پرتودرمانی برای سرطان پروستات

پرتودرمانی برای سرطان پروستات (رادیوتراپی) اغلب به عنوان اولین گزینه درمانی برای این بیماری استفاده می شود. همچنین برای درمان عودها (زمان بازگشت سرطان) و کمک به تسکین علائم سرطان پروستات در مراحل پیشرفته استفاده می شود.

سرطان پروستات سرطانی با رشد کند است. منشأ آن از غده پروستات است که در زیر مثانه در مردان قرار دارد. این بیماری از هر 8 نفر در ایالات متحده یک نفر را مبتلا می کند. بعد از سرطان پوست غیر ملانوما، سرطان پروستات شایع ترین نوع سرطان در این گروه است. گزینه های درمانی این عارضه از انتظار (نظارت دقیق وضعیت، بدون انجام درمان) تا جراحی می تواند متغیر باشد.

اشکال اصلی پرتودرمانی برای سرطان پروستات به صورت خارجی یا داخلی انجام می شود. نوع پرتودرمانی که دریافت می کنید با عوامل متعددی مانند مرحله سرطان و سلامت کلی شما تعیین می شود.

این مقاله از پزشکت به انواع مختلف پرتو درمانی مورد استفاده برای درمان سرطان پروستات می پردازد. نحوه عملکرد هر نوع و عوارض جانبی که هر کدام ممکن است ایجاد کند توضیح خواهد داد. همچنین نکاتی را برای مقابله با درمان ارائه می دهد.

اشعه برای سرطان پروستات

رادیوتراپی از پرتوهای یونیزه کننده با شدت بالا مانند اشعه ایکس و گاما برای شناسایی دقیق و تخریب سلول های سرطانی استفاده می کند. پرتوهای یونیزان نوعی انرژی است که می تواند از بافت زنده عبور کند. سطوح پایین تشعشعات یونیزان در آزمایشات پزشکی مانند اشعه ایکس و اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) استفاده می شود. پرتودرمانی سرطان از نظر شدت و دفعات استفاده با این آزمایشات رایج متفاوت است.

از تابش می توان برای هدف قرار دادن سلول های سرطانی خارج از بدن استفاده کرد. این تکنیک را تابش پرتو خارجی می نامند. تشعشع همچنین می تواند به صورت “دانه هایی” که به صورت استراتژیک در غده پروستات قرار می گیرند، به صورت داخلی رسوب کند. این تکنیک براکی تراپی (اشعه داخلی) نامیده می شود. ممکن است در طول درمان یک یا هر دو نوع اشعه به شما داده شود.

پرتودرمانی از هر نوع ممکن است به تنهایی یا همراه با سایر درمان ها استفاده شود. این درمان ها شامل جراحی و هورمون درمانی به نام درمان محرومیت از آندروژن است که در آن سطوح هورمون هایی که می توانند تومور را تحریک کنند کاهش می یابد.

در برخی موارد، نمره گلیسون ممکن است به عنوان ابزاری برای تعیین اینکه کدام درمان برای شما مؤثرتر است استفاده شود. نمره گلیسون یک ابزار تشخیصی است که می تواند به پیش بینی تهاجمی سرطان پروستات کمک کند.

نمره گلیسون با توجه به اینکه چقدر سرطان شبیه بافت طبیعی پروستات است تعیین می شود. از 2 تا 10 متغیر است که 2 کم تهاجمی ترین و 10 پرخاشگرترین است. سرطان پروستات همچنین ممکن است از طریق سیستمی به نام گروه های درجه بندی شود. گروه های درجه از 1 تا 5 متغیر هستند که 1 کم تهاجمی ترین و 5 پرخاشگرترین است.

