فلج خواب

شما در نیمه شب بیدار می شوید، احساس می کنید که یک چهره شیطانی می بینید، تلاش می کنید حرکت کنید، اما بدن شما تکان نمی خورد. سعی می کنید فریاد بزنید اما هیچ صدای از شما بیرون نمی آید. هیولا نزدیک تر می شود. ممکن است مانند صحنه فیلم ترسناک به نظر برسد، اما این تجربه واقعی است، شما در این حالت فلج خواب را تجربه می کنید. فلج خواب یک مشکل خواب نسبتاً متداول است. در فلج خواب فرد کاملا هوشیار است، اما ممکن است احساس کند که فشارهایی بر او وارد می شود و احساس خفگی می کند. احتمال دارد این حالت با توهم و ترس شدید همراه باشد.

شیوع فلج خواب

این بیماری اغلب در دوران نوجوانی شروع می شود و ممکن است در دهه 20 و 30 تکرار شود، میانگین سنی که برای اولین بار بیماری را تجربه می کنند 14 تا 17 سال است. طبق بررسی سال 2011، حدود 7.6٪ از جمعیت جهان حداقل یک بار فلج خواب را در طول زندگی خود تجربه می کنند،این اختلال بیشتر در دانشجویان و بیماران روان پزشکی، به ویژه کسانی که دارای استرس پس از سانحه یا اختلال هراس هستند، مشاهده شده است.

فلج خواب نیز یکی از علائم شایع نارکولپسی است، نارکولپسی وضعیتی است که با خواب آلودگی بیش از حد در روز و حملات خواب همراه است. ناركولپسی یك اختلال مهم در خواب است كه در اثر اختلال در توانایی مغز و تنظیم خواب ایجاد می شود.

مراحل فلج خواب

فلج خواب یک نوع پاراسومنیا و یک اتفاق ناخواسته است که با خواب همراه است. فلج خواب معمولا در یکی از این سه دسته قرار می گیرد:

مزاحم

فرد صداهایی از باز شدن درب، تکان دادن پا، یک مرد سایه دار یا احساس حضور تهدیدآمیز یک فرد در اتاق را احساس می کند.

کابوس

فرد فشار بر روی سینه، مشکل در تنفس با احساس خستگی، خفه شدن یا تعرض جنسی توسط یک موجود بد خواه را تجربه می کند.

وستیبولار – حرکتی

در وستیبولار – حرکتی فرد چرخش، افتادن، شناور بودن، پرواز، شناور شدن بر روی بدن یا نوع دیگری از تجربه خارج از بدن را احساس می کند. در این حالت، به خصوص اگر فرد مواردی را ببیند که واقعاً نیستند، می تواند باعث ترس شدید شود. احتمال دارد فرد فقط یک بار فلج خواب را تجربه کند، اما در برخی موارد این ممکن است به دفعات زیاد رخ دهد، فلج خواب یک مشکل بهداشتی یا بیماری خطرناک محسوب نمی شود و به ندرت به مشکلات عمیق روان پزشکی ربط پیدا می کند.

در طول قرن ها، علائم فلج خواب به روش های مختلفی توصیف شده است و غالباً به حضور “جن” نسبت داده می شود. تقریباً هر فرهنگی در طول تاریخ دارای داستان هایی از موجودات شیطانی است. در این داستان ها، شیاطین شبانه باعث ترس در انسان های ضعیف می شوند.

علت فلج خواب

بیماری هنگامی رخ می دهد که شخص بین مراحل بیداری و خواب قرار دارد. در طی این انتقال فرد از خواب به بیداری و یا به عکس، ممکن است تا چند دقیقه قادر به حرکت یا صحبت کردن نباشد. حالت ترسناک آن زمانی است که فرد ناگهان متوجه می شود که او نمی تواند برای چند دقیقه حرکت کند، بیشتر این حالت در زمان خوابیدن یا بیدار شدن از خواب رخ می دهد. فلج خواب از بی نظمی های مراحل خواب و بیداری ناشی می شود.

