سندرم دیسترس تنفسی حاد

سندرم دیسترس حاد تنفسی (Acute respiratory distress syndrome (ARDS زمانی به وجود می آید که مایعات در کیسه های هوایی ریز و الاستیک (آلوئول) در ریه ها جمع می شوند. این مایعات محبوس شده در داخل شش ها باعث می شوند تا دیگر هوای کافی وارد شش ها نشده و در نتیجه اکسیژن کمتری به جریان خون وارد شود. عارضه سندرم دیسترس تنفسی حاد باعث می شود تا اکسیژن مورد نیاز برای عملکرد مناسب به اعضای بدن نرسیده و از بخشی از اکسیژن محروم شوند. سندرم دیسترس تنفسی حاد بیشتر در افرادی اتفاق می افتد که به شدت بیمار هستند یا دچار آسیب دیدگی شده اند. تنگی نفس شدید از علائم اصلی ARDS بوده و معمولاً طی چند ساعت تا چند روز بعد از آسیب دیدگی یا عفونت به وجود می آید.

اکثر افرادی که دچار سندرم دیسترس تنفسی حاد می شوند، زنده نمی مانند. خطر مرگ فرد مبتلا با افزایش سن و همزمان شدت گرفتن بیماری بیشتر خواهد شد. از بین افرادی که از بیماری سندرم دیسترس تنفسی حاد نجات می یابد، بعضی از آن ها به طور کامل بهبود یافته ولی بقیه در طول سال های باقی مانده از زندگی خود باید صدمات ناشی از این بیماری را تحمل کنند.

علت سندرم دیسترس تنفسی حاد

علت اصلی بروز سندرم دیسترس تنفسی حاد مایعاتی است که از رگ های خونی بسیار کوچک موجود در شش ها نشت کرده و وارد کیسه های هوای ریزی که خون از آنجا اکسیژن خود را دریافت می کند، می شود. به طور معمول یک غشای محافظ این مایع را در داخل رگ ها نگه خواهد داشت. علاوه بر مورد گفته شده، آسیب دیدگی یا بیماری نیز می تواند باعث آسیب به این غشا و نشت مایع ARDS شود.

شایع ترین علت اصلی بروز سندرم دیسترس تنفسی حاد، عبارتند از:

• سپسیس
• نتقال خون
• استنشاق مواد مضر
• سوختگی های گسترده
• پانکراتیت (التهاب لوزالمعده)
• تنفس زیاد دود یا گازهای شیمیایی
• آسیب دیدگی سر، قفسه سینه یا سایر آسیب دیدگی ها
• حوادثی مانند افتادن یا تصادف با اتومبیل ممکن است باعث ضربه خوردن مستقیم به ریه ها یا بخشی از مغز

عوامل خطر سندرم دیسترس تنفسی حاد

بیشتر افرادی که به سندرم دیسترس تنفسی حاد مبتلا می شوند، معمولاً به خاطر بیماری های دیگر خود یا شرایط حاد قبلی خود در بیمارستان بستری هستند. خصوصاً اگر فرد به عفونت های گسترده خونی (سپسیس) مبتلا باشد، احتمال ابتلا به این سندرم افزایش خواهد یافت. افرادی که سابقه مصرف الکل دارند نیز بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به سندرم ARDS قرار دارند. علاوه بر این احتمال مرگ این افراد بعد از ابتلا به سندرم دیسترس تنفسی حاد بسیار بیشتر از دیگران خواهد بود.

علائم سندرم دیسترس تنفسی حاد

علائم ناشی از این سندرم با توجه به علت به وجود آمدن ممکن است در افراد مختلف دارای علائم و شدت های متفاوتی باشد.

اما علائم کلی و شایع بروز این بیماری شامل موارد زیر می شود:

• سردرگمی
• فشار خون پایین
• خستگی شدید
• تنگی نفس شدید
• تنفس سریع و با زحمت زیاد

زمان مراجعه به پزشک

سندرم دیسترس تنفسی حاد معمولاً همراه با بیماری ها و آسیب دیدگی های دیگر همراه  خواهد بود و بیشتر افراد مبتلا به ARDS معمولاً از قبل در بیمارستان بستری بوده و تحت نظر پزشک قرار دارند.

عوارض سندرم دیسترس تنفسی حاد

اگر فردی مبتلا به سندرم دیسترس تنفسی حاد باشد، ممکن است در بیمارستان دچار مشکلات و بیماری های دیگری نیز بشود.

شایع ترین مشکلات همراه با این سندرم شامل موارد زیر می شود:

لخته شدن خون

اگر در بیمارستان بستری باشید، احتمال لخته شدن خون در داخل رگ ها به خصوص رگ های پاها بسیار زیاد است. اگر لخته ها در پاهای فرد به وجود بیاید، بخشی از این لخته ها ممکن است به داخل شش ها وارد شده و باعث بروز آمبولیسم ریوی شوند.

