رحم بخشی از سیستم تولید مثل زنان است که این سیستم شامل تخمدان ها، لوله های فالوپی، دهانه رحم (گردن رحم) و مهبل (کانال تولد) می شود. رحم تقریباً به اندازه و شکل یک گلابی توخالی و وارونه است. در شکم بین مثانه و راست روده و در آنجا توسط عضله نگه داشته میشود. توسط گردن رحم به مهبل پیوسته است. رحم جایی است که جنین در دوران بارداری رشد می‌کند. سرطان رحم از سلول های غیرطبیعی در جدار داخلی رحم (آندومتر)، بافت عضله (میومتر) یا بافت همبند حامل آندومتر (استروما) شروع میشود.
شیوع: از هر 60 زن یک نفر در سن 75 سالگی به سرطان رحم مبتلا می شوند.
علائم سرطان رحم
شایع ترین علامت سرطان رحم، خون ریزی غیرمعمول از واژن به ویژه هرگونه خون ریزی بعد از یائسگی است. برخی از خانم‌ها از ترشحات واژینال با بوی بد، شفاف و آبکی شکایت می‌کنند. علائم دیگر شامل درد شکم، کاهش وزن و یا مشکل در ادرار است.
انواع سرطان رحم
سرطان رحم دو نوع هست سرطان آندومتر باشد. (حدود 95٪ از کل سرطانهای رحم) و سارکوم رحم کمتر شایع (حدود 4٪ از کل سرطانهای رحم) در جدول زیر اطلاعات بیشتری در مورد انواع مختلف ارائه شده است.
| سرطانهای آندومتر
بیشتر سرطانهای رحم در لایه داخلی رحم (آندومتر) شروع میشود که به آن سرطانهای آندومتر گفته میشود. دو نوع اصلی وجود دارد: |
|
| سرطان نوع 1 (به مقدار اضافی استروژن مرتبط است.) | معمولاً سرطان آندومتريوئيد ناميده مي شود، در سرطان‌ها‌ي نوع 1 آندومتر شايع ترين انواع سرطان است. زیرگروه‌ها شامل آدنوکارسینوما، آدنوآکانتوما و سرطان ترشحی هستند. این سرطان ها معمولاً دارای رشد آهسته بوده و احتمال شیوع آن ها کمتر است. آن ها معمولاً کمتر نیاز به درمان دارند. |
| سرطانهای نوع 2 (به استروژن مرتبط نیستند.) | سرطانهای نوع 2 بسیار شایع هستند.
شامل کارسینوسارکوم رحم سرطان سروز و کارسینوم سلول روشن است. آن ها سریعتر از سرطان های نوع 1 رشد می‌کنند و به احتمال زیاد شیوع دارند. درمان معمولاً شامل جراحی گسترده تر و به دنبال آن رادیوتراپی و شیمی درمانی است. |
سارکوم رحم این سارکوم‌های بافت نرم در عضله رحم (میومتر) یا بافت همبند (پشتیبان آندومتر) ایجاد میشود که به آن استروما گفته میشود. این سارکوما به انواع زیر تقسیم بندی می شود: |
|
| لیومیوزسارکوم
سارکوم تمایز نیافته |
این نوع از سارکوم ها، نادر است و احتمالاً بیشتر از قسمت های دیگر بدن انتقال می‌یابد.
|
| سارکوم استروما آندومتر | تومور نادر، درجه پایین و با رشد آهسته |
عوامل خطر سرطان رحم
علت دقیق سرطان رحم ناشناخته است، اما به نظر می‌رسد برخی از عوامل خطر آن را افزایش می‌دهد:
- دیابت
- یائسگی
- فشار خون بالا
- ناباروری و نازایی
- اضافه وزن یا چاقی
- بالای 50 سال بودن
- پرتودرمانی قبلی لگن برای سرطان
- مصرف هورمون استروژن بدون پروژسترون
- مصرف تاموکسیفن، یک داروی ضد استروژن
- دیر رسیدن به یائسگی (بعد از 55 سالگی)
- شروع زودرس دوره ماهیانه (قبل از 12 سالگی)
- سابقه خانوادگی سرطان تخمدان، رحم، پستان یا روده
- تومورهای قبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک
- داشتن یک بیماری ژنتیکی ارثی مانند سندرم لینچ یا سندرم کوودن
- داشتن هیپرپلازی آندومتر، یک وضعیت خوش خیم که در آن آندومتر به دلیل استروژن بیش از حد غلیظ میشود.
