رشد مهارت زبان در کودکان

رشد مهارت زبان در کودکان در رشد کلی کودک شما نقش اساسی دارد. به همین علت شما به عنوان والدین باید در مورد مراحل رشد زبان در کودکان اطلاعات کافی داشته باشید. این کار باعث می شود که شما بتوانید به رشد مهارت های زبانی کودک خود کمک کنید.

در  شروع رشد مهارت زبان در کودکان، آن ها ابتدا کلمات جدیدی مانند ماما، بابا، لالا و سایر کلمات مشابه را یاد گرفته و از آنها استفاده می کند. رشد زبان در کودکان مهارت جذابی است که شما به عنوان والدین از آن لذت خواهید برد.

رشد زبان در کودکان

پایه و اساس یادگیری زبان در 12 ماه اول زندگی کودک ایجاد می شود. اما به طور کلی سه سال اول زندگی برای دستیابی به توانایی های زبانی و گفتاری بسیار مهم است. این مهارت ها در محیطی پر از مناظره، صدا و قرار گرفتن در معرض گفتار و زبان دیگران رشد می کنند. کودکان کمتر از سه سال بهتر می توانند زبان را یاد بگیرند. به همین علت قرار گرفتن در معرض زبان مورد نظر، در این مرحله از رشد کودک بسیار مهم است. رشد مهارت های زبانی با تعداد کلماتی که کودک در ماه ها و سال های اول زندگی خود می شنود، ارتباط تنگاتنگی دارد.

نوزادان در صورت نیاز به غذا، تعویض پوشک یا همراهی والدین با گریه ارتباط برقرار می کنند. آنها همزمان با رشد، یاد می گیرند که اصوات زبان را شنیده و به تدریج درک کنند. یک کودک در دو سالگی می تواند منظور خود را به صورت کلمات تک و در نهایت جملات کوتاه و شکسته بیان کند. اما با این حال مراحل رشد زبانی به طور قابل توجهی از یک کودک به کودک دیگر متفاوت می باشد.

مراحل رشد زبان در کودکان

مرحله پیش زبانی

در این مرحله، نوزادان ارتباط با دیگران را به تدریج یاد می گیرند. بیشتر نوزادان از 12 ماهگی شروع به برقراری ارتباط با والدین یا پرستار خود می کنند. نوزادان در این سن، بیشتر جملاتی که به آنها گفته می شود را درک کرده و نیازهای خود را با اشاره به اطراف بیان می کنند. اما با این حال توجه داشته باشید که رشد مهارت های زبانی در همه کودکان یکسان نیست.

3 تا 4 سالگی

کودکان در این مرحله از رشد، کلمات بیشتری را یاد می گیرند. کودکان در سن سه تا چهار سالگی درک بهتری از قوانین اساسی دستور زبان دارند. همچنین آنها در این سن از صحبت کردن بسیار لذت می برند.

شاخص های یادگیری زبان در سه سالگی:

• کودکان در سه سالگی کلمات جدید را به سرعت یاد می گیرند.
• رشد مهارت های زبانی در سن سه سالگی تا حدی است که یک غریبه می تواند 75 درصد از صحبت های کودک را متوجه شود.
• کودک در این سن می تواند از کلمات جمع مانند “گربه ها” استفاده کند. اما زمان افعال را اشتباه می گوید. به عنوان مثال به جای ” می روم” کلمه “رفتم” را به کار می برد.

شاخص های یادگیری زبان در چهار سالگی:

• کودک در سن چهار سالگی از جملات طولانی تر و پیچیده تری استفاده می کند.
• فرزند شما در چهار سالگی می تواند داستان های طولانی را با توالی درست وقایع روایت کند.
• قادر به پرسیدن سوال است. سوالات زیادی می پرسد. خطاهای زیاد در جملات خود ندارد. گفتاری قابل فهم دارد.
• وقتی کودک شما به سن پیش دبستان می رسد، می توانید انتظار مکالمه طولانی تر و پیچیده تری با او داشته باشید.
• گفتار یک کودک چهار ساله به طور معمول کاملاً قابل درک است. گاهی کودک کلماتی مانند اینجا و آنجا را اشتباه گرفته و آنها را نادرست به کار می برد.

5-8 سالگی

کودک شما در پنج سالگی از نظر دستور زبان، جملات صحیح تری را به کار می برد. همچنین واژگان بیشتری دارد. کودکان در شش سالگی، ممکن است داستانهای ساده بگویند. آنها همچنین درک می کنند که اصوات برای ساخت کلمات ترکیب می شوند.

شاخص های یادگیری زبان در پنج سالگی:

• یک کودک پنج ساله واژگان گسترده تری دارد.
• کودک در پنج سالگی می تواند در بحث ها شرکت کرده و نظر بدهد.
• جملات کودک معمولاً صحیح است، اما ممکن است برخی از جملات از نظر دستوری نادرست باشند.