عوامل خطر فلج خواب

احتمال دارد از هر 10 نفر، چهار نفر دچار فلج خواب شوند. این وضعیت شایع اغلب در سال های نوجوانی مشاهده می شود. اما زنان و مردان در هر سنی می توانند آن را تجربه کنند. عوامل دیگری که ممکن است با بیماری در ارتباط باشند، عبارتند از:

• سابقه تروما
• کمبود خواب
• عوامل ژنتیکی
• سوء مصرف مواد
• خوابیدن به پشت
• استفاده از دارو های خاص
• داشتن یک برنامه خواب نا منظم
• شرایط روانی مانند استرس یا اختلال دو قطبی
• مشکلات خواب دیگر مانند ناركولپسی یا گرفتگی ساق پا

این بیماری می تواند نشانه ای از مشکلات پزشکی مانند افسردگی بالینی، میگرن، آپنه انسدادی خواب، فشار خون بالا و اختلالات اضطرابی باشد.

علائم فلج خواب

• فشار روی سینه
• عرق کردن بیش از حد
• مشکل در نفس کشیدن
• ناتوانی در صحبت کردن
• توهم و احساسات همراه با ترس
• احساس اینکه مرگ نزدیک است
• داشتن سردرد، درد عضلانی، و پارانویا
• عدم توانایی حرکت بدن هنگام خوابیدن یا بیدار شدن، برای چند ثانیه یا دقیقه

انواع فلج خواب

بیماری شامل اختلال در چرخه خواب حرکت سریع چشم ( REM ) است. اگر بیماری در مواقع خواب رخ دهد، آن را فلج خواب خواب آور یا فلج، قبل از خواب می نامند. اگر فرد هنگام بیدار شدن از خواب آن را تجربه کند، به آن فلج خواب هیپنوتیزم یا فلج بعد از خواب گفته می شود.

 فلج خواب خواب آور

در هنگام خواب، بدن به آرامی شل شده و آگاهی و هوشیاری کم می شود، بنابراین فرد تغییرات را احساس نمی کند. اما، اگر فلج خواب در خواب اتفاق بیفتد، و فرد هوشیار باشد، ممکن است متوجه شود که نمی تواند حرکت یا صحبت کند.

خواب هیپنوتیزم

در حین خواب، بدن بین دو دوره خواب قرار می گیرد:

خواب REM (حرکت سریع چشم) و NREM حرکت غیر سریع چشم

هر چرخه خواب REM و NREM حدود 90 دقیقه طول می کشد. اول خواب NREM اتفاق میفتد و تا 75٪ کل خواب را تشکیل می دهد. در طول خواب NREM، بدن شل می شود و خود را بازسازی می کند. در پایان دوره خواب، NREM به سمت REM تغییر می کند. در این مواقع چشم ها به سرعت حرکت می کند و رویاها اتفاق میفتند، اما در این حالت بدن بسیار آرام است. در خواب REM ماهیچه ها “خاموش” هستند، اگر قبل از اتمام چرخه REM فرد بیدار و هوشیار شود، ممکن است فلج خواب رخ می دهد.

تشخیص فلج خواب

برای تشخیص و درمان، پزشک ممکن است در مورد سلامتی خواب فرد اطاعات بیشتری را به دست آورد برای همین از او می خواهد علائم خود را توصیف کرده و برای چند هفته جزییات خواب خود را یادداشت کند، پزشک درباره تاریخچه سلامتی، از جمله اختلالات خواب یا سابقه خانوادگی اختلالات خواب از فرد سوالاتی را می پرسد. در صورت صلاح دید بیمار را برای ارزیابی بیشتر به یک متخصص خواب ارجاع می دهد.

پزشک باید زمان شروع اختلال بیمار را بداند. مثلا او می پرسد که چند بار این موضوع برای شما اتفاق افتاده و چه مدت طول می کشد. پزشک تاریخچه پزشکی کامل فرد را می پرسد. بنابراین، بیمار باید هرگونه دارو و مکمل های که مصرف می کند را به پزشک بگوید.

همچنین اگر بیمار تا به حال اختلال خواب دیگری داشته به پزشک اطلاع دهد. بیمار بهتر است به مدت دو هفته جزئیات خواب خود را یادداشت کند، دفتر خاطرات خواب به پزشک کمک می کند تا الگوهای خواب بیمار را بررسی کند. این جزیئات ها سرنخ های برای تشخیص و درمان احتمالی را به پزشک می دهد،

اگر مشکل خاصی باعث اختلال در خواب شده باشد، ممکن است پزشک یک مطالعه خواب را انجام دهد. مطالعه خواب، پلی سومنوگرام نامیده می شود. پلی سومنوگرام، نمودارهای امواج مغزی، ضربان قلب و تنفس بیمار هنگام خواب بررسی می کند. همچنین نحوه حرکت دست و پاهای بیمار را ضبط می کند.

