عصب کشی دندان

عصب کشی دندان، که به عنوان درمان اندودنتیک نیز شناخته می شود یک روش درمانی برای از بین بردن عفونت داخل دندان می باشد که می تواند دندان را از عفونت های بیشتر محافظت کند. در روش عصب کشی، برای از بین بردن اعصاب از پالپ دندان استفاده می شود. افراد فکر می کنند عصب کشی درد زیاد دارد اما در اصل یک روش تسکین دهنده است.

دندان از تاج و ریشه تشکیل شده است. تاج عمدتاً بالای لثه است، در حالی که ریشه در زیر آن قرار دارد. ریشه ها دندان را به استخوان فک وصل می کنند. درون تاج و ریشه یا کانال ریشه، خمیر pulp است. پالپ دندان را تغذیه و رطوبت مواد اطراف را تأمین می کند. اعصاب موجود در خمیر، درجه حرارت گرم و سرد را به عنوان درد حس می کنند. “کانال ریشه” درمان نیست بلکه بخش توخالی دندان است که شامل بافت عصبی، رگ های خونی و سلول های دیگر است که به عنوان پالپ نیز شناخته می شود. عصب کشی دندان به یک یا چند بار مراجعه کردن به دندانپزشکی و درمان طولانی مدت نیاز دارد. دلایل زیادی وجود دارد که می تواند به پالپ یا عصب دندان آسیب برساند. اغلب بیمار احساس درد می کند اما در بسیاری از مواقع هیچ علامت یا هشدار مشاهده نمی شود.

علت عصب کشی دندان

حفره دندان

• در صورت وجود حفره عمیق و یا دندان ترک خورده، باکتری ها می توانند وارد خمیر شوند.
• در نهایت باکتری ها باعث از بین رفتن خمیر می شوند. اگر باکتری ها از طریق دهانه های ریشه نفوذ کنند، می تواند باعث ایجاد عفونت در استخوان شوند.

عفونت

• عفونت باعث ضعف استخوان و تجزیه آن می شود.
• رباط های اطراف دندان متورم می شوند و دندان شل می شود.

آسیب به پالپ

آسیب به پالپ باعث می شود دندان نسبت به درجه حرارت گرم و سرد حساس شود. عفونت بدون درمان، انتشار می یابد. سرانجام دندان شل می شود و نیاز به کشیدن پیدا می کند.بعضی از بیماران کشیدن دندان را انتخاب می كنند، به خصوص اگر به شدت صدمه دیده باشد و یا دندان قابل ترمیم نباشد، با این وجود، در دندان کشیده شده ممکن است دندان های اطراف آن شروع به حرکت و کج شدن کنند و می تواند ناخوشایند به نظر برسد و ظاهر خوبی ندارد.  صب کشی دندان معمولاً باعث نجات وحفظ دندان و درمان درد می شود.

تا زمانی که درمان کاملاً به پایان رسیده باشد، بهتر است که با دندان در حال ترمیم غذا نخورید و از دندان برای جویدن استفاده نکنید تا از آلوده شدن مجدد قسمت داخلی دندان و افتادن دندان قبل از ترمیم کامل، جلوگیری شود. در مورد مراقبت های بهداشتی دهان و دندان، مسواک بزنید و به طور مرتب از دهانشویه و ضد عفونی کننده و نخ دندان استفاده کنید و در فواصل زمانی معین به دندانپزشک خود مراجعه کنید.

عوامل خطر عصب کشی دندان

درد

درد دندان شایعترین علامتی است که نیاز به عصب کشی دارد.

دندان های فرد ممکن است نسبت به مایعات یا غذاهای گرم یا سرد حساس باشد و حتی حساسیت پس از برداشتن محرک گرم یا سرد از دندان ادامه داشته باشد. درد می تواند به یک سردرد کلی بسیار شدید منجر شده به نحوی که فرد علت درد را فراموش می کند.

آبسه (عفونت)

اگر دندان آبسه کند، به عصب کشی احتیاج دارد.

