خارش شکم یکی از مشکلات پوستی رایج است که می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله حساسیت‌های پوستی، بیماری‌های داخلی یا حتی شرایط محیطی ایجاد شود. این مشکل گاهی گذرا و بی‌اهمیت است، اما در برخی موارد می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری جدی‌تر باشد. در این مقاله، به بررسی مهم‌ترین دلایل خارش پوست شکم و راهکارهای درمانی آن می‌پردازیم تا شما بتوانید علت این مشکل را بهتر بشناسید و در صورت لزوم اقدامات مناسب را انجام دهید.
علل شایع خارش شکم
دلایل خارش شکم را می توان در شش گروه اصلی دسته بندی کرد:
- یائسگی
- بارداری
- نیش حشرات
- شرایط پوستی
- واکنش به دارو
- سایر بیماری ها
شرایط پوستی و خارش شکم
یکی از شایع ترین علل خارش شکم، خشکی پوست است. هوای سرد، دوش آب گرم و شوینده های سخت می تواند منجر به خشکی پوست شود. برخی افراد بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به آن هستند. به احتمال زیاد خشکی پوست روی دست ها و پاها ایجاد می شود، اما می تواند بر معده نیز تأثیر بگذارد.
درماتیت تماسی یکی دیگر از بیماری های پوستی است که می تواند باعث خارش شود. بیماری از طریق تماس با یک ماده تحریک کننده، مانند پیچک و بلوط سمی، برخی از مواد شیمیایی خانگی، یا مواد دیگر، مانند لوسیون، صابون، مواد شوینده و غیره ایجاد می شود. همچنین می تواند در اثر واکنش آلرژیک مانند لاتکس یا خز حیوانات رخ دهد.
پسوریازیس یک بیماری پوستی خود ایمنی است که باعث می شود بدن سلول های پوستی زیادی تولید کند. وقتی سلولهای اضافی پوست می میرند و از بین می روند، فلس های سفید نقره ای تولید می کنند که روی پوست ایجاد می شود. این تکه ها پلاک نامیده می شوند و احتمال دارد خارش داشته باشند.
برخی از انواع پسوریازیس همچنین باعث ایجاد نقاط قرمز یا تاول روی پوست می شود. پسوریازیس می تواند بیشتر قسمت های بدن، از جمله معده را تحت تاثیر قرار دهد.
علائم:
- قرمزی پوست
- احساس سوزش
- پوسته پوسته شدن یا لایه برداری
- بثورات، کهیر و یا تاول های پر از مایع
- ترک های پوستی که احتمال دارد خونریزی کنند.
- احساس کشیدگی و زبری روی پوست
- پوسته‌پوسته شدن و ترک‌های ریز
- خارش شدید پس از استحمام
راهکارهای پیشنهادی:
- استفاده از مرطوب‌کننده‌های مناسب پس از حمام
- پرهیز از شوینده‌های قوی و صابون‌های حاوی سولفات
- نوشیدن آب کافی برای حفظ رطوبت پوست
برای درمان خانگی خشکی پوست کلیک کنید.
آلرژی و حساسیت‌های پوستی
یکی از شایع‌ترین علل خارش شکم، آلرژی‌هاست. این حساسیت‌ها می‌توانند ناشی از مواد غذایی، داروها یا حتی مواد شیمیایی موجود در محصولات بهداشتی باشند. به‌عنوان مثال، افرادی که به لبنیات یا آجیل‌ها حساسیت دارند، ممکن است بعد از مصرف این مواد غذایی دچار خارش شکم شوند.
برخی مواد مانند لباس‌های پلاستیکی، مواد شوینده، عطرها و کرم‌های خاص می‌توانند باعث ایجاد حساسیت و خارش شوند.
علائم:
- قرمزی و التهاب پوست شکم
- بروز کهیر یا جوش‌های ریز
- افزایش خارش پس از استفاده از مواد تحریک‌کننده
راهکارهای پیشنهادی:
- استفاده از لباس‌های نخی و گشاد
- تست کردن محصولات پوستی جدید روی بخش کوچکی از پوست
- مشاوره تلفنی با متخصص پوست آنلاین در صورت تشدید علائم
مطالعه بیشتر: کدام غذاها باعث خارش پوست می شوند؟
عفونت‌های قارچی
قارچ‌های پوستی مانند کاندیدا می‌توانند باعث ایجاد خارش شدید در ناحیه شکم شوند که معمولاً با رطوبت و تعریق تشدید می‌شود.
