تا دیر نشده علائمتو بگو، پزشکتو بگم:
کودکان ممکن است انواع مختلفی از مشکلات دندانی را تجربه کنند که می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند منجر به بروز برخی عوارض احتمالی در آنها شوند یا حتی در زندگی روزمره و وضعیت تحصیلی آنها اختلال ایجاد کند. این در حالی است که والدین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند با انجام معاینات منظم دندانپزشکی و تشخیص زودهنگام مشکلات، از بروز بسیاری از مشکلات دندانی در کودکان خود جلوگیری کنند. از طرفی هم بهداشت دهان و دندان خوب و مراقبت از دندان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند از بروز خطرات چندین مشکل دندانی در کودکان جلوگیری کند یا حتی آنها را به حداقل برساند.
مشکلات رایج دندانی در کودکان
برخی از مشکلات رایج دندانی در کودکان، عبارتند از:
پوسیدگی دندان
پوسیدگی دندان، شکسته شدن یا از بین رفتن لایه بیرونی سخت دندان به نام مینای دندان است. این امر باعث ایجاد حفره در دندانهای شیری یا دائمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کودکان میشود که ممکن است با درد همراه باشد یا نباشد.
حدود 20 درصد از کودکان بین 5 تا 11 ساله حداقل یک دندان پوسیده درمان نشده دارند و احتمال پوسیدگی در کودکان خانواده‌های کم درآمد دو برابر بیشتر از خانواده‌های پردرآمد است.
علائم پوسیدگی دندان در هر کودک متفاوت است. با این حال، برخی از شایع‌ترین علائم پوسیدگی دندان در کودکان، عبارتند از:
- آبسه یا تورم روی صورت
- تغییر رنگ دندانها به قهوه ای یا سیاه
- درد متوسط تا شدید روی دندان آسیب دیده
- لکه‌های سفید اولیه در نواحی آسیب دیده دندان
- حساسیت به شیرینی‌جات، غذای سرد و گرم و نوشیدنی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها
درمان پوسیدگی دندان به علائم کودک، سن، سلامت کلی، توانایی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های همکاری کودک با دندانپزشک و شدت بیماری بستگی دارد. درمان این مشکلات شامل برداشتن قسمت پوسیده دندان و جایگزینی آن با یک ماده پرکننده است. دندانپزشک ممکن است برای بررسی میزان پوسیدگی از دندان رادیوگرافی بگیرد.
حساسیت دندانی
حساسیت دندان با احساس درد خفیف تا ناراحتی شدید مشخص میشوند و ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشند. در اکثر مواقع حساسیت دندان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند اولین علامت پوسیدگی باشد و باید به عنوان یک علامت هشدار در نظر گرفته شود. مسواک زدن بیش از حد و شدید نیز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند باعث فرسایش مینای دندان شود و ممکن است حساسیت را افزایش دهد. دندان ترک خورده یا پر کردن دندان و تجمع بیش از حد پلاک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند باعث عقب نشینی لثهها و حساسیت دندانها شود.
حساسیت دندان به صورت ناراحتی حاد پس از خوردن یا نوشیدن چیزی سرد بروز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. حتی حساسیت یا درد گاه به گاه هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن هم رخ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد.
نوع درمان بستگی به علت حساسیت دارد. استفاده از فلوراید و خمیردندان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های ضد حساسیت، باعث تقویت مینای دندان و کاهش حساسیت دندان میشود.
در صورتی که هیچ یک از درمان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های دیگر برای دندانهای حساس کارساز نباشد، عصب‌کشی به عنوان آخرین راه حل پیشنهاد میشود. مراجعه به موقع و دوره ای به دندانپزشک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند هرگونه حساسیت احتمالی را به حداقل برساند یا از بین ببرد.
بیماریهای لثه
بیماریهای لثه، عفونتهای باکتریایی جدی هستند که باعث تخریب لثه و بافت‌های اطراف دهان میشوند. عمدتاً رسوب پلاک حاوی باکتری مسئول بیماریهای لثه در کودکان است که به دلیل رعایت بهداشت دهان و دندان نامناسب اتفاق میفتند.
برخی از علائم کلی بیماریهای لثه، عبارتند از:
- بوی بد دهان
- عفونت بین دندانها
- قرمز یا متورم شدن لثهها
- خونریزی هنگام مسواک زدن
تمیز کردن دندان، جرم‌گیری و برداشتن پلاک از سطح دندانها، بین دندانها و زیر لثهها به بازیابی و سلامت لثه کمک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. کشیدن نخ دندان بین دندانها، شستشوی منظم بعد از غذا و دهان شویه مناسب کودک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به کاهش میزان باکتری در حفره دهان کمک کند.
بوی بد دهان
اگر بچه‌ها قبل از خواب مسواک نمی زنند، طبیعی است که وقتی صبح از خواب بیدار میشوند، بوی بدی را از دهانشان احساس کنید. با این حال، تداوم بوی بد دهان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند نشانه پوسیدگی دندان، آبسه دندان، بیماریهای لثه، سینوزیت، انسداد بینی، عفونتهای دهان و گلو، خروپف، تنفس دهانی شود.
علائم و نشانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های احتمالی این وضعیت در کودکان، عبارتند از:
- خشکی دهان
- رنگ سفید زبان
- طعم نامطبوع یا ترش در دهان
- خونریزی از لثه هنگام مسواک زدن
بهداشت دهان و دندان را با مسواک زدن دو بار در روز در نواحی مناسب، نخ دندان کشیدن منظم و تمیز کردن زبان رعایت کنید. دهان شویه آنتی باکتریال، هیدراتاسیون کافی و کاهش مصرف نوشیدنی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های شیرین نیز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به کاهش بوی بد کمک کند. اگر با رعایت همه این راهکارها، بوی بد دهان در کودک شما همچنان ادامه داشت، برای ارزیابی بیشتر به دندانپزشک مراجعه کنید.
