همه صابون ها یکسان ساخته نمی شوند. آیا می دانستید، برای مثال، صابون های به اصطلاح “پاک کننده” در واقع می توانند بیشترین آسیب را به پوست شما وارد کنند؟ یا اینکه برخی از صابون های «قدیمی» خواصی به مراتب برتر از مارک های گران قیمت دارند؟
صابون ها می توانند به طور قابل توجهی متفاوت باشند، هم از نظر ترکیب شیمیایی و هم از نظر اثرات بالینی که روی پوست دارند. در واقع شما باید صابون نواری را خریداری کنید که برای نیازهای مراقبت از پوست مناسب است.
زیرا صابون ها می تواند برای پوست، به خصوص پوست صورت مضر باشند. بسته به محصولی که استفاده می کنید، روتین روزانه شستشوی صورت ممکن است چیزهایی را که پوست برای سالم بودن به آن ها نیاز دارد، از بین ببرد. این مقاله از پزشک به این می پردازد که صابون معمولی چگونه عمل می کند، چرا برای پوست خوب نیست، چرا پاک کننده های مایع بهتر هستند، و چگونه می توانید بدون آسیب رساندن، صورت خود را پاکسازی کنید.
نحوه عملکرد صابون پوست
صابون ها و انواع دیگر پاک کننده های صورت برای از بین بردن کثیفی و چربی از روی پوست طراحی شده اند. صابون ها این کار را با مواد شیمیایی به نام سورفکتانت انجام می دهند. در واقع پاک کننده های صورت با از بین بردن گرد و خاک و حذف سلول های مرده پوست از اپیدرم (خارجی ترین لایه پوست) باعث پاکسازی و مرطوب شدن پوست صورت می شوند. این مرطوب سازی به مواد صابون اجازه می دهد تا راحت تر به لایه های عمیق تر پوست نفوذ کنند. اگر چه این نفوذ ممکن است برای “تمیز کردن عمیق” مطلوب به نظر برسد، اما منجر به مشکلاتی می شود.
عملکرد سورفکتانت ها
سورفکتانت ها به عنوان شوینده، مرطوب کننده، عامل کف کننده، حالت دهنده و امولسیفایر عمل می کنند. آنها در صابون ها، پاک کننده های صورت، لوسیون ها، عطرها، شامپوها و بسیاری از محصولات دیگر مو و بدن وجود دارند.
عوارض احتمالی ناشی از مصرف صابون معمولی
سورفکتانت‌ها به طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند، که عبارتند از:
- سورفکتانت‌های مبتنی بر صابون
- سورفکتانت‌های مصنوعی مبتنی بر شوینده (همچنین به عنوان syndet، مخفف synthetic det ergent نیز شناخته می‌شوند).
محصولات Syndet، مانند پاک کننده های مایع صورت، برای شست و شوی پوست بهتر در نظر گرفته می شوند. در حالی که سورفکتانت های مبتنی بر صابون مشکل ساز هستند.
سورفکتانت های مبتنی بر صابون می توانند برای پوست شما مضر باشند. آنها می توانند باعث خشکی، قرمزی و سوزش شوند، فاکتور مرطوب کننده طبیعی پوست (NMF) را از بین ببرید و عملکرد سد طبیعی پوست را تضعیف کنند.
هنگامی که سد پوستی در معرض خطر قرار گیرد، به سموم، باکتری‌ها و سایر مواد ناسالم اجازه می‌دهد با نفوذ عمیق تر به پوست باعث آسیب های جبران ناپذیر شوند.
در لایه‌های عمیق‌تر، سورفکتانت‌های مبتنی بر صابون با پایانه‌های عصبی تماس پیدا می‌کنند و باعث واکنش سیستم ایمنی، التهاب ، خارش و تحریک می شود.
پوست هر انسان به طور طبیعی میزبان انواع مختلفی از باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها و سسایر میکروب ها است. نفوذ عمیق هر یک از این ها باعث میکروبیوم پوست می شود. برخی از این میکروب ها مضر هستند (پاتوژن)، اما در پوست سالم بیشتر آنها مفید هستند.
یکی از وظایف میکروب های مفید کنترل پاتوژن های مضر است. آنها این کار را با اسیدی نگه داشتن پوست انجام می دهند. سورفکتانت های موجود در صابون های معمولی با کاهش اسیدیته پوست منجر به از بین رفتن بسیاری از باکتری های خوب و بروز باکتری های مضر می شوند.
انواع صابون ها کدامند؟
صابون‌های سنتی مدت‌هاست که با مخلوط کردن روغن (چربی‌های حیوانی یا روغن‌های گیاهی) و مایع (اغلب آب) با یک ماده قلیایی ساخته می‌شوند. ماده قلیایی روی روغن ها اثر و فرآیندی شیمیایی به نام صابون سازی را آغاز می کند. صابون سازی عمل تبدیل روغن، مایع و قلیایی به صابون است.
