عوارض جانبی داروی ریتالین می توانند سیستم های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار دهد. از طرفی هم، سوء مصرف ریتالین باعث ایجاد عوارض خطرناک در بدن مصرف کنندگان می شود. به همین علت ریتالین باید فقط با تجویز پزشک استفاده شود.
متیل فنیدات با نام تجاری ریتالین یکی از گزینه های درمانی متداول است که برای درمان افسردگی و اختلال بیش فعالی- کم توجهی (ADHD) استفاده می شود.
اگرچه مصرف ریتالین می تواند علائم ADHD را بهبود ببخشد، اما با اینحال با ایجاد برخی عوارض جانبی در بیماران همراه است. مصرف ریتالین با تاثیر بر مغز باعث ایجاد حالت سرخوشی در افراد می شود. به همین علت برخی از مصرف کنندگان برای رسیدن به حالت سرخوشی دوز بالایی از ریتالین را مصرف می کنند.
اگر اولین بار است که مصرف ریتالین را برای درمان افسردگی یا اختلال بیش فعالی-کم توجهی شروع می کنید، عوارض آن معمولاً موقتی است. در صورتی که عوارض وخیم شده و یا بیش از چند روز طول کشید، حتما به پزشک مراجعه کنید. ریتالین حتی در صورت مصرف صحیح باز هم ممکن است خطر عوارض جانبی را به همراه داشته باشد.
ریتالین چیست؟
ریتالین (متیل فنیدات) یک محرک سیستم عصبی است. این دارو دوپامین و نوراپی نفرین را در مغز هدف قرار می دهد تا علائم شایع ADHD را کاهش دهد. اگرچه ریتالین یک ماده محرک است، اما در صورت استفاده در درمان ADHD، می تواند به افزایش تمرکز، توجه و گوش دادن کمک کند.
ریتالین فقط یکی از روش های درمان اختلال کم توجهی- بیش فعالی است. این دارو اغلب همراه با رفتار درمانی استفاده می شود. ریتالین در بدن مانند یک آرام بخش عمل کرده و باعث می شود نشانه های بیش فعالی در کودک کاهش پیدا کرده و تمرکز بیشتری بر مطالب درسی و فعالیت های روزمره خود داشته باشد. همچنین مصرف ریتالین در بزرگسالان نیز با کاهش خستگی و افزایش احساس سرخوشی و نشاط همراه است.
علاوه بر آن ریتالین گاهی در بیماران مبتلا به اختلالات خواب برای درمان نارکولپسی یا حمله خواب تجویز می شود.
شایع ترین عوارض ریتالین بر قسمت های مختلف بدن عبارت است از:
عوارض ریتالین در سیستم عصبی مرکزی
ریتالین بر فعالیت دوپامین و نوراپی نفرین در مغز شما تأثیر می گذارد.
دوپامین یک انتقال دهنده عصبی است که توسط سلول های مغزی ترشح شده و بر احساس لذت تأثیر می گذارد. نوراپی نفرین نیز دارای دو نقش هورمون و انتقال دهنده عصبی است. این هورمون به افزایش سطح هوشیاری، بهبود افسردگی و درمان مشکلات خواب کمک می کند.
ریتالین از بازجذب دوپامین و نوراپی نفرین توسط سلول های عصبی مغز پیشگیری کرده و عملکرد این انتقال دهنده های عصبی را افزایش می دهد. در نتیجه سطح این مواد شیمیایی به آرامی در بدن افزایش پیدا می کند. پزشک درمان را با کمترین دوز ممکن شروع کرده و در صورت لزوم به تدریج مقدار آن را افزایش می دهد.
مصرف ریتالین ممکن است تمرکز، نظم و کنترل کارها را برای شما آسان تر کند. همچنین می تواند مهارت گوش دادن و تمرکز بر روی شغل یا درس را در بیماران مبتلا به اختلال بیش فعالی-کم توجهی افزایش دهد.
اگر از قبل مستعد اضطراب یا تحریک بوده و یا به یک اختلال روان پریشی مبتلا هستید، مصرف ریتالین ممکن است این علائم را بدتر کند. همچنین مصرف ریتالین در بیمارانی که سابقه تشنج دارند باعث تشدید علائم می شود.
برخی از افرادی که ریتالین مصرف می کنند، تاری دید یا سایر تغییرات بینایی را تجربه می کنند.
سایر عوارض جانبی ریتالین عبارتند از:
- تعریق
- سردرد
- بدخلقی
- سرگیجه
- بی خوابی
- کاهش اشتها
- تحریک پذیری
- افزایش فشار خون
- افزایش ضربان قلب
این دارو به خصوص در دو سال اول مصرف می تواند به طور موقت رشد کودک را کاهش دهد. به همین دلیل پزشک این دارو را برای کودکان با احتیاط تجویز کرده و رشد کودک را دائم تحت نظر قرار می دهد.