پزشک ممکن است پرتودرمانی را در مراحل مختلف درمان توصیه کند، مانند:

• به عنوان درمان خط اول برای سرطان پروستات درجه پایین که دارای نمره گلیسون 6 یا کمتر است (گروه درجه 1)
• حتی به عنوان یک درمان خط اول همراه با هورمون درمانی برای سرطانی که در خارج از غده پروستات و به بافت های مجاور گسترش یافته است.
• به عنوان یک درمان خط اول در بیماری درجه متوسط ​​با ویژگی های مطلوب (گروه 2)
• برای درمان سرطان پروستات موضعی که پس از جراحی عود می کند
• به منظور هدف قرار دادن سلول های سرطانی که در طی جراحی برداشته نمی شوند
• برای کوچک کردن تومورها و کاهش علائم سرطان پیشرفته پروستات

انواع پرتودرمانی برای سرطان پروستات

پزشک ممکن است یک یا چند نوع پرتودرمانی را برای شما توصیه کند:

• پرتودرمانی خارجی از خارج از بدن اعمال می شود.
• براکی تراپی شامل استفاده از اشعه در داخل بدن است.
• هنگامی که سرطان پروستات به استخوان ها گسترش یافته است، رادیوم 223 به صورت داخل وریدی (از طریق انفوزیون در ورید) استفاده می شود.

پرتو درمانی خارجی (EBRT)

EBRT  تابش را از دستگاهی به پروستات می رساند که پرتوهای نفوذی را به داخل بدن هدایت می کند. این روش مشابه گرفتن عکس اشعه ایکس است و بدون درد است. هر درمان از نظر مدت کوتاه است، اما ممکن است لازم باشد آن را تا پنج بار در هفته به مدت چند هفته انجام دهید. انواع مختلفی از EBRT وجود دارد.

رادیوتراپی منسجم سه بعدی (3D-CRT)

3D-CRT  از رایانه های تخصصی برای ترسیم اندازه، شکل و محل تومور مورد هدف استفاده می کند. این شکل از EBRT پرتوهای تشعشع را به گونه ای شکل می دهد که با خطوط تومور مورد هدف مطابقت داشته باشد. این تکنیک برای کاهش اثرات تابش بر بافت سالم مفید است.

پرتودرمانی تعدیل شده با شدت (IMRT)

IMRT  شکل پیشرفته 3D-CRT است. همچنین رایج ترین نوع EBRT است که برای درمان سرطان پروستات استفاده می شود. این درمان بر یک ماشین کنترل شده توسط کامپیوتر برای شکل دادن و هدف قرار دادن پرتوهای تشعشع به طور مستقیم به بافت سرطانی از زوایای مختلف متکی است.

در طول درمان در حالی که شما بی حرکت دراز کشیده اید، دستگاه در اطراف شما حرکت می کند. این دستگاه همچنین میزان تشعشع ارسالی را افزایش و کاهش می دهد تا آسیب به بافت سالم و طبیعی را محدود کند.

پرتو درمانی هدایت شده با تصویر (IGRT)

در این درمان از ماشین های پرتویی استفاده می شود که حاوی اسکنر هستند. این دستگاه ها قبل از تجویز هر دوز پرتو، عکس هایی از غده پروستات تولید می کنند. این امکان تنظیمات ثابتی را فراهم می کند که تحویل و دوز دقیق را فراهم می کند.

پرتو درمانی بدن استریوتاکتیک (SBRT)

این شکل از درمان رادیوتراپی استریوتاکتیک ابلیاتیو (SABR) نیز نامیده می شود. این تکنیک پرتوهای دقیق پرتوهای بسیار شدید و قوی را مستقیماً در یک تومور هدف قرار می دهد. از آنجایی که SBRT بسیار هدفمند است، در کاهش میزان تشعشعاتی که به بافت اطراف می رسد موثر است.

از آنجایی که دوز تابش زیاد است، تعداد ویزیت های مورد نیاز کاهش می یابد. برخلاف IMRT، SBRT را می توان در چند روز به جای هفته ها تکمیل کرد.