اگر بیمار در طول روز بسیار خواب آلود باشد، پزشک می تواند آزمایش تأخیر چند خواب (MSLT) را توصیه کند. MSLT میزان سرعت خوابیدن در طول روز را اندازه گیری می کند. شاید نتایج نشان دهند که فلج خواب نشانه ای از نارسایی عصبی می باشد.

درمان فلج خواب

اغلب نیازی به درمان این بیماری نیست. با این وجود، در صورت بروز هرگونه نگرانی با پزشک مشورت کنید. درمان فلج خواب با هدف درمان علت بیماری، انجام می شود. در صورتی که کمبود خواب باعث بیماری شود. در این حالت، سعی کنید در طول شب حداقل شش تا هشت ساعت خواب کامل و راحت داشته باشید. افراد دارای مشکلات روانی ممکن است دچار فلج خواب شوند. مثلا مبتلایان به اختلال دو قطبی به درمان مداوم و مصرف دارو نیاز دارند. این روند درمانی توسط پزشک یا روان پزشک کنترل می شود.

مبتلایان به مواد مخدر غالباً دچار فلج خواب می شوند. آن ها به طور معمول برای کاهش یا از بین بردن فلج خواب به یک داروی ضد افسردگی نیاز دارند. مصرف داروی ضد افسردگی به معنای ابتلا فرد به افسردگی نیست. مصرف دارو در این افراد فقط یک روش برای کمک به کاهش فلج خواب می باشد. این داروها با سرکوب خواب REM، می توانند علائم این اختلال را کاهش دهند. اگر اضطراب دارید یا نمی توانید خوب بخوابید، درمان هرگونه شرایط اساسی زمینه ای ممکن است به بهبود علائم کمک کند.

این روش های درمانی شامل موارد زیر می باشند:

• بهبود عادات خواب
• درمان خانگی فلج خواب
• معالجه هرگونه مشکل سلامت روان
• معالجه سایر اختلالات خواب مانند ناركوپسی یا گرفتگی پا

بهداشت خواب

نیازی به ترس از شیاطین شبانه یا آدم ربایان بیگانه نیست. همه آدم ها گاهی اوقات دچار فلج خواب می شوند.

برای کنترل این اختلال در خانه می توانید راهکار های زیر را در نظر بگیرید:

• روزانه ورزش کنید.
• میزان نور اتاق خواب را در شب کم کنید.
• در شب از مصرف الکل یا کافئین پرهیز کنید.
• در اتاق خواب خود کار نکنید و درس نخوانید.
• هرگونه افسردگی یا اختلال اضطراب را مدیریت کنید.
• برای کاهش استرس تمرین مراقبه یا یوگا انجام دهید.
• در صورت خوابیدن روی پشت، موقعیت خود را عوض کنید.
• مطمئن شوید هر شب شش تا هشت ساعت خواب با کیفیت دارید.
• برنامه خواب خود را حتی در روزهای تعطیل و آخر هفته ثابت نگه دارید.
• 2 ساعت قبل از خوابیدن از خوردن وعده های غذایی سنگین خودداری کنید.
• حداقل 1 ساعت قبل از رفتن به رختخواب، وسایل الکترونیکی را کنار بگذارید.
• بعد از ظهرها بعد از ساعت 3 در صورت امکان 20 تا 30 دقیقه چرت زدن بزنید.
• در هنگام خوابیدن تلفن، موبایل و وسایل مشابه را بیرون از اتاق خواب قرار دهید.
• ­­­برای رفع استرس در زندگی خود، به خصوص درست قبل از خواب، بهداشت خواب را رعایت کنید.
• برای تنظیم چرخه خواب و بیداری خود سعی کنید در طول روز در معرض نور خورشید قرار بگیرید.
• فعالیت های آرامش بخش مانند کتاب خواندن یا گوش دادن به موسیقی آرامش بخش را امتحان کنید.
• داشتن یک اتاق خواب مناسب و تمیز، تاریک و خنک می تواند یک محیط راحت برای خواب را تضمین کند.

اگر بیماری به طور مرتب باعث اختلال در خواب شما می شود، به پزشک مراجعه کنید.