علائم:
- قرمزی و التهاب در ناحیه شکم
- بروز لکه‌های پوسته‌پوسته یا سفیدرنگ
- بوی ناخوشایند در برخی موارد
راهکارهای پیشنهادی:
- خشک نگه داشتن پوست و پرهیز از تعریق زیاد
- استفاده از کرم‌های ضد قارچ طبق تجویز پزشک
- رعایت بهداشت و تعویض مرتب لباس‌ها
بارداری و تغییرات هورمونی
خانم‌های باردار معمولاً در سه‌ماهه دوم و سوم دچار خارش شکم می‌شوند که ناشی از کشش پوست و تغییرات هورمونی است.
یائسگی زمانی است که زنان قاعدگی خود را متوقف کرده و تولید استروژن آنها به پایان می رسد. میانگین سن شروع در ایالات متحده 51 سال است. اگر یائسگی را تجربه می کنید، کاهش استروژن در بدن می تواند پوست از جمله پوست شکم را خشک کند و باعث خارش شود.
علائم:
- خارش متوسط تا شدید به‌ویژه در ناحیه شکم و پهلوها
- افزایش حساسیت پوست
- بروز ترک‌های پوستی (استرچ مارک)
راهکارهای پیشنهادی:
- استفاده از روغن‌های طبیعی مانند روغن بادام یا نارگیل
- پوشیدن لباس‌های نرم و راحت
- در صورت شدت خارش، مشاوره با پزشک متخصص
مطالعه بیشتر: خارش پوست سر پس از بارداری
بیماری‌های داخلی
برخی بیماری‌های داخلی مانند دیابت، مشکلات کبدی و کلیوی می‌توانند باعث خارش مزمن شکم شوند.
علائم:
- خارش بدون علت مشخص
- تغییر رنگ یا بافت پوست
- همراهی با علائم دیگر مانند خستگی، کاهش وزن یا تغییرات در رنگ ادرار
راهکارهای پیشنهادی:
- انجام آزمایش‌های پزشکی در صورت خارش مزمن
- درمان بیماری زمینه‌ای توسط متخصص
- حفظ رژیم غذایی سالم و متعادل
نیش حشرات و خارش شکم
نیش برخی حشرات می‌تواند باعث خارش شدید شکم شود، به‌ویژه اگر در محیط‌های گرم و مرطوب زندگی کنید یا در معرض حشرات گزنده باشید.
علائم:
- برجستگی‌های قرمز و خارش‌دار روی شکم
- التهاب و تورم جزئی در محل نیش
- بروز الگوهای خاص بسته به نوع حشره (مثلاً نیش ساس به شکل زیگزاگ)
- افزایش خارش در طول شب
راهکارها:
- استفاده از کرم‌های ضدخارش مانند کالامین یا آنتی‌هیستامین موضعی
- شستن محل گزش با آب و صابون ملایم
- پرهیز از خاراندن برای جلوگیری از عفونت‌های ثانویه
- استفاده از پشه‌بند یا حشره‌کش برای پیشگیری از گزش‌های بیشتر
مطالعه بیشتر: درمان خانگی نیش حشرات
خارش شکم و واکنش‌های دارویی
برخی داروها ممکن است باعث واکنش‌های آلرژیک شوند که خود را به‌صورت خارش شکم و بثورات پوستی نشان می‌دهند.
علائم:
- قرمزی و التهاب در ناحیه شکم
- کهیر یا جوش‌های خارش‌دار
- خشکی یا پوسته‌پوسته شدن پوست
- در موارد شدید: تورم صورت، تنگی نفس یا سرگیجه
راهکارها:
- در صورت شدت علائم، مصرف دارو را متوقف کنید
- استفاده از کرم‌های ضد حساسیت یا آنتی‌هیستامین خوراکی
- نوشیدن آب کافی برای کمک به دفع مواد حساسیت‌زا از بدن
- در موارد شدید، مراجعه به اورژانس یا پزشک متخصص
بیماری هایی که باعث خارش شکم می شوند:
گاهی اوقات، خارش شکم می تواند ناشی از بیماری دیگری باشد. به عنوان مثال، آبله مرغان، کم کاری تیروئید و برخی از انواع سرطان می تواند باعث خارش شود.