آبسه دندان
آبسه، ناحیه ای پر از مایع در محل عفونت است. باکتری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های موجود در دندان باعث ایجاد آبسه دندان میشوند. شکستگی دندانهای پوسیده که به درستی درمان نشده اند، ممکن است منجر به آبسه دندانی شود.
آبسه دندانی ممکن است با بروز برخی علائم همراه باشد، از جمله:
- تب
- بوی بد دهان
- طعم تلخ در دهان
- تورم در گردن یا فک
- درد تند یا ضربان دار
- حساسیت به گرما، سرما یا فشار
آنتی بیوتیک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مناسب، اولین گزینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های درمانی احتمالی برای آبسه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های دندانی هستند. برخی از کودکان ممکن است برای حفظ دندان خود نیاز به عصب‌کشی داشته باشند یا در بدترین حالت، دندان باید کشیده شود.
دندان قروچه
حدود شش تا 50 درصد از کودکان در اوایل دوران کودکی به دندان قروچه مبتلا میشوند. این عارضه در کودکان نوپا و پیش دبستانی بیشتر دیده میشود. اما اکثر آنها در دو تا سه سالگی این عادت را ترک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. با این حال، این مشکل ممکن است در برخی از کودکان در سنین نوجوانی یا حتی بزرگسالی ادامه پیدا کند.
استرس، اضطراب، ADHD ، میگرن، اختلالات تنفسی مرتبط با خواب، نامرتبی دندانها و غیره ممکن است از دلایل دندان قروچه باشند. شایع ترین علائم این وضعیت در کودکان، عبارتند از:
- درد فک
- سردرد
- حساسیت دندانها
- آسیب دندان (ساییدگی و پارگی، شکستگی، تحلیل رفتن لثه)
مدیریت استرس و اضطراب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به کاهش دندان قروچه کمک کند. دندان قروچه ارتباط نزدیکی با کیفیت خواب دارد. بنابراین، یک برنامه منظم خواب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند از بروز دندان قروچه پیشگیری کرده و به خواب بهتر کودک کمک کند.
اگر کودکتان هنگام خواب دهانش باز است و به غیر از ساییدن، آب دهانش روی بالش می ریزد، به این معنی است که کودک از دهان نفس می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کشد و نیاز به معاینه توسط دندانپزشک دارد.
از دست دادن زود هنگام دندان
از دست رفتن زود هنگام دندانهای شیری با نامرتبی دندانهای دائمی همراه است. این وضعیت حتی ممکن است فضای فک را برای رشد دندان دائمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بعدی کاهش دهد و منجر به شلوغی، چرخش و نهفتگی دندانهای دائمی میشود.
در این شرایط ممکن است دندانپزشک از وسیله‌ای به نام نگهدارنده برای نگه داشتن و ذخیره فضا برای رویش دندان دائمی استفاده کند. این روند نیاز به درمان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های ارتودنسی در آینده را به میزان قابل توجهی کاهش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد.
مال اکلوژن
مال اکلوژن زمانی رخ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد که دندانهای کودک کج یا شلوغ باشد. در این حالت، دندانهای فک بالا به طور صحیح و مناسبی با فک پایین برخورد نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. این وضعیت حتی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به دلیل آسیب به فک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، عوامل ژنتیکی، دلایل محیطی، تنفس دهانی یا مکیدن انگشت شست رخ دهد.
هدف از درمان مال اکلوژن تراز کردن دندانها و بهبود زیبایی است که به کمک ارتودنسی انجام می شود.
فوریت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های دندانپزشکی
حوادث یا ضربه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های دندانی در کودکان در همه گروه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سنی شایع هستند. ورزش هایی مانند بسکتبال، فوتبال، دوچرخه سواری و غیره احتمال شکستگی دندان کودک را بیشتر می کنند. در صورت مشاهده علائم زیر پس از ضربه یا آسیب ناگهانی دندان کودک نیاز به درمان فوری دارند:
- برش روی لب
- خونریزی از زبان
- شکستگی دندان
- خونریزی هر نقطه از دهان
اگر زبان، لب و فک کودک در حین هرگونه اتفاق احتمالی آسیب دید، از کمپرس سرد استفاده کنید و در اسرع وقت او را به نزدیک ترین مراکز درمانی ببرید.
معاینات منظم دندانپزشکی، رعایت بهداشت دهان و دندان و اجتناب از عاداتی مانند استفاده از دندان برای باز کردن بطری‌ها و استفاده از محافظ دهان در حین شرکت در ورزش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های تفریحی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند از بروز هرگونه مشکلات دندانی در کودکان کمک کند. اگر کودک شما از درد یا احساس غیرعادی در دندانهای خود شکایت دارد، جلسات معاینه با دندانپزشک را به تاخیر نیندازید. مراقبت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های پیشگیرانه از دندان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به کودکان کمک کند تا دندان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی سالم و ماندگار داشته باشند.
سخن آخر
یکی از شایع ترین بیماریهای مزمن در کودکان پوسیدگی دندان است. بیماری لثه در کودکان عمدتاً به دلیل رسوب پلاک حاوی باکتری به دلیل رعایت بهداشت نامناسب دهان ایجاد میشود.
حدود 6 تا 50 درصد از کودکان، به ویژه کودکان نوپا و پیش دبستانی، دندانهای خود را به هم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سایند یا به هم فشار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند، وضعیتی که به عنوان دندان قروچه شناخته میشود.
آخرین دیدگاه‌ها