برای تهیه صابون نواری، قلیایی مورد استفاده هیدروکسید سدیم است که به آن لیز نیز می گویند. از لحاظ تاریخی، صابون با پیه (چربی گوشت گاو) یا خوک (چربی خوک) ساخته می شد. امروزه تولید کنندگان صابون هنوز صابون را به همان روش درست می کنند، به جز اینکه صابون های مدرن بیشتر ساخته شده از چربی های حیوانی حاوی روغن نارگیل، روغن نخل، روغن زیتون و سایر روغن های مخصوص میوه ها، آجیل و یا گیاهی هستند. تولیدکنندگان همچنین عطر، رنگ، روغن‌های ضروری، گیاهان و سایر مواد را برای افزایش جذابیت محصول اضافه می‌کنند، اگرچه بسیاری از این افزودنی‌ها کمک چندانی به سلامت پوست نمی‌کنند.
صابون های واقعی
فقط صابون ساخته شده به روش سنتی، متشکل از نمک های قلیایی اسیدهای چرب (به عبارت اساسی تر، روغن هایی که با یک قلیایی صابونی شده اند) صابون “واقعی” در نظر گرفته می شود. صابون واقعی امروز توسط تولیدکنندگان بزرگ تا صنعتگران کوچک ساخته می‌شود.
صابون های نواری واقعی حاوی سورفکتانت هایی هستند که کشش سطحی بین روغن و آب را کاهش می دهند. سورفکتانت ها مطمئناً بهترین عملکرد را در جذب کثیفی و شستن آن دارند.
قبلاً تصور می‌شد که صابون‌های واقعی PH پوست را نامتعادل می کنند، زیرا صابون کمی قلیایی با pH متوسط هشت تا نه است. پوست انسان به طور طبیعی کمی اسیدی است و pH آن در حدود چهار و نیم تا پنج و نیم است. اکثر تحقیقات انجام شده امروزه نشان می دهد که، حتی پس از پاکسازی با صابون، پوست خیلی سریع به pH طبیعی خود باز می گردد.
اگرچه بسیاری از صابون‌های واقعی وجود دارند که کاملاً طبیعی هستند، اما بسیاری از صابون‌های موجود در بازار امروزه حاوی سخت‌کننده‌ها، عطرها یا رنگ‌های مصنوعی هستند. بنابراین اگر به طور خاص به دنبال یک نوار کاملا طبیعی هستید، برچسب مواد تشکیل دهنده را حتما بخوانید.
میله های Syndet
اکثر صابون‌هایی که از فروشگاه می‌خرید، از نظر فنی اصلا صابون نیستند. آنها میله های syndet هستند. Syndet ترکیبی از دو کلمه “سنتتیک” و “شوینده” است. میله های Syndet از سورفکتانت های مصنوعی ساخته می شوند. این سورفکتانت ها از روغن، چربی یا فرآورده های نفتی ساخته می شوند که به روش هایی غیر از صابون سازی سنتی فرآوری می شوند.
به جای چربی‌های حیوانی صابونی شده قلیایی و روغن‌های گیاهی، میله‌های سندت حاوی موادی مانند کوکویل ایزوتیونات سدیم، سولفوسوکسینات‌ها، سولفونات‌ها و بتائین‌ها هستند. اما صرفاً به این دلیل که آنها از مواد مصنوعی ساخته شده اند به این معنی نیست که برای پوست شما “مضر” هستند. در واقع، کاملا برعکس. این میله های پاک کننده بدون صابون می توانند کاملا ملایم باشند. میله‌های Dove (اولین نوار syndet که راه‌اندازی شد)، Cetaphil و Eucerin همگی نمونه‌های خوبی از میله‌های syndet ملایم هستند.
صابون های فوق چرب
صابون های فوق چرب، صابون های واقعی حاوی روغن اضافی هستند. چرب اضافی توانایی مرطوب کنندگی صابون را بهبود می بخشد و باعث می شود که پوست کمتر تحریک شود. با این حال ، برخی افراد صابون های فوق چرب را خیلی سنگین می دانند که به اندازه کافی پاک کننده نیستند.
صابون های شفاف
صابون‌های شفاف می‌توانند صابون‌های نواری یا سیندت‌های واقعی با افزودن گلیسیرین برای مرطوب‌سازی بیشتر باشند. اجزای صابون های شفاف می توانند برای پوست تحریک کننده باشند. این بستگی به فرمولاسیون و مواد تشکیل دهنده یک محصول خاص دارد. یک نوار شفاف تضمینی برای صابون ملایم نیست.