کولابه شدن ریه ها (پنوموتوراکس)

در بیشتر موارد مبتلا به این سندرم از دستگاه تنفسی به نام ونتیلاتور برای افزایش اکسیژن در بدن و بیرون کشیدن مایعات از ریه ها استفاده می شود. با این حال، فشار و حجم هوای ناشی از دستگاه تهویه می تواند باعث شود تا گاز با فشار از داخل سوراخ کوچکی در قسمتی بیرونی شش عبور کرده و باعث کولابه شدن ریه ها شود.

عفونت ها 

از آنجایی که از دستگاه ونتیلاتور استفاده می کنید، احتمال ورود میکروب ها و بروز عفونت بیشتر شش ها به وسیله وصل شدن مستقیم این دستگاه به شما افزایش خواهد یافت.

جای زخم (فیبروز ریوی)

زخم و ضخیم شدن بافت بین کیسه های می تواند بعد از گذشت چند هفته بعد از ابتلا به سندرم دیسترس تنفسی حاد اتفاق بیفتد. زخم ها و ضخیم شدن ها باعث می شود تا ریه ها سفت تر شده و انتقال اکسیژن از کیسه های هوا به داخل جریان خون سخت تر از گذشته شود. البته با توجه به درمان های جدید، افراد بیشتری بعد از ابتلا به این سندرم بهبود یافته و جان سالم به در می برند. اما بسیاری از بازماندگان این بیماری بازهم با عوارض جانبی دست و پنجه نرم می کنند.

این عوارض جانبی همیشگی شامل موارد زیر می شود:

مشکلات تنفسی

بسیاری از افراد مبتلا به ARDS، عملکرد ریوی آن ها طی چند ماه تا دو سال بهبود می یابد. اما برخی دیگر ممکن است تا آخر عمر دارای مشکلات تنفسی باشند. حتی افرادی که در ظاهر خوب نفس می کشند نیز معمولاً تنگی نفس و خستگی داشته و ممکن است برای مدت چند ماه به اکسیژن اضافی در منزل احتیاج داشته باشند.

افسردگی

بیشتر بازماندگان ARDS به صورت دوره ای دچار افسردگی می شوند که خوشبختانه این مورد در صورت رسیدگی قابل درمان خواهد بود.

مشکلات حافظه و تفکر

بی تحرک بودن و سطح پایین اکسیژن در خون می تواند منجر به از دست دادن حافظه و مشکلات شناختی پس از ARDS شود. در برخی موارد، اثرات ممکن است با گذشت زمان کمتر شود، اما در برخی دیگر از افراد ممکن است این مشکلات حافظه برای همیشه باقی بماند.

خستگی و ضعف عضلات

• بستری شدن در بیمارستان و ونتیلاتور باعث ضعف عضلات شما خواهد شد.
• همچنین ممکن است بعد از معالجه در بیشتر ساعات روز احساس خستگی کنید.

تشخیص سندرم دیسترس تنفسی حاد

هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص این سندرم وجود ندارد.

اما به طور کلی تشخیص این بیماری بر اساس موارد زیر انجام می گیرد:

• معاینه جسمی
• سطح اکسیژن
• تصویر برداری اشعه ایکس سینه
• رد بیماری های دیگر به عنوان مثال برخی از مشکلات قلبی

تصویر برداری

• تصویر برداری اشعه ایکس. عکس گرفتن از قفسه سینه که در آن شش ها مشخص باشند، می تواند به بررسی میزان مایع موجود در شش ها و تشخیص احتمال بزرگ شدن قلب کمک کند.
• تصویر برداری سی تی اسکن. تصویر برداری سی تی اسکن، تصویر برداری است که در آن ز زوایایی مختلفی از اعضای داخلی بدن عکس گرفته می شود. سی تی اسکن می تواند اطلاعات دقیقی در مورد ساختار قلب و شش ها در اختیار پزشک معالج قرار دهد.

بررسی آزمایشگاهی

آزمایش خون می تواند به تشخیص سطح اکسیژن خون فرد کمک کند. علاوه بر این می تواند آزمایش های دیگری برای بررسی وضعیت عفونت یا کم خونی مورد استفاده قرار گیرد. در صورتی که پزشک به ابتلای شما به عفونت ریه مشکوک باشد، ممکن است ترشحات موجود در مجاری تنفسی شما را برای تعیین علت این عفونت مورد آزمایش قرار دهد.

 آزمایش های قلبی

از آن جا که علائم و نشانه های ARDS شبیه برخی از مشکلات قلبی خاص است، پزشک ممکن است برای تشخیص دقیق آزمایش های قلبی زیر را نیز تجویز کند:

الکتروکاردیوگرام

این آزمایش بدون درد بوده و فعالیت الکتریکی قلب بیمار را مورد بررسی قرار خواهد داد. برای انجام این آزمایش چندین حس گر سیمی به بدن فرد مبتلا متصل خواهد شد.

