فتق یا هرنی یا herniation یک مشکل شایع است که باعث ایجاد برآمدگی موضعی که اغلب در ناحیه شکم می شود، اما می تواند در قسمت فوقانی ران و نواحی کشاله ران هم ظاهر شود. غالباً هم هیچ علامت و درد و مشکلی را ایجاد نمی کند، اما فتق شکم ممکن است یک مشکل جدی را نشان دهد.
انواع فتق
این بیماری را معمولاً در مناطق زیر مشاهده می کنید:
ران: فمور برآمدگی درست زیر کشاله ران ایجاد می کند و در زنان شایع تر است.
اینگوینال (نافی): شایع ترین نوع فتق که در مردان بیشتر از خانم ها دیده می شود. طبق گفته مرکز بریتانیا هرنیا (BHC)، هرنی اینگوینال حدود 70 درصد کل فتق ها را تشکیل می دهند و هنگامی به وجود می آیند که روده ها از طریق یک نقطه ضعف یا پارگی در دیواره تحتانی شکم، فشار وارد کنند.
شکمی یا دیافراگمی: هنگامی رخ می دهد که بخشی از معده از طریق دیافراگم به داخل حفره سینه بیرون می زند و تقریباً همیشه باعث ریفلاکس معده (برگشت مواد غذایی از معده به مری) می شود، در هنگامی که محتویات معده در مری وارد می شود، باعث سوزش مری می گردد.
هرنی هیاتال (فتق شکمی) بیشتر در افراد بالای 50 سال دیده می شود. اگر کودک مبتلا به هیاتال باشد، به طور معمول ناشی از نقص مادرزادی است.
نافی: ممکن است در کودکان و نوزادان زیر 6 ماه مشاهده می شود. زمانی اتفاق می افتد که روده های کودکان از طریق دیواره شکم نزدیک پوست شکم متورم می شود. شما ممکن است متوجه برآمدگی در شکم کودک خود شوید، به ویژه هنگامی که آن ها گریه می کنند.
فتق ناف تنها نوعي از فتق است كه با تقويت عضلات ديواره شكم، به طور معمول در زماني كه كودك 1 ساله باشد، به خودي خود از بين مي رود. اگر در این مرحله از بین نرفته باشد، ممکن است از عمل جراحی برای درمان آن استفاده شود.
برشي: ممکن است بعد از جراحی شکم ایجاد شود. روده ممکن است از طریق جای زخم برش یا بافت ضعیف، به اطراف زخم فشار وارد کرده و از محل زخم بیرون می زند.
علت فتق
این بیماری در اثر ترکیبی از ضعیف شدن برخی از عضلات و فشار سایر عضلات ایجاد می شود. بسته به علت آن، می تواند به سرعت یا در طولانی مدت ایجاد شود، حتی می تواند مادرزادی باشد (در بدو تولد وجود دارد.) یا در کودکانی که ضعف در دیواره شکم دارند ایجاد می شود.
سن: خطر ابتلا به این بیماری با بالا رفتن سن افزایش می یابد و در مردان نسبت به خانم ها شایع تر می باشد.
فعالیت ها و مشکلات پزشکی که باعث افزایش فشار به دیواره شکم می شود، می تواند منجر به این بیماری شود.
این شرایط شامل:
- یبوست
- حاملگی
- فشار ادرار
- فشار بدنی
- سرفه مداوم
- تغذیه نادرست
- سیگار کشیدن
- کیست فیبروتیک
- پروستات بزرگ شده
- بیضه های نا متعادل
- مایع شکمی (آسیت)
- اضافه وزن یا چاق بودن
- بلند کردن وسایل سنگین
- دیالیز صفاقی (تسویه خون از طریق صفاق)
عوامل خطر فتق
عوامل خطر براساس نوع فتق تقسیم بندی می شود:
عوامل خطر فتق برشی
از آنجا که یک فتق برش نتیجه عمل جراحی است، اصلی ترین عامل خطر، یک عمل جراحی روی شکم است.
