کتوکونازول چیست و مصرف آن چه عوارضی دارد؟

کتوکونازول به صورت قرص خوراکی، کرم موضعی، کف موضعی، شامپو و ژل موضعی در دسترس است. از کتوکونازول برای درمان عفونت های قارچی و مخمری روی پوست، مو، ناخن و خون استفاده می شود. این دارو فقط در مواردی تجویز می شود که سایر درمان ها موثر نباشد یا عوارض جانبی زیادی ایجاد کنند.

کتوکونازول به یک گروه از داروها به نام ضد قارچ تعلق   دارد. برای جلوگیری از ایجاد عفونت در قارچ ها و مخمرها اثر می کند.

عوارض جانبی کتوکونازول چیست؟

کتوکونازول می تواند عوارض جانبی خفیف یا جدی ایجاد کند. برخی از عوارض جانبی که احتمال دارد هنگام مصرف کتوکونازول رخ دهند، عبارتند از:

• سردرد
• اسهال
• دل درد
• حات تهوع
• نتایج غیر طبیعی آزمایش عملکرد کبد

اگر این اثرات خفیف باشد، ممکن است طی چند روز یا چند هفته از بین بروند. اگر شدت آنها بیشتر است یا از بین نمی روند، با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید. در صورت بروز عوارض جانبی جدی، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. عوارض جانبی جدی و علائم آنها می تواند شامل موارد زیر باشد:

• تب
• راش
• خستگی
• بی اشتهایی
• حالت تهوع یا استفراغ
• درد یا حساسیت معده
• زردی پوست یا سفیدی چشم
• ادرار به رنگ تیره یا مدفوع به رنگ روشن
• مشکلات کبدی مانند کاهش اشتها یا کاهش وزن

عملکرد کتوکونازول می تواند تغییراتی در فعالیت الکتریکی قلب  ایجاد کند که به آن طولانی شدن QT گفته می شود. طولانی شدن QT می تواند ضربان قلب نامنظمی ایجاد کند که خطرناک است.

اگر از قرص های کتوکونازول همراه با داروهای خاص مانند دوفتیلید، کینیدین، پیموزید، سیساپرید، متادون، دیسوپیرامید، دورن دارون و رانولازین استفاده کنید، احتمال بروز این عارضه زیاد است. بر همین اساس باید قبل از شروع مصرف قرص کتوکونازول، با پزشک خود مشورت کنید.

اگر احساس ضعف، سرگیجه،  احساس ضربان قلب به صورت نامنظم یا سریع را دارید، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید. این علائم احتمال دارد علائم مربوط به طولانی شدن QT باشد.

کتوکونازول را چگونه باید مصرف کنیم؟

مقدار مصرف کتوکونازول را پزشک مشخص می کند و به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:

• سن
• فرم کتوکونازل که مصرف می کنید.
• سایرشرایط پزشکی که احتمال دارد داشته باشید.
• نوع و شدت بیماری که برای درمان آن از کتوکونازول استفاده می کنید.

ابتدا پزشک میزان مصرف شما را از دوز کمتر شروع می کند و به مرورآن را افزایش می دهد تا به دوز مناسب برسد. در نهایت کمترین دوز که اثر بهتری دارد را تجویز می کنند.

مقدار مصرف این دارو برای عفونت های قارچی به صورت زیر خواهد بود:

دوز بزرگسالان (سنین 18 سال به بالا): 200 میلی گرم یک باردر روز و تا 6 ماه مصرف شود. پزشک احتمال دارد در صورت نیاز، دوز مصرفی را به 400 میلی گرم که یک بار در روز مصرف می شود، افزایش دهد.

مقدار مصرف کودک (سن 2 تا 17 سال): پزشک دوز را بر اساس وزن کودک مشخص می کند. مقدار مصرف از 3/6–6/6 میلی گرم نسبت به وزن بدن که یک بار در روز مصرف می شود، خواهد بود.