پرتو درمانی با پرتو پروتون (PBRT)

PBRT از ذرات زیراتمی به نام پروتون به جای پرتوهای یونیزه کننده برای کشتن سلول های سرطانی استفاده می کند. مانند 3D-CRT و IMRT، این دستگاه میزان تشعشعی را که به بافت سالم می رسد کاهش می دهد.

براکی تراپی (پرتودرمانی داخلی)

براکی تراپی به عنوان درمان کاشت بذر نیز شناخته می شود. ممکن است به عنوان خط اول و تنها درمان سرطان پروستات با درجه پایین که زود تشخیص داده شده است، استفاده شود. همچنین در صورت وجود خطر گسترش سرطان در خارج از پروستات، ممکن است با پرتوهای خارجی ترکیب شود.

براکی تراپی یک روش جراحی است که تحت بی حسی نخاعی یا بیهوشی عمومی انجام می شود. در طول براکی تراپی، جراح شما “دانه های” رادیواکتیو را که به اندازه یک دانه برنج هستند مستقیماً در غده پروستات قرار می دهد.

این نوع درمان برای همه مناسب نیست. اگر قبلاً جراحی انجام داده اید، مانند برداشتن پروستات از طریق مجرای ادرار (جراحی که در آن پروستات برداشته می شود)، ممکن است پزشک شما براکی تراپی را برای شما توصیه نکند. این نوع درمان همچنین ممکن است مشکلات ادراری موجود را بدتر کند.

اگر غده پروستات شما بزرگ است، قرار دادن دانه ها در موثرترین مکان ها ممکن است چالش برانگیز باشد. شما و پزشکتان می توانید در مورد اثربخشی این روش صحبت کنید تا مشخص شود که آیا برای شما مناسب است یا خیر. دو نوع براکی تراپی وجود دارد:

نرخ دوز پایین (دائمی)

در این روش از سوزن برای قرار دادن دانه های رادیواکتیو در پروستات استفاده می شود. سوزن ها برداشته می شوند اما دانه ها در داخل بدن باقی می مانند. هر دانه هر بار هفته ها یا ماه ها تابش با دوز پایین ساطع می کند. تا 100 دانه می تواند وارد شود. آنها به طور دائم در بدن باقی می مانند، حتی پس از مصرف دوز اشعه آنها.

نرخ دوز بالا (موقت)

در این روش از سوزن های توخالی برای قرار دادن کاتترها (خطوط زایمان) در پروستات استفاده می شود. دانه های رادیواکتیو حاوی پرتوهای با دوز بالا هر بار به مدت 5 تا 15 دقیقه در کاتترها قرار می گیرند.

کاتترها در جای خود باقی می مانند به طوری که این روش می تواند تا چهار بار در طول دو روز تکرار شود. آنها پس از آخرین درمان شما برداشته خواهند شد.

رادیوم-223

این درمان در سرطان پروستات در مراحل پیشرفته که به استخوان ها متاستاز کرده (گسترش یافته) استفاده می شود. دی کلرید رادیوم 223 (نام تجاری Xofigo) یک ایزوتوپ رادیواکتیو است که سطوح پایین تشعشع را مستقیماً در استخوان ساطع می کند. این دارو به صورت داخل وریدی هر چهار هفته یکبار تا شش بار تجویز می شود.

یک کارآزمایی فاز 3 نشان داد که این درمان باعث افزایش امید به زندگی و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به سرطان پروستات در مراحل پیشرفته که به استخوان ها سرایت کرده است، می شود.

عوارض جانبی رادیوم 223 معمولاً خفیف و موقتی هستند. آنها عبارتند از:

• اسهال
• حالت تهوع
• کم خونی
• کبودی
• درد استخوان

رادیوتراپی برای سرطان پیشرفته پروستات

رادیوتراپی برای درمان سرطان پیشرفته پروستات به دو روش انجام می شود:

• به عنوان پرتودرمانی خارجی که در آن رادیوتراپی از خارج از بدن (خارج) از دستگاه رادیوتراپی انجام می شود.
• به عنوان تزریق یک رادیوایزوتوپ مایع به ورید.