افراد 3-6 ماه بعد از عمل جراحی حساس هستند به خصوص اگر درگیر فعالیت شدید بدنی باشد یا در زنان، دروان بارداری را طی می کند، حتما احتیاج به مراقبت های پزشکی خواهد داشت.
عوامل خطر فتق Inguinal
زنان باردار
افراد مبتلا به یبوست مزمن
افرادی که سابقه ابتلا را دارند.
سابقه خانوادگی در نوع فتق مفاصل دارند.
نوزادان با تولد زودرس و وزن کم هنگام تولد
- استعمال دخانیات زیاد.
عوامل خطر فتق ناف
فتق ناف در نوزادان با وزن کم و نوزاد نارس بیشتر دیده می شود. در بزرگسالان چاقی و حاملگی های متعدد می تواند ریسک ابتلا به خطر فتق ناف را افزایش دهد.
خطر فتق هیاتال در افرادی که در سن 50 سال یا بالاتر هستند و اضافه وزن زیادی دارند بیشتر است.
علائم فتق
شایع ترین علامت این بیماری، برآمدگی در ناحیه آسیب دیده است اما در برخی موارد امکان دارد هیچ علائمی دیده نشود.
- در مورد اینگوینال، ممکن است متوجه برآمدگی در هر دو طرف استخوان (عانه) pubic خود شوید که این استخوان کشاله ران و ران در آن قسمت بهم متصل می شوند.
اگر کودک شما این بیماری را دارد، ممکن است فقط هنگام گریه کردن برآمدگی را لمس کنید. برآمدگی، معمولاً تنها علامت فتق ناف است.
سایر علائم شایع این بیماری شامل موارد زیر است:
- درد یا ناراحتی در ناحیه آسیب دیده (معمولاً قسمت تحتانی شکم) به خصوص هنگام خم شدن، سرفه یا بلند کردن
- ضعف، فشار یا احساس سنگینی در شکم
- احساس سوزش و یا درد در محل برآمدگی
علائم دیگر فتق هیاتال شامل موارد زیر است:
- رفلاکس اسید معده (ترشح مواد اسیدی معده به داخل مری)
- درد قفسه سینه
- مشکل در بلع
عوارض فتق
در صورت عدم درمان، این بیماری ممکن است رشد کرده و دردناک تر شود. بخشی از روده شما می تواند در دیواره شکم به دام بی افتد. که می تواند روده را مختل کرده و سیاه شدن روده که باعث درد شدید، حالت تهوع یا یبوست شود. اگر این بیماری درمان نشود، می تواند فشار زیادی به بافت های اطراف وارد کند و باعث تورم و درد در محیط شود.
اگر بخش به دام افتاده روده جریان خون کافی را نداشته باشد، اصطلاحا سیاه شدگی یا نکروز رخ می دهد. سیاه شدن می تواند باعث آلوده شدن بافت روده یا مرگ شود. فتق سیاه کننده خطر جدی برای سلامتی است و نیاز به مراقبت های پزشکی فوری دارد.
پیشگیری فتق
شما همیشه نمی توانید از ضعف عضلات که باعث ایجاد این بیماری می شود پیشگیری کنید.
با این وجود می توانید میزان فشار موجود در بدن را کاهش دهید.
نکات مهم برای پیشگیری شامل موارد زیر است:
- عدم مصرف سیگار ودخانیات.
- درمان سرفه های مداوم.
- حفظ وزن درست.
- در هنگام حرکات روده یا ادرار از زور زدن و فشار زیاد پرهیز کنید.
- اجسام را با خم کردن زانو بلند کنید و نه با خم کردن کمر.
- از بلند کردن وزنه های خیلی سنگین خودداری کنید.
پیش آگهی فتق
شناخت علائم اولیه این بیماری مهم است.