مقدار مصرف خردسال (سنین 0–1 سال): به طور کلی، قرص های کتوکونازول نباید در کودکان خردسال استفاده شود.

از کتوکونازول برای درمان کوتاه مدت استفاده می شود. با این حال، گاهی اوقات لازم است چندین ماه مصرف آن ادامه پیدا کند.  عدم مصرف این دارو طبق تجویز پزشک می تواند منجر به بروز برخی عوارض شود.

در صورت قطع مصرف این دارو احتمال دارد که عفونت بهبود نیابد. اگر دوز کتوکونازول را طبق برنامه مصرف نکردید دارو احتمال دارد خوب اثر نکند یا به اثر آن طور کامل متوقف شود. برای اینکه این دارو موثر باشد، باید مقدار مشخصی از دارو همیشه در بدن وجود داشته باشد.

مصرف بیش از حد کتوکونازول چه عوارضی دارد؟

علائم مصرف بیش از حد این دارو می تواند شامل موارد زیر باشد:

• اسهال
• استفراغ
• حالت تهوع

اگر فکر می کنید مقدار زیادی از این دارو را مصرف کرده اید، با پزشک خود تماس بگیرید. اگر علائم شما شدید است  بلافاصله به نزدیکترین اورژانس مراجعه کنید.

اگر یک نوبت مصرف دارو را فراموش کرده اید، دوز خود را به محض یادآوری مصرف کنید. اما اگر فقط چند ساعت به دوز بعدی خود زمان دارید، فقط یک دوز مصرف کنید. هرگز همزمان دو دوز را با هم مصرف نشود چون می تواند منجر به بروز عوارض جانبی خطرناکی شود.

هشدارهای سازمان غذا و دارو برای کتوکونازول کدامند؟

مصرف این دارو با چندین هشدار همراه است. این دارو دارای هشدارهای جعبه سیاه است. هشدارهای جعبه سیاه، جدی ترین هشدارها از سوی سازمان غذا و دارواست. هشدار جعبه سیاه در مورد اثرات دارویی که ممکن است خطرناک باشد، به پزشکان و بیماران هشدار می دهد. مصرف این دارو خطر آسیب کبدی را افزایش می دهد و پزشک شما باید عملکرد کبد شما را از نزدیک کنترل کند.

این دارو فقط باید در مواردی که تجویز شده است مورد استفاده قرار بگیرید. مصرف آن در موارد مشابه می تواند خطر داشته باشد. این خطرات جدی شامل نارسایی کبد و مشکلات ریتم قلب است.

از آنجا که قرص های کتوکونازول می تواند عوارض جانبی جدی ایجاد کند، از قرص کتوکونازول نباید برای درمان وانیکومایکوزیس، عفونت های پوستی پوستی یا عفونت های کاندیدا استفاده شود. از کتوکونازول فقط در مواردی استفاده کنید که درمان ضد قارچی موثر دیگری در دسترس نباشد یا تحمل شود و مزایای بالقوه آن بیش از خطرات احتمالی در نظر گرفته شود.

دوزهای بالای این دارو می تواند بر توانایی بدن در ترشح هورمون و پاسخ به استرس تأثیر بگذارد و منجر به بروز علائم مانند تشنگی شدید، کاهش وزن، تیرگی پوست، خستگی غیرمعمول، دردهای مفصلی و از دست دادن اشتها شود. اگر این علائم را دارید، با پزشک خود تماس بگیرید.

علاوه بر آن، مصرف قرص کتوکونازول می تواند یک واکنش آلرژیک شدید ایجاد کند. علائم واکنش آلرژیک می تواند شامل موارد زیر باشد:

• لرز
• تب
• تنگی نفس
• سرفه کردن
• ضربان قلب
• خس خس سینه
• بثورات پوستی، کهیر، تاول
• تورم پلک ها، صورت، دهان، گردن یاهرقسمت دیگر ازبدن

اگر واکنش آلرژیک دارید، بلافاصله با پزشک یا مرکز کنترل مسمومیت محلی تماس بگیرید.