آبسه، نوعی عفونت است که وقتی خمیر دندان از بین می رود، ایجاد شده و یک کیسه چرک در اطراف انتهای ریشه تشکیل می شود. اگر آبسه درمان نشود، به رشد و عفونت استخوان اطراف ریشه دندان ادامه خواهد داد. ممکن است به استخوان و بافت های اطراف سرایت کند. در موارد نادر، عفونت هایی ناشی از آبسه دندان باعث مرگ بیمار شده است. اگرچه آنتی بیوتیک ها می توانند به شیوع عفونت کمک کنند، اما تنها راه برای از بین بردن کامل عفونت، عصب کشی و تمیز کردن بافت های مرده و باکتری های موجود در محفظه پالپ و کانال های ریشه است. آبسه های دیگری وجود دارند که جدا از آبسه های اندودنتیک می توانند روی دندان ها تأثیر بگذارند. مثلاً آبسه های پریودنتال دردناک هستند و نیاز به درمان متفاوتی دارند.

حفره عمیق

اگر پوسیدگی دندان به عمق دندان کشیده شود و به خمیر برسد، پالپ به باکتری آلوده می شود. در اینصورت ملتهب و دردناک شده یا می میرد و به بافت پوسیده تبدیل می گردد. بعضی اوقات حفره، درد ندارد اما تنها راهی که دندان پزشک می تواند تمام پوسیدگی دندان را از دندان خارج کند، انجام عصب کشی است.

تروما

• در برخی موارد، عصب در انتهای ریشه قطع شده و در نهایت می میرد.
• تروما ممکن است ناگهانی یا بصورت تدریجی پس از یک وقوع ضربه رخ دهد.

شکستگی

دندان که دچار شکستگی شده است ممکن است در صورت انتشار شکستگی عمیق و رسیدن به خمیر، به عصب کشی احتیاج پیدا کند.

جذب

جذب ریشه شرایطی است که باعث می شود ساختار دندان به عنوان واکنشی در برابر آسیب، تروما، کاشت دندان یا حرکت دندان در حین ارتودنسی از بین برود. در هر شرایطی، جذب می تواند به کانال پالپ و عصب و عروق حیاتی موجود در آن حمله کند. در صورت بروز این مشکل، دندان نیاز به عصب کشی دارد. جذب دندان معمولاً با ماده ای به نام سنگ معدنی تری اکسید (MTA) ترمیم می شود. جذب معمولاً بدون درد است و فقط با استفاده از اشعه ایکس تشخیص داده می شود.

روش های تکراری دندانپزشکی

روش های دندانپزشکی فشار زیادی روی دندان ایجاد می کند.

گاهی اوقات سوراخ شدن مكرر دندان ممكن است باعث خارش پالپ دندان شود. لازم است دندان توسط دندانپزشک بررسی شده تا مشخص شود که التهاب برگشت پذیر است یا نیست. در گذشته، هر زمان که یکی از این موقعیت ها برای دندان اتفاق می افتاد، تنها گزینه درمانی کشیدن دندان بود. عصب کشی دندان گزینه ای بسیار مفید است که باعث می شود بیشتر دندان ها در دهان باقی بمانند و برای مدت زمان طولانی به طور موثر حفظ شود.

عصب کشی دندان و بارداری

از آنجا که درد کانال ریشه اغلب باید بلافاصله درمان شود، در دوران بارداری، عصب کشی دندان در صورت لزوم بهتر است انجام گیرد. درد بدون درمان باعث ایجاد استرس بیش از حد خواهد شد و آبسه می تواند سلامت مادر و نوزاد را در معرض خطر قرار دهد. در صورت امکان برنامه ریزی زمان عصب کشی دندان، سه ماهه دوم بارداری به طور کلی بهترین زمان برای اقدامات دندانپزشکی است. در طول عمل باید از اشعه X استفاده شود، بنابراین ضروری است که از پیش بند سرب برای محافظت از مادر و نوزاد استفاده شود. به طور کلی می توان در حین بارداری عصب کشی را انجام داد

عوارض کانال ریشه

مانند هر روش، عصب کشی دندان می تواند عوارضی داشته باشد، از جمله:

عفونت

• بعضی اوقات دندانپزشک فقط سه کانال ریشه را در دندان پیدا می کند در حالی که دندان چهار کانال دارد.
• اگر یک کانال درمان نشود، ممکن است عفونت ادامه و به استخوان انتشار یابد.
• دندانپزشک باید مطمئن شود که مواد پر کننده به اندازه کافی به داخل کانال می رود تا آن را پر کنند. اگر درمان به درستی انجام نشود، عفونت می تواند برگردد.
• برای جلوگیری از عوارض، بیماران باید همیشه از دستورالعمل های دندانپزشک پیروی کنند. اگر یک آنتی بیوتیک مورد نیاز باشد، لازم است که کل دارو استفاده شود.