بیماری درمان نشده، به خودی خود از بین نمی رود. با این وجود، با مراقبت های اولیه پزشکی یا تغییر شیوه زندگی، می توانید اثرات این بیماری را به حداقل برسانید و از عوارض تهدید کننده آن مانند سیاه شدن قسمت هایی که تحت فشار قرار میگیرد، جلوگیری کنید.
تشخیص فتق
فتق های اینگوینال و برشی معمولاً از طریق معاینه فیزیکی تشخیص داده می شوند.
پزشکتان ممکن است در هنگام ایستادن، سرفه برآمدگی در شکم یا کشاله ران شما را معاینه کند.
اگر فتق هیاتال دارید، پزشک ممکن است آن را با پرتوی ایکس باریم یا آندوسکوپی تشخیص دهد.
اشعه ایکس باریم مجموعه ای از عکس های اشعه ایکس دستگاه گوارش شماست. بعد از اتمام نوشیدن محلول مایع حاوی باریم، تصاویر ضبط می شوند که در تصاویر اشعه ایکس به خوبی نشان داده می شوند.
آندوسکوپی شامل قرار دادن یک دوربین کوچک متصل به یک لوله در پایین گلوی شما و به مری و معده شما است.
این آزمایش ها به پزشکتان اجازه می دهند تا محل داخلی معده شما را مشاهده و بررسی کند.
اگر کودک شما فتق ناف دارد، پزشکتان ممکن است سونوگرافی را انجام دهد. یک سونوگرافی از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصویری از ساختارهای داخل بدن استفاده می کند.
درمان فتق
درمان به اندازه فتق و شدت علائم بستگی دارد.
پزشکتان ممکن است به راحتی عوارض احتمالی این بیماری را کنترل کند. گزینه های درمانی فتق شامل تغییرات شیوه زندگی، دارو یا جراحی است.
عمل جراحی
اگر فتق شما بزرگتر شود یا باعث ایجاد درد شود، پزشکتان ممکن است روش جراحی را برای درمان بهتر در نظر بگیرد.
فتق هرنیس با جراحی باز یا لاپاروسکوپی قابل ترمیم است. جراحی لاپاروسکوپی با استفاده از یک دوربین کوچک و تجهیزات جراحی کوچک برای ترمیم فتق با استفاده از تنها چند برش کوچک انجام می گیرد. جراحی لاپاروسکوپی کمتر به بافت های اطراف آسیب می رساند.
جراحی باز نیاز به یک روند بهبودی طولانی تر دارد. ممکن است تا شش هفته نتوانید به طور عادی حرکت کنید. جراحی لاپاروسکوپی مدت زمان ریکاوری بسیار کمتری دارد اما خطر بازگشت مجدد فتق بیشتر است.
علاوه بر این، همه فتق ها برای ترمیم لاپاراسکوپی مناسب نیستند. مثلا فتقی که درآن قسمتی از روده شما به داخل قفسه منتقل شده باشد شاید با لاپاراسکوپی درمان نشود.
تغییر در سبک زندگی
تغییرات رژیم غذایی اغلب می توانند علائم فتق هیاتال را درمان کنند، اما باعث نمی شود بیماری از بین برود.
از وعده های غذایی سنگین خودداری کنید، بعد از غذا بلافاصله دراز نکشید و یا خم نشوید و وزن بدن را در حد درست نگه دارید.
برخی تمرینات ممکن است به تقویت عضلات اطراف محل آن کمک کند و برخی از علائم را کاهش دهد. با این حال، تمریناتی که به صورت نادرست انجام می شود می تواند فشار را در ناحیه فتق افزایش دهد و در واقع ممکن است باعث فتق بیشتر شود.
اگر این تغییرات ناراحتی شما را از بین نبرند، ممکن است برای اصلاح فتق به جراحی نیاز داشته باشید.
شما همچنین می توانید با جلوگیری از مصرف غذاهایی که باعث رفلاکس اسید یا سوزش قلب می شوند، مانند غذاهای پر ادویه و غذاهای حاوی گوجه فرنگی، علائم را بهبود بخشید.
آخرین دیدگاه‌ها