درد شما ممکن است ظرف چند روز پس از درمان بهتر شود، یا ممکن است چند هفته طول بکشد تا درد بهبود یابد. ممکن است تا 6 هفته طول بکشد تا سود کامل را احساس کنید. گاهی اوقات، درد ممکن است قبل از اینکه بهتر شود بدتر شود.

در این مدت باید به مصرف داروهای مسکن ادامه دهید. اگر درد بدتر شد به پزشک یا پرستار سرطان خود اطلاع دهید تا بتوانند مسکن های شما را افزایش دهند. وقتی درمان جواب داد، می توانند آنها را کاهش دهند.

شما می توانید به صورت سرپایی در بخش رادیوتراپی پرتودرمانی خارجی داشته باشید. برخی از افراد ممکن است نیاز داشته باشند تا زمانی که آن را دارند در بیمارستان بمانند. رادیوتراپی با استفاده از دستگاهی مانند دستگاه اشعه ایکس بزرگ انجام می شود. به این شتاب دهنده خطی (اغلب LINA) گفته می شود.

ممکن است پرتودرمانی خارجی را به صورت تک درمان یا چند جلسه در طی چند هفته انجام دهید.

در ابتدای یک جلسه درمانی (به نام کسری)، رادیوگراف مطمئن می شود که شما در موقعیت صحیح روی مبل قرار گرفته اید و راحت هستید. رادیوتراپی دردناک نیست. اما در طول درمان باید بی حرکت دراز بکشید. ممکن است بخواهید قبل از مصرف داروهای مسکن خود را مصرف کنید.

وقتی همه چیز آماده شد، رادیوگراف اتاق را ترک می کند تا بتوانید رادیوتراپی کنید. درمان فقط چند دقیقه طول می کشد. شما می توانید با رادیوگراف ها از طریق یک دستگاه تلفن یا سیگنال به آنها در طول درمان صحبت کنید. آنها می توانند شما را از اتاق بعدی ببینند و بشنوند.

عوارض پرتودرمانی برای سرطان پروستات

پرتودرمانی می تواند عوارض جانبی کوتاه مدت و طولانی مدت ایجاد کند. نوع تابش شما ممکن است بر خطرات و عوارض جانبی که تجربه می کنید تأثیر بگذارد. به طور کلی، این موارد ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• خستگی
• سیستیت پرتویی (التهاب مثانه)
• پروکتیت پرتویی (التهاب رکتوم)
• مشکلات حرکات روده، از جمله اسهال
• لنف ادم (احتباس مایعات در پاها و کشاله ران)
• مشکلات ادرار، از جمله بی اختیاری (از دست دادن کنترل ترشح ادرار)
• اختلال نعوظ (ناتوانی در دستیابی یا حفظ نعوظ کافی برای دخول)

مقابله با عوارض پرتودرمانی برای سرطان پروستات

عوارض جانبی که از پرتوها و سایر درمان های سرطان پروستات تجربه می کنید می تواند برای زندگی با آنها ناراحت کننده و چالش برانگیز باشد. اختلال نعوظ و مشکلات ادراری ممکن است در افرادی که قبل از درمان این مشکلات را دارند بدتر باشد. سن شما و شرایط زمینه ای مانند فشار خون بالا و دیابت نیز ممکن است از عوامل باشند.

اختلال عملکرد ادرار اغلب به مرور زمان کاهش می یابد یا خود به خود برطرف می شود. همچنین با داروهای خوراکی می توان آن را با موفقیت درمان کرد. در برخی موارد، راه حل های جراحی ممکن است نتایج درازمدت و رضایت بخشی را به همراه داشته باشد.

پرتودرمانی می تواند به اعصاب واقع در نزدیکی غده پروستات که به نعوظ کمک می کند آسیب برساند. پس از پرتودرمانی، چالش های مربوط به نعوظ و سخت نگه داشتن نعوظ برای نفوذ، رایج است.

