جراحی مغز با اشعه گاما، نوعی پرتودرمانی است که برای معالجه تومور ها، ناهنجاری های عروقی و مغزی مورد استفاده قرار می گیرد. جراحی مغز با اشعه گاما، به معنای واقعی یک جراحی نیست زیرا در این روش هیچ برشی انجام نمی گیرد. در عوض، برای جراحی مغز با اشعه گاما از تجهیزات تخصصی برای تمرکز حدود 200 اشعه بر روی تومور یا بافت هدف با دقت زیر میلیمتر استفاده می شود. دقت عمل جراحی پرتونگاری مغز منجر به تابش حداقل اشعه به بافت های سالم اطراف می شود.
جراحی مغز با اشعه گاما اغلب روش مطمئن تری برای جایگزینی جراحی استاندارد مغز (جراحی مغز و اعصاب) است. جراحی استاندارد مغز به برش پوست سر، باز شدن جمجمه و غشاهای اطراف مغز و ایجاد شکاف در بافت مغز نیاز دارد.
کاربرد جراحی مغز با اشعه گاما
جراحی مغز با اشعه گاما معمولاً در موارد زیر کابرد دارد:
- بیمار نمی تواند تحت عمل جراحی استاندارد قرار بگیرد.
- فرد درمانی را انتخاب می کند که آسیب کمتری را داشته باشد.
- تومور یا ناهنجاری در مغز که درمان آن با جراحی استاندارد دشوار است.
- در بعضی موارد، جراحی مغز با اشعه گاما ممکن است در مقایسه با سایر انواع پرتو درمانی، عوارض جانبی کمتری داشته باشد.
این جراحی بیشتر برای درمان شرایط زیر استفاده می شود:
تومور مغزی
جراحی با اشعه گاما در مدیریت تومورهای کوچک غیر سرطانی (خوش خیم) و سرطانی (بدخیم) مغز مفید است.
جراحی پرتونگاری مغز به مواد ژنتیکی موجود در سلول های تومور آسیب می رساند.
سلول های سرطانی توانایی تکثیر خود را از دست می دهند و ممکن است بمیرند، و تومور به تدریج کوچک تر می شود.
ناهنجاری شریانی
- ناهنجاری شریانی، درهم آمیختگی غیر طبیعی شریان ها و رگ های مغز (AVM) است.
- اگر AVM درمان نشود، ممکن است جریان طبیعی خون مغز را مختل کرده و باعث سکته مغزی یا خون ریزی در مغز شود.
- جراحی مغز با اشعه گاما، AVM را از بین برده و باعث می شود رگ های خونی با گذشت زمان بسته شوند.
نورالژی تریژمینال
- نورالژی تریژمینال نوعی اختلال در یک یا هر دو عصب سه قلو است.
- عصب سه قلو اطلاعات حسی را بین مغز و مناطقی از پیشانی، گونه و فک پایین منتقل می کند.
- بعد از درمان، بسیاری از افراد طی چند روز تا چند ماه درد شان تسکین می یابد.
نوروم آکوستیک
- نوروم آکوستیک (شوانوما وستیبولار) یک تومور غیر سرطانی (خوش خیم) است.
- این تومور در امتداد عصب تعادل و شنوایی ایجاد می شود.
- هنگامی که تومور به عصب فشار می آورد، ممکن است منجر به کاهش شنوایی، سرگیجه، عدم تعادل و زنگ زدن در گوش (وزوز گوش) شود.
- با بزرگ شدن تومور، می تواند بر اعصاب مؤثر در صورت فشار بیاورد.
- جراحی مغز با اشعه گاما احتمال دارد رشد یک نوروم آکوستیک را متوقف کند.
تومورهای هیپوفیز
- تومورهای غده هیپوفیز می توانند مشکلات مختلفی ایجاد کنند.
- جراحی مغز با اشعه گاما برای کوچک کردن تومور و کاهش اختلال در تنظیم هورمون هیپوفیز کاربرد دارد.
در صورت لزوم همین الان با متخصص مغز و اعصاب آنلاین در پزشکت مشورت کنید.
عوارض جراحی مغز با اشعه گاما
این جراحی شامل برش در جراحی نمی شود، بنابراین به طور کلی نسبت به سایر جراحی های عصبی سنتی خطر کمتری دارد. در جراحی مغز و اعصاب سنتی عوارض جدی همراه با بی حسی، خون ریزی و عفونت وجود دارد.
عوارض اولیه یا عوارض جانبی جراحی مغز با اشعه گاما معمولاً موقتی هستند.
