در سال 2025، رژیم‌های غذایی مبتنی بر DNA به یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات حوزه سلامت و تغذیه تبدیل شده‌اند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که تحلیل ژنتیکی می‌تواند مسیر تازه‌ای را برای طراحی برنامه‌های غذایی شخصی‌سازی شده ترسیم کند؛ برنامه‌هایی که متناسب با ژن‌های هر فرد، میزان جذب مواد مغذی، واکنش به غذاها و حتی تأثیر فعالیت‌های ورزشی را مشخص می‌کنند.
بر اساس گزارش‌های بین‌المللی، ارزش بازار جهانی نوتری‌ژنومیکس در سال ۲۰۲۵ حدود ۶۰۰ تا ۸۰۰ میلیون دلار برآورد شده و پیش‌بینی می‌شود که طی یک دهه آینده با رشد سالانه‌ای بیش از ۱۵ درصد به چندین میلیارد دلار برسد. هم زمان نیز به دلیل کاهش چشمگیر هزینه توالی‌یابی ژنوم به حدود ۶۰۰ دلار، این امکان فراهم شده که دسترسی به رژیم‌های شخصی بر پایه DNA برای افراد بیشتری در سراسر جهان امکان‌پذیر شود.
کارشناسان معتقد هستند که این رویکرد می‌تواند نه تنها به کاهش وزن و بهبود متابولیسم کمک کرده، بلکه نقشی اساسی در پیشگیری از بیماری‌های مزمن مانند دیابت و مشکلات قلبی ایفا کند؛ به همین دلیل بسیاری از مراکز پژوهشی و شرکت‌های بیوتکنولوژی، سال ۲۰۲۵ را نقطه عطفی در مسیر ورود تغذیه DNA به زندگی روزمره مردم می‌دانند.
نحوه عملکرد رژیم غذایی DNA
رژیم غذایی DNA بر پایه یک اصل ساده؛ اما انقلابی استوار است. هر بدن ژنتیک منحصر به فرد خود را دارد؛ بنابراین نیازهای غذایی افراد با هم یکسان نیست. در این روش، با تحلیل بخشی از DNA فرد، الگوهای ژنتیکی مرتبط با متابولیسم، هضم و جذب مواد مغذی بررسی شده و بر اساس آن، یک برنامه غذایی اختصاصی طراحی می‌شود.
مراحل عملکرد رژیم غذایی DNA به شرح زیر هستند:
- نمونه‌گیری ژنتیکی: معمولاً از طریق بزاق یا خون، نمونه‌ای کوچک گرفته می‌شود. این نمونه به آزمایشگاه ارسال شده و ژن‌های مرتبط با متابولیسم و تغذیه استخراج می‌شوند.
- تحلیل ژنتیکی: متخصصان با استفاده از فناوری‌های پیشرفته توالی‌یابی، ژن‌های مؤثر بر هضم کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها، پروتئین‌ها و حتی حساسیت به کافئین یا لاکتوز را بررسی می‌کنند.
- شناسایی نیازها و محدودیت‌ها: نتایج نشان می‌دهد که بدن فرد به چه مواد غذایی واکنش مثبت دارد، کدام مواد باعث افزایش وزن یا التهاب می‌شوند و فرد چه ویتامین‌ها و مواد معدنی را باید بیشتر مصرف کند.
- طراحی برنامه شخصی سازی شده: بر اساس تحلیل ژن‌ها، یک رژیم غذایی کاملاً منحصربه‌فرد ارائه می‌شود؛ رژیمی که دقیقاً مطابق با کد ژنتیکی فرد است و به بهبود متابولیسم، کنترل وزن و پیشگیری از بیماری‌ها کمک می‌کند.
انواع رژیم غذایی مطابق DNA افراد
انواع رژیم غذایی DNA شامل موارد زیر می‌شوند:
- رژیم متعادل: این نوع DNA رژیم مناسب افراد سالم بوده و شامل مصرف متنوع پروتئین، کربوهیدرات، چربی‌های سالم، میوه و سبزیجات. اجتناب از قندهای اضافه، غذاهای تصفیه‌شده و چربی‌های ترانس است.
- رژیم کم‌کربوهیدرات: این نوع رژیم DNA برای کنترل قندخون و انسولین یا حساسیت به کربوهیدرات‌ها مناسب بوده و بیشتر بر سبزیجات غیرنشاسته‌ای، پروتئین بدون چربی و چربی‌های سالم تمرکز دارد.
- رژیم کم‌چربی: این نوع رژیم DNA برای افراد با کلسترول و تری‌گلیسیرید بالا مناسب بوده و شامل محدود کردن چربی‌های ناسالم (اشباع و ترانس) و مصرف چربی‌های مفید مانند آجیل، ماهی، آووکادو و روغن زیتون است.
- رژیم مدیترانه‌ای: این نوع رژیم DNA کم‌چرب و کم‌کربوهیدرات بوده و بر مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، حبوبات، روغن زیتون، غذاهای دریایی و لبنیات کم‌چرب تمرکز داشته و باید از استفاده از گوشت قرمز و چربی‌های ترانس پرهیز کرد.
- رژیم بدون لاکتوز: این نوع رژیم DNA مناسب افراد با عدم تحمل لاکتوز بوده جایگزین مناسبی برای شیر گاو با شیر بادام، سویا یا نارگیل است.
- رژیم بدون گلوتن: این نوع رژیم DNA برای افراد مبتلا به سلیاک یا حساس به گلوتن مناسب بوده و بر حذف محصولات حاوی آرد گندم، جو، چاودار، پاستا و فرآورده‌های مشابه تاکید دارد.