شکستگی

• در حین انجام عمل، ریشه دندان ممکن است ترک بخورد، یا ابزارها در کانال شکسته شوند یا کانال را سوراخ کنند و باعث شود که دندان به طور موثر پر نگردد.
• از آنجایی که دندانی که عصب کشی می شود تا حدی تخلیه شده، بیشتر مستعد شکستگی هستند.
• قرارگیری تاج روی دندان تقریباً به طور کامل از شکستگی دندان، جلوگیری می کند. برای همین، انجام یک ترمیم دائمی مانند تاج، پس از کامل شدن کانال ریشه ضروری است.

تغییر رنگ دندان

• یکی دیگر از عوارض بعد از یک کانال ریشه تغییر رنگ دندان است.
• بعضی اوقات، این تغییر هنگامی رخ می دهد که عصب در دندان از بین برود و می تواند اولین علامتی باشد که ضرورت عصب کشی را نشان می دهد.

سرطان

ادعاهایی وجود دارد که دندانی که تحت درمان با کانال ریشه در داخل دهان قرار دارد، باعث ایجاد انواع مشکلات سلامتی از جمله سرطان می شود. این ادعاها مبتنی بر این فرض است که عصب کشی دندان هرگز نمی تواند به طور کامل باعث پاکسازی بافت و ساختار دندان شود و نگه داشتن بافت آلوده در داخل دهان باعث واکنش بدن می گردد که منجر به بیماری می شود.

پیشگیری عصب کشی دندان

برای جلوگیری از عفونت، پوسیدگی دندان و بیماری لثه، دندانپزشکان توصیه می کنند:

• پاکسازی دندان
• جلوگیری از ایجاد پلاک
• تعویض مسواک به طور مرتب
• انجام معاینات پزشکی منظم
• پیروی از یک رژیم غذایی سالم
• استفاده از یک مسواک مناسب
• استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید
• اجتناب از نوشیدنی ها و غذاهای قندی
• استفاده نخ دندان برای تمیز کردن بین دندان ها
• درزگیرهای دندان Dental sealants که می توانند از پوسیدگی جلوگیری کنند.
• مسواک زدن دندان ها (در زمان خواب و حداقل دو بار در طول شبانه روز باید انجام گیرد.)

مراحل عصب کشی دندان

اولین قدم در این روش، عکسبرداری از دندان برای مشاهده شکل کانال های ریشه و مشخص شدن علائم عفونت در استخوان اطراف می باشد. سپس دندانپزشک از بی حسی موضعی برای بی حس کردن ناحیه نزدیک دندان استفاده می کند. ممکن است بیهوشی لازم نباشد، زیرا عصب مرده است، اما بیشتر دندانپزشکان اصولا منطقه را بی حس می کنند تا بیمار آرامتر و راحت تر شود. در مرحله بعد، برای خشک نگه داشتن ناحیه و عاری از بزاق در حین درمان، دندانپزشک یک سد لاستیکی (یک ورقه لاستیک)(a sheet of rubber) را در اطراف دندان قرار می دهد.

سپس یک سوراخ برای دسترسی به دندان ایجاد می شود. پالپ به همراه باکتری ها، بافت عصبی پوسیده شده و آلودگی های مربوط به آن از دندان خارج می شود. فرآیند تمیز کردن با استفاده از فایل های کانال ریشه انجام می گیرد. از آب یا هیپوکلریت سدیم بطور دوره ای برای خارج کردن عفونت استفاده می شود. هنگامی که دندان کاملاً تمیز شد، پانسمان می شود. در صورت وجود عفونت، دندانپزشک می تواند برای از بین بردن عفونت، دارویی را در داخل دندان قرار دهد. اگر کانال ریشه در همان روز به پایان نرسد، یک پر کردن موقتی در سوراخ بیرونی دندان قرار می گیرد تا از قرار گرفتن در معرض آلودگی هایی مانند بزاق و مواد غذایی جلوگیری شود.