برخی از افراد ممکن است عوارض زیر را تجربه کنند:
- استفراغ
- حالت تهوع
- سردرد های خفیف
- احساس سوزن سوزن شدن در پوست سر
سایر عوارض می تواند شامل موارد زیر باشد:
خستگی: خستگی ممکن است برای چند هفته اول بعد از این جراحی ایجاد شود.
التهاب: التهاب در مغز در محل یا در نزدیکی قسمت درمان می تواند ایجاد شود. معمولاً این علائم تقریباً شش ماه بعد از درمان ظاهر می شوند.
پزشک ممکن است داروهای ضد التهابی (داروهای کورتیکواستروئیدی) را برای جلوگیری از بروز چنین مشکلی یا در صورت بروز علائم تجویز کند.
مشکلات پوست سر و مو:
- قرمزی، تحریک پذیری یا حساس شدن پوست ناحیه درحال درمان
- ریزش مو
مزایای جراحی مغز با اشعه گاما
- ناراحتی یا درد پس از درمان بسیار کم خواهد بود.
- بعد از جراحی فیزیوتراپی یا توانبخشی دیگری لازم نیست.
- در مقایسه با سایر جراحی های سنتی، این جراحی نیازی به بیهوشی عمومی ندارد.
- همچنین از خطرات و عوارض دیگر جراحی (مانند خون ریزی و عفونت) جلوگیری می کند.
- بیشتر بیماران می توانند فعالیت های معمول خود را طی یک یا دو روز بعد از جراحی شروع کنند.
- جراحی رادیولوژی مغز معمولاً به عنوان یک روش سرپایی انجام می شود. با این وجود، بعضی اوقات ممکن است بیماران یک شب در بیمارستان بستری شوند.
اگر در رابطه با جراحی مغز سؤالی دارید
روی لینک کلیک کنید و با جراح و متخصص مغز و اعصاب مشورت نمایید.
روش انجام جراحی مغز با اشعه گاما
- برای آمادگی جراحی، فرد نباید شب قبل از عمل چیزی بخورد و بنوشد.
- فرد باید در مورد مصرف داروهای معمول خود در شب قبل یا صبح عمل، با پزشک مشورت کند.
- علاوه بر آن، در طول عمل از به همراه داشتن جواهر و طلا، عینک، لنزهای تماسی، آرایش و لاک ناخن خودداری شود.
در مورد هر یک از موارد زیر باید قبل ازجراحی با پزشک صحبت شود:
- مصرف داروهای کنترل دیابت
- سابقه فرد به بیماری کلاستروفوبیا ( ترس از فضای بسته )
- دستگاه های پزشکی کاشته شده در بدن، مانند ضربان ساز، دریچه قلب مصنوعی، آنوریسم (اتساع عروق) ، عصب تحریک کننده یا استنت
اقدامات قبل از عمل جراحی مغز با اشعه گاما
- قبل از شروع عمل، یک قاب سبک با چهار پین به سر وصل خواهد شد.
- این قاب سر را در طی پرتودرمانی ثابت نگه می دارد و به عنوان یک نقطه مرجع برای تمرکز پرتوها عمل می کند.
- در طی این فرآیند احتیاج به تراشیده شدن موهای سر نیست، اما ممکن است موهای فرد با یک شامپوی مخصوص شسته شود.
- گیرنده های بی حسی در چهار مکان (دو نقطه روی پیشانی و دو مورد در پشت سر) به پوست سر وصل می شوند تا پین ها در آن قرار گیرند.
- پس از اتصال قاب سر، اسکن تصویربرداری مغز انجام می شود تا محل تومور یا ناهنجاری های دیگر تشخیص داده شود.
نوع اسکن مورد استفاده بستگی به وضعیت تحت درمان دارد:
تومورها
تصویربرداری از تومورها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
توموگرافی کامپیوتری (CT)
- در سی تی اسکن، یک سری از پرتوهای ایکس، تصاویری دقیق از مغز ایجاد می کند.
تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI)
- در اسکن MRI، یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی تصاویر دقیقی از مغز می گیرد.
ممکن است یک ماده رنگی برای تشخیص رگ های خونی در مغز و گردش خون به فرد تزریق شود.
ناهنجاری های شریانی
تصویربرداری از AVM مغز می تواند شامل اسکن CT، اسکن MRI، آنژیوگرام مغزی و یا ترکیبی از این آزمایشات باشد.
در یک آنژیوگرام مغزی، پزشک یک لوله کوچک را در رگ خونی در کشاله ران فرد قرار داده و با استفاده از تصویربرداری با اشعه ایکس، آن را به مغز منتقل می کند.
پزشک ممکن است برای مشاهده رگ های خونی و برجسته سازی گردش خون، رنگی را در طول اسکن CT یا MRI به رگ خونی بیمار تزریق کند.
