمون جدول شیب برای اندازه گیری ضربان قلب و فشار خون، این آزمایش می تواند رفلکس های غیر طبیعی قلبی و عروقی را که باعث ایجاد سنکوپ می شوند را نشان دهد.
- تعیین حجم خون، میزان حجم خون بر اساس جنسیت، قد و وزن در افراد مختلف، متفاوت می باشد. در تعیین حجم خون، مقدار کمی از ماده رادیواکتیو (ردیاب) از طریق یک خط داخل وریدی (IV) به رگ بیمار تزریق می شود. سپس از خون بیمار نمونه های خونی گرفته و تجزیه و تحلیل می شوند.
آزمایش همودینامیک
آزمایشی برای بررسی جریان خون و فشار داخل رگ های خونی هنگام انقباض عضله قلب می باشد در این آزمایش هم مقدار کمی از ماده رادیواکتیو (ردیاب) از طریق یک خط داخل وریدی (IV) به داخل رگ بیمار تزریق می شود.
آزمایش رفلکس خودمختار
در این روش یک سری آزمایشات مختلف برای نظارت بر فشار خون، جریان خون، ضربان قلب، دمای پوست و عرق کردن در پاسخ به برخی محرک های خاص انجام می شود. این اندازه گیری ها برای تشخیص آسیب های عصبی مفید می باشد.
ماساژ سینوس کاروتید
پزشک شریان کاروتید گردن بیمار را به آرامی ماساژ می دهد تا بررسی کنند که آیا علائم ضعف هنگام ماساژ شریان های کاروتیدی بروز می کند یا نمی کند.
تست استرس
تست استرس ارزیابی پاسخ قلب بیمار به محرک و استرس می باشد و فعالیت الکتریکی قلب بیمار هنگام انجام ورزش بررسی می شود.
اکوکاردیوگرام
اکوکاردیوگرام استفاده از امواج برای ایجاد یک تصویر دقیق از قلب بیمار است.
الکتروفیزیولوژی
در الکتروفیزیولوژی، گیرنده های کوچکی از طریق رگ، درون قلب بیمار قرار می گیرند تا ضربان الکتریکی قلب اندازه گیری شود.
آزمایشات تصویربرداری
این آزمایشات می تواند شامل سی تی اسکن یا MRI باشد که تصاویری از داخل بدن بیمار تهیه و ثبت می کند. این آزمایشات بیشتر در صورت بروز مشكلات عصبی غشایی در مغز انجام می گیرند.
پیش آگهی سنکوپ
سنكوپ با تشخیص و درمان مناسب، قابل مدیریت و كنترل است. بیمارانی که یک بار سنکوپ کرده اند 30٪ احتمال دارد دوباره دچار سنکوپ دیگری شوند. عواملی که خطر بروز سنکوپ دوم را افزایش می دهند به چندین عامل از جمله علت و سن، جنسیت و سایر مشکلات پزشکی بیمار بستگی دارد.
درمان سنکوپ
پزشک و سایر اعضای تیم مراقبت های بهداشتی متناسب با وضعیت بیمار یک برنامه درمانی تهیه می کنند. گزینه های درمانی به علت سنکوپ و نتایج آزمایش و وضعیت بیمار بستگی دارد. هدف از درمان سنکوپ، پیشگیری از وقوع دوباره آن می باشد.
گزینه های درمانی شامل موارد زیر است:
- تغییر در رژیم غذایی
- ترک الکل و کاهش مصرف کافئین
- استفاده از جوراب های واریس برای بهبود گردش خون
- مصرف داروها یا تغییر دوز های داروهایی که بیمار قبلاً مصرف کرده
پیشگیری سنکوپ
چندین مرحله برای جلوگیری از غش کردن وجود دارند، از جمله:
وعده های غذایی را حذف نکنید. برای پیشگیری از غش و حتی ضعف ناگهانی بهتر است در طول روز وعده های غذایی بیشتر ولی کوچکتری بخورید.
مقدار زیاد مایعات بنوشید. نوشیدن مایعات فراوان به جلوگیری از غش ناشی از کم آبی بدن کمک کند.
طولانی مدت نایستید. ایستادن طولانی مدت می تواند باعث افت فشار خون و کاهش جریان خون به مغز و غش کردن شود.
از پوشیدن پیراهن با یقه های تنگ خودداری کنید. این نوع پوشش می تواند منجر به سنکوپ سینوس کاروتید شود.
عوامل خارجی یا محرک هایی که باعث ضعف شما می شوند را شناسایی کنید. این محرک ها می تواند شامل دیدن خون، تزریق یا درد شدید باشد. در صورت امکان، سعی کنید از موقعیت هایی که می تواند منجر به ضعف شوند، پرهیز کنید.
آخرین دیدگاه‌ها