مقدار انزالی که تولید می کنید نیز به میزان قابل توجهی کاهش می یابد و پتانسیل باروری و توانایی شما در تربیت ژنتیکی فرزند را تغییر می دهد.

اگر آسیب عصبی رخ نداده باشد، پزشک ممکن است داروهایی مانند سیالیس (تادالافیل) را تجویز کند که می تواند به شما در داشتن و حفظ نعوظ کمک کند. درمان های دیگر ، مانند تزریق آلت تناسلی، پمپ خلاء، و کاشت آلت تناسلی نیز می تواند کمک کند.

به خاطر داشته باشید که برای رسیدن به ارگاسم نیازی به نعوظ ندارید. تا زمانی که احساس طبیعی پوست را حفظ کنید، ارگاسم امکان پذیر است.

در برخی موارد، شما و همسرتان ممکن است از صحبت کردن با یک درمانگر جنسی سود ببرید. این نوع حرفه ای می تواند به شما در زمینه های جدید کاوش جنسی کمک کند که می تواند رضایت هر دوی شما را فراهم کند.

عوارض جانبی پرتودرمانی خارجی

هر نوع پرتودرمانی خارجی عوارض جانبی مشابهی دارد. برخی موقتی یا خود حل شونده هستند، اما برخی دیگر ممکن است طولانی مدت یا دائمی باشند. در برخی موارد، اختلال نعوظ ممکن است چندین ماه پس از اتمام درمان شما شروع شود.

عوارض جانبی کوتاه مدت ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• خستگی
• قرمزی یا کبودی در محل تشعشع
• لنف ادم (احتباس مایعات در پاها و کشاله ران)
• علائم ادراری مانند فوریت، نیاز به ادرار مکرر در شب، و جریان ضعیف ادرار

عوارض جانبی طولانی مدت ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• اختلال نعوظ، از جمله دشواری در گرفتن و حفظ نعوظ به اندازه کافی برای دخول
• اختلال عملکرد ادرار، از جمله بی اختیاری
• التهاب رکتوم (پروکتیت)

ممکن است بتوانید خطر برخی عوارض جانبی طولانی مدت را قبل از شروع درمان کاهش دهید. قبل از شروع پرتودرمانی، در مورد استفاده از اسپیسر هیدروژل در طول درمان با پزشک خود صحبت کنید. این تکنیک قرار گرفتن بافت سالم رکتوم در معرض تشعشع را کاهش می دهد.

جراح شما هیدروژل را در فضای بین پروستات و رکتوم قرار داده و فاصله بین رکتوم و پرتو را افزایش می دهد.این تکنیک ممکن است به شما در جلوگیری از پروکتیت کمک کند.

اختلال نعوظ بر اکثر بیماران مبتلا به سرطان پروستات که حداقل به طور موقت رادیواکتیو می شوند، تاثیر می گذارد. هنگامی که اعصاب دست نخورده باقی می مانند، این عارضه جانبی معمولا بهبود می یابد.

با پزشک خود در مورد پرتوهای محافظ عروق صحبت کنید، که ممکن است عملکرد نعوظ را به طور موثرتری نسبت به سایر اشکال، از جمله تابش پرتو خارجی استاندارد حفظ کند.

عوارض جانبی براکی تراپی

براکی تراپی همان انواع عوارض جانبی مانند اختلال نعوظ را ایجاد می کند که پرتودرمانی خارجی انجام می دهد.

در برخی موارد، عوارض جانبی برای روده ممکن است کمتر از عوارض ناشی از EBRT باشد. عوارض جانبی که بر مثانه تأثیر می گذارد، ممکن است شدیدتر باشد.

براکی تراپی با دوز بالا ممکن است باعث درد و تورم موقت شود. همچنین ممکن است باعث شود ادرار شما برای مدت کوتاهی قرمز یا قهوه ای به نظر برسد.