خارش شکم ناشی از آبله مرغان
آبله مرغان یک بیماری ویروسی مسری است که اغلب در کودکی رخ می‌دهد و با بثورات خارش‌دار همراه است که ممکن است ابتدا روی شکم ظاهر شوند.
علائم:
- تاول‌های ریز قرمز و خارش‌دار که در شکم و سپس سایر نواحی بدن پخش می‌شوند
- تب، سردرد و خستگی
- کاهش اشتها
- احتمال بروز لکه‌های پوستی در مراحل بعدی
راهکارها:
- استفاده از کالامین لوسیون برای کاهش خارش
- حمام با آب ولرم برای تسکین پوست
- پرهیز از خاراندن برای جلوگیری از زخم شدن پوست
- استفاده از لباس‌های نخی و گشاد برای کاهش تحریک پوست
خارش شکم ناشی از کم‌کاری تیروئید
کم‌کاری تیروئید باعث خشکی و خارش پوست می‌شود، زیرا تیروئید نقش مهمی در تنظیم رطوبت و سلامت پوست دارد.
علائم:
- خشکی شدید و خارش پوست، به‌ویژه در ناحیه شکم
- خستگی و بی‌حالی مفرط
- افزایش وزن غیرقابل توضیح
- ناخن‌های شکننده و موهای نازک و خشک
- کاهش دمای بدن و احساس سرما
راهکارها:
- مصرف داروهای تجویزشده توسط پزشک (مانند لووتیروکسین)
- استفاده از مرطوب‌کننده‌های قوی حاوی اوره یا گلیسرین
- افزایش مصرف مواد غذایی حاوی ید مانند ماهی و لبنیات
- نوشیدن آب کافی برای کمک به حفظ رطوبت پوست
خارش شکم و سرطان‌های خاص
در موارد نادر، برخی انواع سرطان یا درمان‌های مرتبط با آن (مانند شیمی‌درمانی) ممکن است باعث خشکی و خارش پوست شکم شوند.
علائم:
- خارش مزمن و غیرقابل‌توضیح در ناحیه شکم
- کاهش وزن ناگهانی و بی‌دلیل
- تغییرات پوستی غیرمعمول (مثلاً لکه‌های غیرعادی یا ضخیم شدن پوست)
- خستگی شدید و ضعف عمومی
راهکارها:
- مشاوره فوری با پزشک در صورت خارش پایدار و بدون دلیل مشخص
- استفاده از مرطوب‌کننده‌های قوی و کرم‌های ضد التهاب
- مصرف مواد غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان برای حمایت از سلامت پوست
- در صورت تأیید پزشک، انجام آزمایش‌های تکمیلی برای تشخیص علل زمینه‌ای
مطالعه بیشتر: درمان خارش های کبدی
چه زمانی باید با پزشک مشورت کنیم؟
بسته به علت خارش، شاید علائم دیگری نیز داشته باشید. اگر خارش بعد از چند روز با درمان های خانگی بهتر نشد، با پزشک متخصص پوست آنلاین مشورت کنید.
در موارد زیر نیز باید با پزشک خود تماس بگیرید:
- درد در معده
- زخم های باز
- تب بالاتر از 38 درجه
- قرمزی و التهاب پوست همراه با چرک
- بیش از 28 هفته باردار هستید و خارش از بین نمی رود.
- علائم واکنش آلرژیک جدی مانند التهاب در اطراف دهان، ضربان قلب سریع یا مشکل در تنفس دارید.