اگر تا به حال نسبت به کتوکونازول واکنش آلرژیک داشته اید، این دارو را دیگر مصرف نکنید. مصرف مجدد آن می تواند کشنده باشد.

هشدار تداخل الکل و کتوکونازول

هنگام مصرف کتوکونازول نباید الکل بنوشید. نوشیدن الکل می تواند خطر آسیب کبدی را هنگام مصرف این دارو افزایش دهد. اگر الکل می نوشید، با پزشک خود مشورت کنید.

هشدار کتوکونازول برای زنان در دوران بارداری

کتوکونازول یک داروی بارداری رده C است. این دارو می تواند اثرات منفی را برای مادر داشته باشد. اگر باردار هستید و قصد بارداری دارید قبل از مصرف این دارو با پزشک خود صحبت کنید.

هشدار کتوکونازول برای زنان در دوران شیردهی

کتوکونازول به شیر مادر منتقل می شود و احتمال دارد در کودکی که از شیر مادر تغذیه می کند عوارض جانبی ایجاد کند. اگر به کودک خود شیر می دهید با پزشک خود صحبت کنید.

 اما به این نکته توجه داشته باشید که به طور کلی، قرص های کتوکونازول نباید در کودکان استفاده شود.

آیا کتوکونازول باعث تداخل دارویی می شود؟

کتوکونازول می تواند با چندین داروی دیگر تداخل داشته باشد. فعل و انفعالات مختلف می تواند تأثیرات متفاوتی ایجاد کند. به عنوان مثال، برخی می توانند در عملکرد دارو اختلال ایجاد کنند، در حالی که برخی دیگر می توانند باعث افزایش عوارض جانبی شوند. قبل از مصرف کتوکونازول، حتماً لیست تمام داروهای تجویز شده، بدون نسخه و سایر داروهای مصرفی را به پزشک و داروساز خود اطلاع دهید.

برخی داروهای خاص را نباید با کتوکونازول مصرف کرد. انجام این کار می تواند اثرات خطرناکی در بدن ایجاد کند. نمونه هایی از این داروها، عبارتند از:

• اپلرنون. مصرف این داروها با هم احتمال دارد باعث فشار خون پایین و سطح پتاسیم پایین شود.
• سیمواستاتین یا لوواستاتین. مصرف کتوکونازول با این داروها ممکن است مشکلات عضلانی ایجاد کند.
• تریازولام، میدازولام یا آلپرازولام. مصرف این داروها با هم می تواند در طولانی مدت منجر به خواب آلودگی زیاد شود.
• متادون. مصرف این داروها با هم می تواند یک مشکل قلبی به نام طولانی شدن QT ایجاد کند. این تغییر در فعالیت الکتریکی قلب است.
• رانولازین. مصرف این داروها با هم احتمال دارد یک مشکل قلبی به نام طولانی شدن QT ایجاد کند. این تغییر در فعالیت الکتریکی قلب است که می تواند باعث ضربان قلب نامنظم شود.
• داروهای ضد آریتمی، مانند دوفتیلید، کینیدین و دورن دارون. مصرف این داروها با کتوکونازول ممکن است یک مشکل قلبی به نام طولانی شدن QT ایجاد کند. این تغییر در فعالیت الکتریکی قلب است که می تواند باعث ضربان قلب نامنظم و خطرناک شود.
• دوفتیلید، کینیدین، پیموزید، سیساپرید، متادون، دیسوپیرامید، دورن دارون و رانولازین. مصرف کتوکونازول با این داروها می تواند باعث ایجاد تغییراتی در فعالیت الکتریکی قلب بنام طولانی شدن QT شود. طولانی شدن QT می تواند ضربان قلب نامنظمی ایجاد کند و خطرناک است.