شاخص های یادگیری زبان در شش سالگی:

• کودک در شش سالگی در حدود 13000 کلمه را می فهمد.
• یک کودک شش ساله از تمام ضمایر به درستی استفاده می کند.
• کودک در این سن می تواند متضاد بسیاری از کلمات را به راحتی پیدا کند.

شاخص های یادگیری زبان در هفت سالگی:

 کودکان در سن هفت سالگی در حدود 20،000 تا 26،000 کلمه را می فهمند. همچنین آنها در این سن می توانند خطاهای گفتار دیگران را تشخیص دهند.

شاخص های یادگیری زبان در هشت سالگی:

• بچه ها در سن هشت سالگی، اشتباهات بسیار کمی در دستور زبان دارند. آنها می توانند گفتگوهای معنی دار را با بزرگسالان ادامه دهند. در بحث ها و گفتگوها شرکت کنند. همچنین آنها می توانند متناسب با سن خود متن ساده ای را خوانده و ترکیبات ساده ای بنویسند.

یادگیری زبان مهمترین نقطه عطف در مراحل مختلف رشد کودکان است. با این حال، برخی از کودکان ممکن است زودتر و برخی دیگر دیرتر از حد عادی به نقاط عطف مورد نظر برسند. تا زمانی که کودک در یادگیری زبان هیچ گونه مشکلی نداشته و در حال پیشرفت است، نیازی نیست که نگران باشید.

با این حال، برخی از کودکان نمی توانند معنای جملاتی که دیگران به آنها می گویند را درک کنند. آنها در بیان افکار یا احساسات خود با مشکل روبرو می شوند. بروز این مشکلات می تواند به دلیل یک اختلال زبان باشد.

اگرچه اختلالات زبان در کودکان باعث نگرانی است، اما این مشکلات قابل درمان نیز هستند.

اختلالات زبانی در کودکان

برای رشد مهارت های زبانی، کودک باید توانایی شنیدن، درک و به خاطر سپردن را داشته باشد. اگر کودک نتواند این کار را انجام دهد، ممکن است به اختلالات زبان مبتلا باشد.

از هر بیست کودک در جهان، یک نفر علائم اختلال زبان را دارد. یکی از این اختلالات، اختلال زبانی خاص است که در اصطلاح پزشکی به آن SLI گفته می شود. ابتلا به اختلال زبانی خاص، توانایی کودک در یادگیری زبان را کند کرده و ممکن است تحصیلات او را مختل کند.

اختلالات زبان در کودکان با اختلالات گفتاری متفاوت است. اختلال گفتاری به ناتوانی کودک در ایجاد صداهای گفتاری گفته می شود. اما در اختلال زبان، کودکان صدا تولید می کنند و گفتار آنها قابل درک است.

کودکان مبتلا به اختلال زبان در درک آنچه دیگران می گویند (پذیرا) یا در بیان خود (رسا) با مشکل روبرو می شوند.

تشخیص کودک مبتلا به اختلال زبان پذیرا:

• ناتوانی کودک در سازماندهی افکار
• ناتوانی کودک در درک آنچه دیگران می گویند.

تشخیص کودک مبتلا به اختلال زبان رسا:

• زمان افعال را اغلب اشتباه به کار می برد.
• کودک در یافتن کلمات مناسب مشکل دارد.
• از عبارات خاص به طور مکرر استفاده می کند.
• در مقایسه با کودکان هم سن خود دایره واژگان بسیار کمتری دارد.
• جملات کودک کوتاه و ساده و ساختار کلمات عجیب و غریب است.
• کودک با استفاده از اصواتی مانند اِم… در صحبت هایش وقفه ایجاد می کند تا کلمات مورد نظر به ذهنش برسد.

اختلال زبان خاص یکی از رایج ترین ناتوانی های یادگیری در دوران کودکی است. به طور کلی روش های تشخیص این اختلال در کودکان عبارت است از:

• آنها سوالات خود را معمولا بدون استفاده از فعل می پرسند.
• کودکان در استفاده از افعال که مشخصه اصلی SLI است، مشکل دارند.
• کودکان مبتلا به SLI اغلب دیر صحبت کرده و ممکن است تا سه سالگی صدا تولید نکنند.
• کودک در سه سالگی ممکن است صحبت کند. اما اغلب صحبت هایش بسیار نامفهوم است.
• انداختن علامت جمع از انتهای افعال ویژگی مشترک این کودکان است. به عنوان مثال به جای “آنها سوار اسب می شوند” می گوید “آنها سوار اسب می شود.”
• کودکان مبتلا به اختلال زبان خاص علاقه ای به استفاده از زمان گذشته افعال ندارند. به عنوان مثال به جای “او غذا خورد” می گویند “او غذا می خورد”.