میله های ترکیبی
نوارهای ترکیبی، ترکیبی از انواع مختلف پاک کننده ها هستند که برای به حداکثر رساندن پاکسازی و در عین حال به حداقل رساندن خشکی و تحریک طراحی شده اند. این میله ها معمولاً ترکیبی از مواد تشکیل دهنده صابون فوق چرب و نوارهای سیندت هستند.
عوارض استفاده از صابون پوست
آکنه و اگزما دو بیماری شایع پوستی هستند که ممکن است با شستن صورت با صابون بدتر شوند. بخشی از دلیل این امر در سلامت میکروبیوم پوست شما نهفته است، اما سایر فعالیت‌های سورفکتانت‌های مبتنی بر صابون نیز نقش دارند.
آکنه
در آکنه، فولیکول های مو در پوست با روغن ها و سلول های مرده پوست مسدود می شوند که منجر به جوش می شود. ممکن است غیر منطقی به نظر برسد، اما از بین بردن روغن و رطوبت پوست می تواند آکنه را بدتر کند.
این به این دلیل است که وقتی چربی های طبیعی پوست خود را حذف می کنید، با افزایش تولید روغن تحریک می شود تا آنچه از دست رفته است را جبران کند که در این صورت تولید روغن بیشتر به معنای آکنه بیشتر است.
اگزما
اگزما (که درماتیت آتوپیک نیز نامیده می شود) یک بیماری التهابی پوست است که علائم آن، عبارتند از:
- تاول
- بثورات
- تکه های فلس دار
- عفونت های پوستی
- پوست خشک و خارش دار
این علائم نتیجه یک سد پوستی ضعیف (سطح پوست) است که قرار است اشیا را از لایه‌های عمیق‌تر دور نگه دارد. سورفکتانت های موجود در صابون می توانند به قسمت حساس پوست آسیب برسانند و اگزما را بدتر کنند.
فواید پاک کننده های مایع
بهترین صابون ها برای پوست اصلا صابون های سنتی نیستند. پاک‌کننده‌های مایع صورت و شوینده‌های بدن معمولاً به دو دلیل بهتر از صابون هستند:
- آنها تمایل به داشتن سطح pH (اسیدیته) دارند که به پوست نزدیکتر است.
- آنها اغلب حاوی مرطوب کننده ها (نرم کننده ها) هستند که برای پوست مفید هستند.
نرم کننده ها با حفظ آب روی سطح پوست عمل می کنند و سلول ها را قادر می سازند آب بیشتری را در خود نگه دارند. هیدراته ماندن حفظ ظاهر و احساس سلامت پوست کمک می کند، به خصوص اگر پوست شما خشک یا حساس باشد.
چگونه صورت خود را بشویید؟
نحوه شستن صورت مهم است، حتی اگر پاک کننده مایعی را انتخاب کرده باشید که برای پوست بهتر از صابون باشد. لازم است مراحل زیر را دنبال کنید:
- از آب گرم استفاده کنید. (آب داغ باعث خشکی می شود.) پوست خود را برای مدت طولانی خیس نکنید، زیرا می تواند رطوبت را از بین ببرد.
- به جای مالش شدید، پوست خود را خشک کنید. درمان ملایم پوست به آن کمک می کند تا نرمی، انعطاف پذیری و رطوبت طبیعی خود را حفظ کند.
- از کرم یا لوسیون مرطوب کننده به خصوص بعد از حمام یا دوش آب گرم استفاده کنید.
سوالات متداول
آیا باید از صابون استفاده کنم حتی اگر باعث تحریک پوست شود؟ اکثر متخصصان پوست معتقدند که برای تمیز ماندن نیازی به استفاده از صابون نیست. آب گرم معمولا برای از بین بردن کثیفی و عرق کافی است اما چربی طبیعی پوست را از بین نمی برد. با این حال، پاک‌کننده‌ها می‌توانند برای پاک کردن آرایش و روغن‌های قسمت‌های مستعد آکنه مفید باشند.
آیا صابون های طبیعی برای پوست مناسب هستند؟ صابون های طبیعی بدون سورفکتانت های مصنوعی ساخته می شوند، به این معنی که کمتر احتمال دارد پوست را خشک کنند یا باعث تحریک شوند. مطالعات نشان داده اند که صابون های طبیعی می توانند در از بین بردن میکروب های مضر موثر باشند.
سخن آخر
سورفکتانت های موجود در صابون نواری برای پوست سفت و سخت هستند و باعث خشکی و سوزش می شوند، میکروبیوم با خارج کردن پوست از حالت تعادل باعث بروز بیماری های پوستی مانند آکنه و اگزما کمک می شود. سورفکتانت های سیندت موجود در پاک کننده های مایع برای پوست ما بهتر هستند. هنگام شستشو از این محصولات با آب گرم استفاده کنید، پوست خود را خشک کنید و از مرطوب کننده استفاده کنید.