تشخیص سرطان رحم
اگر پزشک شما مشکوک به سرطان رحم است، ممکن است برخی از آزمایش های زیر را انجام دهید، اما بعید است که به همه آن ها احتیاج داشته باشید. آزمایشات اصلی برای تشخیص سرطان رحم، سونوگرافی خارج واژینال، معاینه داخل رحمی (هیستروسکوپی) و نمونه‌برداری از بافت (بیوپسی) است.
آزمایش پاپ اسمیر برای تشخیص سرطان رحم استفاده نمی‌شود.
تصاویر سونوگرافی می‌تواند اندازه تخمدان‌ها و رحم شما، و هرگونه توده (تومور) موجود در رحم و ضخامت آندومتر را نشان دهد. اگر چیزی غیر عادی به نظر برسد، پزشک ممکن است به شما بیوپسی پیشنهاد دهد.
هیستروسکوپی و بیوپسی
در صورت شک پزشك به سرطان، ممكن است مجبور به انجام هيستروسكوپي و بيوپسي شويد. هیستروسکوپی روشی است که به پزشک متخصص زنان و زایمان و متخصص سرطان اجازه می‌دهد داخل رحم شما را ببیند و ناهنجاری‌ها را معاینه کند. در هیستروسکوپی، پزشک شما وسیله ای مانند تلسکوپ بنام هیستروسکوپ را از طریق واژن در رحم شما وارد می‌کند. پزشک شما مقداری از بافت رحم را برای تیکه برداری (بیوپسی) خارج کرده و برای معاینه به متخصص بافت (پاتولوژیست) می‌فرستد. نمونه بافت را می‌توان به روشهای مختلفی برداشت کرد.
درمان سرطان رحم
درمان توصیه شده توسط پزشک شما به نتایج آزمایشات شما، نوع سرطان سن و سلامت عمومی شما بستگی دارد. اگر سرطان رحم در اوایل و قبل از گسترش، تشخیص داده میشود با جراحی قابل درمان است. برای بسیاری از خانم‌ها، عمل جراحی تنها درمانی است که مورد نیاز آن ها است. اگر سرطان در خارج رحم گسترش یافته باشد، ممکن است از رادیوتراپی، درمان با هورمون یا شیمی درمانی نیز استفاده شود.
عمل جراحی
سرطان رحم معمولاً با عمل جراحی برای از خارج نمودن رحم و دهانه رحم (یک هیسترکتومی‌کامل)، همراه با هر دو لوله فالوپ و تخمدان (یک سالپنگوئوفورکتومی‌دو طرفه) درمان میشود. تخمدان‌ها معمولاً خارج میشود زیرا استروژن تولید می‌کند، استروژن هورمونی است که باعث رشد سرطان میشود. عمل جراحی تخمدان ها، خطر بازگشت سرطان را کاهش می‌دهد.
عمل جراحی تحت بیهوشی عمومی انجام خواهد شد. نوع هیسترکتومی که به شما پیشنهاد میشود به تعدادی از عوامل از جمله سن، اندازه رحم، اندازه تومور و تخصص و تجربه جراح بستگی دارد. اگر قبل از یائسگی باشید، برداشتن تخمدان‌ها یائسگی را به همراه خواهد داشت. اگر تخمدان های شما طبیعی به نظر برسند و هیچ فاکتور خطری نداشته باشید، ممکن است بتوانید تخمدان های خود را نگه دارید.
نحوه انجام عمل جراحی
لاپاراتومی
جراحی از طریق شکم انجام میشود. برش معمولاً در ناحیه pubic to bellybutton انجام می شود. در عوض، برش در امتداد خط pubic انجام میشود. پس از باز شدن شکم، جراح مایعات موجوددر شکم از محل خارج می کند. پس از آن رحم، لوله‌ها‌ی فالوپ و تخمدان‌ها برداشته می‌شوند. اگر سرطان به دهانه رحم سرایت کرده باشد، جراح ممکن است بخش کوچکی از مهبل فوقانی و رباط های حامی گردن رحم را نیز خارج کند.