تداخل دارویی و خطر بروز عوارض

مصرف کتوکونازول با برخی داروهای خاص خطر ابتلا به عوارض جانبی این داروها را افزایش می دهد. نمونه هایی از این داروها عبارتند از: التریپتان مصرف این داروها با هم احتمالا باعث ضعف، حالت تهوع، سرگیجه و خواب آلودگی می شود.

• راملتئون. مصرف این داروها با هم ممکن است باعث سرگیجه، خواب آلودگی و خستگی شود.
• ضد ویروسی مانند ایندیناویر، ماراویروک و ساکویناویر. مصرف این داروها با کتوکونازول می تواند باعث درد معده، حالت تهوع و سردرد شود.
• داروهای فشار خون مانند وراپامیل و آلیسکیرن. مصرف این داروها با کتوکونازول ممکن است باعث فشار خون پایین، ضربان قلب پایین و سرگیجه شود.
• داروهای ضد درد، مانند بوپرنورفین، فنتانیل و اکسی کدون. مصرف این داروها با کتوکونازول ممکن است باعث کندی تنفس شود.
• داروهای ضد انعقاد خون مانند ریواروکسابان، دبیگاتران و وارفارین. مصرف این داروها با کتوکونازول می تواند خطر خونریزی را افزایش دهد.
• داروهای قلبی، مانند فلودیپین و نیسولدیپین. مصرف این داروها با کتوکونازول ممکن است باعث تورم پاها یا بازوها و نارسایی قلبی شود.
• تامسولوسین مصرف این داروها با هم باعث سردرد، سرگیجه و افت فشار خون ارتاستاتیک (فشار خون پایین هنگام ایستادن از حالت نشسته یا خوابیده) می شود.
• دیگوکسین. مصرف این داروها با هم ممکن است باعث سرگیجه، سردرد و درد معده شود. پزشک ممکن است سطح خون دیگوکسین شما را کنترل کند.
• داروهایی برای اختلال نعوظ، مانند سیلدنافیل، تادالافیل و واردنافیل. مصرف این داروها با کتوکونازول می تواند باعث سردرد، ناراحتی معده و درد عضلانی شود.
• داروهایی برای مشکلات ادراری مانند سلیفناسین و تولترودین. مصرف این داروها با کتوکونازول ممکن است باعث خشکی دهان، سردرد و سرگیجه شود.
• داروهای ضد روان پریشی، مانند آریپیپرازول، بوسپیرون، هالوپریدول، کوتیاپین و ریسپریدون. مصرف این داروها با کتوکونازول شاید باعث سرگیجه، خواب آلودگی و سردرد شود.

تداخل دارویی و کاهش اثرات دارویی

تداخل برخی دارو ها با این دارو می تواند اثرات دارویی را کاهش دهد و احتمال دارد برای درمان بیماری  به خوبی عمل نکند. زیرا مقدار کتوکونازول در بدن  کاهش می یابد. نمونه هایی از این داروها عبارتند از:

• کاربامازپین
• ضد ویروس ها
• آنتی بیوتیک ها
• داروهای ضد تشنج
• هیدروکسید آلومینیوم: این دارو را 1 ساعت قبل یا 2 ساعت بعد از مصرف کتوکونازل استفاده کنید.
• رانیتیدین، فاموتیدین سایمتیدین، پنتوپرازول، امپرازول: اگر این داروها را با هم مصرف می کنید، باید کتوکونازول را با یک نوشیدنی اسیدی مانند نوشابه غیر رژیمی مصرف کنید.

اگر پزشک برایتان کتوکونازول تجویز می کند این ملاحظات را رعایت کنید:

• از این دارو در برابر نور محافظت کنید.
• این دارو نباید در مناطق مرطوب نگهداری شود.
• شما باید قرص های کتوکونازول را به همراه یک وعده غذایی میل کنید.
• این دارو را در دمای بین 68 درجه فارنهایت تا 77 درجه فارنهایت (20 تا 25 درجه سانتیگراد) نگهداری کنید.