لیکن اسکلروزوس یک بیماری پوستی طولانی مدت (مزمن) است. این بیماری باعث نازکی، سفیدی و چروک شدن پوست میشود. لیکن اسکلروزوس ممکن است در مردان، زنان و کودکان، در هر سنی رخ دهد. اما در زنان بالای 50 سال شیوع بیشتری دارد. لیکن اسکلروزوس یک اختلال التهابی است که بر روی پوست اندام تناسلی شما تأثیر میگذارد و باعث تحریک، تغییرات پوستی، خارش و درد میشود.
به طور کلی پوست، چندین لایه دارد. لایه بیرونی آن اپیدرم و لایه زیرین آن درم است. درم حاوی رگ‌های خونی، انتهای عصبی، ریشه مو و غدد عرق است.
در صورت ابتلا به لیکن اسکلروزوس، اپیدرم ممکن است نازک‌تر از حد طبیعی خودش شود. در این شرایط سلول‌های التهابی به درم حمله می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند و باعث التهاب و پارگی عروق خونی میشود و در نهایت منجر به بروز علائمی مانند خارش، درد و تاول می شود. این وضعیت اغلب نواحی تناسلی و مقعدی را درگیر میکند.
ولوار لیکن اسکلروزوس شکل شایعی از بیماری است که نواحی تناسلی خارجی زنان را تحت تأثیر قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. لیکن اسکلروزوس میتواند سایر قسمت‌های بدن مانند گردن، شانه، سینه، ران یا دهان را تحت تأثیر قرار دهد.
چه چیزی باعث بروز لیکن اسکلروزوس میشود؟
علت لیکن اسکلروزوس ناشناخته است. سیستم ایمنی بیش فعال یا عدم تعادل هورمون‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها ممکن است نقش موثری در بروز آن داشته باشد. آسیب پوستی نیز احتمال لیکن اسکلروزوس را افزایش می دهد. لیکن اسکلروزوس مسری نیست و از طریق رابطه جنسی منتقل نمی‌شود.
سابقه خانوادگی در ابتلا به این بیماری نقش بسیار مهمی دارد، بنابراین کارشناسان فکر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند که ژن‌های خاصی ممکن است در بروز لیکن اسکلروز نقش داشته باشند.
لیکن اسکلروزوس چقدر شایع است؟
این بیماری نادر است و افراد از هر جنسیتی را تحت تاثیر قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. لیکن اسکلروزوس (که بیماری لکه سفید نیز نامیده میشود) در زنانی که در دوران یائسگی قرار گرفته اند شایع است. احتمال بروز این بیماری در سنین 40 تا 60 سالگی بیشتر است. دخترانی که بلوغ را شروع نکرده اند نیز در معرض خطر بیشتری هستند. به طور معمول، لیکن اسکلروزوس مردانی را که ختنه نشده اند، تحت تاثیر قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد.
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به لیکن اسکلروزوس هستند؟
ابتلا به بیماری خودایمنی میتواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد، از جمله:
- ویتیلیگو
- دیابت نوع 1
- آلوپسی آره آتا
- کم خونی مربوط به خود ایمنی
- بیماری تیروئید مربوط به خود ایمنی
سایر عواملی که ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند، عبارتند از:
- سابقه سوء استفاده جنسی
- سابقه خانوادگی بیماری
- ختنه تا حد زیادی خطر ابتلا به لیکن اسکلروزوس را در مردان کاهش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد.
علائم لیکن اسکلروزوس
لیکن اسکلروزوس باعث تغییرات پوستی میشود. در اوایل ممکن است اصلاً علائمی نداشته باشید. اما به تدریج و با پیشرفت بیماری لکه‌های کوچک سفید روی پوست خود تجربه می کنید. رایج‌ترین علائم همراه با این بیماری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند شامل موارد زیر باشد:
خارش و سوزش
خارش و ناراحتی واژن میتواند شدید باشد. دوچرخه سواری یا پوشیدن لباس های تنگ میتواند علائم را بدتر کند. علاوه بر خارش فرج، ممکن است در واژن خود احساس سوزش کنید.
تغییرات پوستی
ممکن است لکه‌های کوچک سفید روی اندام تناسلی شما ظاهر شود. با رشد لکه‌های سفید، پوست سفید، صاف، براق، نازک یا شفاف میشود. گاهی اوقات ممکن است منطقه “چروکیده” به نظر برسد. این تغییرات معمولاً روی پوست اطراف فرج و مقعد در زنان تأثیر میگذارد. در مردان، پوست ختنه گاه روی آلت تناسلی سفید و براق به نظر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسد.
زخم
لیکن اسکلروزوس درمان نشده میتواند منجر به زخم در اطراف فرج شما شود و کلیتورال ممکن است صاف به نظر برسد. حتی احتمال دارد جای زخم روی مقعد یا آلت تناسلی ایجاد شود. جای زخم میتواند باعث ایجاد مشکل در دفع ادرار یا مدفوع (یبوست) و منجر به رابطه جنسی دردناک شود.
لیکن اسکلروزوس بر اندام های تولید مثل داخلی مانند واژن یا رحم تأثیر نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد.
تشخیص لیکن اسکلروزوس
برای تشخیص این بیماری، پزشک در مورد سابقه و علائم سلامتی شما سوالاتی را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پرسد و معاینه فیزیکی انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد.
اغلب معاینه جسمی برای تشخیص و تایید بیماری کافی است. در برخی موارد ممکن است بیوپسی پوست انجام شود. برای بیوپسی، نمونه های کوچک پوست برداشته شده و در آزمایشگاه بررسی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند.
