افسردگی پس از زایمان (PPD) ترکیبی پیچیده از تغییرات جسمی، عاطفی و رفتاری است که پس از زایمان در یک زن اتفاق می‌افتد. PPD نوعی افسردگی اساسی است که شروع آن در طی چهار هفته اول پس از زایمان است. تشخیص افسردگی پس از زایمان نه تنها بر اساس زمان شروع، بلکه به شدت افسردگی نیز بستگی دارد.
تعریف افسردگی پس از زایمان
افسردگی پس از زایمان با تغییرات بیوشیمیایی، اجتماعی و روانشناختی مرتبط با فرزند آوری می باشد. این اصطلاح طیف وسیعی از تغییرات جسمی و عاطفی را توصیف می‌کند که بسیاری از مادران جدید تجربه می‌کنند. خبر خوب این است که افسردگی پس از زایمان با استفاده از دارو و مشاوره قابل درمان است.
تغییرات بیوشیمیایی شامل: افت سریع هورمون‌ها بعد از زایمان است. ارتباط واقعی بین افت هورمون ها و افسردگی هنوز مشخص نیست. اما آنچه مشخص است این است که سطح استروژن و پروژسترون، هورمون‌های تولیدمثل زن، که در دوران بارداری ده برابر می‌شوند، بعد از زایمان به شدت افت می‌کنند. تا سه روز پس از زایمان، سطح این هورمون‌ها به قبل از بارداری برمی‌گردد.
علاوه بر این تغییرات شیمیایی، تغییرات اجتماعی و روانی ناشی از داشتن کودک باعث افزایش خطر افسردگی می‌شود. تولد نوزاد می‌تواند احساسات قدرتمندی از قبیل هیجان و شادی گرفته تا ترس و اضطراب و افسردگی (حالتی که انتظارش را ندارید.) را ایجاد کند.
انواع افسردگی بعد از زایمان
سه نوع تغییر خلقی که زنان بعد از زایمان می‌توانند داشته باشند وجود دارد:
افسردگی خفیف بعد از زایمان
این افسردگی که در روزهای بعد از زایمان در اکثر زنان رخ می‌دهد، طبیعی است. زنی که برای اولین بار مادر می شود دارای نوسانات ناگهانی خلق و خو مانند احساس خوشحالی زیاد و سپس احساس غم و اندوه فراوان است. او ممکن است بی دلیل گریه کند و یا بی تاب، تحریک‌پذیر، بی‌قرار، مضطرب، احساس تنهایی و غم کند. افسردگی خفیف ممکن است تنها چند ساعت یا تا دو هفته بعد از زایمان طول بکشد. افسردگی های خفیف معمولاً نیازی به درمان ندارند. اغلب، پیوستن به یک گروهی از مادران جدید یا صحبت با مادران دیگر کمک می‌کند.
افسردگی پس از زایمان (PPD)
ممکن است چند روز یا حتی چند ماه پس از زایمان اتفاق بیفتد. PPD ممکن است بعد از تولد هر کودکی اتفاق بیفتد. یک زن می تواند احساساتی شبیه به افسردگی خفیف داشته باشد؛ غم، ناامیدی، اضطراب، تحریک پذیری اما او آن ها را بسیار قوی تر از آنچه که با افسردگی کودک احساس می‌کند بروز می دهد. PPD اغلب یک زن را از انجام کارهایی که باید هر روز انجام دهد باز می دارد. هنگامی که توانایی عملکرد یک زن تحت تأثیر قرار می گیرد، باید به پزشک معالج خود مانند پزشک یا روان پزشک مراجعه کند. پزشک می تواند برای علائم افسردگی وی را معاینه کند و یک برنامه درمانی تهیه کند. اگر یک زن برای PPD درمان نکند، علائم می‌تواند بدتر شود. در حالی که PPD یک بیماری جدی است، می‌توان با دارو و مشاوره درمان کرد.
روان پریشی پس از زایمان
یک بیماری روانی بسیار جدی است که می‌تواند بر مادران جدید تأثیر بگذارد. این بیماری می‌تواند به سرعت، اغلب در سه ماه اول پس از زایمان اتفاق بیفتد. زنان می‌توانند ارتباط خود را با واقعیت از دست بدهند، داشتن توهم شنوایی (شنیدن چیزهایی که در واقع اتفاق نمی افتند، مانند شخصی که در حال صحبت کردن است.) و هذیان (افکاری که کاملا غیر منطقی هستند و فرد به این افکار کاملاً اعتقاد دارند.) توهم بینایی (دیدن چیزهایی که نیستند.) کمتر متداول است. علائم دیگر شامل بی‌خوابی (عدم توانایی خوابیدن)، احساس اضطراب و عصبانیت، قدم زدن، بی‌قراری و احساسات و رفتارهای عجیب است. زنانی که این نوع اختلال روان پزشکی پس از زایمان دارند فوراً به درمان نیاز دارند و تقریباً همیشه به دارو احتیاج دارند. بعضی اوقات زنان به دلیل خطر آسیب رساندن به خود یا شخص دیگری، به بیمارستان منتقل می‌شوند.