علل اختلال زبان خاص

کودکان اگر توانایی شکل گیری گفتار را داشته باشند، مهارت های زبانی خود را به طور طبیعی پرورش می دهند. اما آنها گاهی اوقات، به دلایل مختلف قادر به توسعه این مهارت ها نیستند. هرچه تماس کودک با یک زبان بیشتر باشد کودک سریعتر می تواند آن زبان را یاد بگیرد. برخی از کودکان فقط در مورد رشد زبان با مشکل روبرو می شوند، در حالی که سایر مراحل رشد با سرعت طبیعی پیش می رود. علت ابتلا به اختلال زبان رسا برای بسیاری از کودکان ناشناخته است. اما به طور کلی می توان گفت:

• در برخی موارد اختلال زبان پذیرا به دلایل ژنتیکی رخ می دهد.
• اختلالات زبان مختلط ممکن است به دلیل آسیب مغزی ایجاد شود.
• اختلالات زبانی ممکن است در کودکانی با مشکلات رشد، اختلال طیف اوتیسم و ​​کم شنوایی اتفاق بیفتد.
• مشکل زبان پریشی در کودکان که با اصطلاح آفازی نیز شناخته می شود ممکن است به دلیل آسیب سیستم عصبی مرکزی اتفاق بیفتد.

درمان اختلال زبان خاص

قبل از هر چیز پزشک سابقه پزشکی خانواده را بررسی می کند تا بداند آیا اعضای خانواده کودک دارای اختلالات زبانی هستند یا خیر. سپس آزمایش های گفتاری و شنیداری مختلف توسط یک متخصص گفتار و زبان برای کودک تجویز می شود. گفتار درمانی و زبان درمانی بهترین روش برای درمان بیماری های زبان است. در برخی موارد گفتگو درمانی یا مشاوره نیز توصیه می شود زیرا چالش های ارتباطی ممکن است با مشکلات رفتاری و عاطفی همراه باشد.

همچنین والدین با استفاده از روش های زیر می توانند به رشد مهارت های زبانی کودک خود کمک کنند:

با کودک خود صحبت کنید: تا آنجا که می توانید با کودک درباره مسائل کلی صحبت کنید. سعی کنید در مکالمه خود تا حد امکان از سوالات مختلف استفاده کنید. به عنوان مثال “این صدا را می شنوی؟” یا “به نظر تو کدام گل قشنگ تر است؟”

برای کودک کتاب بخوانید: خواندن کتاب برای کودک هرگز زود نیست. شما می توانید با کتابهای ساده شروع کرده و همزمان با رشد کودک به سراغ کتابهای تصویری و داستان های کوتاه بروید.

از تلویزیون و رایانه پرهیز کنید: قرارگرفتن کودکان در معرض رایانه و تلویزیون را محدود کنید. کودکان برای پرورش گفتار نیاز به گوش دادن و تعامل دارند. در حالیکه این امر در هنگام تماشای تلویزیون اتفاق نمی یفتد.

از منزل بیرون بروید: رفتن به پارک یا یک موزه، دنیای جدیدی را برای کودک شما باز می کند. کودک شما هرچه بیشتر در معرض دنیای خارج قرار بگیرد ، کنجکاوتر شده و سوالات بیشتری می پرسد.

الگوی خوبی برای کودکان باشید: با فرزند خود واضح و آرام صحبت کنید. اگر کودک حرف اشتباهی زد، او را توبیخ نکنید بلکه اشتباه کودک را با تکرار صحیح کلمه اصلاح کنید. به این ترتیب، کودک شما تلفظ صحیح یک کلمه را یاد می گیرد.

سطح زبان کودک را بخاطر بسپارید: کودک هنگام گوش کردن به صحبت های شما ممکن است معنی برخی از کلمات را نفهمد. در صورت استفاده از کلمات دشوار، معنی آنها را برای کودک توضیح دهید.

صحبت کودک را دنبال کنید: اگر کودک مکالمه ای را شروع کرد، اجازه دهید صحبت کرده و توضیح بدهد. انجام این کار می تواند اعتماد به نفس کودک را تقویت کند.

از کتاب های تصویری استفاده کنید: برای کودک خود چند کتاب تصویری ساده بخرید. به کودک کمک کنید کلمات ساده ای مانند توپ یا درخت را تلفظ کند. همزمان تصاویر کتاب را به او نشان دهید.

کلمات جدید یاد بدهید: از هر فرصتی برای یادگیری زبان استفاده کنید. اگر در پارک هستید و مورد جالبی وجود دارد که کودک شما را به هیجان می آورد، آن را برای کودک خود توصیف کنید.

سخن آخر

در گذشته، از والدین خواسته می شد که از صحبت کردن به زبانهای مختلف خودداری کنند. نظر متخصصان این بود که یادگیری دو زبان مختلف به صورت همزمان باعث اختلال در توانایی درک کودک از یک زبان می شود. با این حال، هیچ پشتوانه علمی برای چنین فرضیاتی وجود ندارد. واقعیت این است که بسیاری از کودکان خردسال با شنیدن دو یا چند زبان بزرگ شده و می توانند آنها را به راحتی یاد بگیرند.

اگر کودک شما دچار تاخیر در رشد است، برای ارزیابی اختلالات زبان از یک متخصص آسیب شناس گفتار کمک بگیرید.