نورالژی تریژمینال
برای تشخیص نورالژی تریژمینال از MRI یا CT اسکن برای ایجاد تصاویر از رشته های عصبی استفاده می شود.
نتایج اسکن مغز در یک سیستم برنامه ریزی کامپیوتری ثبت می شود که به تیم رادیولوژی جراحی اجازه می دهد مناطق مناسب برای درمان، دوزهای پرتودرمانی و نحوه تمرکز پرتوها را مشخص کنند.
این روند برنامه ریزی احتمال دارد یک تا دو ساعت طول بکشد. در طی این مدت، بیمار می تواند در اتاق دیگری استراحت کند، اما قاب باید به سر فرد وصل باشد.
- کودکان غالباً برای آزمایشات تصویربرداری و در طول جراحی رادیولوژی بی هوش می شوند.
- بزرگسالان معمولاً احتیاج به بی هوشی ندارند، اما ممکن است یک آرام بخش استفاده کنند.
در هر زمان و مکانی که هستی سوالتو از متخصص آنلاین در اپلیکیشن پزشکت بپرس.
اقدامات حین عمل جراحی مغز با اشعه گاما
فرد روی تختی که به دستگاه جراحی متصل است قرار خواهد گرفت و قاب سر برای ایمنی در داخل دستگاه به سر و یک لوله داخل وریدی (IV) برای دریافت مایعات در قسمت بازوی او وصل خواهد شد.
- بسته به اندازه و محل بافت هدف، زمان لازم برای انجام مراحل می تواند کمتر از یک تا چهار ساعت طول بکشد.
- در طول عمل بیمار هیچ تابشی را حس نمی کند، صدایی از دستگاه نمی شنود و می تواند از طریق میکروفون با پزشک حرف بزند.
اقدامات بعد از عمل جراحی مغز با اشعه گاما
بعد از عمل قاب سر برداشته می شود و ممکن است بیمار در مکان های پین دچار خون ریزی جزئی یا حساسیت شود.
اگر بعد از عمل سردرد، حالت تهوع یا استفراغ را تجربه کرد، پزشک داروهای مناسب را تجویز خواهد کرد. بعد از انجام عمل بیمار مجاز به غذا خوردن و آشامیدن است.
فرد اگر حالت تهوع، استفراغ، سردرد شدید، تغییرات بینایی، مشکل در صحبت کردن، تشنج یا هر علامت غیرطبیعی دیگری را تجربه کرد، باید سریعاً با پزشک تماس گرفته و یا به نزدیکترین مرکز اورژانس مراجعه کند.
نتایج جراحی مغز با اشعه گاما
بسته به شرایطی که بیمار تحت درمان قرار گرفته ، اثر درمانی، جراحی مغز با اشعه گاما به تدریج رخ می دهد و می توان انتظار نتایج زیر را داشت:
جراحی پرتوهای گاما از تکثیر سلول های سرطانی جلوگیری می کند. تومور ممکن است در طی یک دوره 18 ماه تا دو سال کوچک شود، اما هدف اصلی این جراحی برای تومورهای خوش خیم پیشگیری از رشد بعدی تومور است.
- احتمال دارد بعد از درمان، تومورهای سرطانی (بدخیم) غالباً طی چند ماه با سرعت بیشتری کاهش یابد.
- پرتودرمانی باعث ضخیم شدن و بسته شدن رگ های خونی غیر طبیعی AVM در مغز شود. این روند ممکن است دو سال یا بیشتر زمان ببرد.
- جراحی مغز با اشعه گاما ضایعه ی ایجاد می کند که انتقال سیگنال های درد در امتداد عصب سه قلو مسدود شود. تسکین درد ممکن است چندین ماه طول بکشد.
برای نظارت بر پیشرفت بیمار باید جلسه های معاینات پزشکی خود را ادامه دهد و از دستورالعمل های پزشک پیروی کند.
پیش آگهی جراحی مغز با اشعه گاما
موفقیت این جراحی به اندازه، محل، نوع ضایعه، تاریخچه پزشکی شخصی و سایر عوامل بستگی دارد.
هدف از پرتودرمانی گاما این است که اشعه باعث می شود ضایعه به تدریج کوچک شده و سپس از بین برود.
برای بررسی پیشرفت درمان، بیمار اسکن های CT و MRI را انجام می دهد.
برای نتیجه گرفتن از اثرات درمانی ممکن است جراحی هفته ها، ماه ها، یک سال طول بکشد. به عنوان مثال:
- تسکین درد برای بیمار مبتلا به نورالژی تریژمینال می تواند بین 1 روز تا 6 ماه رخ دهد.
- ناهنجاری های شریانی ممکن است 2 تا 3 سال طول بکشد تا پس از درمان از بین بروند.
آخرین دیدگاه‌ها