شیوع افسردگی پس از زایمان
بیشتر مادران جدید بعد از زایمان “افسردگی خفیف” را تجربه می‌کنند. از هر 10 زن حدود یک نفر پس از زایمان دچار افسردگی شدیدتر و طولانی تر می‌شوند. در حدود یک از 1000 زن بیماری جدی‌تر به نام روان پریشی پس از زایمان ایجاد می‌کند.
شیوع اضطراب یا وسواس فکری در افسردگی پس از زایمان
علائم بیماری وسواس فکری که اخیرا ایجاد شده به ندرت در دوره پس از زایمان رخ می‌دهد (حدود 1٪ -3٪ از زنان). وسواس معمولاً مربوط به نگرانی در مورد سلامتی کودک یا ترس غیرمنطقی از آسیب دیدن کودک است. اختلال هراس نیز ممکن است رخ دهد. هر دو حالت غالباً با افسردگی همراه هستند.
علائم افسردگی پس از زایمان
این علائم مشابه مواردی است که بطور معمول در هنگام افسردگی اتفاق می افتد. این موارد شامل مشکل در خواب، تغییر اشتها، خستگی بیش از حد، کاهش میل جنسی و تغییرات مکرر در خلق و خو است. با این حال، این علائم با علائم دیگر افسردگی عمده همراه است.
علائم افسردگی خفیف
نوسانات خلقی، اضطراب، غمگینی، تحریک‌پذیری، احساس غرق شدن، گریه کردن، مشکلات اشتها، مشکل خواب.
علائم افسردگی پس از زایمان
- ناامیدی
- گریه بیش از حد
- مشکل در مراقبت از کودک
- نگرانی از انجام وظایف مادری
- افکار مکرر مرگ یا خودکشی
- تحریک پذیری شدید و عصبانیت
- بی خوابی یا خوابیدن بیش از حد
- خستگی زیاد یا از بین رفتن انرژی
- افکار آسیب رساندن به خود یا کودک
- بی‌قراری، اضطراب شدید و حملات هراس
- کاهش ارتباط عاطفی با خانواده و دوستان
- خلق و خوی افسرده یا نوسانات شدید خلقی
- کاهش توانایی در تفکر، تمرکز یا تصمیم گیری
- احساس بی ارزشی، شرم، گناه یا عدم کفایت
- از دست دادن اشتها یا خوردن خیلی بیشتر از حد معمول
- کاهش علاقه و لذت در فعالیت هایی که قبلاً از آن ها لذت می بردید.
افسردگی پس از زایمان در پدران جدید
پدران جدید نیز می‌توانند افسردگی پس از زایمان را تجربه کنند. ممکن است آن ها احساس ناراحتی یا خستگی کنند، دچار اضطراب شوند یا در الگوهای معمول خوردن و خواب آن ها تغییر ایجاد شود. همین علائم را مادران با افسردگی پس از زایمان دارند. پدرانی که جوان هستند، سابقه افسردگی دارند، با مشکلات ارتباطی را تجربه می‌کنند و یا از نظر مالی مشکل دارند، بیشتر در معرض افسردگی پس از زایمان هستند.
افسردگی پس از زایمان در پدر همانند افسردگی پس از زایمان مادر، می تواند تأثیرات منفی بر روابط شریک زندگی و رشد کودک داشته باشد. اگر پدر جدیدی هستید و در دوران بارداری شریک زندگی خود یا در اولین سال پس از تولد فرزندتان علائم افسردگی یا اضطراب را تجربه کرده اید، با پزشک معالج خویش صحبت کنید. درمان های مشابه و حمایت هایی که برای مادران مبتلا به افسردگی پس از زایمان انجام می شود در درمان افسردگی پس از زایمان در پدران می تواند مفید باشد.
چه زمانی لازم است به پزشک مراجعه کنید؟
در صورت وجود علائم و نشانه‌های افسردگی (هر یک از این ویژگی‌های زیر) در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید:
- وجود افکار خودکشی
- تشدید علائم افسردگی
- سخت شدن مراقبت از کودک
- دشواری در انجام کارهای روزمره
- عدم بهبود افسردگی پس از دو هفته
- وجود افکار مربوط به آسیب رساندن به خود یا کودک
عوامل خطر افسردگی پس از زایمان
تعدادی از عوامل می‌توانند خطر افسردگی پس از زایمان را افزایش دهند، از جمله:
- تنها زندگی کردن
- وجود مشکلات مالی
- مشکل در شیردهی
- نبود حمایت اجتماعی
- سابقه اختلال دو قطبی
- درگیری و اختلافات زناشویی
- وجود مشکلات جسمی در کودک
- بارداری بدون برنامه‌ریزی یا ناخواسته
- در صورت وجود دوقلویی یا سه قلویی یا بالاتر
- سابقه افسردگی قبل از بارداری یا در دوران بارداری
- مشکل با همسر یا سایر اشخاص مهم در زندگی
- وجود سابقه افسردگی یا اختلالات خلقی در خانواده
- سن در زمان بارداری، هرچه جوان تر باشید احتمال ابتلا بیشتر است.