هیسترکتومی لاپاروسکوپی
این کار گاهی اوقات عمل جراحی سوراخ کلید خوانده می شود. جراح 3-4 برش کوچک در شکم ایجاد می‌کند و از یک تلسکوپ نازک (لاپاروسکوپ) برای دیدن داخل شکم استفاده می‌کند. رحم و سایر اندام‌ها معمولاً از طریق واژن برداشته می‌شوند. هیسترکتومی رباتیک نوعی تخصص از هیسترکتومی لاپاروسکوپی است که در آن ابزار جراحی توسط بازوهای روباتیک هدایت شده توسط جراح، که در کنار میز عمل قرار دارد کنترل میشود.
بسته به اندازه و نوع سرطان، ممکن است غدد لنفاوی موجود در لگن شما نیز برداشته شود. به این روش، نمونه گیری لنفادنکتومی یا نمونه گیری از گره‌ها‌ی لنفاوی گفته میشود. در برخی موارد، بسته به نوع توموری که دارید، ممکن است بیوپسی از بافت دیگری انجام شود.
بیشتر زنان مبتلا به سرطان رحم این عمل را انجام می‌دهند. با این حال، پرونده شما ممکن است متفاوت باشد. با پزشک خود مشورت کنید.
مراقبت بعد از عمل
بیمار هنگامی که بعد از عمل به هوش آمد، در اتاق ریکاوری خواهد ماند. هنگامی که کاملاً هوشیاری خود را به دست آورد، به بخش دیگری منتقل میشود که حدود یک تا چهار روز در آن اقامت خواهد کرد تا اینکه بتواند به خانه برود. مدت اقامت بیمار بستگی به نوع جراحی (لاپاروسکوپی یا لاپاراتومی) بیمار خواهد داشت.
بیمار یک سرم داخل وریدی در بازو خواهد داشت تا به او دارو و مایعات بدهند. همچنین ممکن است لوله ای در شکم بیمار برای تخلیه محل عمل (درن) و لوله ای در مثانه (سوند) بیمار برای جمع آوری ادرار وجود داشته باشدکه معمولاً روز بعد از عمل برداشته می‌شوند.
بیمار بعد از عمل مقداری خون ریزی کمی از واژن دارد که باید تا دو هفته متوقف شود.
بیمار باید چند هفته جوراب های واریس بپوشد تا به گردش خون در پاها کمک کند. همچنین برای کاهش خطر لخته شدن خون به بیمار تزریق روزانه یک رقیق کننده خون تجویز میشود. بسته به میزان خطر لخته شدن، ممکن است به بیمار آموزش داده شود که این تزریق را خودش انجام دهد، بنابراین بیمار می‌تواند چند هفته آن را در خانه ادامه دهد.
پزشک حدود یک هفته پس از عمل، تمام نتایج آزمایشات بیمار را خواهد داشت. نیاز به درمان بیشتر به نوع، مرحله و درجه بیماری و میزان سرطان باقی مانده بستگی دارد. اگر سرطان در مراحل اولیه است، ممکن است بیمار به درمان بیشتر احتیاج نداشته باشد.
عوارض جانبی سرطان رحم
بعد از عمل، برخی از خانم ها دارای عوارض جانبی از قبیل:
- یائسگی: اگر بیمار یک عمل جراحی تخلیه تخمدان دو طرفه داشته باشد و یائسه نبوده باشد، برداشتن تخمدان های بیمار باعث یائسگی میشود.
- چسبندگی: بافت‌ها‌ی موجود در شکم در ناحیه عمل ممکن است به هم بچسبند، که بعضی اوقات می‌تواند دردناک باشد یا باعث مشکلات روده مانند یبوست شود. به ندرت ممکن است چسبندگی به روده یا مثانه با جراحی بیشتر درمان شود.
- تأثیر بر احساس جنسیت: تغییرات جسمی و عاطفی شما بعد از عمل ممکن است بر احساس شما در مورد رابطه جنسی و نحوه واکنش جنسی شما تأثیر بگذارد.
- لنفوودم: برداشتن غدد لنفاوی از لگن ممکن است از تخلیه مایعات لنفاوی جلوگیری کرده و باعث تورم در پاها شود.علائم به تدریج و گاهی سالها پس از درمان ظاهر می‌شوند.