اکوکاردیوگرام

سونوگرام قلب، این آزمایش می تواند مشکلات موجود در ساختار و عملکرد قلب را نشان دهد.

درمان سندرم دیسترس تنفسی حاد

هدف اول از درمان سندرم دیسترس تنفسی حاد، بهبود سطح اکسیژن خون فرد خواهد بود. زیرا بدون اکسیژن اعضای بدن فرد دیگر به درستی عمل نخواهد کرد.

اکسیژن

برای دریافت اکسیژن بیشتر در داخل خون، پزشک احتمالاً از راه حل های درمانی زیر استفاده خواهد کرد:

اکسیژن اضافی

برای کاهش علائم پزشک ممکن است از ماسک اکسیژن برای اکسیژن رسانی بیشتر به فرد استفاده کند. البته ماسک استفاده شده باید کاملاً اندازه دهان و بینی فرد باشد.

تهویه مکانیکی

• بیشتر افراد مبتلا به سندرم دیسترس تنفسی حاد برای تنفس نیاز به دستگاه خواهند داشت.
• ونتیلاتور مکانیکی از جمله دستگاه هایی است که اکسیژن را به سمت ریه ها ارسال کرده و مقداری از مایعات را از کیسه های هوا بیرون می کشد.

مایعات

مدیریت مایعات جمع شده در داخل شش ها اهمیت بسیار زیادی داشته و بسیار حیاتی است.

داروها

افراد مبتلا به سندرم دیسترس تنفسی حاد معمولاً با اهداف زیر دارو مصرف می کنند:

• آرام بخش
• تسکین درد و ناراحتی ها
• پیشگیری و درمان عفونت ها
• به حداقل رساندن رفلاکس معده
• جلوگیری از لخته شدن خون در پاها و ریه ها

سبک زندگی و درمان های خانگی

در صورتی که در دوره ریکاوری بعد از سندرم دیسترس تنفسی حاد قرار دارید، پیشنهاد می کنیم تا برای محافظت از شش های خود اقدامات زیر را انجام دهید:

ترک سیگار، اگر سیگار می کشید، سعی کنید سیگار را کنار گذاشته و در معرض دود سیگار دیگران قرار نگیرید.

واکسن بزنید. تزریق سالیانه واکسن آنفولانزا همراه با واکسن سینه پهلو که هر 5 سال زده می شود، احتمال عفونت ریه ها را به حداقل ممکن خواهد رساند.

حمایت و پشتیبانی 

ریکاوری و بهبودی بعد از ابتلا به سندرم دیسترسی تنفسی حاد نیاز به زمان طولانی داشته و در نتیجه در طول این مدت به حمایت اطرافیان و دوستان خود نیاز خواهید داشت. البته دوره بازیابی برای همه افراد یکسان نبوده و در نتیجه چالش های پیش روی هر کدام ممکن است با دیگری متفاوت باشد.

برای کنار آمدن با مشکلات پیش رو بهتر است از نکات زیر بهره بگیرید:

• درخواست کمک. به خصوص بعد از مرخص شدن از بیمارستان از دیگران بخواهید تا زمان بهبودی شما در انجام کارهای روزانه شما به شما کمک کنند.
• توانبخشی ریه. بهتر است در مراکز پزشکی دارای برنامه برای توانبخشی ریه شرکت کنید. این برنامه شامل تمرینات ورزشی، آموزش و مشاوره می شود تا بتوانید به فعالیت های عادی خود برگشته و وزن ایده آل داشته باشید.
• پیوستن به گروه های پشتیبانی. بهتر است در گروه های تشکیل شده از افراد مبتلا به این بیماری شرکت کرده و در مورد چالش ها و نگرانی های خود با دیگران صحبت کنید.
• مشاوره. بهتر است به دنبال کمک حرفه ای مثل مشاور یا پزشک متخصص برای صحبت در مورد علائم افسردگی و ناامیدی خود باشید. افسردگی یکی از عوارض جانبی شایع در نتیجه این بیماری است.

خلاصه

سندرم دیسترس حاد تنفسی (ARDS) زمانی به وجود می آید که مایعات در کیسه های هوایی ریز و الاستیک (آلوئول) در ریه ها جمع می شوند. این مایعات محبوس شده در داخل شش ها باعث می شوند تا دیگر هوای کافی وارد شش ها نشده و در نتیجه اکسیژن کمتری به جریان خون وارد شود. اکثر افرادی که دچار سندرم دیسترس تنفسی حاد می شوند، زنده نمی مانند. خطر مرگ فرد مبتلا با افزایش سن و همزمان شدت گرفتن بیماری بیشتر خواهد شد. از بین افرادی که از بیماری سندرم دیسترس تنفسی حاد نجات می یابد، بعضی از آن ها به طور کامل بهبود یافته ولی بقیه در طول سال های باقی مانده از زندگی خود باید صدمات ناشی از این بیماری را تحمل کنند.