درمان لیکن اسکلروزوس
اغلب درمان با پماد استروئیدی شروع میشود. این کار باعث کاهش درد، خارش و التهاب میشود. در صورت مصرف منظم، دارو به مدیریت علائم برای اکثر افراد کمک میکند. سایر درمان های احتمالی، عبارتند از:
- تزریق استروئید. اگر پماد استروئیدی به طور موثری اثر نکند، پزشک احتمالا این روش را توصیه خواهد کرد.
- داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای در دوزهای پایین. دارو ممکن است درد فرج را کاهش دهد.
- سایر داروها. این داروها شامل آسیترتین (بجز برای زنان در سنین باروری به دلیل خطر نقص مادرزادی شدید) یا تاکرولیموس است.
برای مردان، برداشتن پوست ختنه گاه اغلب یک درمان موفقیت آمیز است. در زنان، جراحی یک درمان ترجیحی و مناسبی نیست. زیرا لیکن اسکلروزوس اغلب عود میکند. اما اکثر علائم را کاهش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد و از بدتر شدن بیماری جلوگیری میکند. در این شرایط بیمار به احتمال زیاد به مصرف دارو در طولانی مدت نیاز خواهد داشت و در صورت عدم درمان، وضعیت به مرور زمان بدتر میشود.
عوارض لیکن اسکلروزوس
لیکن اسکلروزوس ولوار ممکن است کمی خطر ابتلا به سرطان پوست را در زنان افزایش دهد. مردان مبتلا به لیکن اسکلروزوس روی آلت تناسلی نیز ممکن است خطر بیشتری داشته باشند. برهمین اساس شما نیاز به بررسی منظم پوست دارید. همچنین باید به طور منظم خود را از نظر توده یا زخم هایی که بهبود نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابند بررسی کنید.
لیکن اسکلروزوس پیشرفته درمان نشده، ممکن است ظاهر اندام تناسلی شما را برای همیشه تغییر دهد. دهانه واژن باریک شده و لب‌های خارجی و داخلی فرج ممکن است به هم بچسبند. حتی احتمال دارد برای رفع این تغییرات نیاز به جراحی داشته باشید.
در مردان، پوست ختنه گاهی زخمی و کوچک میشود. هم در مردان و هم در زنان، این عارضه ممکن است باعث درد در حین رابطه جنسی شود.
استفاده طولانی مدت از پماد استروئیدی نیز ممکن است باعث عفونت قارچی دستگاه تناسلی شود.
مقابله با لیکن اسکلروزوس
رعایت بهداشت خوب و مناسب میتواند برخی از علائم لیکن اسکلروزوس را تسکین و کاهش دهد. علاوه بر آن، راهکارهای زیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند برای مقابله با این وضعیت موثر باشند:
- ناحیه را خراش ندهید.
- صابون را مستقیماً به اندام تناسلی خود نمالید.
- برای شستن فرج از نوک انگشتان خود استفاده کنید.
- بعد از شستن فرج را خشک کنید و مالش ندهید.
- از اسپری یا دوش واژینال استفاده نکنید.
- به جای لباس زیر مصنوعی از لباس زیر نخی استفاده کنید.
- به جای شلوارهای تنگ، شلوار یا دامن گشاد بپوشید.
- از صابون های معطر، مواد شوینده یا حمام حباب دار استفاده نکنید.
پیش آگهی افراد مبتلا به لیکن اسکلروزیس
لیکن اسکلروزوس یک بیماری مزمن (مادام العمر) است. درمان بیماری میتواند علائم را تسکین دهد. برای برخی افراد، جای زخم در ناحیه تناسلی میتواند باعث مشکلاتی در رفتن به دستشویی یا رابطه جنسی شود.
آیا لیکن اسکلروزوس یک بیماری جدی است؟
لیکن اسکلروزوس جدی و خطرناک نیست، اما بدون درمان میتواند باعث بروز ناراحتی و عوارض شدید شود. افراد مبتلا به لیکن اسکلروزوس در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به نوعی سرطان پوست به نام کارسینوم سلول سنگفرشی هستند. اگر لیکن اسکلروزوس دارید، ضروری است که برای معاینات منظم به پزشک مراجعه کنید. هیچ راهی برای پیشگیری از لیکن اسکلروزوس وجود ندارد.
سخن آخر
لیکن اسکلروزوس یک بیماری پوستی طولانی مدت است که بیشتر نواحی تناسلی و مقعدی را درگیر میکند. در این شرایط پوست آسیب دیده نازک، سفید و چروکیده شود. این به دلیل التهاب و سایر تغییرات پوستی در ناحیه آسیب دیده است.
علائم شایع آن شامل خارش، سوزش و درد در حین رابطه جنسی است. اکثر افراد مبتلا به درمان طولانی مدت برای مدیریت علائم خود نیاز دارند.
از آنجایی که خطر ابتلا به سرطان پوست سلول سنگفرشی را افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. شما و پزشکتان باید علائم خود را در طول درمان تحت کنترل داشته باشید. هر شش تا 12 ماه یکبار به پزشک مراجعه کنید تا وضعیت شما از نظر تغییرات پوستی یا عوارض جانبی درمان بررسی شود.
بهداشت خوب همچنین ممکن است به کاهش برخی علائم کمک کند. خطر ابتلا به لیکن اسکلروزوس برای زنان یائسه بیشتر است، اگرچه ممکن است در مردان و کودکان رخ دهد. مردانی که ختنه نشده اند در معرض خطر بیشتری هستند زیرا این بیماری اغلب پوست ختنه گاه را تحت تاثیر قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد.