جلسات پیگیری

در جلسات بعدی، برای پر کردن فضای داخلی دندان، یک خمیر سیلر و یک ترکیب لاستیکی به نام gutta percha در کانال ریشه دندان قرار می گیرد. مرحله آخر ممکن است شامل روندهای ترمیمی بیشتر دندان باشد. دندانپزشک در مورد نیاز به انجام کارهای جانبی دندانپزشکی با فرد مشورت خواهد کرد.

مدت زمان درمان عصب کشی

درمان اغلب فقط در یک جلسه صورت می گیرد، اما اگر کانال های خمیده، عفونت های شدید وجود داشته باشد، درمان ممکن است به دو یا سه جلسه بیشتر نیاز داشته باشد.

پیش آگهی عصب کشی

دردی که در عصب کشی احساس می شود ناشی از عفونت است.

درمان باعث ایجاد درد نمی شود بلکه به کاهش درد کمک می کند. چون از طرفی جراح دندانپزشکی با بی حسی موضعی درد را تسکین می دهد. بعد از درمان، برخی از حساسیت ها طبیعی و موقتی است و داروهای بدون نسخه (OTC) برای تسکین آن لازم می باشد. دندانپزشک ممکن است یک آنتی بیوتیک را برای درمان یا جلوگیری از عفونت تجویز کند. عصب کشی دندان در بیش از 95٪ با موفقیت انجام می شود. بسیاری از دندان های ثابت شده با کانال ریشه می توانند طول عمر خود را حفظ کنند. همچنین، چون مرحله آخر روش کانال ریشه، استفاده از روش ترمیمی مانند تاج یا پر کردن است، از نظر ظاهری مشخص نمی شود که عصب کشی انجام شده است.

هزینه عصب کشی دندان

• هزینه این روش بسته به شدت درد و اینکه روی کدام دندان انجام شده متفاوت است.
• بسیاری از بیمه ها تا حدی درمان های اندودنتیک را تحت پوشش قرار می دهند.

گزینه های جایگزین عصب کشی

نگهداری، مراقبت و وحفظ دندان های طبیعی در صورت امکان بهترین گزینه است.

دندان های طبیعی به شما امکان می دهد غذاهای متنوعی را برای حفظ تغذیه مناسب مصرف کنید. تنها گزینه جایگزین دندان ریشه، استخراج و جایگزینی دندان با استفاده از یک پل، ایمپلنت یا پروتز جزئی قابل جابجایی برای ترمیم عملکرد جویدن و جلوگیری از جابجایی دندان های مجاور است. این گزینه ها نه تنها از یک روش کانال ریشه گران تر هستند بلکه به زمان زیاد و روش های اضافی به دندان های مجاور و بافت های نگهدارنده نیاز دارند.

در موارد زیر بهتر است به جای عصب کشی، دندان کشیده و از دهان خارج شود:

شکستگی ریشه

دندانی که دچار شکستگی در زیر ریشه یا بخش بزرگی از تاج دندان می شود، بهتر است از دهان خارج شود.

فقدان ساختار دندان باقی مانده

اگر ساختار مناسبی از دندان سالم در بالای استخوان برای اتصال به یک تاج وجود نداشته باشد، عصب کشی دندان بی فایده است.

دندان مولر سوم

• دندان های مولر سوم یا دندان های خرد، معمولاً در وضعیت عملکردی قرار ندارند
• برای همین بهتر است به جای اینکه با عصب کشی دندان حفظ شوند، آن ها را بکشید.

 جذب زیاد

اگر مقدار زیادی از دندان به دلیل جذب داخلی یا خارجی از بین برود، ممکن است عصب کشی بی فایده باشد و بهتر است دندان ها در این شرایط کشیده شوند.

کانال های ریشه چندگانه

بعد از هر بار عصب کشی بر روی دندان، درصد احتمال موفقیت کاهش می یابد.

اگر بیمار قبلا عصب کشی کرده و نیاز به درمان مجدد روی همان دندان را داشته باشد، باید عصب کشی دندان با سایر گزینه های درمانی، مقایسه شود. در بیشتر موارد، تاج پشتیبانی شده با ایمپلنت، درمان بهتری نسبت به عصب کشی مجدد می باشد.