- وجود اختلال کج خلقی قبل از قاعدگی ( سندرم قبل از قاعدگیPMDD)
- هرچه تعداد فرزندان بیشتر باشد، در دوران بارداری بعدی احتمال افسردگی بیشتر خواهد شد.
- وجود حوادث استرس زا در طول سال گذشته از قبیل عوارض بارداری، بیماری یا از دست دادن شغل
عوارض افسردگی پس از زایمان
این افسردگی می تواند در رابطه مادر و فرزند اختلال ایجاد کند و باعث ایجاد مشکلات خانوادگی شود. افسردگی پس از زایمان درمان نشده ممکن است ماه ها طول بکشد و گاهی اوقات به یک اختلال افسردگی مزمن تبدیل می شود. حتی در صورت درمان، افسردگی پس از زایمان، خطر ابتلای زن به افسردگی های عمده را افزایش می دهد.
برای پدران افسردگی پس از زایمان می‌تواند تأثیر زیادی داشته باشد و باعث ایجاد استرس عاطفی برای همه افراد نزدیک به نوزاد شود. هنگامیکه مادر افسرده است، ممکن است خطر افسردگی در پدر کودک نیز افزایش یابد و پدرهای جدید در حال حاضر در معرض خطر ابتلا به افسردگی هستند، خواه شریک زندگی آن ها افسرده باشد یا نباشد.
کودکان مادرانی که دچار افسردگی پس از زایمان شده اند، بیشتر دچار مشکلات عاطفی و رفتاری مانند اختلال در خواب و خوردن غذا، گریه بیش از حد و تأخیر در پیشرفت تکلم هستند.
پیشگیری افسردگی پس از زایمان
اگر سابقه افسردگی دارید؛ خصوصاً افسردگی پس از زایمان، اگر قصد بارداری دارید یا به محض فهمیدن بارداری، به پزشک خود بگویید.
در دوران بارداری، پزشک می تواند شما را از نظر علائم جسمی و افسردگی از نزدیک کنترل کند. او ممکن است شما را در طول بارداری و بعد از زایمان تحت نظارت خویش قرار دهد. افسردگی خفیف گاهی اوقات با گروه درمانی، مشاوره یا سایر روش های درمانی قابل کنترل است. اگر سابقه افسردگی پس از زایمان دارید، پزشکتان ممکن است بلافاصله پس از زایمان، درمان ضد افسردگی یا روان درمانی را توصیه کند.
درمان افسردگی پس از زایمان
افسردگی پس از زایمان بسته به نوع و شدت علائم زن متفاوت است. گزینه های درمانی شامل داروهای ضد اضطراب یا ضد افسردگی، روان درمانی و مشارکت در یک گروه بینام برای پشتیبانی و آموزش عاطفی است.
در اینجا نکاتی وجود دارد که می‌تواند در کنار آمدن نوزاد به خانه به شما کمک کند:
- هنگام خواب کودک بخوابید یا استراحت کنید.
- نسبت به انتظارات خود و کودک واقع بین باشید.
- انتظار روزهای خوب و برخی روزهای بد را دشته باشید.
- با خانواده و دوستان در تماس باشید و خود را منزوی نکنید.
- یک رژیم معقول را دنبال کنید، از مصرف الکل و کافئین خودداری کنید.
- رابطه با شریک زندگی خود را تقویت کنید و برای یکدیگر وقت بگذارید.
- وقتی برای اولین بار بعد از زایمان به خانه بروید، بازدیدکنندگان را محدود کنید.
- ورزش را بطور مرتب انجام دهید. پیاده روی کنید و برای استراحت از خانه بیرون بروید.
- از بستگان کمک بخواهید؛ به دیگران اطلاع دهید که چگونه می‌توانند به شما کمک کنند.
- اگر در حال شیردهی هستید، تصور نکنید که نمی‌توانید برای افسردگی، اضطراب و حتی اختلالات روان پزشکی دارو مصرف کنید. با پزشک مشورت کنید. تحت نظارت پزشک، بسیاری از خانم ها در هنگام شیردهی دارو مصرف می‌کنند.
آخرین دیدگاه‌ها