براکی تراپی با خطراتی همراه است که پرتودرمانی خارجی ندارد. اگر براکی تراپی دائمی دارید، ممکن است برای چند هفته یا چند ماه به دیگران پرتو ساطع کنید. ممکن است پزشک به شما توصیه کند در این مدت از افراد باردار و کودکان کوچک دوری کنید.

گاهی اوقات، دانه ها ممکن است از محل اصلی خود دور شوند. به همین دلیل، ممکن است به شما دستور داده شود که در طول فعالیت جنسی از کاندوم استفاده کنید تا از شریک زندگی خود محافظت کنید.

سوالات متداول

میزان موفقیت پرتودرمانی برای سرطان پروستات چقدر است؟ مرحله سرطانی که در آن قرار دارید تا حدی تعیین کننده موفقیت درمان شما خواهد بود. این شامل میزان انتشاری است که در خارج از پروستات رخ داده است. وقتی زود تشخیص داده شود، پرتودرمانی برای درمان سرطان پروستات بسیار موفق است. پیش آگهی نسبی پنج ساله برای سرطان پروستات موضعی و منطقه ای که با پرتو درمانی و سایر درمان ها درمان می شود، نزدیک به 100٪ است.

چه تعداد پرتودرمانی برای سرطان پروستات مورد نیاز است؟ بر اساس نوع پرتودرمانی که دریافت می کنید، متفاوت است. پرتودرمانی خارجی ممکن است پنج روز در هفته و به مدت چند هفته انجام شود. پرتودرمانی استریوتاکتیک بدن فقط روزها طول می کشد، نه هفته ها.

چه مدت طول می کشد تا پس از پرتودرمانی سرطان پروستات بهبودی حاصل شود؟ پرتودرمانی می تواند بر بدن تأثیر بگذارد. سن و سلامت کلی شما در مدت زمان بهبودی نقش دارد. برخی از عوارض جانبی مانند خستگی، اسهال و درد در هنگام ادرار باید در عرض دو هفته کاهش یابد. حتی پس از بهبودی پس از درمان، ممکن است همچنان عوارض جانبی ناشی از پرتودرمانی داشته باشید.

اثرات طولانی مدت پرتودرمانی برای سرطان پروستات چیست؟ اثرات طولانی مدتی که تجربه می کنید ممکن است شامل مشکلات اختلال نعوظ و در برخی موارد علائم ادراری مانند نشت باشد. اکثر عوارض جانبی طولانی مدت را می توان با دارو یا جراحی درمان کرد.

سخن آخر

سرطان پروستات اغلب با پرتودرمانی درمان می شود. این روش ها شامل تابش خارجی و تابش داخلی (براکی تراپی) است. عوارض جانبی می تواند شامل التهاب مثانه و راست روده، اختلال نعوظ، اختلال عملکرد ادرار و علائم گوارشی مانند اسهال باشد.

برخی افراد از درمان های سرطان پروستات بیشتر از خود بیماری می ترسند. این قابل درک است، با توجه به دامنه عوارض جانبی که ممکن است رخ دهد.

به خاطر داشته باشید که تشعشع معمولاً برای افزایش طول عمر تجویز می شود. زمانی که سرطان پروستات در مراحل اولیه کشف و درمان شود، میزان بقای نسبی پنج ساله تقریباً 100 درصد است.

حتی در این صورت، عوارض جانبی ممکن است و اتفاق می افتد. پیشرفت در پرتودرمانی به کاهش خطر عوارض جانبی کمک می کند. درمان های پزشکی همچنین می توانند عوارض جانبی مانند اختلال نعوظ را کاهش دهند که زندگی با آن ها می تواند چالش برانگیز باشد.

ممکن است بعد از تابش منحنی یادگیری داشته باشید. با پشتکار و شکیبایی، ممکن است متوجه شوید که عادی جدید شما سرشار از شادی است و زندگی چندان متفاوت از قبل نیست.