ریتالین، مانند سایر محرک های سیستم عصبی مرکزی، ممکن است اعتیاد آور باشد. مصرف دوز زیاد ریتالین، باعث افزایش سریع دوپامین و در نتیجه احساس سرخوشی موقت می شود. به همین علت در صورت قطع ناگهانی دارو، ممکن است دچار علائم ترک مصرف شوید. علائم ترک شامل مشکلات خواب، خستگی و افسردگی است.
مصرف دوزهای بسیار بالای ریتالین می تواند منجر به عوارض زیر شود:
- توهم
- تشنج
- گیجی
- هذیان
- تغییرات خلق و خوی
- لرزش یا انقباض شدید
اگر هرکدام از این علائم را دارید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
عوارض ریتالین در سیستم گردش خون
ریتالین می تواند باعث مشکلات گردش خون شود. به دنبال مصرف دارو ممکن است در انگشتان خود احساس سرما و درد کنید و یا پوست شما کبود یا قرمز شود.
استفاده از ریتالین با اختلالات دستگاه گردش خون از جمله سندرم رینود مرتبط است. سندرم رینود به کاهش جریان خون در رگ های دست و پا گفته می شود. این بیماری به دلایل مختلفی مانند سرمای شدید یا احساسات آنی رخ می دهد. بنابراین اگر به مشکلات گردش خون مبتلا هستید، حتما موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید.
ریتالین تواند درجه حرارت بدن، فشار خون و ضربان قلب را افزایش دهد. ممکن است احساس تب، لرز و تحریک پذیری داشته باشید. این عوارض معمولاً در کوتاه مدت مشکلی ایجاد نمی کنند، اما باید با مراجعات منظم به پزشک، ضربان قلب و فشار خون خود را بررسی کنید.
اگر سابقه ابتلا به فشار خون یا ناراحتی قلبی دارید، باید داروی ریتالین را با احتیاط مصرف کنید. ریتالین ممکن است خطر حمله قلبی و سکته مغزی را افزایش دهد.
به دنبال مصرف ریتالین موارد نادری از مرگ ناگهانی در افرادی که دارای ناهنجاری های ساختاری قلب بوده اند، رخ داده است.
خرد کردن قرص ها و یا تزریق آنها به بدن برای رسیدن به احساس سرخوشی می تواند منجر به انسداد رگ های خونی شود.
مصرف دوزهای بالا همچنین می تواند منجر به عوارض خطرناکی مانند نارسایی قلبی، کما، تشنج و حتی مرگ شود.
عوارض ریتالین در دستگاه گوارش
ریتالین باعث افزایش اشتها در بعضی افراد می شود. از دیگر عوارض جانبی ریتالین می توان به معده درد و حالت تهوع اشاره کرد.
سوء مصرف ریتالین می تواند باعث استفراغ، درد شکم و اسهال شود.
با گذشت زمان، سو مصرف ریتالین می تواند منجر به سوء تغذیه و مشکلات بهداشتی مرتبط شود. همچنین کاهش وزن غیر عمدی یکی دیگر از عوارض جانبی ریتالین است.
عوارض ریتالین در دستگاه تنفسی
ریتالین در صورت رعایت دستورالعمل مصرف، به طور کلی مشکلی در سیستم تنفسی ایجاد نمی کند.
ریتالین در ابتدای مصرف می تواند مجاری تنفسی شما را باز کند. این عوارض موقتی است و پس از چند روز که بدن به دوز جدید عادت کرد، از بین می رود.
با این حال، مصرف دوزهای بسیار زیاد یا مصرف طولانی مدت ریتالین می تواند باعث نامنظم شدن تنفس شود. مشکلات تنفسی همیشه به عنوان یک اورژانس پزشکی در نظر گرفته می شوند.
عوارض ریتالین در سیستم عضلانی و اسکلتی
هنگامی که برای اولین بار مصرف ریتالین را شروع می کنید، ممکن است بهبود روحیه و تقریباً احساس سرخوشی داشته باشید. این ویژگی می تواند انجام فعالیت های بدنی روزمره را برای شما آسان کند.
مصرف دوزهای بالای ریتالین در دراز مدت، می تواند باعث دردهای عضلانی شود.
همچنین درد مفاصل یکی دیگر از عوارض مصرف ریتالین است.
عوارض ریتالین در سیستم تناسلی
مردانی که ریتالین مصرف می کنند ممکن است نعوظ دردناک و طولانی مدت را تجربه کنند. این وضعیت معمولاً به دلیل استفاده طولانی مدت یا مصرف دوز بالای ریتالین رخ می دهد. این عارضه اگرچه نادر است، اما در صورت ابتلا به مداخله پزشکی نیاز دارد.