- لنفادنکتومی: غدد لنفاوی بخش مهمی از سیستم لنفاوی است. سلول های سرطانی می‌توانند از طریق دستگاه لنفاوی به سایر قسمت های بدن از رحم عبور کنند. با عبور از غدد لنفاوی، برخی سلول های سرطانی از بین می‌روند، بعضی از آن ها حرکت می‌کنند تا در قسمت دیگری از بدن رشد کنند و برخی نیز گیر می‌کنند و تومورهایی تشکیل می‌شوند.
مراقبت از خود در خانه پس از یک هیسترکتومی
زمان بهبودی به سن شما، سلامت عمومی و نوع عمل جراحی بستگی دارد. بیشتر خانم ها در طی 1-2 هفته احساس بهتری دارند و باید بعد از 4 تا 6 هفته به طور کامل به فعالیتهای عادی برگردند.
بیمار باید حدود یک ماه از بلند کردن اجسام سنگین (بیش از 4 کیلوگرم) خودداری کند.
بسته به ماهیت کار بیمار، احتمالاً 4-6 هفته مرخصی از کار خود نیاز دارد.
به احتمال زیاد بیمار باید چند هفته پس از عمل از رانندگی خودداری کند.
مشکلات روده: بیمار ممکن است بعد از عمل یبوست داشته و نیاز به مسهل داشته باشد تا دچار عوارض یبوست نشود.
تغذیه: برخورداری از یک رژیم متعادل (از جمله پروتئین‌ها‌یی مانند گوشت های بدون چربی و مرغ، ماهی، تخم مرغ، شیر، ماست، آجیل، دانه‌ها و حبوبات/لوبیا) تمرکز کنید تا بدن بیمار از عمل جراحی بهبود یابد.
ارتباط جنسی: باید 4 تا 8 هفته بعد از عمل از مقاربت جنسی اجتناب شود.
ورزش: بیمار باید یک پیاده روی کوتاه را شروع کند و هر روز کمی بیشتر راه برود.
حمام کردن: به مدت 4-6 هفته بعد از عمل، به جای استفاده از وان، دوش بگیرد.
روشهای درمانی جانبی
رادیوتراپی برای سرطان رحم معمولاً به عنوان یک درمان تکمیلی بعد از عمل مورد استفاده قرار می‌گیرد تا احتمال بازگشت بیماری به حداقل برسد، به این روش؛ درمان کمکی گفته میشود. از طرف دیگر، اگر به اندازه کافی زمان برای یک عمل بزرگ وجود نداشته باشد، ممکن است رادیوتراپی توصیه شود.
دو روش اصلی برای انجام رادیوتراپی وجود دارد:
رادیوتراپی داخل واژن
- رادیوتراپی داخلی واژن برای انجام رادیوتراپی هدفمند به طور مستقیم به تومور از داخل بدن شما است.
- برای سرطان رحم، یک سیلندر حاوی ماده رادیواکتیو در مهبل وارد می شود.
- این سیلندر با استفاده از لوله‌ها‌ی پلاستیکی یا فلزی به دستگاه متصل می شود.
- این لوله‌ها تابش را از دستگاه به داخل بدن شما منتقل می کنند.
- بیمار معمولاً 4 تا 5 جلسه درمانی، 2-3 بار در هفته، به عنوان سرپایی انجام می دهد.
- هر جلسه از 5 تا 10 دقیقه به طول می انجامد.
رادیوتراپی خارجی
برای سرطان رحم، ناحیه تحتانی شکم و لگن درمان می شود، اما اگر سرطان گسترش یافته است (متاستاز شده)، ممکن است مناطق دیگری نیز درمان شوند.
هورمون درمانی: در صورت شیوع سرطان یا بازگشت مجدد سرطان (عود)، اختصاصاً در صورت هورمون درمانی، می‌تواند انجام شود.
شیمی‌درمانی: شیمی درمانیبرای سرطان رحم ممکن است در موارد استفاده قرار گیرد:
- برای انواع خاص از سرطان
- برای کنترل سرطان و تسکین علائم
- اگر سرطان به هورمون درمانی پاسخ ندهد.
- اگر سرطان در خارج از لگن گسترش یافته باشد.
- هنگامی که سرطان پس از عمل یا رادیوتراپی عود می کند.
آخرین دیدگاه‌ها