تشخیص خارش شکم
اگر خارش شکم بیش از چند روز طول می کشد یا با علائم جدی تری همراه است، با پزشک خود مشورت کنید. پزشک به احتمال زیاد در مورد علائم و سابقه پزشکی سوال می کند و یک معاینه فیزیکی انجام می دهد. آنها همچنین احتمال دارد شما را به متخصص پوست، یا متخصص دیگری ارجاع دهند. پزشک به دنبال هرگونه قرمزی، برجستگی یا تغییرات دیگر در پوست شکم است. آنها همچنین از شما سوالاتی می پرسند، مانند:
- خارش از کی شروع شد؟
- آیا شرایط پزشکی دیگری دارید؟
- آیا متوجه علائم دیگری شده اید؟
- چند وقت دوش می گیرید یا حمام می کنید؟
- به نظر می رسد چه چیزی خارش را بدتر یا بهتر می کند؟
- از چه نوع محصولات مراقبت از پوست استفاده می کنید؟
- آیا به مواد شوینده، شیمیایی یا سایر محصولات حساسیت دارید؟
آنها همچنین احتمال دارد از یک یا چند آزمایش برای تشخیص علت علائم استفاده کنند. به عنوان مثال، آنها می توانند دستور دهند:
- آزمایش خون، برای بررسی سطح هورمون تیروئید یا عملکرد کبد
- آزمایش آلرژی، برای آگاهی از حساسیت به موادی که احتمال دارد پوست را تحریک کنند.
- بیوپسی، روشی که در آن یک قسمت از پوست شکم را زیر میکروسکوپ قرار می دهند و بررسی آن را تا ناهنجاریهای پوست چک می کنند.
درمان خارش شکم
برنامه درمانی توصیه شده بستگی به علت خارش شکم دارد.
- درماتیت تماسی: پزشک می تواند کمک کند تا گام هایی را برای شناسایی و اجتناب از موادی که باعث واکنش می شوند، بردارید. برای تسکین علائم، پزشک می تواند توصیه کند که آنتی هیستامین خوراکی مصرف کنید یا یک پماد استروئیدی روی پوست خود بمالید.
- پسوریازیس: پزشک احتمال دارد پمادهایی مانند کورتیکواستروئیدها، آنالوگهای ویتامین D، آنترالین و رتینوئیدهای موضعی را تجویز کند. آنها همچنین می توانند درمان با اشعه ماوراء بنفش را برای کند کردن گردش سلولی که باعث پسوریازیس می شود، توصیه کنند.
- گزش حشرات: محل گزش را با آب و صابون بشویید. سپس از لوسیون کالامین یا آنتی هیستامین موضعی دیگر استفاده کنید. همچنین می توانید آنتی هیستامین خوراکی مصرف کنید. اگر کک یا ساس دارید، با یک دستگاه نابود کننده تماس بگیرید تا آلودگی را کنترل کنید.
- ICP در دوران بارداری: پزشک دارو تجویز می کند. میزان صفرا در خون را کاهش و می تواند خارش و سایر علائم را از بین ببرد.
- یائسگی: پزشک شاید هورمون درمانی را بسته به شدت علائم توصیه کند. با این حال، این درمان می تواند خطراتی داشته باشد. در مورد آن با پزشک خود مشورت کنید.
- آبله مرغان: پزشک می تواند داروهای ضد ویروسی مانند آسیکلوویر (والترکس، زوویراکس) تجویز کند. برای از بین بردن خارش، لوسیون کالامین را روی بثورات بمالید.
- کم کاری تیروئید: پزشک به احتمال زیاد هورمون مصنوعی تیروئید را تجویز می کند.
- سرطان: پزشک می تواند ترکیبی از داروهای شیمی درمانی، اشعه و جراحی را تجویز کند.
پیش آگهی خارش شکم
پیش آگهی بستگی به علت خارش شکم دارد. برخی از بیماری های پوستی مانند درماتیت تماسی یا نیش حشرات با درمان در عرض یک یا دو هفته برطرف می شود. بهبود شرایط جدی تر می تواند بیشتر طول بکشد.
برای پیشگیری از خارش شکم بهتر است راهکارهای زیر را رعایت کنید:
- مقدار زیادی آب بنوشید.
- دوش و حمام کوتاه بگیرید و از آب گرم استفاده کنید.
- از پارچه های نرم و خنک مانند پنبه و ابریشم استفاده کنید.
- هر روز یک لوسیون، کرم یا پماد مرطوب کننده به پوست خود بمالید.
- از استفاده صابون های تند و سایر محصولات آرایشی که باعث خشک شدن پوست می شود خودداری کنید.