بهترین دوز ریتالین برای درمان اختلال ADHD
دوز مطلوب ریتالین در هر بیمار متفاوت است. درمان معمولا با کمترین دوز دارو شروع می شود. پزشک ممکن است دوز روزانه دارو را تغییر دهد تا زمانی که خود یا فرزندتان پاسخ بهینه را تجربه کنید.
ریتالین انواع مختلف دارد:
قرص کوتاه اثر: این دارو باید دو تا سه بار در روز ، 30 تا 45 دقیقه قبل از غذا مصرف شود. در دوزهای 5 میلی گرم، 10 میلی گرم و 20 میلی گرمی موجود است. اثر هر قرص تقریباً سه تا چهار ساعت دوام می آورد. قرص ها باید به همراه آب یا مایعات دیگر بلعیده شوند. مقدار مصرف نباید بیش از 60 میلی گرم در روز باشد.
قرص (Ritalin SR): این قرص 30 تا 45 دقیقه قبل از غذا مصرف می شود. اثرات هر قرص تقریباً 8 ساعت در بدن باقی می ماند. فقط دوزهای 20 میلی گرمی موجود است. قرص ها باید به همراه آب یا مایعات دیگر بلعیده شده و هرگز نباید خرد یا جویده شوند.
کپسول (Ritalin LA): این دارو همراه یا بدون غذا، یک بار در روز مصرف می شود. معمولا بهترین زمان برای مصرف دارو هنگام صبح است. برای گرفتن نتیجه بهتر باید هر روز در همان زمان مصرف شود. اگر کودک شما قادر به بلعیدن کپسول نیست، می توانید آن را باز کرده و بر روی یک قاشق سس سیب بریزید. با این روش، مخلوط باید بدون جویدن و به طور کامل بلعیده شود. پس از آن یک لیوان آب یا مایعات دیگر به کودک بدهید. کپسول ها هرگز نباید خرد یا جویده شوند زیرا این کار مکانیسم انتشار به موقع را از بین می برد. کپسول ها در دوزهای 10 میلی گرم ، 20 میلی گرم، 30 میلی گرم و 40 میلی گرمی در دسترس هستند. اثرات دارو برای 8 تا 10 ساعت در بدن باقی می ماند. مقدار مصرف نباید بیش از 60 میلی گرم در روز باشد.
اقدامات احتیاطی مصرف ریتالین
در صورت داشتن هر یک از بیماری های زیر، نباید از داروی ریتالین استفاده کنید:
- سندرم توره
- تیک عصبی
- گلوکوم کنترل نشده
- اختلالات گردش خون
- آلرژی یا حساسیت بیش از حد به ریتالین یا هر یک از مواد تشکیل دهنده این دارو
در صورت ابتلا به مشکلات مری، معده و روده در هنگام مصرف ریتالین احتیاط کنید. در صورت مصرف ریتالین در بزرگسالان معاینات دوره ای فشار خون باید حتما انجام شوند.
دارو را در مکانی امن، دور از دسترس کودکان و در دمای اتاق نگهداری کنید. نسخه ریتالین خود را با هیچ کس، حتی فرد دیگری که بیش فعالی دارد، به اشتراک نگذارید.
در صورت ابتلا به هر نوع بیماری روحی از جمله سابقه خانوادگی خودکشی، بیماری دو قطبی، تیک عصبی و یا افسردگی، پزشک خود را از موضوع مطلع کنید. زیرا مصرف ریتالین ممکن است باعث ابتلا به مشکلات رفتاری جدید، بیماری دو قطبی یا سندرم توره شود. به همین علت بهتر است بیماران پیش از شروع درمان با ریتالین از نظر ابتلا به اختلال دو قطبی، تیک عصبی و سندرم توره مورد ارزیابی قرار بگیرند. زیرا در صورت ابتلا به این بیماری ها مصرف ریتالین می تواند باعث تشدید علائم و ایجاد روان پریشی یا شیدایی شود.
مصرف ریتالین در بارداری و شیردهی
اگر قصد باردار شدن دارید، در مورد مصرف ریتالین با پزشک خود مشورت کنید. ریتالین در داروهای گروه C بارداری قرار دارد. به این معنی که شواهد علمی در مورد خطرناک بودن مصرف در بارداری وجود ندارد. اما نمی توان خطرات مرتبط با آن را نیز منتفی دانست. به همین علت اغلب پزشکان برای اطمینان از سلامت جنین معمولا ریتالین را جز در مواقع ضروری تجویز نمی کنند.
ریتالین از طریق شیر مادر منتقل می شود، بنابراین توصیه می شود مادران شیرده در این دوران از ریتالین استفاده نکنند.
آخرین دیدگاه‌ها